Giáo trình Văn học hiện đại Trung quốc - Vũ Minh Tiến (Phần 2)

Nội dung text: Giáo trình Văn học hiện đại Trung quốc - Vũ Minh Tiến (Phần 2)

1. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 71- PHAÀN II : GIAI ÑOAÏN 1928 – 1937. CHÖÔNG I : BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ VAØ TÌNH HÌNH VAÊN HOÏC . I.Boái caûnh lòch söû Thaùng 6-1927 Töôûng baéc phaït thaønh coâng, thaønh laäp chính quyeàn quaân phieät taïi Baéc Kinh. Veà ñoái noäi, Töôûng lo ñoái phoù vôùi phong traøo caùch maïng cuûa nhaân daân do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo. Veà ñoái ngoaïi, Töôûng döïa haún vaøo söï uûng hoä cuûa Aâu – Myõ ñeå thaúng tay tieâu dieät Ñaûng coäng saûn, ñoái phoù vôùi söï môû roäng xaâm löôïc cuûa quaân phieät Nhaät. Nhaät taêng cöôøng môû roäng xaâm löôïc taïi Trung Quoác : chieám Ñoâng Tam Tænh (1931), tieán ñaùnh Ngoâ Tuøng (1932), laäp Maõn Chaâu quoác, toân Phoå Nghi leân laøm vua, chieám Nhieät Haø ñeå khoáng cheá caû Hoa Baéc. Tröôùc söùc tieán quaân cuûa quaân ñoäi Nhaät, quaân Töôûng luoân thaát baïi. Töø muøa xuaân ñeán muøa haï 1927, taäp ñoaøn Quoác daân ñaûng Töôûng Giôùi Thaïch vaø Uoâng Tinh Veä laàn löôït phaûn boäi caùch maïng, chuùng trieät ñeå döïa vaøo ñeá quoác tieán haønh nhöõng cuoäc taøn saùt ñaãm maùu. Theo thoáng keâ chöa ñaày ñuû, ñeán tröôùc 1932, soá ñaûng vieân coäng saûn vaø nhaân daân caùch maïng bò gieát haïi hôn moät trieäu ngöôøi. Caùch maïng Trung Quoác ñaõ böôùc vaøo thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong nöôùc laàn thöù hai do giai caáp voâ saûn ñoäc toân laõnh ñaïo. Kinh qua cuoäc khôûi nghóa Nam Xöông vaø khôûi nghóa muøa thu, Ñaûng coäng saûn thaønh laäp Hoàng quaân, thaønh laäp caùc caên cöù ñòa caùch maïng ôû noâng thoân taïi caùc vuøng Caùn (Giang Taây), Maân (Phuùc Kieán), Töông (Hoà Nam), Ngaïc (Hoà Baéc), Döï (Hoaø Nam), thaønh laäp caùc Xoâ Vieát, chia ruoäng ñaát cho daân ngheøo, phaùt trieån ñaáu tranh vuõ trang, ñaäp tan nhieàu cuoäc “vaây queùt” cuûa Quoác daân ñaûng, löïc löôïng hoàng quaân ngaøy caøng lôùn maïnh. Thaùng 11-1931 thaønh laäp Coäng hoaø Xoâ Vieát taïi Giang Taây. Tröôùc söï taán coâng ñieân cuoàng cuûa Quoác daân ñaûng, naêm 1934, Coäng hoaø Xoâ Vieát phaûi boû Giang taây, dôøi leân Thieåm Taây, tieán haønh cuoäc “Vaïn lyù tröôøng chinh”, vöôït möôøi hai ngaøn caây soá, qua 11 tænh, nhieàu choã laø nuùi tuyeát vaø ñaàm laày, chöa coù veát chaân ngöôøi, chieám 54 thaønh phoá, chieán ñaáu treân 400 traän, hy sinh gaàn 6 vaïn chieán só. Ñaàu naêm 1936, thaønh laäp chính phuû ôû Thieåm Cam Ninh (Thieåm Taây, Cam Tuùc, Ninh Haï), Dieân An laø thuû ñoâ cuûa caùch maïng. Tröôùc söï môû roäng xaâm löôïc cuûa phaùt xít Nhaät, Ñaûng coäng saûn ñeà nghò lieân minh hôïp taùc ñeå choáng Nhaät, Töôûng khoâng chòu vì quyeát taâm tieâu dieät caùch maïng. Giöõa luùc ñoù thì xaûy ra vuï Lö Caàu Kieàu : Ñeâm 7-7-1937, moät tieåu ñoäi quaân ñoäi Nhaät ñi qua Lö Caàu Kieàu bò ñaùnh, quaân Nhaät laáy côù chieám thaønh, ñöa toái haäu thö buoäc chính phuû Töôûng phaûi ruùt quaân khoûi Hoa Baéc, maát quyeàn taïi naêm tænh Saùt Caùp Nhó, Tuy Vieãn, Haø Baéc, Haø Nam vaø Sôn Ñoâng. Töôûng khoâng chòu. Quaân Nhaät ñaõ chuaån bò tröôùc, tieán nhö vuõ baõo : 7-1937 chieám Baéc Kinh, thaùng 10 chieám Thöôïng Haûi, thaùng 11 chieám Nam Kinh. Töôûng buoäc phaûi hôïp taùc vôùi Ñaûng coäng saûn ñeå choáng laïi söï xaâm löôïc cuûa Nhaät. II.Tình hình vaên hoc 1. Phong traøo vaên hoïc Caùch maïng voâ saûn vaø lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû ôû Trung Quoác. a. Cuoäc phaùt ñoäng vaên hoïc voâ saûn vaø söï ra ñôøi lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû Trung Quoác. Töø muøa xuaân ñeán muøa haï naêm 1937, taäp ñoaøn Quoác daân ñaûng Töôûng Giôùi Thaïch vaø Uoâng Tinh Veä laàn löôït phaûn boäi caùch maïng. Caùch maïng Trung Quoác ñaõ böôùc vaøo thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
2. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 72- nöôùc laàn thöù hai do giai caáp voâ saûn ñoäc toân laõnh ñaïo maø hình thöùc chuû yeáu cuûa noù laø laáy vuõ trang noâng thoân laøm cô sôû vaø thöïc hieän caùch maïng ruoäng ñaát. Trong caùc lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi, trieát hoïc vaø vaên hoïc ngheä thuaät, aûnh höôûng tö töôûng cuûa giai caáp voâ saûn khoâng ngöøng taêng leân. Saùch baùo tieán boä ñaõ taêng soá löôïng xuaát baûn, môû roäng phaïm vi löu thoâng. Vaøo khoaûng tröôùc sau naêm 1929, xuaát hieän cao traøo dòch vaø xuaát baûn saùch lyù luaän chuû nghóa Maùc. Raát nhieàu tröôùc taùc kinh ñieån quan troïng cuûa chuû nghóa Maùc nhö Tö baûn luaän (quyeån 1), Choáng Ñuyrinh, Phôbaùch vaø söï caùo chung cuûa trieát hoïc coå ñieån Ñöùc (khi ñoù dòch laø Phôbaùch luaän), Nguoàn goác cuûa cheá ñoä tö höõu gia toäc vaø nhaø nöôùc, Nhaø nöôùc vaø caùch maïng, Chuû nghóa ñeá quoác vaø giai ñoaïn toät cuøng cuûa chuû nghóa tö baûn (luùc ñoù dòch laø Tö baûn chuû nghóa toái cao giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa luaän), Chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa kinh nghieäm pheâ phaùn, ñeàu coù baûn dòch tieáng Trung. Trong toaøn boä phong traøo vaên hoaù caùnh taû, phong traøo vaên hoïc caùnh taû laø moät boä phaän raát quan troïng. Vieäc ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn naêm 1928 laïi laø ñieåm baét ñaàu sôùm nhaát cuûa phong traøo naøy. Töø thaùng 1-1928, Thaùi döông xaõ ñöôïc chænh ñoán laïi töø Saùng taïo xaõ vaø do Töôûng Quang Töø vaø Tieàn Haïnh Thoân toå chöùc chính thöùc baét ñaàu khôûi xöôùng phong traøo vaên hoïc voâ saûn treân caùc taäp san nhö Saùng taïo nguyeät san, Vaên hoaù pheâ phaùn vaø Thaùi döông nguyeät san. Caùc baøi vaên ñöôïc phaùt bieåu sôùm nhaát nhö Caây anh huøng cuûa Quaùch Maït Nhöôïc 1, Töø vaên hoïc caùch maïng ñeán caùch maïng vaên hoïc cuûa Thaønh Phöông Ngoâ 2, Veà vaên hoïc caùch maïng cuûa Töôûng Quang Töø 3, Xaây döïng vaên hoïc caùch maïng nhö theá naøo? Cuûa Lyù Sö Leâ 4, töø nhieàu phöông dieän hoï ñaõ trình baøy caùc chuû tröông cô baûn coù lieân quan vôùi vaên hoïc caùch maïng voâ saûn. Phuøng Naõi Sieâu, Tieàn Haïnh Thoân, Hoa Haùn (Döông Haøn Seânh) cuõng laàn löôït vieát baøi ñeå thuyeát minh theâm. Hoï döïa vaøo nguyeân lyù cuûa chuû nghóa duy vaät lòch söû. Vaên hoïc laø moät trong nhöõng thöôïng taàng kieán truùc luoân bieán ñoåi theo söï bieán ñoåi cuûa cô sôû kinh teá xaõ hoäi vaø ñaáu tranh caùch maïng, vaø chæ ra raèng giai caáp voâ saûn ñaõ trôû thaønh “ngöôøi chæ ñaïo caùch maïng” Trung Quoác, vaên hoïc caùch maïng voâ saûn vöøa “khoâng caàn chuû tröông cuûa ai, laïi caøng khoâng phaûi laø söï ñoäc ñoaùn cuûa ai”. Hoï laïi döïa vaøo nguyeân lyù: taát caû vaên hoïc ñeàu coù tính giai caáp, ñeàu phuïc vuï cho moät giai caáp nhaát ñònh, ñeå nhaán maïnh “taát caû vaên hoïc, ñeàu laø tuyeân truyeàn”, vaên hoïc voâ saûn phaûi laø “vuõ khí cuûa giai caáp”, caàn phaûi ñaáu tranh “ñeå hoaøn thaønh söù meänh lòch söû cuûa giai caáp chuû theå” 5. Nhöõng yù kieán naøy ñaõ trình baøy sô boä nguyeân nhaân xaõ hoäi saûn sinh ra neàn vaên hoïc caùch maïng voâ saûn, ñoàng thôøi cuõng sô boä xaùc ñònh roõ raøng tính chaát vaø nhieäm vuï cô baûn cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn. Nhöõng ngöôøi khoûi xöôùng cho raèng tieàn ñeà tröôùc tieân saùng taïo ra vaên hoïc caùch maïng voâ saûn laø ôû choã nhaø vaên caùch maïng phaûi xaùc laäp ñöôïc laäp tröôøng vaø theá giôùi quan cuûa giai caáp voâ saûn. Hoï yeâu caàu moïi ngöôøi coá gaéng tieáp thu ñöôïc yù thöùc giai caáp voâ saûn, coá gaéng tieáp thuï ñöôïc duy vaät luaän cuûa pheùp bieän chöùng” 6. Hoï coøn chæ ra raèng chæ coù traûi qua pheâ phaùn vaø ñaáu tranh, phong traøo caùch maïng voâ saûn môùi coù theå trieån khai thaéng lôïi. Vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn do Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ ñeà xöôùng laø moät phong traøo vaên hoïc môùi nhaèm thoaùt khoûi tö töôûng tö saûn, cuõng laø moät phong traøo tö töôûng tuyeân truyeàn nguyeân lyù cuûa chuû nghóa Maùc vôùi qui moâ tröôùc ñaây chöa töøng coù. Vieäc daáy leân phong traøo caùch maïng voâ saûn chöùng toû trong caùc nhaø vaên caáp tieán nhaát ñaõ nhaän thöùc roõ raøng söù meänh lòch söû naøy. Ñaây laø söï phaùt trieån to lôùn vaø quan troïng cuûa phong traøo vaên hoïc môùi töø Nguõ töù trôû veà sau. Chính vì vaäy, sau khi khaåu hieäu 1 Saùng taïo nguyeät san, quyeån 1, kyø 8, thaùng 1 naêm 1928, kyù teân laø Maïnh Khaéc Ngang. 2 Saùng taïo nguyeät san, quyeån 1, kyø 9, thaùng 2 naêm 1928. 3 Thaùi döông nguyeät san, thaùng 2 naêm 1928, kyù teân Töôûng Quang Töø. 4 Vaên hoaù pheâ phaùn, thaùng 2 naêm 1928. 5 Lyù Sö Leâ: Xaây döïng vh caùch maïng nhö theá naøo? 6 Ñeàu xem baøi vaên cuûa Thaønh Phöông Ngoâ: Töø caùch maïng vaên hoïc ñeán vaên hoïc caùch maïng. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
3. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 73- neâu leân ñöôïc söï höôûng öùng nhanh choùng vaø uûng hoä roäng raõi caû beân trong laãn beân ngoaøi hai toå chöùc vaên hoïc, treân caùc taïp chí laàn löôït xuaát baûn nhö Löu sa, Chieán tuyeán, Qua bích (vuøng sa maïc), Hoàng löu, Ngaõ moân nguyeät san, Cô hình, Ma laïc, Baønh baùi vaø Thaùi ñoâng nguyeät san, ñeàu trieån khai tuyeân truyeàn vaø thaûo luaän nhieät tình, töø ñoù hình thaønh thanh theá to lôùn. Do nhaän thöùc chöa roõ caùc vaán ñeà tính chaát xaõ hoäi Trung Quoác ñöông thôøi vaø nhieäm vuï caùch maïng, neân Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ khi ñeà xöôùng phong traøo vaên hoïc voâ saûn, ñaàu tieân ñaõ chóa muõi nhoïn pheâ phaùn vaøo Loã Taán. Hoï ñaõ mô hoà ranh giôùi giöõa hai loaïi caùch maïng daân chuû chuû nghóa vaø xaõ hoäi chuû nghóa, ñeàu nhaát loaït coi giai caáp tö saûn, thaäm chí giai caáp tieåu tö saûn laø ñoái töôïng caùch maïng, xem vaên hoïc môùi cuûa Nguõ töù laø vaên hoïc tö saûn vaø phuû ñònh, cho raèng ñoái vôùi caùc nhaø vaên nhö Loã Taán, Dieäp Thaùnh Ñaøo, Uùc Ñaït Phu ñeàu nhaát thieát phaûi tieán haønh pheâ phaùn. Hoï khoâng nhöõng xem Loã Taán laø “ngöôøi laïc nguõ cuûa thôøi ñaïi”, laø keû “phaùt ngoân toát nhaát” cuûa giai caáp tö saûn, maø coøn noùi Loã Taán laø “taøn dö phong kieán’, laø “phaûn caùch maïng hai maët ñoái vôùi chuû nghóa xaõ hoäi” 1. Sôû dó xuaát hieän nhöõng sai laàm naøy laø ngoaøi vieäc vaän duïng caâu töø cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin moät caùch giaùo ñieàu, ñoái vôùi thöïc teá xaõ hoäi Trung Quoác vaø thöïc teá caùch maïng thieáu hieåu bieát ra, cuõng coøn coù quan heä maät thieát vôùi aûnh höôûng ñöôøng loái cuûa Cuø Thu Baïch ñöông thôøi ñang chieám ñòa vò thoáng trò trong Ñaûng vaø ñöôøng loái “taû” khuynh cuûa Phuùc Baûn Hoaø Phu, ñaûng vieân Ñaûng coäng saûn Nhaät Baûn. Sau naøy, Loã Taán khi phaân tích nguoàn goác sinh ra sai laàm cuûa Saùng taïo xaõ ñaõ töøng noùi : “Hoï chöa heà phaân tích tæ mæ xaõ hoäi Trung Quoác maø vaän duïng moät caùch maùy moùc nhöõng phöông phaùp maø chæ coù döôùi hình thöùc chính quyeàn Xoâ vieát môùi coù theå vaän duïng ñöôïc” 2. Vieäc pheâ phaùn Loã Taán do Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ phaùt ñoäng daãn ñeán cuoäc tranh luaän trong noäi boä maët traän vaên hoïc môùi keùo daøi hôn moät naêm trôøi. Loã Taán giöõ thaùi ñoä hoaøn toaøn khaúng ñònh ñoái vôùi vaên hoïc caùch maïng hoaëc vaên hoïc voâ saûn. Saùng taïo xaõ coøn tranh luaän vôùi Mao Thuaãn. Sau khi ñaïi caùch maïng thaát baïi, Mao Thuaãn coù moät thôøi tö töôûng buoàn phieàn, trong saùng taùc ñaõ loä ra taâm traïng tieâu cöïc, veà chuû tröông vaên hoïc laïi nhaán maïnh phaùi bieåu hieän söï ñau khoå cuûa giai caáp tieåu tö saûn, caàn phaûi suy nghó nhieàu cho ñoäc giaû tieåu tö saûn. Caùc thaønh vieân cuûa Saùng taïo xaõ ñaõ kòp thôøi pheâ bình nhöõng khuynh höôùng khoâng ñuùng ñaén trong saùng taïo vaø chuû tröông lyù luaän ñöông thôøi cuûa Mao Thuaãn. Nhöng cho raèng caùc taùc phaåm cuûa Mao Thuaãn laø “caên baûn choáng laïi giai caáp voâ saûn” 3 thì laïi bieåu hieän ra khuynh höôùng thieân leäch. Ngoaøi ra, Saùng taïo xaõ coøn tranh luaän vôùi Uùc Ñaït Phu, ngöôøi ñaõ ruùt khoûi Saùng taïo xaõ; giöõa Thaùi döông xaõ vaø Saùng taïo xaõ cuõng ñaõ töøng xaûy ra cuoäc tranh chaáp vaán ñeà ai laø ngöôøi ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng sôùm nhaát. Caùc cuoäc tranh luaän naøy cuõng ñeàu bieåu loä tö töôûng beø phaùi vaø quan ñieåm rieâng bieät phe phaùi giöõa caùc ñoaøn theå vaên ngheä. Con ñöôøng giaûi quyeát ñuùng ñaén nhöõng vaán ñeà naøy, ngoaøi vieäc ñi saâu vaøo thöïc tieãn caùch maïng ra, vaãn laø taêng cöôøng hoïc taäp chuû nghóa Maùc. Trong baøi Taám bieån Loã Taán vieát vaøo thôøi kyø ñaàu cuûa cuoäc tranh luaän ñaõ chæ ra : “Giôùi pheâ bình vaên ngheä muoán thi nhau ai tinh maét, cuõng phaûi coù taám bieån ñoù treo leân ñaõ môùi ñöôïc. Coøn tranh caõi vu vô, thì beân naøo cuõng chæ roõ beân aáy thoâi”. Töø muøa haï naêm 1928 trôû ñi, oâng ñaõ doác söùc vaøo coâng vieäc phieân dòch giôùi thieäu caùc taùc phaåm lyù luaän vaên ngheä cuûa chuû nghóa Maùc. Caùc nhaø vaên cuûa Saùng taïo xaõ cuõng laàn löôït dòch vaø giôùi thieäu moät loaït caùc tröôùc taùc baøn veà vaên ngheä 1 Caùc ñoaïn vaên trích ôû treân xem Khieâu vuõ treân baøn, Lôøi töïa taïp chí Löu sa, Traû Lôøi Loã Taán (Mung lung trong aùnh maét say), Phaàn töû phong kieán soùt laïi treân maët traän vaên ngheä. 2 Nhi taâm taäp: Nhìn qua vaên ngheä Thöôïng Haûi. 3 Khaéc Höng, Sai laàm cuûa lyù luaän vaên ngheä tieåu tö saûn. Pheâ bình baøi Töø Coå Lónh ñeán Ñoâng Kinh cuûa Mao Thuaãn. Saùng taïo nguyeät san, quyeån 2, kyø soá 5, thaùng 12 naêm 1928. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
4. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 74- khoa hoïc. Lyù luaän vaên ngheä cuûa chuû nghóa Maùc ñaõ ñöôïc dòch vaø giôùi thieäu vôùi qui moâ lôùn, cuõng chính laø moät thu hoaïch quan troïng cuûa cuoäc tranh luaän naøy. Muøa thu naêm 1929, Ñaûng ñaõ chæ thò cho caùc thaønh vieân cuõ cuûa Saùng taïo xaõ, Thaùi döông xaõ vaø Loã Taán cuøng vôùi caû caùc nhaø vaên chòu aûnh höôûng cuûa Loã Taán vaø treân cô sôû thaønh vieân cuûa 3 nhoùm naøy thaønh laäp toå chöùc thoáng nhaát cuûa caùc nhaø vaên caùch maïng. Ngaøy 2 thaùng 3 naêm 1930, Lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû Trung Quoác (goïi taét laø Taû lieân) ñaõ thaønh laäp taïi Thöôïng Haûi. Ñaây laø moät vieäc lôùn trong lòch söû vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác, ñaùnh daáu neàn vaên hoïc caùch maïng ñaõ böôùc sang moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi, cuõng ñaùnh daáu söï taêng cöôøng laõnh ñaïo cuûa giai caáp voâ saûn Trung Quoác vaø ñoäi tieàn phong cuûa noù, Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñoái vôùi söï nghieäp vaên ngheä caùch maïng. Hôn boán möôi ngöôøi coù maët trong cuoäc thaønh laäp (luùc ñoù hôn 50 ngöôøi gia nhaäp Lieân minh, nhöng moät soá do coù coâng vieäc neân vaéng maët). Hoäi nghò ñaõ thoâng qua cöông lónh lyù luaän vaø cöông lónh haønh ñoäng. Cöông lónh lyù luaän tuyeân boá : Ngheä thuaät cuûa chuùng ta khoâng theå khoâng hieán daâng cho cuoäc ñaáu tranh ñaãm maùu “thaéng lôïi hay laø cheát”. Neáu ngheä thuaät laáy buoàn vui söôùng khoå cuûa nhaân loaïi laøm noäi dung, thì ngheä thuaät cuûa chuùng ta khoâng theå khoâng laáy tình caûm cuûa giai caáp voâ saûn trong xaõ hoäi coù giai caáp ñen toái “thôøi trung theá kyû” naøy laøm noäi dung. Vì theá, ngheä thuaät cuûa chuùng ta laø vöøa choáng giai caáp phong kieán, choáng giai caáp tö saûn laïi vöøa phaûn ñoái khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn “ñaõ maát ñòa vò xaõ hoäi”. Chuùng ta khoâng nhöõng khoâng uûng hoä maø coøn thuùc ñaåy xuaát hieän ngheä thuaät cuûa giai caáp voâ saûn 1. Ñaïi hoäi quyeát ñònh lieân heä vôùi phong traøo vaên ngheä caùnh taû quoác teá, xaùc laäp quan heä maät thieát vôùi caùc ñoaøn theå caùch maïng trong nöôùc vaø thaønh laäp caùc cô caáu nhö Hoäi nghieân cöùu lyù luaän vaên ngheä chuû nghóa Maùc, Hoäi nghieân cöùu vaên hoaù quoác teá, Hoäi nghieân cöùu ñaïi chuùng hoaù vaên ngheä. Taû lieân töø sau khi thaønh laäp ñaõ laàn löôït xuaát baûn caùc taäp san nhö Ngöôøi khai hoang, Manh nha nguyeät san, Vaên hoïc nguyeät baùo, Nuùi ban ti, Theá giôùi vaên hoaù, Ngaõ tö ñöôøng, Baéc ñaåu, Vaên hoïc nguyeät baùo vaø bí maät phaùt haønh caùc taïp chí nhö Vaên hoïc ñaïo baùo (soá ñaàu goïi laø Tieàn tieâu), Vaên hoïc (baùn nguyeät san), coøn caûi toå hoaëc tieáp tuïc phaùt haønh caùc taïp chí ñònh kyø nhö Ñaïi chuùng vaên ngheä, Nieân ñaïi tieåu thuyeát, Vaên ngheä taân vaên. Coøn veà baùo chí do thaønh vieân cuûa Taû lieân tröïc tieáp chuû trì bieân taäp vaø xuaát baûn, thì soá löôïng ngaøy caøng nhieàu. Taû lieân ñaõ thieát laäp phaân hoäi taïi hai nôi : Baéc Kinh vaø Ñoâng Kinh, thaønh laäp caùc nhoùm ôû Quaûng Chaâu, Thieân Taân, Vuõ Haùn, Nam Kinh. Caùc thaønh vieân taêng leân khoâng ngöøng, ñaõ thu huùt haøng loaït caùc thanh nieân vaên ngheä caùnh taû. Taû lieân laø moät toå chöùc thoáng nhaát cuûa caùc nhaø vaên caùch maïng ñöôïc thaønh laäp, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñeå khaéc phuïc taâm traïng beø phaùi, trieån khai roäng raõi phong traøo caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Söï xuaát hieän cuûa noù ñoái vôùi neàn vaên hoïc caùch maïng hieän ñaïi cuûa Trung Quoác coù moät yù nghóa voâ cuøng saâu xa. Do coâng taùc vaên ngheä coù tính quaàn chuùng raát lôùn vaø cuõng do coâng taùc vaên ngheä caùch maïng cuûa thôøi kyø naøy raát soâi ñoäng, neân söï phaù phaùch cuûa Quoác daân ñaûng ñoái vôùi phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn cuõng voâ cuøng taøn khoác vaø hieåm ñoäc. Chæ trong muøa thu naêm thaønh laäp Taû lieân, dieãn vieân hyù kòch caùnh taû Toâng Huy bò saùt haïi ôû Nam Kinh. Ngaøy 7-2 naêm sau, nhaø coâng taùc vaên hoaù caùnh taû 1 Ñaêng treân Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 4, trong doøng vaên “laïi vöøa phaûn boäi khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn ñaõ maát ñòa vò xaõ hoäi”, nhöng treân Ngöôøi vôõ hoang, quyeån 1, kyø 3 laïi phaûn ñoái “khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn coù ñòa vò xaõ hoäi vöõng chaéc”. Theo ñöông söï laø Phuøng Naõi Sieâu nhôù laïi thì neân laø “maát ñòa vò xaõ hoäi” môùi ñuùng. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
5. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 75- Lyù Vó Saâm (Lyù Caàu Thöïc) 1 vaø thaønh vieân cuûa Taû lieân nhö Nhu Thaïch, Hoà Daõ Taàn, Aân Phu bò aùm haïi taïi Boä tö leänh caûnh veä Quoác daân ñaûng Long Hoa, Thöôïng Haûi. Thaùng 5-1933, boïn ñaëc vuï Quoác daân ñaûng ôû Thöôïng Haûi ñaõ baét giöõ phi phaùp caùc nhaø vaên Ñinh Linh, Phan Töû Vieân vaø saùt haïi nhaø thô Öng Tu Nhaân ngay taïi choã. Cuõng naêm ñoù nhaø vaên Hoàng Linh bò haïi taïi Baéc Bình, nhaø thô Phan Maïc Hoa bò baét taïi Thieân Taân, naêm sau hy sinh trong nhaø giam Thieân Taân. Caùc nhaø vaên thanh nieân laøm vaên ngheä khaép nôi cuõng bò baét, saùt haïi vaø tuø ñaøy, nhieàu khoâng sao tính chính xaùc ñöôïc. Ngoaøi ra chính phuû phaûn ñoäng Quoác daân ñaûng coøn kieåm duyeät vaø caám caùc taùc phaåm vaên ngheä caùch maïng, phaù huyû caùc cô quan vaên ngheä tieán boä, chæ trong thaùng 2-1934 ñaõ kieåm tra vaø caám gaàn 150 ñaàu saùch baùo vaên ngheä, caùc taùc phaåm bò cô quan kieåm duyeät cuûa Quoác daân ñaûng baét giöõ vaø caét xeùn, söûa laïi, caøng khoâng theå keå heát soá löôïng. Töø sau khi Saùng taïo xaõ ñoùng cöûa vaøo thaùng 2-1929 vaø Ngheä thuaät kòch xaõ ñoùng cöûa thaùng 4-1930, söï phaù hoaïi ñoái vôùi caùc cô quan vaên ngheä tieán boä caøng dieãn ra aùc lieät, caùc thuû ñoaïn ngaøy caøng bæ oåi, cay ñoäc. Naêm 1933, boïn ñaëc vuï Quoác daân ñaûng ñaõ phaù huyû Coâng ty ñieän aûnh Ngheä Hoa, Thöôïng Haûi, ñoàng thôøi ñe doaï caùc raïp chieáu boùng ôû Thöôïng Haûi khoâng ñöôïc chieáu caùc phim do Ñieàn Haùn, Thaåm Ñoan Tieân ñaïo dieãn. Caùc hieäu saùch Hoà Phong, Baéc Taân, Löông Höõu cuõng laàn löôït bò ñoùng cöûa vaø bò phaù huyû. Chính trong hoaøn caûnh gian khoù hieåm ngheøo nhö vaäy, Taû lieân ñaõ giöông cao ngoïn côø vaên hoïc caùch maïng, cuûa giai caáp voâ saûn, chieán ñaáu anh duõng vaø ñaõ giaønh ñöôïc thaønh töïu veû vang. Döôùi söï thoáng trò cuûa maøng löôùi vaên hoaù voâ cuøng nghieâm ngaët cuûa boïn phaûn ñoäng, Quoác daân ñaûng, moät soá baùo chí taäp san cuûa Taû lieân thöôøng xuyeân thay ñoåi teân goïi , tieáp tuïc xuaát baûn. Taû lieân coøn chuù troïng coâng taùc pheâ bình lyù luaän, noã löïc truyeàn baù lyù luaän vaên ngheä chuû nghóa Maùc, trieån khai cuoäc ñaáu tranh giöõa hai con ñöôøng treân maët traän vaên ngheä. Trong thôøi kyø naøy, caùc nhaø vaên caùch maïng laáy lyù luaän chuû nghóa Maùc laøm vuõ khí taán coâng ñòch giaønh thaéng lôïi, ñaõ laàn löôït ñaáu tranh vôùi caùc phaùi vaên ngheä phaûn ñoäng nhö Taân nguyeät phaùi, Phong traøo vaên ngheä chuû nghóa daân toäc phaùt xít, Ngöôøi töï do, Loaïi ngöôøi thöù ba, hoaëc caùc chuû tröông vaên ngheä sai laàm khaùc. Ñoàng thôøi veà maët saùng taùc, Taû lieân cuõng thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu xuaát saéc. Caùc nhaø vaên baét ñaàu hoaït ñoäng vaên hoïc töø thôøi Nguõ töù hoaëc sau ñoù moät ít ñöôïc thöû thaùch trong cuoäc ñaáu tranh caùch maïng môùi, theá giôùi quan coù thay ñoåi, boä maët cuûa taùc phaåm cuõng theo ñoù maø thay ñoåi . Taïp caûm vaø tieåu thuyeát lòch söû, Chuyeän cuõ vieát laïi cuûa Loã Taán veà maët tö töôûng vaø ngheä thuaät coù nhöõng tìm toøi vaø tieán trieån môùi. Trong cuoäc ñaáu tranh chính trò caêng thaúng, taïp caûm cuûa oâng caøng theå hieän söùc maïnh pheâ phaùn saéc beùn. Nöûa ñeâm vaø moät soá truyeän ngaén cuûa Mao Thuaãn laø thaønh töïu quan troïng veà saùng taùc tieåu thuyeát trong thôøi kyø naøy. Töôûng Quang Töø cuõng vieát caùc taùc phaåm töông ñoái öu tuù nhö Ñaát ñaïi gaàm heùt. Döôùi söï boài döôõng cuûa Taû lieân caùc nhaø vaên môùi ñaõ khoâng ngöøng xuaát hieän. Phaàn ñoâng hoï ñöôïc taém mình trong traøo löu tö töôûng môùi cuûa Nguõ töù, daàn daàn böôùc leân con ñöôøng vaên hoïc, vaø coù quan heä maùu thòt vôùi truyeàn thoáng vaên hoïc môùi Nguõ töù. Sau khi phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn baét ñaàu daáy leân, hoï ñaõ chính thöùc baét ñaàu saùng taùc vaên hoïc vaø mang ñeán cho vaên ñaøn nhieàu taùc phaåm coù söùc soáng maïnh meõ. Trong ñoù coù nhöõng ngöôøi nhö Tröông Thieân Döïc, Aân Phu, Dieäp Töû, Sa Thinh, Ngaûi Vu ñaõ trôû thaønh nhöõng nhaø vaên quan troïng ñöông thôøi vaø sau naøy. Söï thay ñoåi noåi baät nhaát veà saùng taùc vaên hoïc thôøi kyø naøy laø xuaát hieän nhieàu ñeà taøi vaø chuû ñeà coù yù nghóa xaõ hoäi troïng ñaïi. Cuoäc ñaáu tranh anh duõng cuûa nhöõng ngöôøi caùch maïng vaø quaàn chuùng coâng nhaân ñaõ trôû thaønh noäi dung ñöôïc nhieàu nhaø vaên coá gaéng mieâu taû. Caùc saùng taùc phaûn aùnh ñôøi soáng coâng nhaân ñaõ taäp trung vaïch traàn toäi aùc cuûa boïn thoáng trò phaûn ñoäng vaø söï boùc loät cuûa boïn tö baûn vaø ca ngôïi söï phaûn khaùng cuûa giai caáp coâng nhaân. Caùc ñeà taøi cuûa cuoäc soáng vaø ñaáu tranh ôû noâng thoân, cuõng daàn daàn trôû thaønh ñeà taøi saùng taùc cuûa caùc nhaø vaên. Sau “18-9” vaø “28-1”, caùc taùc phaåm phaûn aùnh yeâu caàu khaùng Nhaät cöùu quoác cuûa nhaân daân cuõng daàn daàn taêng nhieàu hôn, nhöõng 1 Lyù Vó Saâm khoâng phaûi laø thaønh vieân Taû lieân. Khi truy ñieäu, vì oâng coù lieân heä maät thieát vôùi Taû lieân, neân môùi ñaët chung vôùi nhau. Veà sau quen goïi laø Naêm lieät só Taû lieân. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
6. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 76- taùc phaåm naøy phaàn nhieàu coù tính chieán ñaáu maõnh lieät, tình caûm daâng cao, tinh thaàn laïc quan traøn treà, theå hieän ñaëc tröng thôøi ñaïi roõ reät. Trong thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong nöôùc laàn thöù 2, ngoaøi phong traøo caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn ra, coøn coù hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø vaên daân chuû caùch maïng hoaëc tieán boä chòu aûnh höôûng cuûa noù vaø phoái hôïp vôùi noù. Hoï laàn löôït xuaát baûn khoâng ít caùc taïp chí vaên ngheä, trong ñoù coù caùc taïp chí nhö Vaên hoïc (Trònh Chaán Ñaïc vaø Vöông Thoáng Chieáu chuû bieân), Vaên hoïc quí san (Trònh Chaán Ñaïc chuû bieân), Vaên tuøng (Caän Dó chuû bieân), trong ñoù tôø Vaên hoïc, thôøi gian xuaát baûn laâu nhaát vaø aûnh höôûng cuõng lôùn nhaát. Ngoaøi Taùc vaên khoá cuûa sinh hoaït thö ñieám vaø Vaên hoïc tuøng thö do Ba Kim chuû bieân ñeàu ñaõ bieán ñoäng vaø xuaát baûn ñöôïc nhieàu taùc phaåm öu tuù coù coáng hieán cho söï nghieäp vaên hoïc. Coù nhöõng taùc phaåm kieät xuaát nhö Gia ñình cuûa Ba Kim, Loâi vuõ vaø Nhaät xuaát cuûa Taøo Ngu, Töôøng Töû laïc ñaø cuûa Laõo Xaù. Noäi dung saùng taùc cuûa hoï phaàn nhieàu laø pheâ phaùn thaúng thöøng hieän thöïc ñen toái cuûa Trung Quoác cuõ, coâng kích vaøo söï ñoài baïi vaø truî laïc cuûa xaõ hoäi thöôïng taàng, khaéc hoaï nhöõng noãi baát haïnh vaø khoán khoù cuûa nhaân daân taàng lôùp döôùi; coù taùc phaåm coøn bieåu thò nieàm mô öôùc veà töông lai töôi saùng. Caùc taùc phaåm cuûa hoï, xeùt veà beà roäng vaø beà saâu cuûa hieän thöïc ñöôïc phaûn aùnh, xeùt ñeán yù nghóa xaõ hoäi cuûa taùc phaåm, so vôùi thôøi kyø tröôùc ñaây, nhieàu taùc phaåm ñaõ coù söï tieán boä roõ reät. Hoï laø ñoäi quaân ñoàng minh ñaùng tin caäy cuûa phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Nhöõng taùc phaåm cuûa hoï laø moät boä phaän quan troïng taïo thaønh neàn vaên hoïc daân chuû môùi choáng ñeá quoác vaø choáng phong kieán cuûa quaûng ñaïi nhaân daân Trung Quoác. b. Cuoäc ñaáu tranh ñoái vôùi phaùi Taân nguyeät vaø “Phong traøo vaên ngheä theo chuû nghóa daân toäc” phaùt xít. Cuoäc ñaáu tranh giöõa hai con ñöôøng cuûa giai caáp voâ saûn vaø giai caáp tö saûn treân maët traän vaên ngheä laïi caøng kòch lieät vaø caêng thaúng chöa töøng coù. Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, caùc nhaø vaên caùch maïng, döïa vaøo qui luaät ñaáu tranh giai caáp, ñaõ töï giaùc lao vaøo caùc cuoäc ñaáu tranh naøy, ñaõ giaønh ñöôïc nhieàu chieán quaû ngaøy caøng veû vang. Ñaàu tieân taán coâng vaøo phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn laø phaùi Taân nguyeät. Naêm 1923, Taân nguyeät xaõ ñöôïc thaønh laäp taïi Baéc Kinh, vôùi tö caùch laø ñoaøn theå vaên hoïc. Trong nguyeät san Taân nguyeät vaø Hieän ñaïi vaên hoaù tuøng thö hoï ñaõ tuyeân truyeàn ruøm beng chuû tröông chính trò, vaên hoaù vaø tö töôûng vaên ngheä cuûa chuû nghóa töï do cuûa giai caáp tö saûn Anh, Myõ, tuyeân boá Trung Quoác caên baûn khoâng toàn taïi theá löïc phong kieán vaø söï thoáng trò cuûa chuû nghóa ñeá quoác, söï laïc haäu cuûa Trung Quoác laø do naêm “quæ aùc” lôùn “baàn cuøng, taät beänh, ngu muoäi, tham oâ, nhieãu loaïn” taïo neân, duøng caùi goïi laø “nhaân quyeàn” vaø “öôùc phaùp” ñeå phaûn ñoái caùch maïng baïo löïc cuûa nhaân daân, phæ baùng chuû nghóa coäng saûn laø “phoùng löûa gieát ngöôøi”. Thaùng 3-1928, ñuùng vaøo dòp phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn baét ñaàu khôûi xöôùng thì Taân nguyeät san cuõng ra soá ñaàu tieân. Trong lôøi phi loä Thaùi ñoä cuûa Taân nguyeät do Töø Chí Ma chaáp buùt, hoï than vaõn “thôøi ñaïi naøy laø ôû traïng thaùi bieán ñoäng, traïng thaùi beänh hoaïn, traïng thaùi khoâng bình thöôøng, laø moät naêm “maát muøa”, “hoãn loaïn”, trong vöôøn vaên hoaù thì toaøn laø nhöõng “caønh phuï sum xueâ”, “caây maây, caây song raäm raïp”, khoâng nhìn thaáy “thaân goác caây thaúng”, “boùng to taùn raäm”, treân vaên ñaøn toaøn laø moät soá “phaùi coâng lôïi”, “phaùi coâng kích”, “phaùi thieân kieán”, “phaùi cuoàng nhieät”, “phaùi buoân baùn vaët”, “phaùi bieåu ngöõ”, “phaùi chuû nghóa”. Hoï cho raèng ñaây laø “coù söï töï do tuyeät ñoái” taïo neân, quyeát khoâng theå vì “moät qua nieäm töï do sai laïc caûn trôû”, maø khoâng khöû ñi taän goác baát cöù luùc naøo. Hoï neâu leân hai nguyeân taéc “laønh maïnh” vaø “toân nghieâm”, hy voïng nhôø vaøo ñoù ñeå “keâu goïi nhöõng ngöôøi ñang do döï tröôùc ngaõ ba ñöôøng”, “tieâu dieät taát caû caùc maàm beänh laøm xoùi moøn tö töôûng vaø cuoäc soáng”. Thaùng 6 cuøng naêm, ñuùng luùc vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn töø luùc khôûi xöôùng ban ñaàu phaùt trieån nhanh thaønh Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
7. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 77- phong traøo coù khí theá raàm roä, thì Löông Thöïc Thu laïi chính thöùc ra quaân trong baøi Vaên hoïc vaø caùch maïng noùi naøo laø “vaên hoïc caùch maïng”, “vaên hoïc cuûa giai caáp voâ saûn” caên baûn khoâng theå hình thaønh, bôûi vì “trong con maét cuûa caùc nhaø vaên hoïc thaät ra khoâng chöùa ñöïng quan nieäm giai caáp coá ñònh, caøng khoâng chöùa ñöïng thaønh kieán möu lôïi ích cho moät giai caáp naøo ñoù”, bôûi vì “neàn vaên hoïc vó ñaïi vaãn laø döïa vaøo nhaân tính phoå bieán coá ñònh”. Y laïi noùi “Trung taâm cuûa vaên hoïc laø chuû nghóa caù nhaân”, vì theá “ñaïi ña soá khoâng coù vaên hoïc, vaên hoïc khoâng phaûi laø cuûa ñaïi ña soá”. Söû duïng nhaân tính luaän ñeå phaûn ñoái giai caáp luaän, phaûn ñoái vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Maët traän vaên hoïc caùch maïng laäp töùc ñaõ choáng laïi söï taán coâng cuûa phaùi Taân nguyeät. Tôø Chieán tuyeán do Ñaûng laõnh ñaïo, ñaàu tieân chæ ra ñaây laø söï keâu gaøo cuûa “Giai caáp tö saûn truî laïc khuaát phuïc tröôùc quyeàn uy cuûa boïn thoáng trò”1. Tieáp theo, Baønh Khang cuûa Saùng taïo xaõ phaùt bieåu baøi Laønh maïnh vaø toân nghieâm laø gì? Chæ ra raèng caùc giai caáp ñoái laäp vôùi söï caûi caùch xaõ hoäi taát nhieân seõ coù nhöõng thaùi ñoä ñoái laäp, trong thôøi ñaïi coù söï vaät loän giöõa theá löïc cuõ vaø môùi, “chi phoái giai caáp baát keå laø duøng thuû ñoaïn tinh xaûo cay ñaéng nhö theá naøo, vaãn khoâng theå naøo ngaên caûn ñöôïc lòch söû tieán trieån”. Baønh Khang coøn nhaán maïnh theâm: “Laøm nhuïc söï toân nghieâm cuûa hoï nghóa laø giai caáp caùch maïng môùi troãi daäy ñaõ giaønh ñöôïc söï toân nghieâm; “phöông haïi” ñeán söï “laønh maïnh”2 cuûa hoï nghóa laø giai caáp caùch maïng môùi troãi daäy taêng tieán theâm söï laønh maïnh”. Phuøng Naõi Sieâu vieát baøi Ñaàu oùc laïnh luøng ñaõ vaïch ra, baûn thaân phöông phaùp maø Löông Thöïc Thu goïi laø “Ñaïi ña soá seõ khoâng coù vaên hoïc, vaên hoïc seõ khoâng phaûi laø cuûa ñaïi ña soá” chính laø “noùi heát” bí maät cuûa “tính giai caáp” chi phoái vaên hoïc, bôûi vì caùi maø oâng ta hieåu ñöïôc goïi laø vaên hoïc haàu haï giai caáp thöôïng löu” 3. Töø thaùng 9 trôû ñi, Löông Thöïc Thu ñaõ vieát lieân tuïc hôn 10 baøi vaên daøi ngaén khaùc nhau nhö : Vaên hoïc coù tính giai caáp khoâng?, Baøn veà dòch cöùng nhaéc cuûa Loã Taán tieân sinh tieáp tuïc ñeà cao nhaân tính luaän. Trong nhöõng baøi vaên naøy, Löông Thöïc Thu ñaõ taäp trung coâng kích lyù luaän vaên ngheä cuûa chuû nghóa Maùc, phaûn ñoái “ngöôøi coäng saûn ñem coâng thöùc lyù luaän naøy mieãn cöôõng ñaët vaøo trong lónh vöïc vaên ngheä”. Caùc nhaø vaên caùch maïng ñaõ trieån khai cuoäc phaûn kích maïnh meõ hôn ñoái vôùi phaùi Taân nguyeät. Phuøng Naõi Sieâu trong baøi vieát : Ngheä thuaät cuûa xaõ hoäi giai caáp nhaèm ñuùng nhaân tính luaän cuûa Löông Thöïc Thu, trình baøy moät caùch toaøn dieän tính giai caáp cuûa vaên ngheä, vaïch ra nhöõng lôøi noùi cuûa Löông Thöïc Thu chaúng qua ñang chöùng minh baûn thaân oâng ta laø “tay sai cuûa caùc nhaø tö saûn”4. Loã Taán ñaõ töø laâu coù nhieàu traän giao phong vôùi boïn thaân só naøy, tröôùc ñaây khoâng laâu coøn baùc boû luaän ñieåm cuûa caùi goïi laø vaên ngheä caàn phaûi taû nhaân tính vónh vieãn khoâng ñoåi cuûa Löông Thöïc Thu 5. Laàn naøy oâng ñaõ vaän duïng thaønh thaïo hôn vuõ khí tö töôûng cuûa chuû nghóa Maùc, laàn löôït vieát caùc baøi Nhieäm vuï cuûa nhaø pheâ bình Taân nguyeät xaõ, Dòch cöùng nhaéc vôùi tính giai caáp cuûa vaên hoïc, taäp trung baùc boû caùi maø Löông Thöïc Thu goïi laø tính giai caáp chæ laø quan ñieåm lyù luaän vaên ngheä cuûa giai caáp voâ saûn gaùn böøa leân nhaân tính luaän cuûa vaên hoïc maø thoâi. Oâng noùi : “Vaên hoïc khoâng döïa vaøo con ngöôøi thì khoâng theå naøo bieåu hieän ñöôïc caùi tính, maø ñaõ duøng con ngöôøi, laïi laø con ngöôøi trong xaõ hoäi coù giai caáp, thì nhaát ñònh khoâng theå traùnh boû ñöôïc tính giai caáp cuûa noù, khoâng caàn phaûi “raøng buoäc”, thöïc laø leõ taát nhieân phaûi nhö theá. Ñöông nhieân “vui giaän, bi ai, hoan laïc laø cuûa con ngöôøi”, song ngöôøi ngheøo quyeát khoâng coù caùi buoàn phieàn, buoân baùn thua loã ôû sôû giao dòch, caùc oâng vua daàu moû ñaâu bieát ñöôïc noãi cöïc khoå cuûa caùc baø giaø nhaët xæ than ôû Baéc Kinh töøng chòu ñöïng, caùc naïn nhaân vuøng ñoùi seõ chaúng bao giôø laïi ñi troàng hoa lan, gioáng nhö caùc quí oâng nhaø giaøu, Tieàu Ñaïi ôû phuû hoï Giaû cuõng khoâng yeâu coâ Laâm Ñaïi Ngoïc”. Loã Taán coøn vaïch roõ : “Neáu nhö noùi, vì chuùng ta laø ngöôøi cho neân laáy vieäc bieåu hieän nhaân tính laøm giôùi haïn, nhö theá thì ngöôøi voâ saûn chaân chính vì giai caáp voâ saûn cho neân caàn phaûi laøm vaên hoïc voâ saûn”. Coøn nhö luaän ñieäu 1 Thieân bieân ñích Taân nguyeät – tuaàn baùo Chieán tuyeán, quyeån 1, kyø 3, ngaøy 15-4-1928. 2 Saùng taïo nguyeät san, quyeån1, kyø 12, thaùng 7-1928. 3 Saùng taïo nguyeät san, quyeån 2, kyø 1, thaùng 8-1928. 4 Ngöôøi vôõ hoang, quyeån 1, kyø 2, thaùng 2 naêm 1930. 5 Baøi vaên hoïc vaø moà hoâi, tuaàn baùo Nguõ ti, q uyeân 1, kyø 5, ngaøy 14 thaùng 1 naêm 1930. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
8. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 78- cuûa Löông Thöïc Thu ôû trong baøi naøy “nguyeân yù laøm thuû tieâu tính giai caáp vaên hoïc, neâu cao chaân lyù. Nhöng oâng ta laïi laáy tö saûn laøm toå toâng cuûa vaên minh, coøn cho ngöôøi ngheøo laø caën baõ cuûa heøn keùm, chæ caàn lieác qua cuõng bieát ñoù laø vuõ khí “ñaáu tranh cuûa caùc nhaø tö saûn”1. Trong cuoäc tranh luaän, Loã Taán coøn vaïch traàn laäp tröôøng chính trò cuûa phaùi Taân nguyeät tình nguyeän laøm “nhöõng teân ñao phuû vaø tay sai” cho boïn phaûn ñoäng ñeå “duy trì vieäc trò an” cuûa chuùng2. Khi Löông Thöïc Thu noùi: “Ngöôøi vôõ hoang baûo toâi laø choù cuûa nhaø tö baûn, toâi coøn chöa bieát chuû cuûa toâi laø ai”, ñoàng thôøi noùi xaáu caùc nhaø vaên caùch maïng ñeàu laø Ñaûng coäng saûn, Loã Taán ñaõ ngay töùc khaéc chæ roõ: Choù saên (tay sai) “khoâng bieát ai laø chuû cuûa noù chính laø nguyeân nhaân vì sao taát caû nhöõng ngöôøi giaøu sang, noù ñeàu toû ra hieàn laønh, deã baûo vaø cuõng laø nhöõng chöùng cöù toû raèng noù thuoäc veà taát caû nhöõng nhaø tö baûn. Cho duø khoâng coù ngöôøi nuoâi döôõng, ñoùi gaày seõ bieán thaønh choù hoang, nhöng vaãn laø gaëp moïi ngöôøi giaøu coù, ñeàu hieàn laønh, gaëp moïi ngöôøi ngheøo ñeàu suûa ñieân cuoàng”. Coøn khi coi ñoái thuû tranh luaän laø Ñaûng coäng saûn, ra aùm hieäu cho boïn phaûn ñoäng coù theå baét bôù vaø gieát, “chaúng qua muoán möôïn vieäc ñoù ñeå giuùp moät tay, ñeå cöùu söï cuøng quaãn cuûa vieäc pheâ bình vaên ngheä” maø thoâi, ñieàu naøy seõ caøng chöùng toû loaïi ngöôøi naøy ñuùng laø “moät con choù baát taøi cuûa nhaø tö baûn” chaïy tang ” 3. Gioáng nhö lyù luaän cuûa hoï, caùc saùng taùc cuûa phaùi Taân nguyeät ña soá cuõng chæ laø moät soá “moùn haøng” phuïc vuï boïn thoáng trò phaûn ñoäng. c. Pheâ phaùn ñoái vôùi “ngöôøi töï do” vaø “loaïi ngöôøi thöù ba”. Thaùng 11 naêm 1931, nghò quyeát Nhieäm vuï môùi cuûa vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn Trung Quoác ñöôïc ban chaáp haønh Taû lieân thoâng qua, maëc duø coù chòu aûnh höôûng cuûa ñöôøng loái “taû” khuynh cuûa Vöông Minh, nhöng ñaïi theå cuõng chæ ra moät caùch xaùc ñaùng raèng : “Trong lónh vöïc vaên ngheä cuûa keû thuø, khoâng nhöõng chæ chuù yù ñeán vaên hoïc daân toäc chuû nghóa vaø phaùi Taân nguyeät laø ñuû, maø caàn phaûi chuù yù ñeán caùc loaïi hieän töôïng vaø taäp ñoaøn phaûn ñoäng naáp döôùi khuynh höôùng “taû” hoaëc maøu “xaùm”4. Caùch ñoù khoâng laâu, quaû nhieân ñaõ xuaát hieän moät cuoäc coâng kích môùi do boïn Hoà Thu Nguyeân, Toâ Vaán (Ñoã Haèng) töï xöng laø “ngöôøi töï do”, “loaïi ngöôøi thöù ba” phaùt ñoäng. Cuoái naêm 1931, baøi bình luaän xaõ hoäi Hòch cuûa chaân lyù treân tôø Vaên hoïc bình luaän ñaõ neâu roõ: “Söï hoãn ñoän vaø nhöõng maây ñen chöôùng khí cuûa giôùi vaên ngheä seõ khoâng coøn quaù quaét nhö hoâm nay nöõa”. “giai caáp trí thöùc töï do” naøy quyeát taâm gaùnh vaùc thieân chöùc pheâ phaùn tö töôûng. Hoï coøn neâu chieâu baøi cuûa mình “hoaøn toaøn ñöùng treân laäp tröôøng khaùch quan, khoâng coù ñaûng kieán nhaát ñònh, neáu coù, thì ñoù laø yeâu chuoäng chaân lyù vaø loøng tin”. Hoà Thu Nguyeân ñaõ phaùt bieåu trong cuøng moät kyø baùo baøi Baøn veà vaên ngheä kieåu choù hoø heùt “vaên hoïc vaø ngheä thuaät ñeán cheát cuõng laø töï do, daân chuû”, “ñeå vaên ngheä rôi tuït thaønh moät loaïi maùy haùt cuûa chính trò laø phaûn boäi ngheä thuaât laáy lyù luaän naêm naém ba môù ñeå cöôõng hieáp vaên hoïc laø söï khinh nhôøn ñoái vôùi söï toân nghieâm cuûa vaên hoïc, khoâng theå tha thöù ñöôïc”. Khoâng laâu, oâng ta laïi vieát baøi Ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä reâu rao ngheä thuaät chæ coù theå bieåu hieän cuoäc soáng, khoâng theå phaùt sinh baát cöù taùc duïng naøo ñoái vôùi cuoäc soáng, “ngheä thuaät khoâng phaûi laø tuyeân truyeàn”, ñeå cho chuû tröông chính trò “phaù hoaïi” ngheä thuaät “laø laøm cho ngöôøi ta chaùn chöôøng”, ñoàng thôøi phaûn ñoái “chæ cho moät loaïi vaên hoïc naøo ñoù naém giöõ vaên ñaøn”. Taû lieân duøng tôø Tin töùc vaên ngheä laøm traän ñòa, lieân tuïc phaùt bieåu nhieàu baøi vaên ñeå ñaäp laïi. Baøi Phong traøo vaên hoaù cuûa ngöôøi töï do5 do Cuø Thu Baïch chaáp buùt, ñaõ vaïch traàn möu ñoà cuûa boïn hoï, laáy danh nghóa “giai caáp trí thöùc töï do” ñeå tranh giaønh quyeàn laõnh ñaïo phong traøo vaên hoaù vôùi giai caáp voâ saûn. Caùc baøi vaên ñeàu taäp trung pheâ phaùn thöïc chaát phaûn ñoäng cuûa chuû nghóa vaên ngheä laø treân heát cuûa Hoà Thu Nguyeân, chæ ra caùi goïi laø “ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä” cuûa oâng ta nhaèm 1 Dòch cöùng nhaéc vaø tính giai caáp cuûa vaên hoïc – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 3, thaùng 3-1930. 2 Nhieäm vuïnhaø pheâ bình Taân nguyeät xaõ – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 1, thaùng 1-1930. 3 Con choù baát taøi cuûa nhaø tö baûn chaïy tang – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 5, thaùng 5-1930. 4 Vaên hoïc ñaïo baùo quyeån 1, kyø 8, ngaøy 15 thaùng 11 naêm 1931. 5 Vaên ngheä taân vaên soá 56 ngaøy 23 thaùng 5 naêm 1932, khi phaùt bieåu khoâng ghi teân taùc giaû. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
9. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 79- phaûn ñoái vaên ngheä trôû thaønh vuõ khí ñaáu tranh giai caáp “laø giuùp cho giai caáp thoáng trò thöïc hieän vieäc coâng kích vaên ngheä coù tính giai caáp cuûa giai caáp voâ saûn”, luaän ñieäu “vaên ngheä töï do” thaät söï laø phaûn ñoái vaên ngheä phuïc vuï chính trò caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Laïc Döông (Phuøng Tuyeát Phong) trong Tin töùc vaên ngheä ñaõ vaïch traàn laäp tröôøng cuûa phaùi thuû tieâu “laáy thanh toaùn ñeå taùi pheâ phaùn” cuûa Hoà Thu Nguyeân, vaø “boä maët thaät” cuûa vieäc coâng khai taán coâng vaøo phong traøo vaên hoïc voâ saûn, chæ ra vieäc phaûn ñoái phong traøo vaên hoïc voâ saûn cuûa Hoà Thu Nguyeân luùc ñoù laø “tieân phong” hôn so vôùi nhöõng nhaø vaên daân toäc chuû nghóa. Khi caùc nhaø vaên hoïc caùch maïng ñaäp laïi luaän ñieåm cuûa Hoà Thu Nguyeân thì Toâ Vaán töï laáy danh nghóa laø “loaïi ngöôøi thöù ba”, ñaïi dieän cho “nhoùm taùc giaû” ñaõ xuaát hieän vaø leân tieáng uûng hoä oâng ta. Trong baøi Veà “Vaên taân” vaø bieän luaän vaên ngheä cuûa Hoà Thu Nguyeân phaùt bieåu treân tôø Hieän ñaïi, ñaõ vu caùo pheùp bieän chöùng laø “bieán quaùi”, noùi ngöôøi theo chuû nghóa Maùc-Leânin “chæ laø thaáy nhu caàu tröôùc maét” khoâng caàn chaân lyù vaên ñaøn caùnh taû caên baûn khoâng caàn vaên hoïc, döôùi söï “baù chieám” cuûa hoï “vaên hoïc seõ khoâng coøn laø vaên hoïc nöõa roài maø ñaõ bieán thaønh loaïi tranh lieân hoaøn, vaø taùc giaû thì cuõng seõ khoâng phaûi laø taùc giaû nöõa, maø bieán thaønh loaïi ngöôøi chuyeân ñi kích ñoäng. Khi nhöõng lôøi coâng kích bò baùc boû, oâng ta laïi vieát baøi Con ñöôøng thoaùt cuûa “loaïi ngöôøi thöù ba”, Baøn veà chuû nghóa can thieäp trong vaên hoïc, ñoái laäp chính trò caùch maïng vôùi chaân thöïc ngheä thuaät, cho raèng “duøng laäp tröôøng thuaàn chính trò ñeå chæ ñaïo vaên hoïc laø laøm haïi ñeán vieäc naém vöõng chaân thöïc cuûa vaên hoïc, “nhaø ngheä thuaät thaø vì chaân thöïc maø hy sinh söï ñuùng ñaén”, laáy caùi ñoù ñeå phaûn ñoái söï can thieäp “cuûa chính trò ñoái vôùi vaên hoïc. Caùc nhaø vaên caùch maïng ñeàu ngoä nhaän “taát caû moïi ngöôøi khoâng gioáng vôùi baûn thaân hoï ñeàu laø ngöôøi bieän hoä cho giai caáp tö saûn”. Oâng ta ñaõ aùc yù khaúng ñònh raèng “thaùi ñoä cöï tuyeät laïi ngöôøi khaùc xa haøng ngaøn daëm naøy, toâi thaáy ñoù laø coi baïn thaønh thuø”, ñaõ ñoå toäi cho caùc nhaø vaên caùch maïng laø laøm cho moät boä phaän caùc nhaø vaên tieåu tö saûn “khoâng daùm ñoäng buùt” nöõa. Nhöõng luaän ñieåm naøy cuûa Hoà Thu Nguyeân vaø Toâ Vaán, trong hoaøn caûnh lòch söû cuï theå ñöông thôøi, coù taùc duïng löøa gaït khoâng ít caùc nhaø vaên. Hoï ñaõ töøng coù moái lieân heä vôùi phong traøo vaên ngheä caùnh taû, khieán cho söï khieâu kích naøy coù taùc duïng meâ hoaëc caøng lôùn. Ngoaøi Thöôïng Haûi ra, caùc baùo chí cuûa Taû lieân ôû Baéc Bình cuõng ñaêng nhöõng baøi pheâ phaùn ñaáu tranh vôùi “ngöôøi töï do”, “loaïi ngöôøi thöù ba”. Ñaây laø moät cuoäc luaän chieán vaên ngheä coù lòch söû laâu nhaát, qui moâ nhaát trong caû thôøi kyø Taû lieân. Baøi Töï do cuûa vaên ngheä vaø khoâng töï do cuûa nhaø vaên cuûa Cuø Thu Baïch ñaõ daãn caâu cuûa Leânin trong baøi Toå chöùc Ñaûng vaø vaên hoïc coù tính Ñaûng khi vaïch traàn caùi goïi laø “töï do” vaên ngheä cuûa giai caáp tö saûn, ñaõ töõng noùi: “Loaïi töï do naøy chaúng qua laø moät loaïi maët naï (hoaëc moät loaïi nguî trang) cuûa hoïdöïa vaøo tuùi tieàn, döïa vaøo söï mua chuoäc vaø döïa vaøo vieäc nuoâi döôõng maø thoâi”1. Cuø Thu Baïch ñaõ thuyeát minh “Trong xaõ hoäi coù giai caáp khoâng theå coù “vaên ngheä töï do” ñoäc laäp vôùi lôïi ích cuûa giai caáp”, “Khi giai caáp voâ saûn coâng khai yeâu caàu coâng cuï ñaáu tranh cuûa vaên ngheä, ai muoán ñöùng ra keâu gaøo “ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä” thì ngöôøi ñoù voâ hình chung ñaõ laøm “chieác maùy haùt thuoäc phaùi vaên ngheä treân heát cuûa giai caáp tö saûn giaû doái, caùi maø Hoà Thu Nguyeân yeâu caàu, chính laø “vaên ngheä thoaùt ly giai caáp voâ saûn ñeå töï do, thoaùt ly quaûng ñaïi quaàn chuùng ñeå töï do”. Coøn quan ñieåm maø oâng ta duøng ñeå uûng hoä vieäc mình phaûn ñoái ngheä thuaät phuïc vuï chính trò, vaên ngheä chæ laø bieåu hieän cuoäc soáng, “ñuùng laø gaït boû heát caùc öu ñieåm trong lyù luaän Pleâkhanoáp, maø laïi phaùt trieån chuû nghóa menseâvích cuûa Pleâkhanoáp ñeán giôùi haïn lôùn nhaát, bieán thaønh chuû nghóa baøng quan giaû doái cuûa giai caáp tö saûn”2. Khi Hoà Thu Nguyeân tieán haønh ñaäp laïi nhöõng lôøi pheâ phaùn naøy, kieân trì luaän ñieäu phaûn ñoäng thì Chu Khôûi ÖÙng trong baøi Kieåm thaûo lyù luaän vaên hoïc ngöôøi töï do ñaõ döïa vaøo phaûn aùnh luaän cuûa Leânin vaø nguyeân taéc tính Ñaûng cuûa vaên hoïc, moät laàn nöõa laïi baùc boû sai 1Choã naøy döïa vaøo baûn dòch Trung vaên Leânin toaøn taäp, coøn lôøi dòch trong baûn goác cuûa Cuø Thu Baïch so vôùi choã naøy coù phaàn khoâng khôùp laém. 2 Hieän ñaïi quyeån 1, kyø 6 ngaøy 1-10-1932, kyù teân Dòch Gia. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
10. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 80- laàm phi maùc xít cuûa oâng ta xoaù nhoaø tính giai caáp vaø tính Ñaûng cuûa ngheä thuaät, phuû nhaän taùc duïng naêng ñoäng ngheä thuaät coù theå aûnh höôûng trôû laïi cuoäc soáng.1 Ñoái vôùi Toâ Vaán, Cuø Thu Baïch ñöùng treân laäp tröôøng chæ coù giai caáp voâ saûn môùi coù theå xaây döïng “lyù luaän vaên ngheä khoa hoïc chaân chính”, giai caáp voâ saûn trong cuoäc ñaáu tranh caùch maïng, caàn phaûi duøng vaên ngheä giuùp ñôõ caùch maïng, “khoâng nhöõng caàn söï coå ñoäng bình thöôøng, maø coøn caàn söï coå ñoäng cuûa vaên ngheä”, oâng ñaõ trình baøy töôøng taän, baùc boû nhöõng luaän ñieåm hoang ñöôøng cuûa caùi Toâ Vaán goïi laø vaên ñaøn caùnh taû chæ caàn caùch maïng khoâng caàn vaên hoïc. Cuø Thu Baïch coøn phaân tích caùc nhaø vaên vôùi tính caùch laø nhaø saûn xuaát hình thaùi yù thöùc “khoâng keå anh ta coù yù thöùc hay voâ yù thöùc, khoâng keå anh ta ñang vieát hay laø ñang traàm tö maëc töôûng, thì anh ta vaãn tröôùc sau laø ñaïi bieåu cuûa hình thaùi yù thöùc cuûa moät giai caáp naøo ñoù. Trong xaõ hoäi coù giai caáp giaêng buûa khaép nôi, anh khoâng theå troán ñeán moät nôi naøo ñoù, maø cuõng khoâng theå laøm ñöôïc “loaïi ngöôøi thöù ba” naøo heát”.2 Trong baøi Cuoái cuøng laø ai khoâng caàn chaân lyù, khoâng caàn vaên ngheä?, Chu Khôûi ÖÙng ñaõ chæ roõ caùi Toâ Vaán goïi laø nhöõng ngöôøi maùc xít leâninít khoâng caàn chaân lyù laø söï xuyeân taïc cöïc kyø aùc ñoäc. OÂng nhaán maïnh raèng “giai caáp voâ saûn ñöùng ôû tuyeán ñaàu cuûa phaùt trieån lòch söû, lôïi ích chuû quan cuûa noù laø nhaát trí vôùi haønh trình khaùch quan phaùt trieån cuûa lòch söû, cho neân, ñoái vôùi hieän thöïc, chuùng ta caøng choïn thaùi ñoä cuûa Ñaûng, cuûa giai caáp voâ saûn thì chuùng ta caøng tieáp caän vôùi chaân lyù khaùch quan. Chính trò cuûa giai caáp voâ saûn khoâng nhöõng khoâng phaù hoaïi chaân lyù vaên hoïc phaûn aùnh cuoäc soáng, maø coøn seõ giuùp caùc nhaø vaên nhaän thöùc ñuùng ñaén cuoäc soáng.3 Haø Ñan Nhaân (Phuøng Tuyeát Phong) cuõng chæ ra : “Taùc phaåm vaên ngheä khoâng chæ laø phaûn aùnh hình thaùi yù thöùc cuûa moät giai caáp naøo ñoù, noù coøn phaûi phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan, theá giôùi khaùch quan. Song söï phaûn aùnh naøy laø caên cöù vaøo hình thaùi yù thöùc cuûa taùc giaû, theá giôùi quan giai caáp , cuoái cuøng coøn chòu haïn cheá cuûa giai caáp (cho ñeán baây giôø, chæ coù theá giôùi quan cuûa giai caáp voâ saûn duy vaät bieän chöùng, môùi coù theå tieáp caän chaân lyù khaùch quan nhaát).4 Ngoïn buùt cuûa Loã Taán chuû yeáu nhaèm vaøo Toâ Vaán. Trong baøi Baøn veà “loaïi ngöôøi thöù ba” oâng ñaõ chæ ra raèng: “Soáng trong xaõ hoäi coù giai caáp maø muoán laøm nhaø vaên sieâu giai caáp, soáng trong thôøi ñaïi chieán ñaáu maø laïi muoán xa rôøi chieán ñaáu ñöùng moät mình, con ngöôøi nhö vaäy, thöïc teá chæ laø ngöôøi aûo töôûng do oùc taïo ra maø thoâi, coøn treân theá giôùi thöïc teá laø khoâng coù ñöôïc. Muoán laøm ngöôøi nhö vaäy chaúng khaùc naøo nhö duøng tay mình naém toùc keùo leân cho rôøi khoûi quûa ñaát; anh ta khoâng theå rôøi khoûi ñöïôc, ñaâm ra böïc boäi, nhöng coù phaûi vì coù ngöôøi laéc ñaàu maø laøm cho anh ta khoâng daùm keùo toùc leân ñaâu”5. Loã Taán coøn chæ ra “vieäc gaùc buùt cuûa “loaïi ngöôøi thöù ba” naøy, nguyeân nhaân thaät ra khoâng phaûi laø taïi söï nghieâm khaéc pheâ bình cuûa caùnh taû”, maø treân thöïc teá “laøm khoâng ñöôïc loaïi ngöôøi thöù ba nhö theá”, do ñoù cuõng khoâng theå coù vaên hoïc cuûa “loaïi thöù ba”, ñoàng thôøi cuõng khuyeân caùc nhaø vaên tieåu tö saûn ñang hy voïng vöôït ra ngoaøi cuoäc ñaáu tranh giai caáp, chæ coù sôùm vöùt boû aûo töôûng vaø sôùm ñöùng vaøo laäp tröôøng tieán boä, môùi coù theå giaûi thoaùt khoûi noãi baøng hoaøng khoâng bieát ñaèng naøo maø theo. So vôùi phaùi Taân nguyeät vaø “Phong traøo vaên ngheä daân toäc chuû nghóa”, “Loaïi ngöôøi thöù ba” khoâng coù moät ñoaøn theå roõ raøng, thieáu toå chöùc chaët cheõ, chuû yeáu laø coù moät soá nhaø vaên thöôøng xuyeân vieát vaø bieân taäp caùc taùc phaåm ôû taïp chí Hieän ñaïi , ôû möùc ñoä khaùc nhau taùn ñoàng moät soá quan ñieåm cuûa Hoà Thu Nguyeân vaø Toâ Vaán maø thoâi. Veà sau, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa cuoäc ñaáu tranh giai caáp vaø phong traøo vaên ngheä, trong hoï ñaõ naûy sinh söï phaân hoaù saâu saéc: coù ngöôøi ñaõ sa ñoaï thaønh Haùn gian, coù ngöôøi – nhö nhaø thô Ñaùi Voïng Thö – ñaõ böôùc leân con ñöôøng tieán boä. Söï ñaáu tranh ñoái vôùi phaùi Taân nguyeät, ñaáu tranh 1 Vaên hoïc nguyeät baùo, quyeån 1, kyø 5-6 hôïp bieân, thaùng 12-1932. Kyù teân Kyø Aûnh. 2 Töï do cuûa vaên ngheä vaø khoâng töï do cuûa nhaø vaên. 3 Hieän ñaïi, quyeån 1, kyø 6, ngaøy 1-10-1932. 4 Veà khuynh höôùng vaø lyù luaän cuûa loaïi vaên hoïc thöù ba – Hieän ñaïi, quyeån 2, kyø 2, thaùng 1-1933. 5 Hieän ñaïi, quyeån 2, kyø 1, ngaøy 1-11-1932. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
11. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 81- ñoái vôùi “Phong traøo vaên ngheä daân toäc chuû nghóa” phaùt xít, pheâ phaùn ñoái vôùi “Ngöôøi Töï do” vaø “Loaïi ngöôøi thöù ba” laø ba cuoäc ñaáu tranh chuû yeáu treân maët traän vaên ngheä cuûa thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong nöôùc laàn thöù hai. d. Nguy cô daân toäc theâm saâu saéc vaø söï hình thaønh böôùc ñaàu cuûa maët traän thoáng nhaát khaùng Nhaät cuûa giôùi vaên ngheä. Chính phuû Quoác daân ñaûng laáy “choáng ngoaïi taát tröôùc tieân phaûi yeân noäi” laøm hoaû muø, ñoái ngoaïi thì quì goái nhöôïng boä, ñoái noäi thì taêng cöôøng traán aùp moïi hoaït ñoäng caùch maïng vaø phong traøo yeâu nöôùc, ñoàng thôøi tieán haønh “vaây queùt” quaân söï ñieân cuoàng ñoái vôùi caên cöù caùch maïng. Ñöùng tröôùc nguy cô daân toäc ngaøy caøng saâu saéc, ngaøy thöù 8 sau söï kieän “18-9”, Taû lieân ñaõ coù Thö göûi toå chöùc vaên hoïc cuûa giai caáp voâ saûn quoác teá vaø nhaân daân lao ñoäng1, keâu goïi nhaân daân lao ñoäng toaøn theá giôùi cuøng phaûn ñoái boïn xaâm löôïc Nhaät Baûn. Tieáp theo laïi duøng hình thöùc thö ngoû Göûi caùc nhaø vaên giai caáp voâ saûn, nhaø vaên caùch maïng vaø taát caû thanh nieân yeâu thích vaên ngheä2, keâu goïi nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc vaên ngheä caùch maïng duøng vaên ngheä laøm vuõ khí ñeå ñaùnh laïi boïn xaâm löôïc, “Haõy cuøng vôùi khaåu paëchooïc cuûa coâng nhaân vaø nhöõng caây suùng tröôøng cuûa Hoàng quaân, anh duõng tieán lieân”. Trong quyeát nghò Nhieäm vuï môùi cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác coâng boá thaùng 11 cuøng naêm ñoù ñaõ yeâu caàu ñaët leân haøng ñaàu “Vieäc taêng cöôøng coâng taùc choáng ñeá quoác chuû nghóa”, vaø “caùc nhaø vaên caàn naém caùc ñeà taøi choáng chuû nghóa ñeá quoác” trong lónh vöïc vaên hoïc. Vôùi söï thuùc ñaåy cuûa laøn soùng khaùng Nhaät toaøn quoác vaø toå chöùc cuï theå cuûa Taû lieân, nhieàu nhaø vaên ñaõ tham gia vaän ñoäng tuyeân truyeàn khaùng Nhaät vaø tích cöïc saùng taùc caùc taùc phaåm laáy khaùng Nhaät laøm ñeà taøi. Caùc baùo Vaên ngheä taûn vaên, Ngaõ tö ñöôøng phoá ñeàu laáy phaûn ñeá khaùng Nhaät laøm noäi dung chuû yeáu. Naêm 1935, theá löïc phaùt xít quoác teá ngaøy caøng ngang ngöôïc, hoaø bình ñaõ bò uy hieáp nghieâm troïng. Thaùng 8 quoác teá coäng saûn ñaõ khai maïc Ñaïi hoäi ñaïi bieåu laàn thöù 7 taïi Maùtxcôva, Ñimitôroáp ñaõ trình baøy moät baùo caùo quan troïng, neâu leân khaåu hieäu giai caáp coâng nhaân ñoaøn keát laïi, toå chöùc Maët traän thoáng nhaát choáng phaùt xít. Trung öông Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñaõ phaùt bieåu Thö göûi toaøn theå ñoàng baøo ñeå khaùng Nhaät cöùu nöôùc (töùc Tuyeân ngoân Baùt nhaát) chuû tröông thaønh laäp Maët traän thoáng nhaát daân toäc khaùng Nhaät, ngöøng noäi chieán, nhaát trí khaùng Nhaät. Cuoái naêm 1935, Boä chính trò trung öông Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñaõ tieán haønh hoäi nghò taïi ñoàn Ngoaõ Dao, Thieåm Baéc, quyeát ñònh chieán löôïc xaây döïng Maët traän thoáng nhaát daân toäc. Maët traän thoáng nhaát daân toäc khaùng Nhaät laáy coâng nhaân, noâng daân, Hoàng quaân vaø giai caáp tieåu tö saûn caùch maïng laøm chuû löïc, bao goàm caû giai caáp tö saûn vaø phaàn töû giai caáp ñòa chuû taùn thaønh khaùng Nhaät. Toå chöùc Maët traän thoáng nhaát cuûa giôùi vaên hoaù coù tính tieâu bieåu roäng raõi. Thaùng 11-1935, Vöông Minh taïi Maùtxcôva ñaõ chæ thò cho ñaïi bieåu cuûa Taû lieân taïi Lieân minh caùc nhaø vaên caùch maïng quoác teá laø Tieâu Tam vieát thö veà nöôùc, cho raèng khaåu hieäu vaên hoïc voâ saûn taïo thaønh chuû nghóa ñoùng cöûa vaø ñeà nghò giaûi taùn Taû lieân. Loã Taán cho raèng Taû lieân khoâng phaûi giaûi taùn, noù coù theå laøm haït nhaân cuûa Maët traän thoáng nhaát giôùi vaên ngheä tieáp tuïc toàn taïi, neáu muoán giaûi taùn, cuõng caàn phaûi phaùt bieåu tuyeân ngoân. Moät soá ngöôøi laõnh ñaïo Taû lieân khoâng toân troïng yù kieán cuûa Loã Taán, muøa xuaân naêm 1936 hoï ñaõ giaûi taùn Taû lieân, maø khoâng phaùt bieåu tuyeân ngoân gì. Thaùng 4-1936, Phuøng Tuyeát Phong ñöôïc leänh cuûa Trung öông Ñaûng, töø caên cöù caùch maïng Thieåm Baéc ñeán Thöôïng Haûi. OÂng truyeàn ñaït tinh thaàn cuûa hoäi nghò ôû ñoàn Ngoaõ Dao cho Loã Taán. “Ñeå thuùc ñaåy caùc nhaø vaên caùnh taû xöa nay höôùng theo vaên hoïc caùch maïng voâ saûn ñeán vôùi maët traän cuûa cuoäc chieán tranh caùch maïng daân toäc choáng Nhaät”, “ñeå boå cöùu cho tính khoâng roõ raøng cuûa baûn thaân töø vaên hoïc quoác 1 Vaên hoïc ñaïo baùo, quyeån 1, kyø 5, ngaøy 28-9-1931. 2 Vaên hoïc ñaïo baùo, quyeån 1, kyø 6-7 hôïp bieân,ngaøy 23-10-1931. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
12. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 82- phoøng veà maët yù nghóa tö töôûng vaên hoïc vaø uoán naén laïi moät soá yù kieán khoâng ñuùng ñaõ ñöa vaøo danh töø vaên hoïc quoác phoøng naøy”1, Loã Taán, Mao Thuaãn, Phuøng Tuyeát Phong ñaõ cuøng nhau ñöa ra khaåu hieäâu vaên hoïc ñaïi chuùng cuûa chieán tranh caùch maïng. Thaùng 10-1936, caùc nhaân vaät ñaïi bieåu caùc beân cuûa giôùi vaên ngheä goàm 21 ngöôøi nhö Loã Taán, Quaùch Maït Nhöôïc, Mao Thuaãn, Ba kim, Hoàng Thaâm, Dieäp Thieäu Quaân, Taï Baêng Taâm, Chu Saán Quyeân, Bao Thieân Tieáu vv ñaõ lieân hieäp kyù vaø phaùt bieåu baûn Tuyeân ngoân cuûa giôùi vaên ngheä ñoaøn keát choáng ngoaïi xaâm vaø töï do ngoân luaän “chuû tröông nhöõng baïn cuøng giôùi vaên ngheä toaøn quoác caàn khoâng phaân bieät phe phaùi cuõ môùi lieân hieäp laïi ñeå choáng Nhaät cöùu nöôùc Veà vaên hoïc chuùng ta khoâng goø boù noù phaûi gioáng nhau, nhöng veà choáng Nhaät cöùu nöôùc thì chuùng ta phaûi ñoaøn keát nhaát trí ñeå mong coù theâm söùc maïnh maø hoaït ñoäng”2. 2. Saùng taùc vaên hoïc. a. Töôûng Quang Töø vaø caùc nhaø vaên ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu. Vieäc ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn ñoøi hoûi böùc thieát caùc nhaø vaên trong hoaøn caûnh khuûng boá traéng sau thaát baïi cuûa cuoäc ñaïi caùch maïng phaûi haêng haùi vöôn leân, naâng cao yù chí chieán ñaáu, coá gaéng saùng taùc, kòp thôøi phaûn aùnh cuoäc soáng cuûa coâng nhaân vaø noâng daân, phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh anh duõng cuûa nhaân daân caùch maïng. Thích öùng vôùi yeâu caàu ñoù, treân caùc taïp chí cuûa Thaùi döông xaõ, Saùng taïo xaõ giai ñoaïn sau, noái tieáp nhau xuaát hieän moät loaït taùc giaû môùi vaø taùc phaåm môùi. Noùi nhö Töôûng Quang Töø trong baøi Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi, hoï ñeàu “noåi leân trong laøn soùng caùch maïng”, giaàu tinh thaàn caùch maïng”3. Trong nhöõng taùc giaû naøy, ngöôøi vieát sôùm nhaát, coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn, chính laø taùc giaû cuûa Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi. Töôûng Quang Töø (1901 –1931), trong phong traøo Nguõ töù hoaït ñoäng trong hoïc sinh Vu Hoà. Naêm 1921 ñi Lieân Xoâ hoïc taäp, 1924 veà nöôùc. Ngay töø thôøi kyø naøy Töôûng Quang Töø ñaõ laøm thô môùi. Anh vieát trong lôøi töïa taäp thô ñaàu tay Moäng môùi cuûa anh: “Toâi sinh ra giöõa luùc ngoïn trieàu caùch maïng aøo aït cuoän daâng, taâm hoàn toâi sôùm röïc chaùy ngoïn löûa hoàng voâ bôø beán. Toâi nguyeän coá gaéng laøm moät ca só cuûa caùch maïng Ñoâng AÙ”. Moäng môùi laø taäp thô ñaàu tieân trong vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác caát cao gioïng haùt ca ngôïi caùch maïng thaùng Möôøi, ca ngôïi cuoäc soáng môùi xaõ hoäi chuû nghóa. Taùc giaû ca ngôïi Hoàng quaân, ca ngôïi thieáu nieân nhi ñoàng Lieân Xoâ, ñaõ baøy toû söï ñau buoàn voâ haïn tröôùc vieäc Leânin qua ñôøi. Trong baøi Tröôùc Leânin anh ca ngôïi Leânin “nhö maët trôøi hoàng ñi qua baàu trôøi”, Leânin naèm yeân ñoù “döôùi chaân thaønh ñieän Côremlin”, “xa troâng soùng caùch maïng rung gaàm theá giôùi, gaàn laéng nghe nhö möa gioù trong thaønh phoá ñoû”. Trong baøi Haùt veà Maùtxcôva, anh nhieät thaønh cao gioïng haùt veà Caùch maïng thaùng Möôøi: Caùch maïng thaùng Möôøi, Nhö coät löûa röïc trôøi, Phía sau thieâu ruïi nhöõng vaät taøn quaù khöù, Phía tröôùc soi toû con ñöôøng thaúng tôùi töông lai. A, Caùch maïng thaùng Möôøi, Nguyeän hieán daâng Ngöôøi taát caû traùi tim toâi, Ngöôøi xuaát hieän laøm loaøi ngöôøi soáng laïi. 1 Traû lôøi töø Maäu Dung vaø vaán ñeà Maët traän thoáng nhaát choáng Nhaät – Nhaø vaên, quyeån 1, kyø 5, ngaøy 15-8-1936. 2 Vaên hoïc giôùi, quyeån 1, kyø 4, ngaøy 1-10-1936. 3 Ñaêng trong Thaùi döông nguyeät san soá thaùng 1-1928. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
13. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 83- Yù chí böøng böøng, tinh thaàn phaán chaán cuûa taùc giaû ñaõ laøm taäp thô coù gioïng ñieäu soâi noåi, haøo huøng. Ngay caû khi nhôù veà toå quoác ñang “traàm luaân”, thô vaãn hoâ haøo ñaáu tranh tieán leân giaønh thaéng lôïi. Moäng môùi xuaát baûn tröôùc phong traøo Nguõ taïp1 khoâng laâu, ñaõ coå vuõ maïnh meõ phong traøo thanh nieân trí thöùc. Töø naêm 1924 ñeán 1926 vieát xong taäp thô Thöông Trung Quoác. trong kyû nieäm moät naêm phong traøo Nguõ taïp, anh ñaõ vieát moät baøi thô traøn ñaày caêm giaän, ñoøi hoûi ñaáu tranh vôùi keû thuø baèng moät caùch khaùc: Keû thuø ñaõ baén ta baèng suùng maùy Ta cuõng coù theå baén traû baèng suùng maùy Töï do, giaûi phoùng, chính nghóa cuûa chuùng ta Laø ôû trong cuoäc ñaáu tranh vôùi keû ñòch. Neáu chuùng ta vaãn coøn noùi naøo laø hoaø bình, naøo laø traät töï. Thì keû yeáu toäi nghieäp ôi, Chuùng ta seõ maõi maõi laø noâ leä! (Teá maùu) Trong baøi Göûi baïn sau ñoù ít laâu, anh vieát : “Baïn ôi, toâi hieåu ra roài, chuùng ta phaûi naém chaët baùng suùng trong tay”. Nhöõng caâu thô chaát phaùc, khoâng chuùt hoa leä naøy ñaõ phaûn aùnh nhaän thöùc cuûa anh veà chaân lyù baát dieät : phaûi ñaáu tranh vuõ trang. Thöông Trung Quoác noùi chung traàm hôn Moäng môùi, coù cô sôû hieän thöïc vöõng chaéc hôn. Töø sau naêm 1925, Töôûng Quang Töø chuû yeáu doàn söùc cho vieäc vieát tieåu thuyeát. Truyeän vöøa Ngöôøi löu laïc treû tuoåi, truyeän vieát veà thieáu nieân taù ñieàn Uoâng Trung, vì boá meï bò ñòa chuû gieát haïi, ñaõ löu laïc ñaát khaùch queâ ngöôøi, neám traûi ñuû vò ñaéng cay, cuoái cuøng ñaõ ñeán vôùi caùch maïng vaø hy sinh treân chieán tröôøng. Saéc thaùi laõng maïn khaù maïnh, coù aûnh höôûng roäng raõi trong thanh nieân. Naêm 1926 anh cho ra taäp truyeän ngaén Treân soâng Aùp Luïc goàm 8 truyeän, möôïn vieäc mieâu taû nhöõng sinh hoaït xaõ hoäi khaùc nhau, ñeå phaûn aùnh söï baát coâng giöõa caùc daân toäc vaø giai caáp. Ñaàu thaùng 4 naêm 1927, khoâng ñaày nöûa thaùng sau cuoäc khôûi nghóa vuõ trang laàn thöù ba cuûa coâng nhaân Thöôïng Haûi, Töôûng Quang Töø ñaõ hoaøn thaønh truyeän vöøa Ñaûng quaàn coäc, kòp thôøi phaûn aùnh phong traøo coâng nhaân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Trong thôøi kyø naøy, taùc giaû ñaõ cuøng vôùi Tieàn Haïnh Thoân, Maïnh Sieâu toå chöùc Thaùi döông xaõ, chuû bieân Thaùi döông nguyeät san, ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng, laøm “coâng taùc xaây döïng neàn moùng cuûa vaên hoïc giai caáp voâ saûn”2. Sau khi Thaùi döông nguyeät san ñình baûn, Töôûng Quang Töø laïi chuû bieân Taân löu nguyeät baùo vaø Ngöôøi vôõ hoang noùi roõ “muoán taêng theâm moät tí söùc thuùc ñaåy cho phong traøo vaên ngheä thôøi ñaïi môùi ñang böøng böøng phaùt trieån hieän nay”3. Nhöõng vieäc laøm noùi treân cuûa Töôûng Quang Töø laø moät ñoùng goùp quan troïng cho vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu. 1 Phong traøo Nguõ taïp: moät phong traøo ñaáu tranh choáng ñeá quoác soâi noåi do Ñaûng coäng saûn Trung Quoác laõnh ñaïo. Ngaøy 30-5- 1925, do boïn tö baûn Nhaät ôû nhaø maùy sôïi Thöôïng Haûi baén cheát ngöôøi ñaûng vieân laõnh ñaïo coâng nhaân baõi coâng Coá Chính Hoàng, nhaân daân Thöôïng Haûi raàm roä xuoáng ñöôøng thò uy, bò caûnh saùt Anh xaû suùng ñaøn aùp. Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng coäng saûn, khaép nöôùc noå ra haøng loaït cuoäc ñaáu tranh baõi coâng, baõi khoaù, baõi thò, trôû thaønh moät cao traøo choáng ñeá quoác raát soâi noåi (ND). 2 Tuyeân ngoân ñình baûn soá ñình baûn Thaùi döông nguyeät san thaùng 7-1928. 3 Lôøi ghi sau Taân löu nguyeät baùo soá 1, thaùng 3-1929. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
14. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 84- Muøa heø naêm 1929, Töôûng Quang Töø ñi Nhaät Baûn, ñaõ vieát tieåu thuyeát daøi Maët traêng vöôït ra khoûi ñaùm maây phaûn aùnh söï phaân hoaù cuûa thanh nieân trí thöùc sau thaát baïi cuûa cuoäc noäi chieán caùch maïng laàn thöù nhaát vaø muoán chæ roõ höôùng ñi cho hoï. Taäp nhaät kyù Ñaát khaùch vaø queâ nhaø vaø taäp thô Toâi neân ñi veà vieát ôû Nhaät Baûn ñaõ theå hieän tö töôûng ñang tieán trieån cuûa taùc giaû. Anh coù söï tìm toøi môùi veà tieàn ñoà cuûa caùch maïng, ñaõ gaït boû ñöôïc nhöõng nghi ngôø lo sôï ñaõ töøng xaûy ra. Anh nhôù Toå quoác vaø quaàn chuùng, baïn beø ñang ñaáu tranh gian khoå, theøm muoán ñöôïc tham gia haøng nguõ cuûa hoï, muoán tìm thaáy “caùi gì vó ñaïi” trong “tieáng hoâ phaûn khaùng vaø khoå ñau cuûa quaàn chuùng”. Ruoäng ñaát ñaõ theùt leân laø taùc phaåm ñang ñi vaøo ñoä chín cuûa Töôûng Quang Töø. Noù ñaõ phaûn aùnh khaù hoaøn chænh maâu thuaãn vaø ñaáu tranh giai caáp quyeát lieät ôû noâng thoân tröôùc sau phong traøo ñaïi caùch maïng, phaûn aùnh boä maët cuûa phong traøo caùch maïng vuõ trang cuûa noâng daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Trình ñoä ngheä thuaät cuûa taùc phaåm cuõng ñöôïc naâng leân raát nhieàu, nhöõng lôøi keâu gaøo ít ñi, vieäc moâ taû khaùch quan tæ mæ ñaõ nhieàu hôn, tình tieát phaùt trieån, nhaân vaät xuaát hieän töông ñoái coù lôùp lang, coù theå caûm giaùc ñôøi soáng thöïc töông ñoái maïnh, do ñoù coù theå bieåu hieän ñöôïc xu theá phaùt trieån vaøo chieàu saâu cuûa phong traøo caùch maïng noâng daân ñöông thôøi. Moät ngöôøi ñeà xöôùng tích cöïc khaùc cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn laø Quaùch Maït Nhöôïc. Ngoaøi taäp thô Khoâi phuïc ñaõ noùi ôû treân, taäp truyeän ñoàng thoaïi Moät caùnh tay cuõng ñaõ coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn. Ñaõ phaûn aùnh chính dieän cuoäc ñaáu tranh giöõa giai caáp voâ saûn vôùi giai caáp tö saûn. Tuy raèng chính trò vaø ngheä thuaät chöa ñöôïc thoáng nhaát haøi hoaø höõu cô, nhöng taùc phaåm cuõng cho thaáy xu theá phaùt trieån veà tö töôûng cuûa taùc giaû. Trong nhöõng nhaø vaên xuaát hieän tröôùc sau naêm 1928, phaàn lôùn laø thaønh vieân cuûa Thaùi döông xaõ, Saùng taïo xaõ vaø nhöõng taùc giaû treû coù taùc phaåm ñaêng treân caùc taïp chí cuûa Thaùi döông xaõ, Saùng taïo xaõ. Saùng taïo cuûa hoï ñeàu coù ñaëc ñieåm gaàn vôùi taùc phaåm cuûa Töôûng Quang Töø. Hoï mieâu taû nhöõng thoáng khoå cuûa nhaân daân lao ñoäng, tuyeân truyeàn ñaáu tranh giai caáp, theå hieän nhieät tình caùch maïng, nhöng taùc phaåm cuûa hoï cuõng toàn taïi phoå bieán moät soá khuyeát ñieåm: thieáu hôi thôû cuûa ñôøi soáng thöïc, maøu saéc suy töôûng chuû quan ñaäm, nhöõng tieáng hoâ cao gioïng veà caùch maïng chöa ñöôïc theå hieän töông öùng baèng ngheä thuaät, tình caûm trí thöùc tieåu tö saûn khaù ñaäm neùt. Döông Haøm Seânh (Hoa Haùn) coù truyeän vöøa Nöõ tuø, taäp truyeän ngaén Moái saàu cuûa Thaäp coâ Taùc phaåm quan troïng hôn cuûa Döông Haøm Seânh laø truyeän daøi Ñòa tuyeàn bao goàm boä ba Thaâm nhaäp( baûn in rieâng laáy teân Ñeâm toái), Chuyeån ñoåi vaø Phuïc höng phaûn aùnh söï thaâm nhaäp cuûa caùch maïng noâng thoân, söï “chuyeån ñoåi” cuûa trí thöùc tieåu tö saûn, söï “phuïc höng” cuûa phong traøo coâng nhaân. Tieàn Haïnh Thoân (1900-1977) chuû yeáu laøm coâng taùc pheâ bình, nhöng cuõng coù caùc taäp truyeän ngaén vaø taäp thô Nghóa chuûng, Caâu chuyeän caùch maïng, Malusa, Ngöôøi ñoùi vaø chim öng ñoùi Phaàn lôùn nhöõng taùc phaåm thôøi kyø ñaàu cuûa oâng phaûn aùnh ñôøi soáng khoán cuøng ñieâu ñöùng cuûa trí thöùc. Töø sau 1927, oâng vaïch maët, leân aùn, cheá gieãu nhöõng phaàn töû ñaàu cô caùch maïng vaø cuoái ñôøi, oâng vieát truyeän ca ngôïi nhöõng ngöôøi caùch maïng. Ñôùi Bình Vaïn coù caùc taäp truyeän ngaén Loái thoaùt, Ñeâm ñoâ thò, Luïc A Luïc vieát veà nhöõng tình caûm xaõ hoäi, veà cuoäc soáng nay ñaây mai ñoù cuûa caùc nhaø caùch maïng, ñaëc bieät laø tình caûnh bò aùp böùc boùc loät vaø söï thöùc tænh cuûa noâng daân. Laâu Kieán Nam (Thích Di) coù caùc taäp truyeän ngaén Daây döa, Beänh taät vaø moäng mô dieän phaûn aùnh roäng, taùc giaû noùi “ñoái töôïng bieåu hieän” “ñaõ theo söï chuyeån ñoåi cuûa thôøi ñaïi” maø “chuyeån ñoåi phöông höôùng môùi”1. Nhöõng taùc phaåm veà sau tieáp caän cuoäc soáng ñaáu tranh hieän thöïc. Phuøng Hieán Chöông (?-1931) coù taäp thô Sau giaác mô vaø moät soá truyeän ngaén, phaàn lôùn mieâu taû vaø coå vuõ quaàn chuùng coâng noâng lao khoå ñaáu tranh. Cuøng xuaát hieän trong thôøi kyø naøy coøn coù taäp truyeän ngaén Nhöõng ngöôøi treøo ñeøo loäi suoái cuûa Lyù Thuû Chöông vaø taäp truyeän ngaén Sau khi thaát nghieäp cuûa Löu 1 Haäu kyù Beänh taät vaø moäng mô. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
15. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 85- Nhaát Moäng, phaàn lôùn vieát veà nhöõng khoå ñau vaø söï ñaáu tranh phaûn khaùng cuûa coâng nhaân, noâng daân, trí thöùc, ñöôïc Loã Taán ñaùnh giaù “cuõng coi laø nhöõng taùc phaåm öu tuù”1. Caùc taùc phaåm, lyù luaän vaø hoaït ñoäng toå chöùc cuûa Töôûng Quang Töø vaø caùc nhaø vaên naøy ñeàu coù theå coi laø coâng taùc vôõ hoang böôùc ñaàu cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác. Vôùi thaùi ñoä döùt khoaùt, hoï phuïc vuï söï nghieäp caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn, laäp tröôøng chính trò roõ raøng, nhieät tình caùch maïng chaùy boûng. Taùc phaåm cuûa hoï, phaàn chuû yeáu nhaát ñaõ phaûn aùnh ñôøi soáng quaàn chuùng coâng noâng, mieâu taû söï ñaáu tranh phaûn khaùng cuûa ngöôøi caùch maïng. Nhöng bôûi vì nhöõng haïn cheá veà nhaän thöùc tö töôûng vaø söï thieáu voán kinh nghieäm thöïc tieãn, trong taùc phaåm cuûa hoï toàn taïi nhöõng khuyeát ñieåm roõ reät. Ví duï, hoï chöa coi troïng ñaày ñuû söï caûi taïo tö töôûng phi voâ saûn, taùc phaåm chöa coù ñoä saâu caàn thieát, giaù trò ngheä thuaät cuûa taùc phaåm chöa cao Nhöõng thaønh, baïi, ñöôïc, maát ñoù ñeàu laø daáu tích cuûa quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoïc caùch maïng. Caùc nhaø vaên caùch maïng tieáp sau coù theå qua ñaây ruùt ra nhöõng baøi hoïc caàn thieát. b. Taùc phaåm cuûa Nhu Thaïch, Aân Phu, Hoà Daõ Taàn Ngaøy 7-2-1931, caùc thaønh vieân cuûa Taû lieân vaø Nhu Thaïch, Aân Phu, Hoà Daõ Taàn, Lyù Vó Saâm (chöa chính thöùc gia nhaäp Taû lieân nhöng coù quan heä raát maät thieát vôùi Taû lieân), Phuøng Khanh vaø 18 ñaûng vieân coäng saûn khaùc bò boïn phaûn ñoäng Quoác daân ñaûng bí maät thuû tieâu ôû Long Hoa, Thöôïng Haûi. Maáy naêm sau, ÖÙng Tu Nhaân, Hoàng Lónh Phæ, Phan Maïc Hoa laïi bò gieát. Sau khi caùc chieán só Aân Phu, Nhu Thaïch, Hoà Daõ Taàn, Lyù Vó Saâm vaø Phuøng Khanh hy sinh, Taû lieân ñaõ ra khaùng nghò vaø tuyeân ngoân leân aùn haønh vi baïo ngöôïc ñoù cuûa boïn phaûn ñoäng, ñöôïc dö luaän trong ngoaøi nöôùc uûng hoä. Söï hy sinh cuûa hoï ñaõ laøm Loã Taán heát söùc bi phaãn, oâng vieát baøi töôûng nieäm hoï, noùi roõ hoï ñaõ duøng maùu cuûa chính hoï ñeå vieát ra “taùc phaåm ñaàu tieân cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác”2. Lieàn maáy naêm sau, Loã Taán tieáp tuïc vieát Kyû nieäm ñeå maø queân (1933), Lôøi töïa taùc phaåm “Haøi nhi thaùp” cuûa Baïch Maõng (1936) ca ngôïi nhaân caùch cuûa hoï, khaúng ñònh thaønh töïu vaên hoïc cuûa hoï. Nhu Thaïch (teân thaät laø Trieäu Bình Phuïc, 1901 – 1931) baét ñaàu saùng taùc naêm 1923. Taäp truyeän ngaén Ngöôøi ñieân cuûa anh ñoøi hoûi giaûi phoùng caù tính. Tieåu thuyeát daøi Caùi cheát cuûa thôøi ñaïi cuõ vaø tieåu thuyeát vöøa Ba chò em pheâ phaùn taâm lyù baên khoaên hoaøi nghi cuûa lôùp thanh nieân trí thöùc, phaûn aùnh hieän thöïc töông ñoái môø nhaït. Muøa heø naêm 1928, anh ñeán Thöôïng Haûi, tieáp xuùc nhieàu vôùi Loã Taán, ñaõ dòch vaø giôùi thieäu vaên hoïc tieán boä nöôùc ngoaøi, nhaát laø Ñoâng Aâu vaø Baéc Aâu, bieân taäp taïp chí Ngöõ ti, Trieâu hoa tuaàn san, Manh nha nguyeät san 3. Nhöõng hoaït ñoäng naøy ñaõ coù aûnh höôûng tích cöïc ñoái vôùi saùng taùc cuûa Nhu Thaïch. Taäp truyeän ngaén Hy voïng saùng taùc trong thôøi kyø naøy vieát veà nhöõng ngöôøi laøm vieäc taàm thöôøng, bæ oåi trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy, coù yù nghóa hieän thöïc hôn, mang nhieàu hôi thôû cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi hôn caùc taùc phaåm tröôùc ñoù cuûa anh. Moät phong caùch ngheä thuaät ñoäc ñaùo baét ñaàu hình thaønh, buùt phaùp phaùc thöïc, tình caûm saâu laéng. Truyeän daøi Thaùng hai (1929) laø taùc phaåm quan troïng cuûa Nhu Thaïch, ñöôïc Loã Taán vieát Lôøi daãn. Truyeän ngaén Baø meï laøm noâ leä vieát naêm 1930 laø taùc phaåm öu tuù nhaát cuûa Nhu Thaïch. Ñeà taøi ñi saâu vaøo ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng lôùp döôùi. Hình thöùc bieåu hieän vaø buùt phaùp cuõng chaát phaùc hôn, cho thaáy taùc giaû ñang muoán “thay ñoåi noäi dung vaø hình thöùc cuûa taùc phaåm”4. Taû lieân ra ñôøi, Nhu Thaïch ñöôïc baàu laøm uyû vieân chaáp haønh, uyû vieân thöôøng vuï, chuû nhieäm boä bieân taäp. Thaùng 6-1930, anh vieát theâm phoùng söï Aán töôïng vó ñaïi phaûn aùnh ñaïi hoäi ñaïi bieåu caùc khu xoâ vieát 1 Nhò taâm taäp: Chuùng ta caàn nhaø pheâ bình. 2 Nhò taâm taäp: Vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác vaø maùu cuûa nhöõng chieán só tieàn phong. 3 Manh nha nguyeät san do Loã Taán chuû bieân, Nhu Thaïch laø moät bieân taäp vieân. 4 Loã Taán: Kyû nieäm ñeå maø queân. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
16. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 86- toaøn quoác hoïp vaøo thaùng 5 naêm ñoù ôû Thöôïng Haûi maø anh ñaõ tham gia, thaùng 10 laïi vieát baøi thô daøi Maùu ñang soâi kæ nieäm moät ñoäi tröôûng ñoäi thieáu nieân tieàn phong 16 tuoåi bò boïn phaûn ñoäng gieát haïi. Hoà Daõ Taàn (1903 – 1931) hoaït ñoäng vaên ngheä töø naêm 1924, bieân soaïn phuï san Daân chuùng vaên ngheä cuûa tôø Kinh baùo Baéc Kinh. Taùc phaåm cuûa anh thôøi ñoù ñöôïc kyù teân Hoà Suøng Hieân. Maáy naêm sau ñoù, anh saùng taùc raát nhieàu, ñöôïc hình thaønh hôn moät chuïc taäp: Thaùnh ñoà (taäp truyeän ngaén), Daõ taàn thi tuyeán(taäp thô), Ba nhaân vaät khoâng thoáng nhaát (taäp truyeän ngaén), Haïnh phuùc cuûa ngöôøi khaùc (taäp kòch), Taû thöïc moät bi kòch (taäp truyeän vöøa) Vaên Hoà Daõ Taàn troâi chaûy, thoâng thoaùng, thænh thoaûng toû ra hoùm hænh, chaâm bieám. Naêm 1929 anh vieát truyeän daøi Ñi maïc Tö Khoa . Naêm 1930, anh vieát truyeän daøi Aùnh saùng ôû phía tröôùc maët chuùng ta, coù nhöõng thay ñoåi vaø phaùt trieån töông ñoái lôùn. Muøa xuaân naêm 1928 Hoà Daõ Taàn ñeán Thöôïng Haûi, baét ñaàu ñoïc lyù luaän chuû nghóa Maùc vaø xaùc ñònh duøng vaên hoïc ñeå phuïc vuï caùch maïng. Taùc phaåm cuoái cuøng cuûa Hoà Daõ Taàn laø Chung soáng1 phaûn aùnh ñôøi soáng nhaân daân khu caên cöù caùch maïng. Vì taùc giaû thieáu voán soáng ôû vuøng caên cöù ñòa caùch maïng, cho neân taùc phaåm coù nhöôïc ñieåm laø giaûn ñôn. Aân Phu (Töø Baïch, Baïch Maõng, 1909 – 1931) baét ñaàu laøm thô töø naêm 1924. Taùc phaåm giai ñoaïn ñaàu cuûa Aân Phu phaàn nhieàu laø ca ngôïi veà tình yeâu queâ höông, cuõng coù khi veà töông lai töôi saùng. Trong thô phaàn lôùn mang nhöõng öu phieàn ñoái vôùi hieän thöïc ñen toái vaø söï u uaát noäi taâm cuûa taùc giaû. Anh than thôû “Hy voïng nhö moät aùnh sao beù nhoû, ñang nhaáp nhaùy nôi chaân trôøi maøu xaùm” (Daáu chaân cuûa thôøi ñaïi ñang caát böôùc), anh ca ngôïi “Ñoaù hoa daïi ñaàu tieân treân caùt, vaät vôø trô troïi toaû höông thôm” (Chuùc); anh cöôøi ñaùm maây ñen ñaày trôøi kia ñang höùa heïn cuoàng phong vaø möa baõo (Göûi baïn), anh caûm thaáy anh ñang “goái ñaàu treân nuùi löûa ñang saép buøng leân, mieäng nuùi löûa seõ phun traøo löûa ñoû” (Loøng ñaát). Anh ngoài chôø “beân cöûa soå vaéng tanh, noùng loøng ñôïi aùnh mai hoàng seõ ñeán” (Ñöùng moät mình beân cöûa soå). Thaùng 4-1927, anh bò baét laàn ñaàu ôû Thöôïng Haûi. Naêm 1929, anh rôøi boû tröôøng hoïc, chuyeân laøm coâng taùc thanh nieân, saùng taùc ñi daàn leân cao traøo. Anh ñaõ cho ra nhieàu thô, buùt kyù, luaän vaên döôùi caùc buùt danh Aân Phu, Baïch Maõng, Sa Phæ Caùc baøi thô tröõ tình giai ñoaïn naøy nhö Taëng coâ gaùi Trieàu Tieân, Long Hoa trong moäng ñaõ theå hieän yù chí ñaáu tranh kieân quyeát cuûa anh. Anh coøn vieát nhieàu thô coå ñoäng chính trò (coøn ñöôïc goïi laø thô coå ñoäng ñoû), phaàn lôùn ñaêng treân taïp chí phaùt haønh bí maät do anh bieân taäp : Thanh nieân Leânin vaø caùc taïp chí cuûa Taû lieân nhö Manh nha nguyeät san, Ngöôøi vôõ hoang, Nuùi Barôti Nhöõng baøi thô naøy coù caùch ñieäu môùi meû, yù töù roäng raõi, theå hieän tình caûm caù nhaân vaø ca ngôïi ñaáu tranh caùch maïng, hoaø quyeän vaøo nhau taïo ra moät thöù chieán ca khí khaùi haøo huøng, gioïng ñieäu cao vuùt. Taùc giaû tuyeân boá seõ “Ca baøi ca môùi” cuûa thôøi ñaïi (Thôøi ñaïi Romantic), tuyeân boá “Chuùng ta giöông cao côø, thoåi keøn vang daäy trôøi cao” (Pioneer). Nhaø thô ñaõ hoaø mình vaøo doøng thaùc quaàn chuùng, khoâng coøn phieàn naõo vì coâ tòch nöõa. Anh loøng ñaày töï haøo, traøn ngaäp loøng tin caûi taïo mình vaø caûi taïo theá giôùi. Nhieàu baøi thô mieâu taû nhöõng cuoäc ñaáu tranh chính dieän cuûa giai caáp voâ saûn ñoái vôùi keû thuø. Trong ñoù baøi Ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1929 laø taùc phaåm tieâu bieåu. Trong baøi thô naøy, anh mieâu taû ñoäi nguõ coâng nhaân raàm roä ñang tieán haønh, doøng ngöôøi suïc soâi, tieáng hoâ khaåu hieäu vang trôøi vaø “nhöõng maûnh giaáy nguõ saéc traéng coù ñoû coù” ñang “tung bay trong naéng ban mai nhö moät ñaøn boà caâu”. Toâi ñi trong ñoaøn ngöôøi, Hai tay toâi trong tuùi, Töøng choàng, töøng teäp giaáy moûng 1 Ñaêng soá 1, quyeån 1, taïp chí Tieàn tieâu. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
17. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 87- Aâu yeám hoân leân ngoùn tay toâi. Anh caûm thaáy “Ngaøy 1 thaùng 5 naøy laø buoåi saùng cuûa chuùng ta, Ngaøy 1 thaùng 5 naøy laø maët trôøi cuûa chuùng ta”. Anh tin töôûng vöõng chaéc raèng “Hoâm nay vaø ngaøy mai sau, ñeàu laø cuûa chuùng ta”. Bôûi vì caùi anh ñang naém trong tay khoâng ñôn thuaàn chæ laø truyeàn ñôn maø laø chaân lyù. Loã Taán raát quí thô AÂn Phu. Trong lôøi töïa taäp thô Haøi nhi thaùp, oâng vieát : “Ñaây laø aùnh saùng môùi öûng hoàng ôû phöông Ñoâng, laø böôùc tieán quaân thöù nhaát, laø ngoïn côø maø nhöõng baäc tieàn boái yeâu daáu, vaø ñaây cuõng laø taám bia maø boïn taøn baïo raát ñoãi caêm thuø. Khoâng caàn phaûi ñem nhöõng baøi thô ñöôïc goïi laø ñieâu luyeän, thaønh thuïc, bình tónh u uaån, saâu xa maø so saùnh, bôûi vì nhöõng doøng thô naøy thuoäc veà moät theá giôùi khaùc”1. Thô ca caùch maïng do Quaùch Maït Nhöôïc saùng taùc ñaàu tieân, ñeán AÂn Phu ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu vaø böôùc phaùt trieån môùi quan troïng. Aân Phu laø moät nhaø thô öu tuù cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn giai ñoaïn ñaàu. Lyù Vó Saâm (Lyù Caàu Thöïc 1903 – 1931) vieát moät soá luaän vaên, taïp vaên, ñaõ bieân taäp Taäp thô caùch maïng vaø ñaõ dòch truyeän kyù Ñoátxtoâieùpxki, vieát moät soá pheâ bình vaên ngheä vaø dòch moät soá baøi vaên leû. Phuøng Khanh (1907 – 1931) thôøi kyø ñaàu chuû yeáu vieát thô tröõ tình, sau khi tham gia hoaït ñoäng caùch maïng ñaõ vieát tieåu thuyeát Ngöôøi ñaøn baø buoân baùn treû con qua moät soá maåu chuyeän ñôøi thöôøng mieâu taû khaù xuùc ñoäng caûnh ngoä bi thaûm cuûa moät phuï nöõ lao ñoäng. Caùc taùc phaåm Söï huyû dieät cuûa Laïc vieân, Ñoät bieán keâu goïi tham gia ñaáu tranh taäp theå. Beù Cöôøng, Nhaät kyù ñoû vieát veà cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân vuøng caên cöù ñòa caùch maïng vaø cuûa Hoàng quaân. Öùng Tu Nhaân (1900 – 1931) voán laø moät nhaø thô cuûa Hoà baïn xaõ. Caâu chuyeän laù côø vaø Thaùp vaøng thaùp baïc cuõng vieát veà nhaân daân vuøng caên cöù ñòa caùch maïng vaø Hoàng quaân baèng buùt phaùp khoa tröông ñaõ moâ taû sinh ñoäng tinh thaàn chieán ñaáu anh duõng cuûa Hoàng quaân vaø loøng tin cuûa nhaân daân lao ñoäng ñoái vôùi khu caên cöù ñòa caùch maïng. Hoàng Linh Phæ (?-1933) coù caùc truyeän daøi Löu vong, Tieàn tuyeán, Chuyeån bieán vaø taäp truyeän ngaén Veà nhaø vieát veà hoaït ñoäng ñaáu tranh cuûa nhaø caùch maïng tö töôûng, veà caûnh ngoä khoán ñoán vaø chuyeän tình yeâu, trong ñoù nhieàu chuyeän phaûn chieáu ñôøi soáng cuûa chính taùc giaû. Tieåu thuyeát Bieån lôùn ñaêng treân nguyeät san Ngöôøi khai hoang ñaõ chöùng toû moät böôùc tieán môùi cuûa taùc giaû trong saùng taùc. Phaàn lôùn caùc lieät só ñeàu bò haïi khi saùng taùc thaønh thuïc. Ñoù laø moät toån thaát cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn. Nhöng nhö Loã Taán ñaõ noùi : “Ñaïi chuùng toàn taïi moät ngaøy thì lôùn maïnh moät ngaøy, vaên hoïc caùch maïng voâ saûn cuõng phaùt trieån moät ngaøy”2. Caùc lieät só khoâng chæ duøng nhöõng baøi vaên vieát baèng möïc maø duøng caû nhöõng baøi vaên vieát baèng maùu ñeå theå hieän truyeàn thoáng chieán ñaáu quí baùu cuûa vaên hoïc caùch maïng, cho thaáy roõ neàn vaên hoïc ñoù gaén boù maùu thòt vôùi söï nghieäp cuûa caùch maïng nhaân daân. c. Phong traøo hyù kòch caùnh taû vaø kòch baûn cuûa Ñieàn Haùn cuøng caùc taùc giaû khaùc. Thaùng 8-1929, ñoaøn kòch ngheä thuaät Thöôïng Haûi ra ñôøi. Ñaây laø ñoaøn theå cuûa nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc hyù kòch tieán boä döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Thôøi gian hoaït ñoäng cuûa ñoaøn kòch ngheä thuaät khoâng daøi, nhöng ñaõ ñoùng goùp xöùng ñaùng cho phong traøo hyù kòch caùnh taû. Thaùng 1 vaø thaùng 3 naêm 1930, noù ñaõ toå chöùc hai laàn coâng dieãn. Vì kòch baûn saùng taùc ñöôïc khoâng nhieàu, cho neân nhöõng vôû kòch ñem coâng dieãn tröø Aâu Phu Traân cuûa Phuøng Naõi Sieâu ra, taát caû ñeàu laø kòch ngoaïi quoác (nhö Phu loø than, Quaân töû Löông Sôn, Cuoäc vaät loän giöõa tình yeâu vaø caùi cheát ). Nhôø tinh thaàn caùch taân maïnh baïo trong dieãn xuaát, aûnh höôûng cuûa caùc ñôït coâng dieãn naøy trong giôùi kòch noùi khaù lôùn. Ñoaøn kòch ngheä thuaät ñaõ xuaát baûn hai tôø taïp chí Ngheä thuaät vaø Sa luaân (ñeàu do Thaåm Ñoan Tieân chuû bieân), vaø ñaõ xuaát baûn Hyù kòch luaän vaên taäp. 1 Thaû giôùi ñình taïp vaên taäp cuoái: Baïch Maõng vieát töïa Haøi nhi thaùp. 2 Nhi taâm taäp: Vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác vaø maùu cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
18. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 88- Thaùng 4 naêm 1930 ñoaøn kòch ngheä thuaät bò chính phuû phaûn ñoäng Quoác daân ñaûng ñoùng cöûa, muøa heø naêm ñoù, vôû kòch Traïm kieåm soaùt do Ñieàn Haùn caûi bieân, dieãn ñöôïc moät buoåi thì bò caám. Moâng 1 thaùng 8, Lieân minh kòch ñoaøn caùnh taû Trung Quoác thaønh laäp, coù caùc ñoaøn kòch Nam quoác, Taân Daäu, Moâñeùc, Quang Minh tham gia. Thaùng 1 naêm 1931 caûi toå thaønh Lieân minh caùc nhaø hyù kòch caùnh taû Trung Quoác, ngöôøi tham gia laáy danh nghóa caù nhaân (goïi taét laø Kòch lieân). Ñaây laø moät toå chöùc vaên ngheä caùnh taû nöõa ñöôïc thaønh laäp döôùi söï laõnh ñaïo tröïc tieáp cuûa Ñaûng. Thaùng 9 cuøng naêm, Kòch lieân thoâng qua “Cöông lónh haønh ñoäng tröôùc maét”, tích cöïc trieån khai hoaït ñoäng bieåu dieãn trong coâng nhaân, hoïc sinh vaø nhaân daân ñoâ thò döôùi caùc phöông thöùc ñoäc laäp, toå chöùc caùc lôùp huaán luyeän hyù kòch, xaây döïng lyù luaän hyù kòch voâ saûn vaø toå chöùc saùng taùc kòch baûn nhaèm thích öùng vôùi tình hình ñaáu tranh. Ñaïi ñaïo kòch xaõ laø ñoaøn kòch noøng coát cuûa Kòch lieân, coù hôn 100 hoäi vieân raûi khaép caùc ñoaøn kòch caùc tröôøng hoïc, do Ñieàn Haùn vaø moät soá ngöôøi phuï traùch chính. Trong hoaøn caûnh nguy hieåm vaø ñieàu kieän vaät chaát cöïc kyø khoù khaên, hoï ñaõ kieân trì phong traøo hyù kòch caùch maïng, ñaëc bieät laø laõnh ñaïo hoaït ñoäng dieãn xuaát cuûa caùc ñoaøn kòch caùc tröôøng ñaïi hoïc, trung hoïc. Veà sau, do söï ñaøn aùp cuûa boïn phaûn ñoäng trôû neân raùo rieát hôn, khoâng theå hoaït ñoäng trong thaønh phoá ñöôïc nöõa, hoï ñi bieåu dieãn löu ñoäng ôû moät soá vuøng noâng thoân Giang Nam, ñöôïc quaàn chuùng hoan ngheânh nhieät lieät. Sau söï kieän 18 thaùng 9, Ñaïi ñaïo kòch xaõ ñaõ nhieàu laàn lieân hôïp vôùi Thöï tinh kòch xaõ (do Thích Di chuû trì) toå chöùc bieåu dieãn taùc phaåm cuûa caùc nhaø vieát kòch trong Kòch lieân, trong ñoù coù nhöõng kòch baûn coù noäi dung choáng ñeá quoác, leân aùn söï thoáng trò taøn khoác cuûa Quoác daân ñaûng cuûa Ñieàn Haùn, kòch “S.O.S” cuûa Thích Di vieát veà tieáng keâu phaûn khaùng cuûa nhaân vieân ñaøi phaùt thanh vuøng ñòch chieám sau söï kieän 18 thaùng 9. Ñieàn Haùn (1898 – 1968), sau thaát baïi cuûa ñaïi caùch maïng, vaãn tieáp tuïc theo ñuoåi hoaït ñoäng cuûa hyù kòch tieán boä, laïi saùng taùc nhieàu kòch baûn. Nhöõng taùc phaåm hai naêm ñaàu nhö Giang thoân tieåu caûnh, Toâ chaâu daï thoaïi ñeàu laáy chuû ñeà phaûn ñoái noäi chieán quaân phieät. Ngoaøi ra caùc vôû kòch tình yeâu Bi kòch treân hoà, Veà nam coù khoâng khí tröõ tình khaù ñaäm. Vôû kòch ba maøn Caùi cheát cuûa ngöôøi ngheä só taøi danh khaéc hoaï tính caùch phaûn khaùng cuûa “Ngöôøi ngheä só noåi tieáng moät thôøi” Löu Chaán Thanh vaø soá phaän bi thaûm cuûa ngöôøi ngheä só qua hình töôïng saân khaáu ñaõ chæ roõ caùi xaõ hoäi cuõ yeâu quaùi hoaønh haønh chính laø keû thuø cuûa ngheä thuaät. Vôùi buùt phaùp coâ ñoïng, tinh teá, phong caùch thaâm traàm, Caùi cheát cuûa ngöôøi ngheä só taøi danh laø taùc phaåm toát nhaát trong hai naêm ñaàu cuûa Ñieàn Haùn. Söï phaùt trieån ñoät bieán veà tö töôûng cuûa Ñieàn Haùn laø baét ñaàu töø naêm 1930. Oâng laàn löôït tham gia caùc ñoaøn theå caùch maïng Trung Quoác töï do ñaïi ñoàng minh, Trung Quoác taû döïc taùc gia lieân minh, Trung Quoác taû döïc hyù kòch gia lieân minh. Thaùng 4 naêm 1930, oâng phaùt bieåu Chuùng toâi töï pheâ phaùn, toång keát vaø pheâ phaùn khuynh höôùng tieåu tö saûn cuûa baûn thaân oâng vaø cuûa ñoaøn kòch Nam quoác tröôùc kia. Thaùng 5, oâng caûi bieân tieåu thuyeát Traïm kieåm soaùt cuûa Meârimeâ1 thaønh vôû kòch noùi 6 maøn, möôïn coát truyeän nöôùc ngoaøi ñeå theå hieän tinh thaàn phaûn khaùng xaõ hoäi cuõ. Sau ñoù, kòch baûn cuûa oâng ñeàu laáy ñeà taøi töø trong thöïc teá ñaáu tranh trong nöôùc. Möa mai vaø Khuùc aùnh traêng 1932 phaûn aùnh ñôøi soáng vaø söï ñaáu tranh cuûa coâng nhaân thaát nghieäp, Nöôùc luõ2 vieát veà ñôøi soáng vaø ñaáu tranh cuûa noâng daân. Chuoâng loaïn, Chieán höõu vaø Khuùc hoài xuaân phaûn aùnh tinh thaàn choáng Nhaät cöùu nöôùc ngaøy caøng daâng cao cuûa nhaân daân vaø leân aùn chính saùch ñaàu haøng thoaû hieäp cuûa chính phuû Quoác daân ñaûng. Ngoaøi nhöõng taùc phaåm treân, Ñieàn Haùn coøn coù Baûy coâ gaùi trong baõo toá, Chieán Höõu, Baø meï cuûa Apixinia Ñieàn Haùn coøn vieát vôû ca kòch Baõo toá Döông Töû giang. Ñaây laø vôû ca kòch noùi ñaàu tieân laáy chuû ñeà choáng ñeá quoác cuûa Trung Quoác. Cuoäc khaùng chieán noå ra, Ñieàn Haùn laïi vieát vôû kòch boán maøn Lö Caàu 1 Prosper Meùrimeùe (1803 –1870) nhaø vaên Phaùp (ND). 2 Ñieàn Haùn coù hai vôû kòch cuøng laáy teân Nöôùc luõ. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
19. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 89- Kieàu vôùi chuû ñeà quaân daân Lö Caàu Kieàu choáng Nhaät. Sau ñoù khi hoaït ñoäng cho phong traøo hyù kòch khaùng chieán, Ñieàn Haùn tieáp tuïc saùng taùc kòch baûn, taùc phaåm raát nhieàu, trong ñoù vôû Haùn ngö ca laáy ñeà taøi lòch söû khaùng chieán choáng Kim ñôøi Toáng (xuaát baûn naêm 1940) laø töông ñoái coù aûnh höôûng hôn caû. Sau vôû Trieäu Dieâm Vöông, Hoàng Thaâm vieát ba taùc phaåm Caàu Nguõ Khueâ (1 maøn), Gaïo thôm (3 maøn), vaø Ñaàm Thanh Long (4 maøn), goïi chung laø Boä ba noâng thoân. Trong Boä ba noâng thoân naøy, Caàu Nguõ Khueâ ñöôïc ñaùnh giaù toát hôn caû. Caàu Nguõ Khueâ laø moät kòch baûn öu tuù cuûa vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh cuûa noâng daân. Hoàng Thaâm coøn laø ngöôøi nhieät thaønh ñeà xöôùng “hyù kòch quoác phoøng”. Vôû kòch Buoân laäu saùng taùc taäp theå do Hoàng Thaâm chaáp buùt ñaõ ñaït hieäu quaû toát khi coâng dieãn. Trong thôøi kyø khaùng chieán, Hoàng Thaâm ñaõ tích cöïc tham gia phong traøo hyù kòch tieán boä trong khu vöïc thoáng trò cuûa Quoác daân ñaûng vaø ñaõ saùng taùc khoâng ít kòch baûn. Vôû Bao Ñaéc Haønh boán maøn ñaõ boùc traàn cheá ñoä binh dòch ñen toái cuûa Quoác daân ñaûng. Nhöõng kòch baûn saùng taùc thôøi kyø ñaàu cuûa Aâu Döông Dö Thieán 1 chuû yeáu laø mieâu taû tình yeâu nam nöõ vaø nhöõng raéc roái gia ñình, qua ñoù ñaùnh vaøo leã giaùo phong kieán. Sau taám bình phong toá caùo haønh vi xaáu xa bæ oåi ñöôïc che ñaäy sau taám bình phong cuûa nhöõng keû baûo veä ñaïo ñöùc phong kieán. Gia ñình ngöôøi phu xe mieâu taû cuoäc soáng bi thaûm cuûa daân ngheøo thaønh thò, toá caùo toäi aùc cuûa chuû nghóa ñeá quoác vaø giai caáp tö saûn maïi baûn. Buoân baùn boùc traàn haønh vi bæ oåi cuûa giai caáp maïi baûn cam taâm ñem ngöôøi thaân cuûa mình ra buoân baùn. Ba gia ñình soáng chung mieâu taû ñôøi soáng khoán khoå cuûa nhaân daân lao ñoäng thaønh phoá trong tình hình noäi chieán lieân mieân, quaân phieät cheùm gieát, ñoàng tieàn maát giaù, chæ roõ chæ coù “khoâng chòu söï löøa bòp vaø ru nguû cuûa boïn coù tieàn”, “cuøng moïi ngöôøi môû ra moät loái thoaùt” thì môùi ñöôïc. d. Tieåu thuyeát cuûa caùc taùc giaû Tröông Thieân Döïc, Ngaûi Vu Moät trong nhöõng thaønh tích quan troïng cuûa Taû lieân laø môû roäng ñoäi nguõ taùc giaû. Taû lieân cuõng ñaõ laøm nhieàu vieäc nhaèm ñaøo taïo nhaø vaên treû vaø ñaåy maïnh saùng taùc vaên hoïc. Do ñoù, trong thôøi gian 10 naêm noäi chieán ñaõ xuaát hieän haøng loaït nhaø vaên môùi, taùc phaåm môùi, trong ñoù truyeän ngaén ñaït thaønh quaû toát nhaát. Nhaø vaên Tröông Thieân Döïc 2 xuaát hieän naêm 1929 vôùi saùng taùc ñaàu tay Giaác mô ba ngaøy röôõi ñaêng treân nguyeät san Boân löu (soá 10, quyeån 1) do Loã Taán chuû bieân. Tieáp sau ñoù, oâng saùng taùc ngaøy caøng nhieàu, truyeän ngaén coù caùc taäp Töø troáng roãng ñeán ñaày chaät, Beù Pitô, Ong maät, Phaûn coâng, Di haønh, Ñoaøn vieân, Vaïn nhaãn öôùc, Gioù xuaân, Ñuoåi theo Truyeän vöøa coù Tieát thanh minh, truyeän daøi coù Nhaät kyù ñaát quæ, Moät naêm, Trong thaønh phoá Thôøi gian naøy ñoâng ñaûo ñoäc giaû ñaõ chaùn ngaáy gioïng ñieäu bi ai vaø coâng thöùc “caùch maïng + tình yeâu”trong saùng taùc vaên hoïc. Söï xuaát hieän cuûa Tröông Thieân Döïc ñaõ mang laïi cho giôùi vaên ngheä moät khoâng khí töôi môùi, soâi noåi, nhôø vaäy nhanh choùng coù nhieàu ñoäc giaû. Tröông Thieân Döïc töø beù troâi daït theo cha, ñaõ töøng laøm vieân chöùc, giaùo vieân, kyù giaû, dieän tieáp xuùc ñôøi soáng xaõ hoäi raát roäng, ñaõ chuù yù quan saùt ñôøi soáng vaø tính caùch caùc nhaân vaät ñuû caùc taàng lôùp. Ñieàu naøy giuùp oâng coù theå phaûn aùnh ñôøi soáng xaõ hoäi Trung Quoác cuõ trong moät phaïm vi khaù roäng vaø saùng taïo nhieàu hình töôïng nhaân vaät coù tính caùch roõ raøng. Ngoøi buùt Tröông Thieân Döïc tinh teá, trong saùng, saéc beùn, töôi môùi, thöôøng thöôøng chæ maáy neùt ngaén goïn maø veõ ra ñöôïc nhöõng dieän maïo tính caùch nhaân vaät soáng ñoäng. Trong vaên oâng khoâng coù nhöõng ñoaïn keå leå daøi doøng hoaëc nhöõng ñoaïn nghò luaän phuø phieám. Tröông Thieân Döïc laø moät nhaø vaên coù phong caùch ñoäc ñaùo. 1 Coù ngöôøi dòch laø Saûnh. 2 1906 – 1985 (ND). Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
20. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 90- Ngoaøi ra, Tröông Thieân Döïc coøn vieát ñoàng thoaïi Ñaïi Laâm vaø Tieåu Laâm, Caâu chuyeän hai Laâm, Ñaïi vöông troïc Taùc giaû hieåu roõ taâm lyù treû em, töôûng töôïng phong phuù, taùc phaåm coù theå qua nhöõng chuyeän keå sinh ñoäng maø phaùt huy taùc duïng giaùo duïc, laøm cho caùc ñoäc giaû nhoû tuoåi thaáy höùng thuù khi ñoïc. Moät nhaø vaên khaùc ngöôøi Hoà Nam, tieáng taêm moät thôøi ngang vôùi Tröông Thieân Döïc laø Töôûng Muïc Löông (1901 – 1973). Hoï laø baïn thaân cuûa nhau, thöôøng xuyeân ñoïc baûn thaûo cho nhau. Caû hai ngöôøi coù phong caùch ngheä thuaät gaàn gioáng nhau ôû moät soá maët naøo ñoù. Töôûng Muïc Löông coù taäp truyeän ngaén Quaëng Stibium, Laøm ñeâm vaø truyeän vöøa Haïn. Tieåu thuyeát phaàn lôùn laáy ñeà taøi noãi khoå vaø söï ñaáu tranh cuûa noâng daân. Oâng cuõng vieát veà ñeà taøi thôï moû, quaân ñoäi cuõ vaø vieân chöùc nhaø nöôùc Taùc phaåm cuûa oâng khoâng coù nhöõng tình tieát quanh co phöùc taïp, ly kyø giaät gaân, nhöng laïi coù theå qua nhöõng maåu chuyeän ngaén goïn, theå hieän ñöôïc nhöõng maâu thuaãn xaõ hoäi gay gaét. Khaùng chieán buøng noå, Töôûng Muïc Löông chuû yeáu laøm coâng taùc thoâng tin baùo chí. Thôøi ñoù, hoaït ñoäng nhieàu vaø coù tieáng taêm coøn coù Ñinh Linh 1. Ñinh Linh xuaát thaân trong moät gia ñình thaân haøo sa suùt, töø thôøi coøn laø hoïc sinh ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu traøo löu tö töôûng sau Nguõ töù. Muøa thu naêm 1927, sau thaát baïi cuûa ñaïi caùch maïng, Ñinh Linh baét ñaàu saùng taùc trong noãi day döùt baøng hoaøng ñau khoå. Ñinh Linh ñaõ khaùi quaùt taâm traïng mình khi böôùc vaøo cuoäc ñôøi saùng taùc nhö sau : “Coù yù chí phaûn nghòch (choáng laïi giai caáp xuaát thaân – ND) raát maïnh, nhöng laïi xa rôøi haøng nguõ caùch maïng, ñi ñeán moät söï phaãn noä vaø ñau khoå coâ ñoäc”2. Taâm traïng naøy ñaõ ñeå laïi daáu veát roõ raøng trong taùc phaåm thôøi kyø ñaàu cuûa Ñinh Linh. Truyeän ngaén ñaàu tieân ñöôïc chuù yù cuûa baø laø Nhaät kyù cuûa nöõ só Sa Phæ ra maét ñaàu naêm 1928. Tröôùc sau naêm 1930, nhôø aûnh höôûng cuûa tình theá caùch maïng, laïi ñöôïc Taû lieân tröïc tieáp giuùp ñôõ, khuynh höôùng saùng taùc cuûa Ñinh Linh baét ñaàu thay ñoåi. Thöôïng Haûi muøa xuaân naêm 1930 vieát veà coâ thanh nieân trí thöùc Myõ Laâm, bò cuoán huùt bôûi tình theá caùch maïng phaùt trieån maïnh meõ neân coâ döùt khoaùt döùt boû cuoäc soáng vaø tình yeâu taàm thöôøng, trong thöïc teá ñaáu tranh coâ phaùt hieän ñöôïc nieàm vui môùi. Truyeän vöøa Nöôùc vieát naêm 1931 laáy boái caûnh laø naïn luït lôùn xaûy ra ôû 16 tænh trong naêm ñoù ñeå phaûn aùnh nhöõng ngöôøi noâng daân Hoà Nam tröôùc thieân tai chöa töøng coù, ngaàm noùi söï boùc loät aùp böùc giai caáp treân thöïc teá coøn taùc haïi hôn naïn luït. Truyeän vöøa naøy nhôø tính chieán ñaáu cuûa chuû ñeà vaø tính hieän thöïc cuûa ñeà taøi, ñöôïc ñoäc giaû ñaùnh giaù cao vaø ñaõ coù aûnh höôûng khaù lôùn. Sau ñoù, Ñinh Linh coøn vieát moät soá truyeän ngaén : Tin töùc vieát veà moät ñaùm vôï con coâng nhaân noùng loøng mong ñôïi tin thaéng lôïi cuûa caùch maïng, Chaïy qua tình caûnh maáy noâng daân khoâng theå soáng ôû noâng thoân ñöôïc nöõa, chaïy ra thaønh phoá nhöng vaãn khoâng sao tìm ra ñöôïc vieäc laøm, taùc giaû giaùn tieáp phaûn aùnh tình hình nghieâm troïng laø kinh teá thaønh thò, noâng thoân ñieâu ñöùng tröôùc nguy cô suïp ñoå, ñeå noùi leân tình theá caùch maïng ñang chín muoài. Saùng taùc tröôùc caû Tröông Thieân Döïc vaø ôû thôøi kyø naøy coù nhöõng thaønh töïu môùi ñöôïc chuù yù laø Nguî Kim Chi, Baønh Gia Hoaøng Nguî Kim Chi (1900 – 1972) coù Vuù em, Tay côø traéng noåi tieáng. Baønh Gia Hoaøng (?-1933) phong caùch gaàn gioáng Nguî Kim Chi. Coù caùc taäp truyeän ngaén Xuùi giuïc, Baõo toá trong cheùn traø, Tin vui vôùi buùt phaùp tinh teá, trong saùng, cho thaáy söï baát maõn vaø khaùng nghò cuûa taùc giaû ñoái vôùi theá cuïc. Xuaát hieän sau Tröông Thieân Döïc ít laâu, coù thaønh töïu noåi baät veà saùng taùc tieåu thuyeát laø Ngaûi Vu vaø Sa Ñinh. Ngaûi Vu 3 teân thaät laø Thang Ñaïo Canh. Khi phong traøo Nguõ töù noå ra, Ngaûi Vu coøn laø moät hoïc sinh nhoû, nhöng sau naøy oâng noùi Nguõ töù “ñaõ aûnh höôûng ñeán toâi khoâng ít”, toâi “luoân luoân ñoïc Taân traøo, Taân thanh nieân vaø Thieáu nieân Trung Quoác, hieåu ñöôïc bao nhieâu thì ñöôïc, baát keå phaûi toán bao söùc löïc”4. Naêm 1925, vì baát maõn vôùi neàn giaùo duïc nhaø tröôøng cuõ vaø cheá ñoä hoân nhaân do cha meï quyeát ñònh, Ngaûi 1 1904 – 1986 (ND). 2 Ñinh Linh: Cuoäc ñôøi cuûa moät con ngöôøi chaân thaät – Nhaân daân vaên hoïc, soá 2, quyeån 3. 3 1904 –1992 (ND). 4 Lôøi töïa Tuyeån taäp truyeän ngaén Ngaûi Vu. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
21. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 91- Vu ñaõ boû nhaø ra ñi. Xuaát phaùt töø yù nghó “lao coâng thaàn thaùnh”, Ngaûi Vu ñaõ quyeát taâm “Baèng ñoâi tay cuûa toâi, söùc lao ñoäng cuûa toâi maø ñi vaøo theá giôùi” . “Thaûn nhieân chaáp nhaän moïi khoå sôû maø ngöôøi lao ñoäng trong xaõ hoäi cuõ phaûi chòu”1. Töø ñoù, suoát naêm saùu naêm trôøi, Ngaûi Vu phieâu baït töø bieân giôùi taây nam ñeán Mieán Ñieän, Maõ Lai, Xingapo, soáng cuoäc ñôøi ngheøo khoå baèng söùc mình ôû lôùp ñaùy xaõ hoäi. Muøa xuaân naêm 1931, vì tham gia caùch maïng Mieán Ñieän, bò ñeá quoác Anh baét giaûi veà nöôùc, vôùi quyeát taâm “veõ laïi taát caû nhöõng gì mình traûi qua, ñaõ nhìn thaáy, ñaõ nghe ñöôïc – nhöõng bi kòch veà nhöõng con ngöôøi nhoû yeáu bò aùp böùc vaø giaõy duïa ñöùng daäy”, Ngaûi Vu baét ñaàu saùng taùc vaên hoïc 2. Taùm truyeän ngaén trong taäp truyeän ngaén ñaàu tieân cuûa Ngaûi Vu Nam haønh kyù ñeàu phaûn aùnh ñôøi soáng phieâu baït cuûa taùc giaû. Truyeän Ñeâm phöông nam vaø Gioù chaâu Aâu trong taäp Ñeâm phöông nam vieát veà ñôøi soáng nhaân daân Mieán Ñieän vaø nhaân daân vuøng bieân giôùi Trung Mieán, nhöng ñaõ khoâng duøng loái töï thuaät ngoâi thöù nhaát nöõa. Truyeän Höùa gia ñoàn gaøo theùt phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh taém maùu cuûa nhaân daân mieàn Ñoâng Baéc choáng laïi haønh ñoäng xaâm löôïc thuù vaät cuûa ñeá quoác Nhaät. Trong naêm 1933, khi phong traøo choáng Nhaät cöùu nöôùc ñang leân cao, söï xuaát hieän cuûa Höùa Gia ñoàn gaøo theùt ñaõ coù taùc duïng coå vuõ ñaáu tranh tích cöïc. Ngoaøi hai taäp truyeän ngaén Nam haønh kyù vaø Ñeâm phöông nam, trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, Ngaûi Vu coøn coù truyeän vöøa Haï Ba tieâu vaø caùc taäp truyeän ngaén Caûnh ñeâm, Treân haûi ñaûo. Tieåu thuyeát Ngaûi Vu ñaõ kheùo leùo keát hôïp tröõ tình, töï söï vaø taû ngöôøi. Ngöôøi lao ñoäng lôùp döôùi trong taùc phaåm cuûa oâng, keå caû nhöõng teân troäm cöôùp do ñôøi soáng böùc baùch maø phaûi laøm lieàu, maëc duø ñaõ tieâm nhieãm nhieàu neát xaáu, nhöng trong thaâm taâm vaãn giöõ ñöôïc neùt thaät thaø löông thieän. Khi chung quanh ñen toái vaø nhô baån ñeán theá, soá phaän cuûa hoï laïi taøn nhaãn vaø baát coâng ñeán theá, nhöõng phaåm chaát naøy caøng trôû neân saùng choùi. Noù taêng theâm loøng tin cho ngöôøi ta vaø coå vuõ ngöôøi ta duõng caûm tieáp tuïc ñaáu tranh. Sa Ñinh töøng laø baïn hoïc cuøng lôùp vôùi Ngaûi Vu ôû tröôøng sö phaïm Thaønh Ñoâ, sau gaëp laïi nhau ôû Thöôïng Haûi naêm 1931, cuøng daán thaân phuïc vuï söï nghieäp vaên hoïc. Truyeän ngaén Tuyeán taøu ngoaøi phaùp luaät coù theå coi laø taùc phaåm tieâu bieåu cuûa thôøi kyø naøy. Vöøa vieát veà boä maët cöôùp bieån cuûa chuû nghóa ñeá quoác, vöøa veõ neân böùc tranh noâng thoân ñang daàn daàn gaàm theùt leân hai beân bôø Tröôøng Giang ôû thöôïng löu. Nhöõng tình tieát veà hoaït ñoäng cuûa Hoàng quaân vaø söï baïo ñoäng cuûa noâng daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, noùi chung khoâng mieâu taû chính dieän, raát khoù ñeå laïi aán töôïng roõ raøng cho ngöôøi ñoïc. Veà sau Sa Ñinh quay ngoïn buùt trôû laïi noâng thoân Töù Xuyeân maø oâng quen thuoäc, vaø ñöôïc taëng danh hieäu “nhaø vaên noâng daân”. Ñôøi soáng ñau khoå vaø taâm hoàn chaát phaùc cuûa nhöõng noâng daân bò aùp böùc vaø haønh ñoäng bæ oåi, buoàn cöôøi cuûa boïn thoáng trò phong kieán cuøng tay chaân cuûa chuùng ñaõ trôû thaønh noäi dung mieâu taû chuû yeáu cuûa Sa Ñinh trong hai taäp truyeän ngaén Baùnh ñaát vaø Khoå naïn. Sa Ñinh laø nhaø vaên noåi danh vì chuû nghóa hieän thöïc caùch maïng. Oâng ñaõ tìm toøi khoâng meät moûi caùch laøm theá naøo ñeå boùc traàn chaân thöïc vaø pheâ phaùn maïnh meõ hieän thöïc ñen toái cuûa Trung Quoác cuõ. Ñeán thôøi kyø chieán tranh khaùng Nhaät vaø chieán tranh giaûi phoùng, Sa Ñinh ñaõ coù thaønh coâng lôùn hôn trong saùng taùc. e. Dieäp Töû vaø ngöôøi môùi, taùc phaåm môùi cuûa Taû lieân thôøi kyø sau. Trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, coù moät nhaø vaên xuaát hieän muoän hôn caùc nhaø vaên tieåu thuyeát vöøa keå, nhöng coù thaønh töïu quan troïng trong vieäc mieâu taû cuoäc ñaáu tranh giai caáp ôû noâng thoân. Ñoù laø Dieäp Töû (1912 – 1939). Oâng vaøo hoïc ôû phaân hieäu 3 Tröôøng quaân söï Vuõ Haùn. Naêm 1927, Töôûng Giôùi Thaïch phaûn boäi caùch maïng, cha, chuù vaø chò gaùi cuûa Dieäp Töû ñeàu bò gieát. Naêm 1933, khi tham gia phong 1 Lôøi töïa Tuyeån taäp truyeän ngaén Ngaûi Vu. 2 Lôøi töïa Nam haønh kyù. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
22. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 92- traøo caùch maïng voâ saûn ôû Thöôïng Haûi vaø baét ñaàu cuoäc ñôøi saùng taùc, cuoäc ñaáu tranh ôû noâng thoân queâ höông treân bôø hoà Ñoäng Ñình cuûa oâng ñaõ trôû thaønh noäi dung chuû yeáu cuûa taùc phaåm oâng. Dieäp Töû coù taäp truyeän ngaén Ñöôïc muøa vaø Moät ñeâm xoùm nuùi, truyeän vöøa Ngoâi sao. Ngoaøi ra coøn coù moät soá taûn vaên. Trong lôøi töïa Ñöôïc muøa Loã Taán vieát: “Nhöng coù nhaø vaên chuùng ta ñaõ vieát ñöôïc ra trong söï chaø ñaïp, taùc phaåm caøng trôû neân vöõng chaéc hôn. Taùc phaåm khoâng chæ ñöôïc ñoâng ñaûo ñoäc giaû treû Trung Quoác ñoùn nhaän maø khi Ngoaøi löôùi ñieän ñöôïc ñaêng treân Vöôøn vaên môùi vôùi caùi teân Baùc Vöông, lieàn coù nhöõng ñoäc giaû theá giôùi bieát ñeán. Theá laø taùc giaû ñaõ laøm troøn nhieäm vuï tröôùc maét, vaø cuõng laø caâu traû lôøi boïn aùp böùc: “Vaên hoïc laø ñeå chieán ñaáu”. Taùc phaåm cuûa Dieäp Töû mang ñaäm maøu saéc cuûa thôøi ñaïi hôn caùc taùc phaåm vieát veà ñôøi soáng noâng thoân cuûa caùc taùc giaû khaùc. Oâng khoâng nhöõng ñaõ veõ ra böùc tranh noâng thoân Trung Quoác cuõ ngheøo ñoùi, xô xaùc maø coøn veõ ra ñöôïc vieãn caûnh thaéng lôïi töôi saùng cuûa noâng thoân trong ñaáu tranh gian khoå quyeát lieät. Sau khi khaùng chieán buøng noå, Dieäp Töû ñaõ töø Thöôïng Haûi trôû veà queâ cuõ Hoà Nam. Khi baét ñaàu vieát tieåu thuyeát daøi Maët trôøi moïc töø phía taây, vöøa vieát ñöôïc hôn boán vaïn chöõ thì ngheøo ñoùi beänh taät ñaõ cöôùp ñi cuoäc ñôøi coøn raát treû maø giaøu taøi hoa cuûa nhaø vaên. Ñaây laø moät toån thaát khoâng nhoû cuûa vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác. Moät taùc giaû vieát veà caùch maïng ruoäng ñaát ñöôïc chuù yù khaùc laø Khaâu Ñoâng Bình (1910 – 1941). Muøa xuaân naêm 1928, Khaâu Ñoâng Bình ñaõ tham gia cuoäc khôûi nghóa Haûi Luïc Phong do Baønh Baùi laõnh ñaïo vaø ñaõ laøm vieäc trong chính quyeàn caùch maïng. Sau khi phong traøo Xoâ vieát Haûi Luïc Phong thaát baïi, oâng soáng cuoäc ñôøi phieâu baït raát gian khoå. Oâng ñaõ coâng taùc trong loä quaân 19, tham gia söï kieän 28 thaùng 1 vaø chieán tranh choáng Nhaät ôû Nhieät Haø. Naêm 1932, truyeän ngaén Ngöôøi lieân laïc ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi chuù yù bôûi chuùng phaûn aùnh chaân thöïc phong traøo caùch maïng noâng thoân. Nhöõng taùc phaåm trong hai taäp Cuoäc chieán ôû Tröôøng haï thaønh vaø Thaønh Mai Laõnh traàm uaát ñaõ keå nhöõng caâu chuyeän caûm ñoäng phaùt sinh trong khu ñoû, khaéc hoaï ñöôïc nhöõng chieán só bình thöôøng maø kieân cöôøng. Trong nhöõng nhaø vaên treû ñöôïc Taû lieân boài döôõng, coøn coù Chu Vaên (Haø Coác Thieân 1907 – 1952) coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn. Töø naêm 1933 ñeán 1937, trong boán naêm Chu Vaên vieát boán taäp truyeän ngaén Chia, Yeâu , truyeän vöøa ÔÛ thò traán Baïch Laâm vaø truyeän daøi Muøa con thuoác. Oâng noùi: “Töø khi chuû nghóa hieän thöïc “ñöôïc neâu ra ôû Trung Quoác”, oâng ñaõ “khoâng ngöøng moø maãm nghieân cöùu, tìm hieåu noù”1. Tieåu thuyeát cuûa oâng raát coi troïng vieäc khaéc hoaï tính caùch nhaân vaät (nhö Moät ngaøy maáy traän, Traàn Tö Söï ) vaø mieâu taû hoaøn caûnh (nhö Ngaøy noùng, Cha vôùi con ), khoâng coù tình tieát phöùc taïp. Nhieàu truyeän ngaén thöôøng raát gaàn vôùi phoùng söï nhanh vaø phaùc thaûo nhaân vaät. Öu ñieåm cuûa oâng laø mieâu taû sinh ñoäng, tæ mæ, giaøu hôi thôû ñôøi soáng, nhaát laø gioûi naém baét nhöõng hoaït ñoäng taâm lyù raát tinh teá cuûa nhaân vaät, giaøu ñaëc ñieåm caù nhaân. Nhöng moät soá taùc phaåm, dieän ñôøi soáng xaõ hoäi chaät heïp, ñoä saâu tö töôûng chöa ñuû. Trong saùng taùc cuûa Chu Vaên, coù theå thaáy roõ aûnh höôûng cuûa chuû nghóa hieän thöïc cuõ. Moät nhaø vaên khoâng phaûi laø thaønh vieân cuûa Taû lieân, khuynh höôùng saùng taùc nhaát trí vôùi Taû lieân, ñoù laø Ngoâ Toång Töông. Naêm 1930 oâng baét ñaàu vieát truyeän ngaén. Caùc truyeän ngaén vieát tröôùc sau naêm 1934 coù aûnh höôûng töông ñoái laø Moät nghìn taùm traêm gaùnh vaø Phaøn gia phoá. Ñoù laø taùc phaåm tieâu bieåu trong Lieãu taây taäp vaø Phaïn söï taäp. Ngoaøi ra, caùc taùc phaåm Thieân haï thaùi bình, Moät ngaøy naøo ñoù cuõng ñöôïc ngöôøi ñoïc khen hay. Taùc phaåm cuûa Ngoâ Toå Töông ñaõ mieâu taû chaân thöïc hieän thöïc vuøng noâng thoân khoâng yeân oån vaø nhöõng raéc roái phöùc taïp xaûy ra trong ñoù, coù yù nghóa hieän thöïc khaù cao. 1 Toâi ñaõ vieát “Treân söôøn nuùi” nhö theá naøo? Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn
23. Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 93- Khuynh höôùng saùng taùc gaàn vôùi Taû lieân coøn coù La Thuïc (?-1938). La Thuïc coù ba taäp truyeän vaø taûn vaên: Vôï ngöôøi laï, Moät goùc traùi ñaát, Ngö nhi ao.trong ñoù truyeän Vôï ngöôøi laï vieát veà moät noâng daân treân vuøng thöôïng löu soâng Ñaø ôû Töù Xuyeân, vì quaù ngheøo khoå khoâng ai giuùp ñôõ ñaõ khoâng theå khoâng baùn vôï. Vôùi söï nhaïy caûm vaø loøng thöông cuûa moät ngöôøi phuï nöõ, taùc giaû ñaõ mieâu taû soá phaän coù tính bi kòch vaø caûm tình chaân thaønh saâu saéc cuûa ñoâi vôï choàng noâng daân treû. Taùc phaåm khoâng chæ noùi leân söï ñau khoå cuûa noâng daân maø coøn döï baùo söï thöùc tænh ban ñaàu cuûa hoï. Vì ñöôïc vieát sinh ñoäng thaém thieát, Vôï ngöôøi laï ñaõ ñöôïc giôùi vaên ngheä coi troïng vaø ñaùnh giaù cao. Sau söï bieán ngaøy 18 thaùng 9, lieân tuïc coù moät soá thanh nieân vaên ngheä töø vuøng Ñoâng Baéc bò Nhaät chieám chaïy vaøo noäi ñòa. Trong soá hoï ñaõ coù moät quaù trình saùng taùc, coù ngöôøi chòu aûnh höôûng cuûa phong traøo vaên ngheä caùnh taû, baét ñaàu saùng taùc. Hoï mang naëng loøng caêm thuø ñòch nguî vaø söï quyeán luyeán queâ höông vaø nguyeän voïng sôùm khoâi phuïc ñaát nöôùc ñaõ bò maát, cho neân saùng taùc nhöõng taùc phaåm phaûn aùnh söï ñaáu tranh cuûa nhaân daân Ñoâng Baéc. Nhöõng ngöôøi töông ñoái coù thaønh töïu laø Tieâu Quaân, Tieâu Hoàng, Ñoan Moäc, Hoàng Löông, Thö Quaàn, Baïc Laõng ñöôïc goïi laø “Ñaùm nhaø vaên Ñoâng Baéc”. Trong taùc phaåm cuûa hoï coù aûnh höôûng nhaát laø Laøng queâ thaùng taùm vaø Tröôøng soáng cheát hai taùc phaåm naøy ñöôïc Loã Taán ñöa vaøo Noâ leä tuøng thö cuøng vôùi Ñöôïc muøa cuûa Dieäp Töû). Khi xuaát baûn Laøng queâ thaùng taùm, Loã Taán ñaõ chæ roõ : “Quyeån saùch naøy ñöông nhieân khoâng theå ñöôïc “Ñeá quoác Maõn Chaâu” dung thöù, nhöng coù veû cuõng khoâng theå ñöôïc Trung Hoa daân quoác dung thöù. Ñieàu naøy seõ sôùm ñöôïc chöùng minh”. Quaû nhö Loã Taán ñaõ vieát, khoâng nhöõng baùo chí reâu rao aàm leân raèng taùc giaû “töø Lieân Xoâ veà, laø tay sai cuûa coäng saûn”, maø ngay Tröông Xuaân Kieàu luoàn vaøo Taû lieân cuõng coâng kích raèng tieåu thuyeát “coù vaán ñeà veà kyõ xaûo, veà noäi dung”1. Loã Taán laäp töùc vieát baøi vaïch roõ ñaây laø “söï töï pheâ phaùn soå toeït Laøng queâ thaùng taùm, thaät ra laø “bôï ñôõ keû thuø” hoaëc “töôùc vuõ khí” thay chuùng”2. Loã Taán ñaõ baûo veä taùc phaåm naøy vaø vaïch maët Tröông Xuaân Kieàu naáp döôùi danh nghóa Taû lieân. Tieâu Hoàng (1911 –1941) coù truyeän vöøa Tröôøng soáng cheát cuõng xuaát baûn naêm 1935. Taùc phaåm naøy ñaõ phaûn aùnh chaân thöïc ñôøi soáng nhaân daân Ñoâng Baéc tröôùc vaø sau khi thaát thuû, ñuùng nhö Loã Taán ñaõ vieát trong lôøi töïa, noù laø moät böùc tranh “coù söùc maïnh xuyeân thuûng giaáy” veõ veà nhaân daân Ñoâng Baéc soáng kieân cöôøng, khoâng khoanh tay chòu cheát. Sau Tröôøng soáng cheát, Tieâu Hoàng coøn vieát caùc taùc phaåm Tieáng keâu cuûa ñoàng khoâng, Tay, Thaùng ba nôi thaønh phoá nhoû (truyeän ngaén), Maõ Baù Laïc (truyeän vöøa), Truyeän Hoâ Lan Haø (truyeän daøi). Tieâu Hoàng coøn cho ra hai taäp taûn vaên döôùi buùt danh “Thieåu Ngaâm” vôùi tieâu ñeà Phoá chôï buoân vaø Caàu trong ñoù cuõng coù taùc phaåm hay. Ñoan Moäc Hoàng Löông trong thôøi kyø naøy coù taäp truyeän ngaén Caêm giaän. Ñuùng nhö teân saùch, taùc giaû ñaõ vieát veà cuoäc soáng bi thaûm cuûa nhaân daân Ñoâng Baéc döôùi goùt saét keû thuø vôùi moät loøng caêm thuø boác löûa. Ngoaøi ra Thö Quaàn coøn coù truyeän vöøa Ngöôøi lính giaø vaø moät soá taùc phaåm khaùc, Trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, nhöõng taùc giaû treû ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán coøn coù Caùt Caàm, Thaûo Minh, Aâu Döông Sôn (La Taây), Hoang Moâi, Heà Nhö Nhöõng nhaø vaên treû naøy thôøi baáy giôø ñeàu saùng taùc döôùi söï laõnh ñaïo vaø aûnh höôûng cuûa Taû lieân. Thaønh töïu tö töôûng vaø ngheä thuaät cuûa hoï vaø söï phaùt trieån sau naøy cuûa hoï khoâng gioáng nhau, nhöng nhìn chung, caùc taùc phaåm cuûa Dieäp Töû cho ñeán “Ñaùm nhaø vaên Ñoâng Baéc” ñeàu coù tieán boä roõ reät veà tö töôûng cuõng nhö veà ngheä thuaät so vôùi caùc taùc phaåm vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu. 1 Chuùng toâi phaûi töï pheâ phaùn – Phuï san Ñaïi vaên baùo ngaøy 15-3-1936. 2 Thaû giôùi ñình vaên taäp cuoái : Toâ giôùi thaùng 3. Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn