Luận án Nghiên cứu quá trình phát triển loại hình lớp ghép tiểu học ở Việt Nam

pdf 189 trang hapham 2330
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận án Nghiên cứu quá trình phát triển loại hình lớp ghép tiểu học ở Việt Nam", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_an_nghien_cuu_qua_trinh_phat_trien_loai_hinh_lop_ghep_t.pdf

Nội dung text: Luận án Nghiên cứu quá trình phát triển loại hình lớp ghép tiểu học ở Việt Nam

  1. i B GIÁO D C VÀ ðÀO T O ðI H C THÁI NGUYÊN NGUY N H U H NH NGHIÊN C U QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N LO I HÌNH L P GHÉP TI U H C VI T NAM Chuyên ngành: Lý lu n và l ch s giáo d c Mã s : 62.14.01.01 LU N ÁN TI N S Ĩ GIÁO D C H C Ng ưi h ưng d n khoa h c: 1. PGS.TS. ðNG THÀNH H ƯNG 2. PGS.TS. NGUY N TH TÍNH THÁI NGUYÊN - 2011
  2. ii LI CAM ðOAN Tơi xin cam đoan r ng, đây là cơng trình nghiên c u c a riêng tơi. Tt c các ngu n s li u và k t qu nghiên c u trong lu n án này là trung th c và ch ưa đưc s d ng đ b o v m t h c v nào. Các thơng tin trích d n trong lu n án đ u đã đưc ch rõ ngu n g c. Tác gi lu n án Nguy n H u H nh
  3. iii DANH M C CÁC KÝ HI U, CÁC CH VI T T T Ch vi t t t ðc là LG: Lp ghép ðBSCL: ðng b ng sơng C u Long THCS: Trung h c c ơ s THPT: Trung h c ph thơng THCN: Trung h c chuyên nghi p PCGDTH: Ph c p giáo d c ti u h c BDHV: Bình dân h c v XMC: Xĩa mù ch NT ð: Nhĩm trình đ HS: Hc sinh GV: Giáo viên CNXH: Ch ngh ĩa Xã h i XDCB: Xây d ng c ơ b n
  4. iv MC L C Trang ph bìa i Li cam đoan ii Danh m c các ký hi u, các ch vi t t t iii Mc l c iv Danh m c các b ng vii Danh m c bi u đ viii NH NG V N ð CHUNG 1 1. Tính c p thi t c a đ tài 1 2. M c đích nghiên c u 2 3. Khách th và đi t ưng nghiên c u 2 3.1. Khách th nghiên c u 2 3.2. ði t ưng nghiên c u 3 4. Gi thuy t khoa h c 3 5. Nhi m v nghiên c u 3 6. Ph ươ ng pháp nghiên c u 3 6.1. Ph ươ ng pháp lu n nghiên c u 3 6.1.1. Ph ươ ng pháp ti p c n h th ng 3 6.1.2. Ph ươ ng pháp ti p c n l ch s 3 6.1.3. Quan đim th c ti n 4 6.2. Các ph ươ ng pháp nghiên c u 4 6.2.1. Nhĩm ph ươ ng pháp nghiên c u lý lu n 4 6.2.3. Nhĩm ph ươ ng pháp b tr x lý k t qu nghiên c u 4 7. Nhng đĩng gĩp m i c a lu n án 5 8. Nhng lu n đim c ơ b n c n b o v 5 9. Gii h n, ph m vi nghiên c u 5 10. C u trúc lu n án 5 Ch ươ ng 1. CƠ S LÝ LU N C A PHÁT TRI N LO I HÌNH L P GHÉP TI U H C 6 1.1. L ch s v n đ nghiên c u 6 1.1.1. Nghiên c u v phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c trên th gi i 6 1.1.2. Nghiên c u quá trình phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam 8
  5. v 1.2. Nhng v n đ c ơ b n v d y h c ti u h c 9 1.2.1. ðc đim tâm lý c a h c sinh ti u h c 9 1.2.2. M c iêu c a giáo d c ti u h c và nh ng v n đ c ơ b n v quá trình d y h c Ti u h c 11 1.3. C ơ s lý lu n c a phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c 15 1.3.1. Quan đim v s phát tri n 15 1.3.2. ðc đim, mc tiêu, bn ch t c a quá trình d y h c l p ghép ti u h c 16 1.3.3. Quan h giáo viên và h c sinh trong lo i hình l p ghép, mơi tr ưng d y h c l p ghép 21 1.3.4. K ho ch d y h c l p ghép 30 1.3.5. Nguyên t c và ph ươ ng pháp d y h c l p ghép ti u h c 31 1.3.5.1. Nguyên t c d y h c 31 1.3.5.2. Ph ươ ng pháp d y h c 34 1.4. Các y u t nh h ưng đ n ch t l ưng lo i hình l p ghép 39 Kt lu n ch ươ ng 1 40 Ch ươ ng 2. S PHÁT TRI N C A LO I HÌNH L P GHÉP TI U HC VI T NAM VÀ ðNG B NG SƠNG C U LONG T N ĂM 1975 ð N NAY 42 2.1. Thc tr ng phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam t năm 1975 đn nay 42 2.2. Thc tr ng giáo d c và đào t o c a ðBSCL 49 2.2.1. ðc đim kinh t - xã h i vùng ðBSCL 49 2.2.2. Th c tr ng phát tri n Giáo d c - ðào to c a ðBSCL 51 2.3. Thc tr ng lo i hình d y h c l p ghép ti u h c vùng ðBSCL giai đon 1975 đ n 2009 53 2.3.1. Th c tr ng s l ưng l p ghép ti u h c vùng ðBSCL giai đon 1975 đ n 2009 53 2.3.2. Th c tr ng v ch t l ưng d y h c l p ghép 61 2.3.3. Th c tr ng v t ch c d y h c l p ghép khu v c ðBSCL hi n nay 62 2.3.3.1. Th c tr ng nh n th c c a cán b qu n lý và giáo viên v lo i hình d y h c l p ghép ti u h c hi n nay 62 2.3.3.2. Th c tr ng th c hi n ch ươ ng trình, n i dung, ph ươ ng pháp dy h c l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL 65
  6. vi 2.3.3.3. ðánh giá c a cán b qu n lý v ch t l ưng d y h c l p ghép 69 Kt lu n ch ươ ng 2 72 Ch ươ ng 3. ð XU T CÁC BI N PHÁP PHÁT TRI N LO I HÌNH LP GHÉP TI U H C 74 3.1. Nhng nguyên t c và c ơ s pháp lý phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c 74 3.1.1. Nguyên t c c ơ b n phát tri n lo i hình d y h c l p ghép ti u h c 75 3.1.2. Nh ng v ăn b n pháp lý phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c 75 3.2. H th ng các bi n pháp 77 3.2.1. Nâng cao nh n th c c a cán b qu n lý, giáo viên và các l c lưng xã h i v vài trị c a mơ hình l p ghép ti u h c 77 3.2.2. ði m i m c tiêu n i dung ch ươ ng trình l p ghép nh m nâng cao ch t l ưng, hi u qu d y h c 79 3.2.3. Thi t k bài h c l p ghép theo h ưng d y h c h p tác phù h p vi m c tiêu d y h c và đi t ưng h c sinh vùng mi n, điu ki n d y h c 83 3.2.4. T ăng c ưng d y h c h p tác nh m nâng cao ch t l ưng và hi u qu d y h c l p ghép 85 3.2.5. ði m i ph ươ ng pháp ki m tra, đánh giá k t qu d y h c l p ghép 89 3.2.6. Quy ho ch l i m ng l ưi h th ng l p ghép trên đa bàn 92 3.2.7. T ăng c ưng c ơ s v t ch t, tài chính h tr phát tri n l p ghép 94 3.3. Thc nghi m ki m ch ng các bi n pháp đ xu t 98 3.3.1. Kh o nghi m tính kh thi c a các bi n pháp đ xu t 98 3.3.2. Th c nghi m s ư ph m 99 3.3.2.1. T ch c th c nghi m s ư ph m 99 3.3.3.2. Ti n trình và ph ươ ng pháp th c nghi m 103 Kt lu n ch ươ ng 3 107 KT LU N VÀ KHUY N NGH 108 1. K t lu n 108 2. Khuy n ngh 110 DANH M C CÁC CƠNG TRÌNH C A TÁC GI 111 DANH M C TÀI LI U THAM KH O 112 PH L C 120
  7. vii DANH M C CÁC B NG Bng 2.1: Nh n th c c a cán b qu n lý và GV v m c đích c a d y h c lp ghép 62 Bng 2.2: Nh n th c c a cán b qu n lý và giáo viên v ý ngh ĩa c a d y hc l p ghép 64 Bng 3.1: Kt qu t ng h p ý ki n c a các đ i t ưng v tính c p thi t ca các bi n pháp 98 Bng 3.2: Bng phân ph i t n su t và s l ưng đim trung bình đu vào 105 Bng 3.3: Bng phân ph i t n su t và s l ưng đim trung bình đu ra 106
  8. viii DANH M C BI U ð Bi u đ 2.1: S li u l p ghép ti u h c n ăm h c 2005 - 2006 c a ðBSCL 56 Bi u đ 2.2: S li u l p ghép ti u h c n ăm h c 2006 - 2007 c a ðBSCL 56 Bi u đ 2.3: S li u l p ghép ti u h c n ăm h c 2007 - 2008 c a ðBSCL 58 Bi u đ 2.4: S li u l p ghép ti u h c n ăm h c 2008 - 2009 c a ðBSCL 59 Bi u đ 2.5: T ng h p s h c sinh l p ghép t n ăm 2005-2009 69
  9. 1 NH NG V N ð CHUNG 1. TÍNH C P THI T C A ð TÀI Trong xu th phát tri n và h i nh p, giáo d c và đào t o gi vai trị vơ cùng quan tr ng đ i v i s phát tri n c a xã h i nĩi chung và s phát tri n ca m i cá nhân nĩi riêng. Vì v y, đ i h i IX c a ð ng C ng sn Vi t Nam đã kh ng đ nh: “Phát tri n giáo d c và đào t o là m t trong nh ng đ ng l c quan tr ng thúc đ y s nghi p cơng nghi p hố, hi n đ i hố, là điu ki n đ phát huy ngu n l c con ng ưi - y u t c ơ b n đ phát tri n xã h i, t ăng tr ưng kinh t nhanh và b n v ng”. ð đ t đưc m c tiêu đ ra, ngành giáo d c và đào t o cĩ vai trị vơ cùng quan tr ng và nhu c u phát tri n giáo d c là b c thi t. Vì v y, m c tiêu c a chi n l ưc phát tri n giáo d c 2001-2010 là: “T o bưc chuy n bi n c ơ b n v ch t l ưng giáo d c theo h ưng ti p c n v i trình đ tiên ti n c a th gi i, phù h p v i th c ti n Vi t Nam, ph c v thi t th c cho s phát tri n kinh t - xã h i c a đ t n ưc; c a t ng vùng, t ng đ a ph ươ ng; h ưng t i m t xã h i h c t p. Ph n đ u đưa n n giáo d c n ưc ta thốt kh i tình tr ng t t h u trên m t s l ĩnh v c so v i các n ưc phát tri n trong khu v c”. Ch tr ươ ng c a ð ng và Nhà n ưc ta v phát tri n giáo d c và đào t o nh m th c hi n cơng nghi p hố, hi n đ i hố đ t n ưc. “Th c hi n cơng b ng xã h i trong giáo d c và t o c ơ h i h c t p ngày càng t t h ơn cho các t ng l p nhân dân, đ c bi t là các vùng cịn nhi u khĩ kh ăn”. Do đĩ, v n đ phát tri n giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa là m t trong nh ng nhi m v tr ng tâm c a ngành giáo d c. ðc đim giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa cịn g p nhi u khĩ kh ăn và b t c p. ðĩ là đa bàn hi m tr , dân c ư th ưa th t đã nh h ưng r t l n đn vi c huy đ ng tr đ n tr ưng và quy ho ch phát tri n m ng l ưi tr ưng, lp h c. ð i s ng v t ch t và tinh th n c a nhân dân vùng này cịn th p so vi nh ng vùng mi n khác trong n ưc.Giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa ch m phát tri n. Nhà n ưc ta đ ra ph ươ ng châm phát tri n giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa là: “Th y tìm trị, tr ưng g n dân” đ đ m b o quy n tr em đưc hc hành, đưc ch ăm sĩc. Xu t phát t th c t này và th c hi n ch tr ươ ng c a ð ng và Nhà n ưc ta, ngành giáo d c đã t ch c lo i hình l p ghép ti u h c nh m t o điu ki n thu n l i cho ng ưi h c cĩ c ơ h i h c t p
  10. 2 trong nh ng hồn c nh t nhiên, xã h i khơng thu n l i. ðây th c s là mơ hình phù h p v i vùng sâu, vùng xa, vùng khĩ kh ăn và điu ki n s ng c a đng bào; khơng ch t o điu ki n thu n l i cho h c sinh đ n l p h c cao h ơn mà cịn kh c ph c tình tr ng h c sinh cĩ cùng trình đ nh ưng khơng đ s lưng h c sinh đ m l p. Th c t lo i hình l p ghép ti u h c hi n nay đang t n t i là: đa s l p ghép khơng quá hai trình đ, m i trình đ khơng quá 10 h c sinh. Tuy nhiên, hi n nay đang t n t i m t s l p ghép cĩ 3 trình đ. H u h t tr em vùng này, tr ưc khi vào h c l p 1 đ u ch ưa qua ch ươ ng trình m u giáo do đĩ vi c ti p c n ch ươ ng trình, sách giáo khoa c ũng g p nhi u khĩ kh ăn. N ăng l c trình đ chuyên mơn nghi p v giáo viên d y l p ghép cịn h n ch , ch ưa ph i là giáo viên gi i và n ăng l c s ư ph m cao. Giáo viên c ũng ch ưa đưc trang b ki n th c và ph ươ ng pháp đ cơng tác vùng sâu, vùng xa, vùng dân t c thi u s. Mâu thu n gi a vi c m l p ghép ph i cĩ giáo viên là ng ưi đ a ph ươ ng vi ngu n tuy n sinh đ đào t o giáo viên đa ph ươ ng cịn r t khan hi m. Ch m tăng c ưng, đ i m i v c ơ s v t ch t, l p h c, bàn gh , các ph ươ ng ti n thi t b, tài li u sách giáo khoa ph c v cho d y và h c.Ch t l ưng hi u qu c a ho t đng d y l p ghép cịn h n ch , ch ưa theo k p v i yêu c u đ i m i. Do đĩ, trong xã h i cĩ nhi u quan đim trái ng ưc nhau là nên phát tri n hay lo i b . ð tìm hi u v n đ này chúng tơi ch n đ tài: “Nghiên c u quá trình phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam” . 2. M C ðÍCH NGHIÊN C U Trên c ơ s nghiên c u lí lu n, th c ti n v quá trình phát tri n lo i hình lp ghép ti u h c Vi t Nam nĩi chung và khu v c ðBSCL nĩi riêng, t đĩ đ xu t nh ng bi n pháp phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c phù h p v i điu ki n kinh t vùng mi n c a Vi t Nam. 3. KHÁCH TH VÀ ðI T ƯNG NGHIÊN C U 3.1. Khách th nghiên c u Các lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam nĩi chung và khu v c đ ng bng sơng C u Long nĩi riêng.
  11. 3 3.2. ði t ưng nghiên c u Các bi n pháp phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c vùng khĩ kh ăn thu c khu v c đ ng b ng sơng C u long. 4. GI THUY T KHOA H C Phát tri n ph c p giáo d c là m t địi h i c a th i đ i , c a s nghi p cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa, song nh ng vùng sâu, vùng xa, dân t c ít ng ưi vv g p r t nhi u khĩ kh ăn v v trí đ a lý, kinh t xã h i, điu ki n đ phát trin giáo d c nh ư vùng đơ th , đơng dân, phát tri n lo i hình l p ghép là m t ph ươ ng th c phát tri n giáo d c vùng khĩ kh ăn và th c hi n ph c p giáo d c. L p ghép là m t hình th c t ch c d y h c đa m c tiêu, đa n i dung và đa d ng v đ i t ưng, ch cĩ th d y h c l p ghép hi u qu khi phân tích đưc c u trúc lo i hình l p ghép; xác đnh đúng điu ki n nh h ưng đ n vi c t ch c d y h c l p ghép, xác đ nh đưc cách th c t ch c d y h c phát huy nh ng ưu đim và kh c ph c nh ng h n ch c a vi c t ch c d y h c l p ghép. 5. NHI M V NGHIÊN C U 5.1. Nghiên c u các v n đ lí lu n v d y h c l p ghép ti u h c. 5.2. Nghiên c u quá trình phát tri n d y h c l p ghép ti u h c Vi t Nam nĩi chung và khu v c đ ng b ng sơng C u Long t n ăm 1975 đ n nay. 5.3. ð xu t các bi n pháp phát tri n lo i hình d y hc lp ghép ti u h c. 6. PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C U 6.1. Ph ươ ng pháp lu n nghiên c u 6.1.1. Ph ươ ng pháp ti p c n h th ng Nghiên c u phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam nĩi chung và khu v c ðBSCL nĩi riêng trong m i quan h v i phát tri n giáo d c ti u h c, phát tri n n ăng l c giáo viên, đc đim trình đ nh n th c c a h c sinh dân t c khu v c ðBSCL và h th ng các điu ki n đ đ m b o ch t lưng d y h c l p ghép ti u h c. 6.1.2. Ph ươ ng pháp ti p c n l ch s Nghiên c u phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam nĩi chung và khu v c ðBSCL nĩi riêng trong m i quan h v i điu ki n đ a lý, kinh t , v ăn hĩa, xã h i vùng mi n trong t ng giai đon l ch s .
  12. 4 6.1.3. Quan đim th c ti n Phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL là m t nhu c u tt y u nh m đ m b o quy n đưc h c, đưc giáo d c và th c hi n m c tiêu ph c p giáo d c, th c hi n ch tr ươ ng, đưng l i, chính sách giáo d c c a ðng, Nhà n ưc nh ng vùng khĩ kh ăn, thơng qua đĩ kh ng đ nh tính nhân đo, tính nhân v ăn, nhân đan và tính cơng b ng c a n n giáo d c Vi t Nam. 6.2. Các ph ươ ng pháp nghiên c u 6.2.1. Nhĩm ph ươ ng pháp nghiên c u lý lu n - Nghiên c u các v n đ lý lu n v d y h c l p ghép và mơ hình d y hc l p ghép ti u h c trên th gi i và Vi t Nam, khái quát hĩa nh ng k t qu nghiên c u nh m xây d ng c ơ s lý lu n c a đ tài lu n án. 6.2.2. Nhĩm ph ươ ng pháp nghiên c u th c ti n - Ph ươ ng pháp nghiên c u l ch s , nghiên c u t ng k t các k t qu nghiên c u v d y h c l p ghép ti u hc trong quá trình phát tri n c a h th ng giáo d c qu c dân, phân tích thành t u đ t đưc và nh ng h n ch t n ti, ch rõ nguyên nhân c a th c tr ng. Ph ươ ng pháp điu tra b ng anket nh m đánh giá v s l ưng và ch t lưng phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL Ph ươ ng pháp nghiên c u s n ph m nh m phân tích k t qu đ nh tính ca phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL. Ph ươ ng pháp quan sát nh m đánh giá th c tr ng v d y và h c l p ghép hi n nay khu v c ðBSCL. Ph ươ ng pháp t ng k t kinh nghi m nh m rút ra nh ng bài h c kinh nghi m v phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL Ph ươ ng pháp kh o nghi m (ph ươ ng pháp chuyên gia) đ đánh giá th c tr ng lo i hình l p ghép ti u h c. - Ph ươ ng pháp th c nghi m nh m ch ng minh m t s bi n pháp đ xu t phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL 6.2.3. Nhĩm ph ươ ng pháp b tr x lý k t qu nghiên c u S d ng tốn th ng kê, ph n m m tin h c đ x lí các thơng tin, các s li u thu đưc đ khái quát hố nghiên c u đ tài.
  13. 5 7. NH NG ðĨNG GĨP M I C A LU N ÁN - H th ng hố các v n đ lý lu n v d y h c l p ghép và t ng k t kinh nghi m quá trình phát tri n d y h c l p ghép ti u h c t n ăm 1975 đ n nay. - So sánh lo i hình l p ghép m t s n ưc, trên c ơ s đĩ đưa ra các kt lu n v v n đ phát tri n c a lo i hình này nh m gĩp ph n phát tri n giáo dc mi n núi, vùng sâu, vùng xa, vùng dân t c Vi t Nam. - Làm rõ th c tr ng phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL. - ð xu t các bi n pháp phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu v c ðBSCL phù h p v i điu ki n đ a lý, kinh t , v ăn hĩa, xã h i vùng mi n. 8. NH NG LU N ðIM C Ơ B N C N B O V Quá trình hình thành và phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam là lo i hình d y h c t n t i phù h p v i điu ki n v v trí đ a lý, kinh t , vùng mi n nh m đáp ng quy n đưc h c c a tr em và phát tri n giáo d c vùng sâu, vùng xa. Quá trình hình thành và phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam là lo i hình d y h c cĩ tính đc thù v m c tiêu, n i dung, nguyên t c và ph ươ ng pháp, hình th c t ch c th c hi n. 9. GI I H N, PH M VI NGHIÊN C U Trên c ơ s nghiên c u v lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam đ tài lu n án tp trung nghiên c u quá trình phát tri n lo i hình d y h c l p ghép ti u hc mi n núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đng bào dân t c, h i đ o thu c khu v c đ ng b ng sơng C u Long t n ăm 1975 đ n nay. 10. C U TRÚC LU N ÁN Ngồi ph n nh ng v n đ chung, k t lu n, ki n ngh và ph l c, tài li u tham kh o lu n án g m 3 ch ươ ng: Ch ươ ng 1: C ơ s lý lu n c a phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Ch ươ ng 2: Th c tr ng phát tri n lo i hình l ghép ti u h c khu v c đng b ng sơng C u Long t n ăm 1975 đ n nay Ch ươ ng 3: Các bi n pháp phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c khu vc đ ng b ng sơng C u Long
  14. 6 Ch ươ ng 1 CƠ S LÝ LU N C A PHÁT TRI N LO I HÌNH L P GHÉP TI U H C 1.1. L CH S NGHIÊN C U VN ð 1.1.1. Nghiên c u v phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c trên th gi i S phát tri n giáo d c m i qu c gia luơn chênh l ch, khơng đng đ u các vùng, các đa ph ươ ng và các dân t c. Giáo d c thành, th , các vùng t p trung đơng dân c ư, các khu cơng nghi p phát tri n m nh m h ơn so v i vùng núi, vùng sâu, vùng xa, vùng đng bào dân t c thi u s . Vì th , đ nâng cao mt b ng dân trí, ngành giáo d c ph i t ch c t ng l p ghép đ ph c p giáo dc nh ng vùng này. Do th c t địi h i nên t tr ưc đ n nay l p ghép đã tn t i nhi u qu c gia k c nh ng qu c gia cĩ n n kinh t phát tri n nh ư Hoa k ỳ, Pháp, Canada, Nh t và các n ưc trong khu v c. Trên th gi i, hình th c t ch c d y h c l p ghép đưc th c hi n r t nhi u n ưc phát tri n nh ư: M ,Anh, Canada, Pháp các n ưc này, l p ghép khơng ch xu t hi n vùng xa xơi h o lánh mà cịn c các thành ph . ðc bi t, Australia hình th c l p ghép g n nh ư ph bi n, th m chí nhi u n ơi cĩ điu ki n t ch c d y h c theo hình th c l p đơn, nh ưng h l i x p thành các l p ghép v i m c đích cho h c sinh cĩ điu ki n h c h i, giúp đ l n nhau và tr cĩ điu ki n phát tri n h ơn. Nh ng nghiên c u v loi hình d y hc này các n ưc đã xu t hi n d ưi d ng nh ng H i th o, t p hu n nh m t ch c d y h c đ t hi u qu cao. Lp ghép c ũng đưc phát tri n m t s qu c gia Châu Á v i các c p đ khác nhau: Philipphin đ t n ưc v i hàng nghìn hịn đo, vi c ch đ o vi c d y-hc l p ghép đưc quan tâm đ c bi t. Trung Qu c cĩ t ch c hi p hi các giáo viên d y l p ghép v i nhi m v và ch c n ăng c th nh m nâng cao ch t l ưng d y và h c các vùng khĩ kh ăn. Malaysia, Hàn Qu c, n ð , Thái Lan tùy theo tình hình phát tri n giáo d c c a t ng n ưc, l p ghép cũng đưc phát tri n và đưc nhà n ưc chú ý t o các điu ki n phát tri n. Dù trình đ phát tri n giáo d c l p ghép cĩ khác nhau, nh ưng các nghiên c u v lo i hình l p ghép các n ưc này đu cĩ ti ng nĩi chung là: Giáo d c l p ghép c n cĩ tài li u riêng cho giáo viên và h c sinh, c n cĩ khơng gian, c ơ s
  15. 7 vt ch t, trang thi t b ph c v d y h c phù h p. ð c bi t, c n cĩ ph ươ ng pháp gi ng d y, qu n lý t ch c t ươ ng ng v i hình th c này. Xu t phát t nhu c u th c ti n n ăm 1982, t ch c UNESCO v giáo d c Châu Á - Thái Bình D ươ ng đã xu t b n tài li u: “D y l p ghép và giáo d c nh ng nhĩm tr em thi t thịi” c a APEID, gi i thi u, báo cáo nh ng k t qu nghiên cu qu c gia v nh ng v n đ l p ghép c a n ð , Hàn Qu c, Philippin, Xrilanca. Tài li u nghiên c u đã đ c p t i nh ng v n đ c ơ b n v d y h c lp ghép và nhu c u t t y u c a lo i hình này. Năm 1988 UNESCO khu v c xu t b n tài li u: “D y l p ghép các tr ưng Ti u h c- m t h ưng d n v ph ươ ng pháp” c ũng c a APEID t ng h p t các sách h ưng d n ph ươ ng pháp v d y h c l p ghép các tr ưng ti u hc do m t s giáo viên c a các n ưc Malaysia, Nh t B n, n ð và Nêpal biên so n, tài li u đã đư a ra nh ng cách th c và bi n pháp t ch c d y h c lp ghép. Hi n nay các n ưc phát tri n nh ư M , Anh, Pháp, Canada và các nưc trong khu v c đ u cĩ xu h ưng phát tri n h th ng l p ghép, vì đc tr ưng d y h c l p ghép là t o điu ki n cho tr em phát tri n kh n ăng đ c lp, t tin sáng t o và nâng cao trách nhi m trong h c t p và cu c s ng. Giáo sư Aroson (M ) đã cĩ bài vi t v l ch s c a l p h c ghép mà ơng đã t ch c th c nghi m. “L p h c ghép l n đ u tiên đưc áp d ng vào n ăm 1971 Austin bang Texas (Hoa K ỳ). L p ghép đây đưc ti p c n trên gĩc đ h c sinh nhi u ch ng t c khác nhau. V i mơ hình l p ghép này, tác gi mu n t o ra m t mơi tr ưng h c t p h p tác và hịa nh p trong c ng đ ng ng ưi, tránh phân bi t ch ng t c, màu da và s c t c. Tm quan tr ng, tính ch t c a v n đ l p ghép m i n ưc khác nhau, lo i hình l p ghép t n t i là cĩ th là đa màu gia, đa dân t c hay nhi u trình đ. Nhân t ch y u khi n các n ưc k trên áp d ng d y l p ghép là m t đ dân c ư th p, v trí h o lánh nh ng vùng nơng thơn xa vùng dân c ư đơng đúc, khu cơng nghi p; nh ng tr ng i v đ a hình v i nh ng ch ưng ng i t nhiên nh ư đi, núi, sơng, r ch hay nh ng tr thi t thịi khơng n ơi n ươ ng t a S l ưng tr em đ tu i đi h c c ũng nh , trình đ dân trí th p, kinh t gia
  16. 8 đình khĩ kh ăn, thi u giáo viên. Nh ư v y, lo i hình l p ghép t n t i và phát tri n nhi u n ưc trên th gi i v i nhi u lý do khác nhau. Nhìn chung mơ hình l p ghép trên th gi i và trong khu v c v n t n t i và phát tri n, nh ng nghiên c u v mơ hình này đưc ti p c n d ưi hai gĩc đ: L p ghép nhi u trình đ khác nhau và l p ghép cĩ h c sinh nhi u ch ng tc, màu da khác nhau và nh ng nghiên c u ch y u t p trung vào v n đ t ch c d y h c, cách th c qu n lý l p h c đ đ t k t qu cao. ðiu mà nhi u nhà nghiên c u quan tâm trong mơ hình d y h c l p ghép đĩ là quan h h p tác và k n ăng h p tác, h c h p tác c a h c sinh trong mơi tr ưng l p ghép. 1.1.2. Nghiên c u quá trình phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c Vi t Nam Lp ghép đã cĩ m t l ch s phát tri n t th i xã h i Phong ki n Vi t Nam. ðĩ là l p h c c a các ơng đ , ơng c ng và c a các h ươ ng s ư làng quê. Ngay t nh ng ngày đu m i thành l p n ưc Vi t Nam dân ch C ng hồ, ch t ch H Chí Minh đã cĩ nh ng nghiên c u và ch đ o v i lo i hình l p ghép dưi mơ hình bình dân h c v v i tinh th n h c m i n ơi, m i ch , ng ưi bi t ch d y cho ng ưi ch ưa bi t ch , ng ưi bi t nhi u d y cho ng ưi bi t ít. Sau đĩ tác gi Ph m Minh H c v i cơng trình nghiên c u t ng k t 10 năm xố mù ch và ph c p giáo d c ti u h c (1990 - 2000) đã t ng k t nh ng kinh nghi m trong xố mù và ph c p giáo d c ti u h c nh kinh nghi m phát tri n mơ hình l p ghép [47]. Nh ng nghiên c u c a giáo s ư Ph m Minh H c đã cĩ nh ng đĩng gĩp l n cho phát tri n lo i hình d y h c lp ghép ti u h c Vi t Nam. Tác gi Tr n S ĩ Nguyên v i nghiên c u v t ch c gi ng d y l p ghép bc ti u h c đã mơ t th c tr ng d y và h c c a lo i hình này và đ xu t bi n pháp t ch c d y h c l p ghép nh m nâng cao ch t l ưng d y h c [70]. Tác gi Lê Nguyên Quang nghiên c u v lo i hình l p ghép ti u h c nh ng vùng khĩ kh ăn, th c tr ng và gi i pháp phát tri n lo i hình này [74]. Tác gi đã ch rõ nh ng y u t đ a lý, kinh t , v ăn hĩa vùng mi n nh h ưng ti ch t l ưng d y h c l p ghép và các gi i pháp nâng cao ch t l ưng d y h c lp ghép.
  17. 9 Vũ S ơn v i cơng trình nghiên c u xây d ng k ho ch bài h c cĩ s dng hình th c nhĩm nh nh m t ăng hi u qu c a lo i hình l p ghép đã kh ng đ nh vai trị, hi u qu c a ph ươ ng pháp d y h c theo ho t đ ng nhĩm nh trong hình th c t ch c d y h c l p ghép [84]. Ph m V ũ Kích nghiên c u t ng k t hai n ăm tri n khai d án th c nghi m t ch c d y h c l p ghép các vùng dân t c thi u s , đã ch rõ vai trị và ý ngh ĩa c a vi c phát tri n lo i hình này vùng dân t c, t ng k t s phát tri n c a mơ hình trên v quy mơ và v ch t l ưng, ch rõ nguyên nhân và các bi n pháp nh m phát tri n lo i hình này [60]. Mt s cơng trình khoa h c và các bài báo đã đ c p đ n lo i hình l p ghép v i gĩc đ lý lu n d y h c l p ghép d ưi d ng báo cáo sáng ki n kinh nghi m, xác đ nh quan h th y trị trong mơ hình d y h c l p ghép, nh ư cơng trình c a tác gi : Nguy n Thành Thu ỳ, Tr n Trình - T Hà [94, 103]. ð phát tri n lo i hình d y h c l p ghép mi n núi, vùng sâu, vùng xa năm 2006, d án phát tri n giáo viên ti u h c đã phát hành tài li u b i d ưng giáo viên d y h c l p ghép nh m t ăng c ưng n ăng l c cho giáo viên trong t ch c d y h c l p ghép các tr ưng ti u h c vùng sâu, vùng xa. Qua nghiên c u nh ng cơng trình khoa h c trong n ưc nghiên c u v lo i hình l p ghép ti u h c, chúng tơi cĩ m t s nh n xét khái quát nh ư sau: Hu h t các cơng trình, bài báo đu đưc ti p c n d ưi gĩc đ lý lu n dy h c và lý lu n qu n lý nh m mơ t th c tr ng hay t ng k t kinh nghi m dy h c l p ghép ti u h c và đ xu t bi n pháp phát tri n mơ hình này. Ch ưa cĩ m t cơng trình nghiên c u nào tri n khai dưi gĩc đ l ch s giáo d c, vì vy tác gi ch n đ tài làm lu n án nghiên c u sinh. 1.2. NH NG V N ð C Ơ B N V D Y H C TI U H C 1.2.1. ðc đim tâm lý c a h c sinh ti u h c ði t ưng c a c p ti u h c là tr em t 6 đ n 11 tu i. H c sinh ti u h c là m t th c th h n nhiên, ngây th ơ và trong sáng. m i tr em ti m tàng kh năng phát tri n v trí tu , lao đ ng, rèn luy n và ho t đ ng xã h i đ đ t m t trình đ nh t đ nh v lao đ ng ngh nghi p, v quan h giao l ưu và ch ăm lo cu c s ng cá nhân, gia đình. Tr em l a tu i ti u h c là th c th đang hình
  18. 10 thành và phát tri n c v m t sinh lý, tâm lý, xã h i các em đang t ng b ưc gia nh p vào xã h i th gi i c a m i m i quan h . Do đĩ, h c sinh ti u h c ch ưa đ ý th c, ch ưa đ ph m ch t và n ăng l c nh ư m t cơng dân trong xã hi, mà các em luơn c n s b o tr , giúp đ c a ng ưi l n, c a gia đình, nhà tr ưng và xã h i. H c sinh ti u h c d thích nghi và ti p nh n cái m i và luơn hưng t i t ươ ng lai. Nh ưng c ũng thi u s t p trung cao đ , kh n ăng ghi nh và chú ý cĩ ch đ nh ch ưa đưc phát tri n m nh, tính hi u đ ng, d xúc đ ng cịn b c l rõ nét. Tr nh r t nhanh và quên c ũng nhanh. ði v i tr em l a tu i ti u h c thì tri giác c a h c sinh ti u h c ph n ánh nh ng thu c tính tr c quan, c th c a s vt, hi n t ưng và x y ra khi chúng tr c ti p tác đ ng lên giác quan. Tri giác giúp cho tr đ nh h ưng nhanh chĩng và chính xác h ơn trong th gi i. Tri giác cịn giúp cho tr điu ch nh ho t đ ng m t cách h p lý. Trong s phát tri n tri giác c a h c sinh, giáo viên ti u h c cĩ vai trị r t l n trong vi c ch d y cách nhìn, hình thành k n ăng nhìn cho h c sinh, h ưng d n các em bi t xem xét, bi t l ng nghe. Bên c nh s phát tri n c a tri giác, chú ý cĩ ch đ nh ca h c sinh ti u h c cịn y u, kh n ăng điu ch nh chú ý cĩ ý chí ch ưa m nh. Vì v y, vi c s d ng đ dùng d y h c là ph ươ ng ti n quan tr ng đ t ch c s chú ý cho h c sinh. Nhu c u h ng thú cĩ th kích thích và duy trì chú ý khơng ch đ nh cho nên giáo viên c n tìm cách làm cho gi h c h p d n đ lơi cu n s chú ý c a h c sinh. Trí nh cĩ vai trị đc bi t quan tr ng trong đ i s ng và ho t đ ng c a con ng ưi, nh cĩ trí nh mà con ng ưi tích l ũy v n kinh nghi m đĩ v n dng vào cu c s ng. ð i v i h c sinh ti u h c cĩ trí nh tr c quan - hình tưng phát tri n chi m ưu th h ơn trí nh t ng - logíc. T ư duy c a tr em mi đ n tr ưng là t ư duy c th , d a vào nh ng đ c đim tr c quan c a đ i tưng và hi n t ưng c th . Trong s phát tri n t ư duy hc sinh ti u h c, tính tr c quan c th v n cịn th hi n các l p đ u c p và sau đĩ chuy n d n sang tính khái quát các l p cu i c p. Trong quá trình d y h c và giáo d c, giáo viên cn n m ch c đ c đim này. Vì v y, trong d y h c l p ghép, giáo viên c n đ m bo tính tr c quan th hi n qua dùng ng ưi th c, vi c th c, qua d y h c h p tác hành đng đ phát tri n t ư duy cho h c sinh. Giáo viên c n h ưng d n h c sinh phát tri n kh n ăng phân tích, t ng h p, tr u t ưng hĩa, khái quát hĩa, kh n ăng phán đốn và suy lu n qua ho t đ ng v i th y, v i b n.
  19. 11 Hc sinh ti u h c thưng cĩ nhi u nét tính cách t t nh ư h n nhiên, ham hi u bi t, lịng th ươ ng ng ưi, lịng v tha. Giáo viên nên t n d ng đ c tính này đ giáo d c h c sinh c a mình nh ưng c n ph i đúng, ph i chính xác, đi h c đúng gi , làm vi c theo h ưng d n c a giáo viên trong mơi tr ưng l p ghép. Tình c m là m t m t r t quan tr ng trong đ i s ng tâm lý, nhân cách ca m i ng ưi. ð i v i h c sinh ti u h c, tình c m cĩ v trí đ c bi t vì nĩ là khâu tr ng y u g n nh n th c v i ho t đ ng c a tr em. Tình c m tích c c s kích thích tr em nh n th c và thúc đy tr em ho t đ ng. Tình c m h c sinh ti u h c đưc hình thành trong đi s ng và trong quá trình h c t p c a các em. Vì v y giáo viên d y h c l p ghép c n quan tâm xây d ng mơi tr ưng hc t p nh m t o ra xúc c m, tình c m tích c c tr đ kích thích tr tích c c trong h c t p. ðc đim tâm lí c a h c sinh dân t c th hi n t ư duy ngơn ng - logíc d ng l i m c đ tr c quan c th . Ngồi ra tâm lí c a h c sinh dân t c cịn b c l vi c thi u c g ng, thi u kh n ăng phê phán và c ng nh c trong ho t đ ng nh n th c. H c sinh cĩ th h c đưc tính cách hành đng trong điu ki n này nh ưng l i khơng bi t v n d ng ki n th c đã h c vào trong điu ki n hồn c nh m i. Vì v y trong mơi tr ưng l p ghép giáo viên cn quan tâm t i vi c vi c phát tri n t ư duy và k n ăng h c t p cho h c sinh trong mơi tr ưng nhĩm, l p. Vi c h c t p c a các em cịn b chi ph i b i y u t gia đình, điu ki n đa lý và các y u t xã h i khác địi h i nhà tr ưng, gia đình, xã h i c n cĩ s k t h p ch t ch đ t o đ ng l c h c t p cho h c sinh. 1.2.2. M c tiêu giáo d c ti u h c và nh ng v n đ c ơ b n ca quá trình dy h c Ti u h c 1.2.2.1 M c tiêu giáo d c ti u h c Mc tiêu c a giáo d c ti u h c đưc quy đ nh t i lu t Giáo d c Vi t Nam năm 2010 nh ư sau :“Trang b cho hc sinh h th ng tri th c c ơ b n ban đ u, hình thành h c sinh nh ng k ĩ n ăng c ơ b n n n t ng, phát tri n h ng thú hc t p h c sinh, th c hi n các m c tiêu giáo d c tồn di n đ i v i h c sinh ti u h c”. ð th c hi n m c tiêu giáo d c nêu trên, địi h i n i dung giáo d c ti u h c ph i mang tính tồn di n, cân đ i gi a các m t giáo d c: giáo d c tri th c, v i giáo d c k ĩ n ăng và giáo d c ý th c thái đ . ð ng th i ph i đ m
  20. 12 bo tính cân đ i gi a d y lý thuy t v i d y th c hành, quan tâm t i phát tri n nh ng k n ăng cĩ tính ch t n n t ng cho h c sinh ti u h c, làm c ơ s ban đu cho s phát tri n sau này. ð th c hi n m c tiêu giáo d c trên, nhà tr ưng ti u h c cĩ th ti n hành b ng nhi u con đưng khác nhau, trong đĩ con đưng d y h c là con đưng c ơ b n và quan tr ng nh t. 1.2.2.2 Nh ng v n đ c ơ b n v quá trình d y h c ti u h c Quá trình d y h c là m t quá trình ho t đ ng th ng nh t gi a giáo viên và h c sinh.Giáo viên gi vai trị h ưng d n, t ch c, lãnh đo, điu ch nh ho t đ ng c a h c sinh, cịn h c sinh gi vai trị t giác, tích c c, ch đ ng thơng qua vi c t t ch c c a b n thân nh m đ t t i m c đích d y h c. Quá trình d y h c là m t ho t đ ng chuyên bi t và là m t quá trình xã h i. Nĩ là mt b ph n c a quá trình s ư ph m t ng th , cĩ ý ngh ĩa đ c bi t trong vi c th c hi n m c tiêu giáo d c. ðng th i nĩ l i ch u s chi ph i c a các quá trình xã h i khác. Dy h c là m t con đưng t i ưu nh t giúp h c sinh n m v ng m t kh i l ưng tri th c đưc tích t qua th i gian c a nhi u th h và c a các nhà khoa h c. Trong quá trình d y h c đã di n ra s gia cơng s ư ph m ca giáo viên trên c ơ s tính đ n nh ng đ c đim c a khoa h c, nh ng đ c đim c a tâm sinh lý h c sinh ti u h c, tính đ c thù c a quá trình h c t p c a h c sinh. Dy h c là ph ươ ng ti n đem l i hi u qu l n lao trong vi c phát tri n mt cách cĩ h th ng n ăng l c ho t đ ng trí tu c a h c sinh. Dy h c cịn cĩ ý ngh ĩa ch đĩ là m t trong nh ng con đưng ch yu hình thành h c sinh m t kh i l ưng tri th c c n thi t, m t trình đ nh n th c, d n d n hình thành nh ng quan đim s ng, th gi i quan, nhân sinh quan và nh ng ph m ch t đ o đ c c a con ng ưi trong m i quan h v i con ng ưi, xã h i và t nhiên. D y h c gĩp ph n nâng cao trình đ h c v n cho hc sinh nh ưng cùng v i nĩ là s hình thành nhân cách cho m i cá nhân, giúp h s ng cĩ ích cho b n thân và cho c ng đ ng xã h i. Cu trúc c a quá trình d y h c ti u h c g m m t h th ng các thành t cu trúc cĩ m i quan h th ng nh t, bi n ch ng v i nhau. ðĩ là m c đích,
  21. 13 nhi m v d y h c, n i dung d y h c, ph ươ ng pháp, ph ươ ng ti n d y h c, hình th c t ch c d y h c, giáo viên, h c sinh và k t qu c a quá trình d y h c. Các thành t nêu trên đưc liên k t v i nhau b i ba m i liên h : liên h xuơi, liên h ng ưc ngồi và liên h ng ưc trong.T ch c các m i liên h trên s giúp cho quá trình d y h c ti u h c t n t i nh ư m t chu trình khép kín, v n đng và phát tri n khơng ng ng. Nhi m v d y h c trong tr ưng ti u h c đưc xây d ng trên nh ng c ơ s sau: - Nh ng quan đim c ơ b n c a ð ng C ng S n Vi t Nam và Nhà n ưc v giáo d c và đào t o trong cơng cu c cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa đ t nưc. Lu t giáo d c n ăm 2005, chi n l ưc phát tri n giáo d c 2001-2010, nhng đ c đim l a tu i c a h c sinh ti u h c và hồn c nh th c t c a đ t nưc. T nh ng c ơ s nêu trên thì d y h c tr ưng ti u h c cĩ nh ng nhi m v c th sau: - Th c hi n rõ h ơn vi c tích h p n i dung đ gi m nh gánh n ng h c tp nh ưng khơng gi m trình đ c a ch ươ ng trình ( các l p 1,2,3 cĩ sáu mơn hc; các l p 4, 5 cĩ chín mơn h c). - ðm b o n i dung giáo d c tồn di n, tuy nhiên v n t p trung ch y u vào các mơn ti ng Vi t, Tốn. - Chú ý hình thành và phát tri n các k ĩ n ăng c ơ b n, hình thành các thĩi quen h c t p theo h ưng b i d ưng n ăng l c t h c ngay t nh ng ngày đu đi h c. Quá trình d y h c là m t quá trình xã h i, t n t i nh ư m t h th ng, ch a đ ng các thành t và gi a các thành t đĩ cĩ m i quan h th ng nh t bi n ch ng v i nhau và v n đ ng theo các quy lu t c a nĩ: Quy lu t v tính quy đnh c a xã h i v i quá trình d y h c; quy lu t v s th ng nh t bi n ch ng gi a d y h c và giáo d c t ư t ưng chính tr , đ o đ c; quy lu t v s th ng nh t bi n ch ng gi a n i dung d y h c v i ph ươ ng pháp và ph ươ ng ti n d y h c; quy lu t v s th ng nh t bi n ch ng gi a vi c xây d ng k ho ch, vi c t ch c, vi c điu ch nh và vi c ki m tra ho t đ ng c a h c sinh trong ti n trình th c hi n; quy lu t v s th ng nh t bi n ch ng gi a n i dung, ph ươ ng pháp, hình th c t ch c d y h c v i m c đích d y h c; quy lu t v s
  22. 14 th ng nh t bi n ch ng gi a ph ươ ng pháp d y h c v i ph ươ ng pháp khoa hc Trong các quy lu t nêu trên, lý lu n d y h c coi quy lu t v s th ng nh t bi n ch ng gi a d y và h c là quy lu t c ơ b n c a quá trình d y h c. Quy lu t th ng nh t bi n ch ng gi a d y và h c ph n ánh m i quan h t t yu, ch y u và b n v ng gi a ho t đ ng d y c a giáo viên và ho t đ ng h c ca h c sinh. Bn ch t, đ c đim c a quá trình d y h c ti u h c: Dy và h c ti u h c là hai m t ho t đ ng c a m t quá trình trong đĩ dưi vai trị ch đ o c a giáo viên, h c sinh ch đ ng, t giác, tích c c l ĩnh hi tri th c, k ĩ n ăng và t làm phong phú v n hi u bi t c a mình. Do đĩ, trong quá trình h c t p, h c sinh ph i khơng ng ng l ĩnh h i nh ng ki n th c do giáo viên cung c p mà cịn ph i t tìm ra tri th c m i, k n ăng m i t nhi u ngu n tài li u khác nhau. Vì v y, d y h c ph i h ưng vào ho t đ ng t nh n th c c a h c sinh, giáo viên là ng ưi t ch c, h tr , ng ưi h ưng d n ho t đ ng h c t p c a h c sinh nh ư T.Makiguchi-nhà giáo d c h c Nh t B n đã vi t trong tác ph m “Giáo d c vì cu c s ng sáng t o” nh n m nh “ Nhà giáo, tr ưc h t khơng ph i là ng ưi cung c p thơng tin mà là ng ưi h ưng d n đc l c cho h c sinh t mình h c t p tích c c. H nên nh ưng quy n cung cp tri th c cho sách v , tài li u và cu c s ng. Thay vào đĩ, h ph i đĩng vai trị ng ưi h tr cho kinh nghi m h c t p c a b n thân ng ưi h c ”. Quá trình nh n th c c a h c sinh v c ơ b n c ũng di n ra theo quy lu t nh n th c chung c a lồi ng ưi: “T tr c quan sinh đ ng đ n t ư duy tr u t ưng, t t ư duy tr u t ưng đ n th c ti n”. Vì v y, trong quá trình d y h c, ng ưi giáo viên c n v n d ng quy lu t trên m t cách h p lý nh m thu đưc k t qu mà mc tiêu, n i dung giáo d c yêu c u. Tuy nhiên, quá trình nh n th c c a h c sinh l i cĩ nh ng đ c đim riêng trong quá trình d y h c v i nh ng điu ki n s ư ph m nh t đ nh. ðĩ là trong quá trình nh n th c, h c sinh nh n th c đưc cái m i đ i v i b n thân mình rút ra t kho tàng tri th c chung c a lồi ng ưi. M t đ c đim khác c a quá trình nh n th c c a h c sinh đưc th hi n qua khâu cng c , ki m tra, đánh giá tri th c, k n ăng, k x o nh m bi n chúng thành cái v n riêng c a mình. ðc đim quan trong khác c a quá trình nh n th c c a h c sinh th
  23. 15 hi n tính giáo d c. Do đĩ trong d y h c ti u h c, giáo viên ngồi vi c th c hi n nhi m v trang b tri th c, k ĩ n ăng, phát tri n n ăng l c cho ng ưi h c cịn cĩ nhi m v giáo d c h c sinh, giúp h c sinh phát tri n tồn di n. Tuy nhiên, quá trình nh n th c c a h c sinh ti u h c nĩ mang n ng tính tr c quan c th và luơn c n s tr giúp c a giáo viên và mơi tr ưng xung quanh. Vì v y, trong quá trình d y h c ti u h c c n quan tâm đ n vi c s d ng các đ dùng tr c quan, chú ý đ n cách d n d t c th , nh ng ch d n t m nh m giúp các em gi i quy t các nhi m v h c t p đ ra, đi đơi v i vi c h ưng dn, t ch c nh n th c cho h c sinh ti u h c là ho t đ ng th ưng xuyên ki m tra, giám sát ho t đ ng h c t p c a h c sinh b i l a tu i này các em ch ưa cĩ ý th c t giác cao, kh n ăng t p trung chú ý cĩ ch đ nh ch ưa phát tri n. 1.3. C Ơ S LÝ LU N C A PHÁT TRI N LO I HÌNH L P GHÉP TI U H C 1.3.1. Quan đim v s phát tri n Phát tri n là thu t ng đưc dùng r ng rãi trong nhi u l ĩnh v c nh ư phát tri n kinh t -xã h i, phát tri n ngu n nhân l c, phát tri n nhà tr ưng, phát tri n mơ hình lo i hình d y h c, Phát tri n là bi n đ i ho c làm cho bi n đ i t ít đ n nhi u, h p đ n rng, th p đ n cao, đơn gi n đ n ph c t p. Theo quan đim duy v t bi n ch ng: phát tri n là m t quá trình bi n đi t th p lên cao, t đơn gi n đ n ph c t p. ðĩ là quá trình tích l ũy d n v lưng d n đ n s thay đ i v ch t, là quá trình n y sinh cái m i trên c ơ s cái c ũ, do s đ u tranh gi a các m t đ i l p n m ngay trong b n thân s v t, hi n t ưng. Theo tác gi ð ng Bá Lãm: “Phát tri n là m t quá trình v n đ ng t th p lên cao, t đơn gi n đ n ph c t p, theo đĩ, cái c ũ bi n m t và cái m i ra đ i Phát tri n là m t quá trình n i t i: b ưc chuy n t th p lên cao. B ưc chuy n t th p lên cao x y ra b i vì trong cái th p đã ch a đ ng d ng ti m tàng nh ng khuynh h ưng d n đ n cái cao. Cịn cái cao là cái th p đã phát tri n” [39]. Nh ư v y, s v t, hi n t ưng, con ng ưi, xã h i bi n đ i đ t ăng ti n v s lưng, ch t l ưng d ưi tác đ ng c a bên trong ho c bên ngồi đu đưc coi là phát tri n. Phát tri n đưc hi u là s t ăng tr ưng, là s chuy n bi n theo chi u
  24. 16 hưng tích c c, ti n lên. Phát tri n cĩ th gi nguyên s l ưng nh ưng bi n đ i v ch t l ưng và c ũng cĩ th bao hàm bi n đ i c v s l ưng và ch t l ưng. Phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c là vi c t o ra các giá tr m i cho lo i hình này v ch t l ưng, hồn thi n theo chi u h ưng tích c c. Phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c t c là nh m hồn thi n k t qu d y h c c a lo i hình này và c i ti n liên t c đ nâng cao ch t l ưng d y h c l p ghép trong nh ng điu ki n và hồn c nh khĩ kh ăn v i đ i t ưng ph c t p. Trong giai đon đ y m nh CNH, H ðH đ t n ưc và h i nh p qu c t , ngu n l c con ng ưi Vi t Nam ngày càng tr nên cĩ ý ngh ĩa quan tr ng, quy t đ nh s thành cơng c a cơng cu c phát tri n đ t n ưc. Giáo d c ngày càng cĩ vai trị và nhi m v quan tr ng trong vi c xây d ng m t th h ng ưi Vi t Nam m i, đáp ng yêu c u phát tri n kinh t -xã h i. ðiu này địi h i tồn ngành giáo d c nĩi chung, m i c ơ s giáo d c nĩi riêng c n ph i đ i m i và phát tri n đ nâng cao ch t l ưng giáo d c, giáo d c ti u h c là b c h c nn t ng t o đà cho các b ưc phát tri n sau vì v y phát tri n giáo d c ti u h c nĩi chung và phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c các vùng dân t c hi n nay là vi c làm vơ cùng quan tr ng nh m t o tính cơng b ng trong giáo d c, đư a giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa theo k p giáo d c mi n xuơi. Phát tri n lo i hình l p ghép ti u h c vùng khĩ kh ăn g n li n v i nh ng điu ki n đ a lý, kinh t , v ăn hĩa xã h i vùng mi n, g n li n v i n ăng lc qu n lý và n ăng l c d y h c c a cán b , giáo viên và tính t giác, tích c c ch đ ng h c t p c a h c sinh ti u h c trong mơ hình l p ghép. 1.3.2. ðc đim, mc tiêu, bn ch t c a quá trình d y h c l p ghép ti u h c 1.3.2.1 ðc đim, m c tiêu c a quá trình d y h c l p ghép ti u h c i. ðc đim c a quá trình d y h c l p ghép ti u h c Khi quan ni m v l p ghép cĩ 2 cách ti p c n khác nhau: Cách ti p c n th nh t: L p ghép là l p g m các h c sinh 2 hay nhi u lp cĩ cùng trình đ g p l i thành m t l p đ thu n l i cho vi c t ch c d y h c. Cách ti p c n th 2: L p ghép là l p h c g m h c sinh các trình đ khác nhau và trong m i l p th ưng g m t hai đ n vài nhĩm trình đ khác nhau.
  25. 17 Chúng tơi ch n cách ti p c n th hai làm khái ni m cơng c c a lu n án. T cách ti p c n trên chúng tơi quan ni m d y h c l p ghép nh ư sau: Dy h c l p ghép là m t quá trình trong đĩ d ưi vai trị ch đ o c a ng ưi giáo viên nh m t ch c, h ưng d n, điu khi n s l ưng h c sinh trong tồn l p khơng cùng trình đ nh ư nhau th c hi n nh ng m c tiêu và nhi m v hc t p đ ra nh m hình thành và phát tri n nhân cách h c sinh m t cách tồn di n. Nh ư v y, v i hình th c d y h c l p ghép, giáo viên cĩ th điu khi n ch đ o ho t đ ng nh n th c chung ho c riêng cho t t c h c sinh trong l p nh ưng khơng cùng chung m t m c đích. Trong l p ghép cĩ th cĩ nhi u m c tiêu d y h c khác nhau tùy thu c vào s l ưng l p ghép và trình đ h c v n ca l p ghép. Dy h c l p ghép là hình th c d y h c mà m t giáo viên cĩ trách nhi m d y h c cho h c sinh hai hay nhi u trình đ h c v n khác nhau mà vn đ m b o đ t nh ng m c tiêu giáo d c đã đ ra. Nh ư v y “l p ghép là m t hình th c t ch c d y h c, v i m t giáo viên trong cùng m t phịng h c, cùng mt th i gian; t ch c h c t p cho nhi u nhĩm h c sinh thu c nhi u trình đ khác nhau” [9,10]. Th c t , trong m t l p ghép là cĩ h c sinh l n tu i h ơn, cĩ h c sinh ít tu i h ơn cùng ho t đ ng và sinh ho t chung; cĩ nhi u trình đ h c v n khác nhau; cĩ h c sinh ng ưi Kinh và cĩ h c sinh dân t c thi u s . Chính s đa dng này địi h i l p ghép ph i đưc trang b nh ng ngu n tài li u và đ dùng dy h c h t s c phong phú đ đáp ng nhu c u đa d ng c a h c sinh. Ch t lưng h c t p c a h c sinh l p ghép ph i đ m b o yêu c u c a ch ươ ng trình, ch t l ưng và hi u qu giáo d c g n t ươ ng đươ ng nh ư l p đơn. T ch c lo i hình l p ghép cĩ vai trị và ý ngh ĩa vơ cùng quan tr ng, giúp Nhà n ưc và đa ph ươ ng th c hi n cơng ưc c a Liên hi p qu c v quy n tr em, đ c bi t tr em dân t c thi u s mà n ưc ta đã tham gia ký. Nhà nưc Vi t Nam đã đ ra ph ươ ng châm phát tri n giáo d c mi n núi,vùng sâu, vùng xa, vùng dân t c là “Th y tìm trị, tr ưng g n dân” đ đ m b o quy n tr em đưc h c hành, đưc ch ăm sĩc. T ch c l p ghép chính là gi i pháp quan tr ng đ th c hi n m c tiêu qu c gia v xĩa mù ch và ph c p
  26. 18 giáo d c ti u hc. Thi t th c gĩp ph n cung c p ngu n nhân l c theo yêu c u ca quá trình cơng nghi p hĩa, hi n đ i hĩa đ t n ưc.Vì cĩ l p ghép, tr em nh ng vùng núi, vùng sâu, vùng xa khơng ph i đi h c xa, nh ng em đã b h c và nh ng em gái c ũng cĩ điu ki n đi h c. L p ghép đã gĩp ph n tích c c th c hi n cĩ hi u qu xã h i hĩa giáo d c, nâng cao dân trí. Vi c t ch c l p ghép làm cho quan h gi a gia đình, nhà tr ưng và c ng đ ng xã h i đưc tăng c ưng. T ch c l p ghép gĩp ph n t ăng c ưng tính t l p và t tin cho tr em dân t c thi u s . Ngồi ra, l p ghép cịn nh m gi i quy t tình tr ng thi u giáo viên, thi u c ơ s v t ch t phịng h c, ti t ki m ngân sách nhà n ưc, th c ch t l p ghép là m t trong nh ng gi i pháp v phát tri n giáo d c mi n núi, vùng sâu, vùng xa, vùng dân t c ít ng ưi trong b t c điu ki n hồn cnh xã h i nào. l p ghép, giáo viên ph i cĩ n ăng l c và trình đ chuyên mơn và hịa nh p trong c ng đ ng, đưc c ng đ ng quan tâm, giúp đ t o điu ki n trong cơng tác. L p ghép th ưng cĩ ít h c sinh nên giáo viên cĩ điu ki n n m ch c tình hình c th c a t ng em nên cĩ bi n pháp giúp đ thích h p. L p ghép cĩ ít h c sinh nh ưng cĩ nhi u nhĩm trình đ địi h i giáo viên cĩ nh ng hình th c làm vi c tr c ti p v i nhĩm trình đ này và gián ti p v i nhĩm trình đ khác. Do đĩ, giáo viên ph i cĩ k ho ch t ch c các ho t đ ng h c t p trong lp sao cho cá nhân, nhĩm nh đ u làm vi c khơng cĩ th i gian ch t, khơng cĩ ai nhàn r i. Mu n v y, giáo viên ph i v n d ng nh ng c ơ s khoa h c vào dy l p ghép, th c hi n đ i m i ph ươ ng pháp d y h c theo h ưng tích c c hĩa ho t đ ng h c t p c a h c sinh, t ch c điu khi n và h ưng d n ho t đng h c t p c a h c sinh. “V m t s ư ph m, b n ch t c a d y h c chính là gây nh h ưng cĩ ch đ nh đ n hành vi h c t p và quá trình h c t p ca ng ưi khác, t o ra mơi tr ưng và nh ng điu ki n đ ng ưi h c duy trì vi c h c, c i thi n hi u qu , ch t l ưng h c t p, ki m sốt quá trình và k t qu h c t p c a mình. ii. M c tiêu c a quá trình d y h c l p ghép Dy h c l p ghép nh m th c hi n các m c tiêu giáo d c ti u h c nĩi chung và đm b o quy n đưc h c cho m i tr em nh ng vùng cĩ điu ki n khơng thu n l i, ngồi vi c th c hi n m c tiêu c a c p h c thì mc tiêu c a dy h c l p ghép c n quán tri t là:
  27. 19 1. D y tr mu n h c (cĩ nhu c u h c t p); 2. D y tr bi t h c tp h p tác trong mơi tr ưng nhĩm l p v i th y và vi b n trong cùng nhĩm trình đ và gi a các nhĩm trình đ (cĩ k n ăng và bi n pháp h c t p); 3. D y tr h c lành m nh (cĩ đ ng c ơ đúng đn); 4. D y tr h c b n b (cĩ ý chí h c t p); 5. D y tr h c thành cơng (cĩ k t qu và ch t l ưng); 6. D y tr h c ch đ ng và đc l p (cĩ khát v ng và ý th c t giác h c t p). Nu làm đưc nh ư v y thì nhà giáo m i th t s là th y và h c sinh m i th t s là ng ưi h c. Th y là ng ưi d y tr h c t p ch khơng ph i là cái loa hay cái b ăng ghi âm. Trị ph i cĩ ho t đ ng h c t p thì m i là ng ưi h c, n u khơng ch là con v t hay cái máy ghi âm” [38,57,58]. “Nh ư v y, ph ươ ng pháp dy h c l p ghép đưc hi u là cách th c tác đ ng c a giáo viên trong quá trình dy h c nh m vào ng ưi h c và quá trình h c t p đ gây nh h ưng thu n l i cho vi c h c theo m c đích hay nguyên t c đã đnh [38,105]. Tùy theo n i dung bài h c và nh ng m c đích giáo d c đ t ra mà giáo viên s l a ch n các hình th c t ch c d y h c cho thích h p nh m kh ơi g i tính ch đ ng, đ c l p và tích c c c a h c sinh. M i quan h gi a giáo viên vi h c sinh, h c sinh v i h c sinh tr nên g n g ũi, thân m t g n bĩ nhau. Giáo viên cĩ điu ki n đ t ch c điu khi n ho t đ ng h c t p c a h c sinh mt cách ch đ ng và sáng t o. ð ng th i giáo viên c ũng cĩ điu ki n liên h mt thi t, g n g ũi v i nhân dân đ a ph ươ ng. Trong lo i hình l p ghép địi hi giáo viên ph i cĩ n ăng l c t ch c, n ăng l c điu khi n, n ăng l c ch đ o và n ăng l c cá bi t hĩa và d y h c phân hĩa. 1.3.2.2 B n ch t c a quá trình d y h c l p ghép ti u h c Bn ch t c a d y l p ghép là quá trình giáo viên t ch c ho t đ ng nh n th c cho nhi u h c sinh cĩ trình đ h c v n khác nhau làm vi c theo tng nhĩm m c tiêu, th c hi n các m c tiêu, nhi m v , nh n th c khác nhau nh m th c hi n cĩ hi u qu các m c tiêu, nhi m v d y h c nh ng trình đ hc v n khác nhau.
  28. 20 Trong quá trình d y h c l p ghép cùng m t lúc giáo viên t ch c các nhĩm h c sinh th c hi n nhi u m c tiêu h c t p khác nhau theo yêu c u c a ch ươ ng trình d y h c khác nhau đ ng th i th c hi n m c tiêu chung c a giáo dc ti u h c. Trong quá trình d y h c l p ghép thì giáo viên là ng ưi t ch c, đ u khi n và ch đ o; ng ưi h c đĩng vai trị là ng ưi t giác, tích c c th c hi n các nhi m v h c t p đ ra. Tùy theo lo i hình l p ghép mà giáo viên cĩ cách t ch c, điu khi n khác nhau v i đ i t ưng ng ưi h c khác nhau nh m gi i quy t các nhi m v h c t p đ ra. Ho t đ ng h c trong mơi tr ưng l p h c là tươ ng tác theo nhĩm đi t ưng cùng chung trình đ h c v n. Nh ưng hi u qu ca nĩ ph thu c r t nhi u vào n ăng l c c a giáo viên và tính t giác, tích cc, ch đ ng c a h c sinh. Dy h c l p ghép t o ra mơi tr ưng h c t p h p tác gi a các h c sinh vi nhau và gi a h c sinh l p trên v i h c sinh l p dưi, gi a các h c sinh trong cùng m t l p, gi a h c sinh v i giáo viên nh m t o ra s chia s ki n th c, kinh nghi m trong mơi tr ưng l p hc, hình thành và phát tri n hc sinh k n ăng làm vi c theo nhĩm, k n ăng c ng tác, h p tác trong hành đng. Ch ươ ng trình d y h c l p ghép đưc thi t k t ch ươ ng trình d y h c lp đơn. Trong quá trình lên l p, giáo viên ph i th c hi n t 2 đ n nhi u ch ươ ng trình cho nhi u đ i t ưng cĩ trình đ khác nhau, giáo viên cĩ th thi t k và c u trúc ch ươ ng trình nh ư sau: - Cùng m t ti t h c, các nhĩm đ i t ưng nhi u trình đ h c các mơn h c khác nhau, t c là trong m i nhĩm đ i t ưng h c m t mơn h c khác nhau. - Trong m t ti t h c, các nhĩm đ i t ưng h c cùng m t mơn nh ưng v i bài h c khác nhau. - Trong cùng m t ti t th c hi n m t bài h c chung v i nhi u trình đ khác nhau, ti n hành d y h c theo s phân hĩa. * ðánh giá v ưu, nh ưc đim c a các lo i c u trúc ch ươ ng trình nêu trên: Cách ph i h p c u trúc ch ươ ng trình th nh t s đ m bo cho vi c th c hi n các m c tiêu giáo d c theo trình đ. Vì th , h c sinh đang h c l p đơn
  29. 21 cĩ th chuy n sang h c l p ghép ho c ng ưc l i. Tuy nhiên, do các nhĩm hc các bài khác nhau nên h c sinh cĩ nh ng nhi m v riêng và khĩ cĩ th t ch c các ho t đng chung c a h c sinh các nhĩm trình đ v i nhau. Ki u t ch c d y h c này bu c giáo viên ph i chu n b bài d y nhi u h ơn và điu khi n l p h c v t v h ơn và nĩ cịn làm cho các nhĩm trình đ trong l p ph i chia nhau l ưng th i gian làm vi c v i giáo viên. Ki u ph i h p c u trúc ch ươ ng trình th hai s giúp giáo viên t p trung đưc vào nh ng n i dung g n nhau, nh ưng ho t đ ng c a giáo viên và h c sinh khơng cĩ gì khác v i cách ph i h p ch ươ ng trình d y ki u th nh t. Ki u ph i h p c u trúc ch ươ ng trình th ba s gi m nh đưc cơng vi c chu n b và điu khi n gi h c c a giáo viên cho các nhĩm trình đ trong l p ghép. Ki u d y ph i h p ch ươ ng trình này s cho phép t ch c h c t p c a hc sinh trong l p ghép nh ư m t đơn v h c t p th ng nh t. Trong ba ki u ph i h p c u trúc ch ươ ng trình đ d y trong l p ghép, ki u th nh t đưc s d ng khá r ng rãi. Các giáo viên l a ch n các mơn h c hay các bài h c địi h i vi c gi ng gi i và h ưng d n c n k c a giáo viên đ ghép d y v i các mơn hay các bài nh h ơn mà h c sinh cĩ th t qu n lý và gi i quy t đưc. Ki u ph i h p c u trúc ch ươ ng trình th ba th ưng đưc s dng cho mơn ngh thu t, t nhiên và xã h i hay khoa h c. Trong th c t , giáo viên s d ng m t ch ươ ng trình l p đơn đ d y chung cho các nhĩm trình đ khác nhau trong l p ghép. ðây là ki u ph i h p đưc giáo viên xem là nh nhàng nh t vì các nhĩm trình đ đưc d y nh ư m t đơn v h c t p nh ưng nĩ khơng đưc dùng r ng rãi vì nĩ khơng đáp ng đưc các m c tiêu cho t ng trình đ. Ki u d y này địi h i ph i cĩ nh ng ho t đ ng b tr khác nh ư: c u trúc l i ch ươ ng trình, xây d ng nh ng h th ng ho t đ ng và nhi m v phân hĩa theo trình đ cho các h c sinh trong l p ghép. Th c t cho th y là các giáo viên th ưng s p x p xen k các ki u ph i h p ch ươ ng trình đ trong m t bu i h c cĩ lúc c l p h c chung, cĩ lúc t ng nhĩm trình đ h c riêng v i nhau. 1.3.3. Quan h giáo viên và h c sinh trong lo i hình l p ghép, mơi tr ưng dy h c l p ghép Trong d y h c hi n đ i, ng ưi ta đ cao vai trị c a ng ưi giáo viên trong vi c t ch c, h ưng d n, điu khi n ho t đ ng h c t p c a h c sinh
  30. 22 hơn là vi c cung c p cho h c sinh nh ng ki n th c trong sách giáo khoa, sách h ưng d n. V i vai trị c a ng ưi t ch c ho t đ ng, h ưng d n ho t đng h c t p c a h c sinh, ng ưi giáo viên ph i giúp các em chi m l ĩnh tri th c c a nhân lo i và nh ng k ĩ n ăng c n thi t trong cu c s ng. Vì v y, ng ưi giáo viên ph i n m nh ng nguyên t c ch y u nh t c a quá trình d y hc hi n đ i sau đây: 1. T ươ ng tác-nhà giáo và ho t đ ng d y h c c a h ph i phát đ ng đưc và t ch c đưc các d ng t ươ ng tác khác nhau gi a ng ưi h c và n i dung d y h c, gi a ng ưi h c v i nhau và v i th y, gi a các hình th c h c tp và giao ti p; h n ch càng nhi u càng t t tính ch t m t chi u trong quan h d y - h c, phát huy t i đa các c ơ h i ho t đ ng c a ng ưi h c. 2. Tham gia-ho t đ ng d y h c ph i cĩ tác d ng đ ng viên, khuy n khích ng ưi h c trao đ i, chia x kinh nghi m, h c h i l n nhau, sao cho n lc c a m i ng ưi đ u gĩp cơng vào m c tiêu và k t qu h c t p chung, và vi c đ t đưc k t qu chung c ũng là cái đm b o cho m i ng ưi thành cơng trong h c t p; trí tu chung, ý chí chung, tình c m chung đưc vun đ p t s tham gia c a m i ng ưi; và chính chúng tr thành ch d a, thành s c m nh gp b i c a m i ng ưi. 3. Tính v n đ c a d y h c-tình hu ng d y h c do nhà giáo t ch c ph i cĩ giá tr đ i v i ng ưi h c, ph i cĩ liên h v i kinh nghi m và giá tr cá nhân c a h , t đĩ thúc đ y h ho t đ ng trí tu và th c hành; các y u t trong tình hu ng d y h c khơng đưc vơ tình, trung tính đi v i ng ưi h c, tr thành nhàm chán, nh t nh o, làm suy gi m tính tích c c c a h ” [38,59]. Trên c ơ s nh ng nguyên t c nêu trên, tùy theo n i dung bài h c và nh ng m c đích giáo d c đ t ra, giáo viên s l a chon các hình th c t ch c dy h c cho thích h p nh t. Cĩ m t s hình th c t ch c d y h c ch y u sau th ưng đưc dùng trong l p ghép đã nêu: “T ch c d y h c chung c l p: D y h c chung c l p là ph ươ ng ti n hi u qu đ chuy n t i nh ng thơng tin đ n đưc m t s l ưng l n ng ưi nghe cùng m t lúc. Hình th c này th ưng đưc s d ng đ gi i thi u nh ng vn đ chung trong n i dung ch ươ ng trình hay đ h c sinh cùng th o lu n nh ng ch đ cĩ liên quan đn kinh nghi m, ki n th c c a nhi u ng ưi. Hình
  31. 23 th c t ch c này th ưng đưc dùng khi m đ u và k t thúc c a m i ti t, m i bu i h c hay trong d y các mơn h c địi h i ph i trình bày nh ng thơng tin chung cho h c sinh c a các nhĩm trình đ, ví d nh ư hát, k chuy n, đ o đ c, th d c và nh ng ho t đ ng vui ch ơi, tham quan, lao đng. T ch c d y h c chung cho c lp ghép s giúp giáo viên gi m đưc s l ưng giáo án ph i so n và cĩ th t p trung vào điu khi n các ho t đ ng c a h c sinh trong gi hc nh ư m t đơn v l p h c th ng nh t. Tuy nhiên hình th c t ch c d y h c này s khĩ cĩ th đáp ng đưc các nhu c u khác nhau c a các cá nhân các trình đ khác nhau, nên trong th c t , hình th c t ch c d y h c này đưc s dng r t h n ch . C n l ưu ý r ng khi s d ng hình th c d y h c này, giáo viên ph i chú ý l a ch n và điu ch nh n i dung sao cho phù h p v i các đ i t ưng các nhĩm trình đ khác nhau. T ch c d y h c cho t ng nhĩm trình đ: Giáo viên làm vi c tr c ti p vi m t nhĩm trình đ đ chuy n t i nh ng n i dung trong ch ươ ng trình hay hưng d n h c sinh th c hành nh ng thao tác làm bài c th . Trong lúc d y hc tr c ti p, giáo viên cĩ th cung c p nh ng thơng tin, trình bày, gi i thích nh ng s v t, hi n t ưng, làm m u nh ng thao tác hay t ch c trao đ i v i hc sinh. ð duy trì ho t đ ng h c t p c a các nhĩm khác, giáo viên s ph i đư a ra nh ng bài t p hay nhi m v đ h c sinh làm vi c cá nhân ho c cùng vi các b n trong nhĩm nh . Chính vì v y, ch t l ưng d y h c tr c ti p c a giáo viên cĩ liên quan tr c ti p v i ch t l ưng qu n lý h c t p đ c l p c a h c sinh trong nh ng nhĩm trình đ khác cĩ trong l p h c c a mình. D y h c tr c ti p c a giáo viên cĩ hi u qu nh t do giáo viên th c hi n nh ng t ươ ng tác tr c ti p v i h c sinh trong nhĩm cùng trình đ nên các em th ưng t p trung lng nghe l i gi ng và ti p thu bài nhanh h ơn. ðây là hình th c t ch c d y hc ph bi n l p ghép hi n nay. Trong l p ghép, đ th c hi n d y h c tr c ti p v i t t c các nhĩm trình đ, giáo viên ph i di chuy n liên t c gi a các nhĩm, đc bi t trong nh ng l p ghép đ u c p do các em ch ưa quen làm vi c đc l p và ch ưa cĩ kh n ăng t qu n cao. m i nhĩm trình đ, nh ng t ươ ng tác gi a giáo viên và h c sinh l n l ưt di n ra trong kho ng 5-10 phút. Bi n pháp đ duy trì h c t p đ c l p c a h c sinh là giao cho các em nh ng nhi m v cá nhân hay c a nhĩm cĩ th hồn thành trong kho ng th i gian giáo viên
  32. 24 d tính s c n đ th c hi n d y h c tr c ti p nhĩm trình đ khác. Nh ng bài tp hay nhi m v này nên đưc thi t k m t vài m c đ khĩ và d đ đáp ng nhi u m c đ h c t p c a h c sinh. Thêm n a, giáo viên c n huy đ ng mng l ưi t qu n và cán s trong m i nhĩm đ các em cĩ th giúp giáo viên điu hành h c t p c a các h c sinh khác trong nhĩm hay h ưng d n các b n làm bài. Dy h c tr c ti p cho cá nhân: Giáo viên th c hi n d y h c tr c ti p cho cá nhân h c sinh trong l p là hình th c t ch c d y h c gi a th y và m t trị, d a trên yêu c u c th c a cá nhân đĩ. D y h c cá nhân đưc coi là m t cách th c d y h c hi u qu cao nh t b i vì nĩ đáp ng đưc t t nh t m c đ yêu c u và phát tri n c a cá nhân. Tuy nhiên, khơng th d y h c cá nhân cho tt c h c sinh trong l p ghép mà ch cĩ th s d ng cho m t vài em h c sinh đc bi t, th ưng là nh ng em ti p thu ch m h ơn các b n khác ho c b ng t quãng th i gian h c vì nh ng lí do nào đĩ. ð cĩ th th c hi n d y h c tr c ti p cho cá nhân trong gi h c, giáo viên c n cĩ nh ng bi n pháp điu khi n thích h p v i ho t đ ng h c t p c a các h c sinh và các nhĩm h c sinh khác:giao bài cho các em làm vi c trong nhĩm hay làm vi c cá nhân. C n l ưu ý r ng th i gian dành cho vi c d y h c tr c ti p cho cá nhân khơng th kéo dài vì nh ư v y s làm nh h ưng đ n h c t p c a s đơng các em trong l p. Dy h c theo nhĩm nh : D y h c theo nhĩm nh là hình th c d y h c mà giáo viên phân chia h c sinh trong nhĩm cùng trình đ hay trong l p ghép thành các nhĩm nh g m 2 đ n 7 em đ các em th c hi n nh ng nhi m v hc t p. ðây là m t hình th c t ch c ho t đ ng h c t p đ c l p c a h c sinh. Hình th c này cĩ ý ngh ĩa r t quan tr ng trong d y h c l p ghép, khơng ch vì nĩ cho phép giáo viên cĩ điu ki n đ làm vi c tr c ti p v i các nhĩm trình đ khác nhau hay cá nhân trong lp mà vì nĩ cịn cĩ kh n ăng giáo d c r t l n đi v i h c sinh. Chính vì th , giáo viên ph i cĩ k ho ch đ xây d ng d n cho h c sinh trong l p nh ng k ĩ n ăng làm vi c trong nhĩm t đơn gi n đ n ph c t p đ các em cĩ kh n ăng sinh ho t và làm vi c t t trong nhĩm. Trong th c t , giáo viên c n chú ý s d ng hình th c t ch c d y h c theo nhĩm nh nh ưng tránh xem nĩ nh ư gi i pháp đ giáo viên cĩ th cĩ th i gian đ làm vi c v i nhĩm trình đ khác mà khơng chú ý phát huy tác d ng c a ho t đ ng nhĩm đi v i s phát tri n nhân cách c a h c sinh.
  33. 25 T ch c ho t đ ng h c t p đ c l p c a h c sinh: Khai thác vi c h c tp đ c l p c a h c sinh là m t h ưng chính đ thích ng v i hồn c nh mà giáo viên ph i phân ph i th i gian gi ng d y c a mình cho các nhĩm trình đ khác nhau trong t ng ti t h c. M t khác, h c t p đ c l p là giai đon đc bi t quan tr ng đ h c sinh chuy n nh ng thơng tin, ki n th c các em v a h c vào trong nh ng m i quan h bên trong đ tr thành tài s n trí tu c a riêng mình. Chính vì th , t ch c ho t đng h c t p đ c l p c a h c sinh cĩ ý ngh ĩa r t quan trong, c n đưc t ch c m t cách c n th n. ð duy trì vi c h c t p đ c lp c a h c sinh, giáo viên c n thi t k nh ng bài t p, nhi m v đáp ng đưc các m c đ kh n ăng khác nhau c a h c sinh. Bên c nh nhng nhi m v v a sc và h p d n, giáo viên c n chú ý đ n nh ng hình th c đánh giá, khen th ưng thích h p đ đ ng viên, kích thích h c sinh theo đui nhi m v đưc giao đn cùng. Giáo viên c n xây d ng trong l p cho trị ch ơi h c t p, nh ng câu đ vui, bài tp h p d n đ khuy n khích h c sinh suy ngh ĩ, phát tri n ki n th c và nh ng sách, báo, truy n, các tài li u tham kh o phong phú đ h c sinh s d ng khi cĩ th i gian r i”. ði v i ho t đ ng h c t p c a h c sinh, sách D y h c l p ghép đã nh n xét nh ư sau: “Tr em khơng ti p thu ki n th c m t cách th đ ng và mi h c sinh điu cĩ kho ki n th c riêng trên c ơ s nh ng kinh nghi m s ng và h c t p tr ưc đĩ. D y h c s cĩ hi u qu n u h c sinh thi t l p đưc m i liên h gi a nh ng cái m i h c v i ki n th c mà các em đã cĩ. Quan tr ng h ơn, tr em khơng ch c n đưc h c ch , bi t tính tốn đ cĩ th dùng chúng trong cu c sng h ng ngày mà cịn c n đưc h c nh ng hành vi, c ch , nh ng l i nĩi và cách suy ngh ĩ, l p lu n đ hịa nh p vào cu c s ng xung quanh. Quá trình hc t p c a tr di n ra m i n ơi, m i lúc và m i tình hu ng, khơng ch di n ra tr ưng h c mà c nhà và nh ng ch chúng vui ch ơi. Tr khơng ch h c t th y cơ, t trong sách, báo, mà tr cĩ th h c ngay t chính nh ng ng ưi b n c a mình trong mơi tr ưng nhĩm l p, chúng cĩ th h c thơng qua tham gia ho t đ ng và giao l ưu cùng b n trong các tình hu ng c a cu c s ng. Giáo viên c n s d ng nh ng ngu n thơng tin, t ư li u phong phú trong sách, báo và c nh ng hi n t ưng, tình hu ng trong cu c sng th c, đ c bi t là kinh nghi m và th c t c a chính các em đ kích thích hc sinh suy ngh ĩ, đưa ra nh ng nh n xét, gi i thích và đánh giá theo ý ki n, quan đim riêng ca các em” [10, 9, 10].
  34. 26 Mơi tr ưng d y h c l p ghép bao g m mơi tr ưng v t ch t và mơi tr ưng tinh th n. Mơi tr ưng v t ch t là tồn b các ph ươ ng ti n, điu ki n ph c v cho quá trình d y-hc bao g m: Sách, tài li u h c t p, khơng gian l p hc, đ dùng d y h c, b ng, bàn, gh , ánh sáng, âm thanh, khơng khí Mơi tr ưng tinh th n g m các m i quan h : giáo viên vi h c sinh, h c sinh v i hc sinh trong mơi tr ưng nhĩm l p, nhà tr ưng v i cng đ ng Quan tr ng hơn c là các tình hu ng d y h c và các y u t tâm lý do giáo viên t o ra ng ưi h c nh ư đng c ơ, thái đ h c t p, h ng thú đ i v i ho t đ ng h c tp, tinh th n và ý th c tham gia ho t đ ng trong mơi tr ưng nhĩm l p. Các y u t mơi tr ưng v t ch t và mơi tr ưng tinh th n liên h ch t ch v i nhau trong mơi tr ưng h c t p l p ghép. Mơi tr ưng tinh th n cĩ tác d ng t o đ ng l c cho ho t đ ng h c t p tin hành cĩ hi u qu , mơi tr ưng v t ch t là điu ki n cn thi t đ ti n hành ho t đ ng d y h c. Sp x p thit b , đ dùng trong phịng h c c a khơng gian l p ghép c n chú ý t i tính thu n l i cho h c sinh di chuy n ho t đ ng và đm b o tính thân thi n v i ng ưi h c: - Quy đnh nh ng n ơi nào c a phịng h c (th ưng là t ưng) là thích h p đ tr ưng bày nh ng s ơ đ, h a đ , bài vi t, tranh v c a h c sinh. - L a ch n nh ng gĩc b mơn: ch đ các mơ hình, thi t b ; ch đ đ dùng t làm c a giáo viên, h c sinh. Gĩc đ sách, tài li u tham kh o, khu vc đ c tùy theo hình th kích th ưc c a phịng h c, ng ưi s d ng và s lưng nhĩm h c sinh và nh ng m c tiêu c n đ t, cĩ th cĩ nh ng cách s p xp khác nhau. - Các m ng t ưng: dùng đ trang trí các gĩc b mơn. Tùy t ng ho t đng, t ng ch đim, t ng mơn h c và điu ki n cĩ th trang trí lên t ưng: Các lo i tranh, nh in; Nh ng b ng bi u, s ơ đ, mơ hình do h c sinh, giáo viên, cha m h c sinh s ưu t m ho c t làm; V trí, màu s c treo các đ dùng: đ dùng nào s d ng lâu dài treo lên cao, đ dùng theo ch đ treo nơi thích h p đ d tháo g , thay đ i. Màu s c c n đ m b o tính m thu t và v sinh h c đưng. - Các gĩc b mơn: Gĩc Tốn; Gĩc Ti ng Vi t; Gĩc T nhiên và Xã h i; Gĩc các b mơn khác. - B ng: Trong phịng h c b ng đen đưc đ t v trí sao cho h c sinh d quan sát, giáo viên và h c sinh s d ng t i đa di n tích c a b ng. M i nhĩm trình đ c n cĩ m t b ng.
  35. 27 - T , giá sách: T nên đt gĩc phịng; Giá sách đt nơi g n c a s ; ð dùng, tài li u, h s ơ đ trong t và giá c n đưc s p x p g n gàng, ng ăn np thu n ti n cho vi c s d ng. - Bàn, hịm đ thi t b d y h c: mt s bàn kê d ưi m ng t ưng c a các gĩc b mơn đ tr ưng bày nh ng s n ph m t làm, thi t b dành cho mơn h c đĩ. S n ph m tr ưng bày c n cĩ nhãn ghi tên. Mt s bàn kê gĩc phịng đ đt hịm thi t b ng v i t ng ti t h c. Lưu ý: Gĩc Tốn và gĩc Ti ng Vi t th ưng đưc s p x p hai m ng tưng li n k ho c đ i di n nhau. Gĩc T nhiên và Xã h i giúp h c sinh g n bĩ thêm v i c ng đ ng. S n ph m tr ưng bày là v t th t, mơ hình mang đm nét tính v ăn hĩa truy n th ng dân t c. Tr ưng bày, trang trí quanh các c t nhà: treo l hoa, treo giá, c m c , Trong gi h c mi nhĩm trình đ cĩ nhi m v khác nhau, vì v y, c n t o cho m i nhĩm m t kho ng khơng gian phù h p v i các ho t đ ng s di n ra cùng m t th i gian trong mơi tr ưng h c t p l p ghép. Vi c s p x p khơng gian bao g m: sp đ t đ dùng d y - h c, thi t b theo n i dung mơn h c các gĩc b mơn c n đưc ti n hành tr ưc gi d y và đúng v i n i dung d y h c c a các nhĩm trình đ. - Th i gian các nhĩm trình đ cùng h c chung m t n i dung ki n th c thì s p x p h c sinh ng i cùng quay v m t h ưng. Th i gian các nhĩm trình đ h c n i dung ki n th c theo các trình đ khác nhau thì s p x p h c sinh ng i theo t ng nhĩm trình đ - Vi c s p đ t các thi t b , đ dùng d y - h c tùy thu c vào n i dung ca gi h c. Các thi t b , đ dùng d y h c đưc s d ng trong t ng khơng gian h c t p c a m i nhĩm. N u giáo viên th y c n cĩ s h p tác c a các nhĩm thì c n t o ra khơng gian h p lí cho các nhĩm ho t đ ng. - Sân ch ơi c n đưc coi và t ch c nh ư m t b ph n c a mơi tr ưng hc t p. Sân ch ơi khơng ch là m t ph ươ ng ti n đ giáo d c th ch t mà cịn cĩ th k t h p ch ơi trị ch ơi h c t p. Khi ti n hành đo đc (trong gi h c Tốn, tìm ph ương h ưng trong gi T nhiên và Xã h i) thì sân ch ơi đưc xem nh ư m t khơng gian h c t p. - Khi ho t đ ng h c t p di n ra sân tr ưng, giáo viên c n chú ý đ n th i ti t, s an tồn, c n t n d ng các tán cây xanh, các mái hiên nhà, c n tìm m t v trí thích h p đ t p h p, điu hành h c sinh.
  36. 28 - Nh ng gi h c ngồi phịng h c c n tránh s phân tán c a các nhĩm hc t p, khơng đ h c sinh b nh h ưng b i mơi tr ưng xung quanh, do đĩ cn cĩ hi u l nh điu hành và chia nh s qu n lí. Lp ghép g m nh ng h c sinh các l a tu i và trình đ khác nhau cĩ nh ng kinh nghi m và nhi m v h c t p khác nhau. Chính vì th , mơi tr ưng lp ghép cĩ tính đa d ng nh ư m t xã h i thu nh . Nh ng m i quan h trong cơng vi c và giao ti p trên c ơ s trách nhi m và tin c y l n nhau s làm các em t tin h ơn và h c đưc nhau nh ng kinh nghi m s ng c n thi t. Nhi m v ca giáo viên trong quá trình d y h c l p ghép là ph i t o ra đưc mơi tr ưng hc t p thân thi n, chia s , h p tác, t n d ng t i đa c ơ s v t ch t c a l p h c. - Giáo viên: là nhân t nh h ưng tr c ti p t i h c sinh trong quá trình hc t p, đng th i là nhân t quy t đ nh ch t l ưng c a ho t đ ng d y h c. Giáo viên điu ch nh m i quan h c a mình thơng qua m i quan h m t thi t, gn bĩ v i h c sinh đ t o mơi tr ưng h c t p thân thi n, thu hút ng ưi h c tích c c tham gia vào quá trình d y h c. Trong quá trình d y h c l p ghép, năng l c t ch c, h ưng d n, điu khi n c a giáo viên cĩ vai trị vơ cùng quan tr ng, nĩ chi ph i, điu khi n ho t đ ng h c t p c a h c sinh và ho t đng ph i h p gi a các h c sinh v i nhau trong mơi tr ưng nhĩm l p. Quan tr ng hơn là giáo viên ph i là ng ưi h ưng d n và d y cho h c sinh l p ghép bi t cách chi m l ĩnh tri th c trong mơi tr ưng h c t p h p tác đa m c tiêu, đa n i dung. ð h c sinh cĩ th t h c thơng qua h ưng d n điu khi n c a giáo viên, ho c thơng qua tham gia th o lu n cùng nhĩm trình đ. - H c sinh: Ph n ánh m t hình nh v i t ư cách cá nhân ho c nhĩm l p. Trong mơi tr ưng đa m c tiêu, đa n i dung và phong phú v đ i t ưng, địi hi h c sinh ph i cĩ tính t giác, tính ch đ ng cao nh m ti p nh n nh ng nhi m v do giáo viên đ xu t cho nhĩm trình đ hay cho riêng cá nhân h c sinh và bi n yêu c u nhi m v đĩ thành nhu c u hành đng c a b n thân. Trong mơi tr ưng l p ghép h c sinh khơng ch h c t th y cơ mà c n h c ngay t chính ng ưi b n c a mình, thơng qua nh ng bài th o lu n, tranh lu n, hay tham gia các ho t đ ng do giáo viên t ch c. Khơng ai cĩ th h c thay ng ưi h c vì v y k t qu d y h c l p ghép ch cĩ đưc khi ng ưi h c cĩ s tham gia và tr i nghi m, do đĩ giáo viên c n thi t k bài h c theo nh ng tình hu ng và ho t đ ng, t ch c các ho t đ ng đĩ đ thu hút ng ưi h c tham gia.
  37. 29 T ch c l p h c c a mình thành m t mơi tr ưng mà m i h c sinh cĩ c ơ h i th hi n và phát tri n kh n ăng c ũng nh ư trách nhi m cá nhân c a mình, đc bi t đ i v i các em thi u m nh d n và ch ưa cĩ thành tích rõ r t. T ch c l p hc c a mình thành m t mơi tr ưng mà các h c sinh cĩ quan h thân thi t v i nhau và luơn cĩ nhu c u đưc chia s , h c h i l n nhau và giúp đ nhau đĩ là nhi m v vơ cùng quan tr ng c a ng ưi giáo viên trong d y h c l p ghép. - Vi c s p x p ch ng i h p lí cho h c sinh các nhĩm trình đ cĩ ý ngh ĩa h t s c quan tr ng đ i v i vi c đ m b o tr ng thái h c t p t t. Cách s p xp ch ng i cho h c sinh quay v m t h ưng, đ i di n v i giáo viên s thu n ti n cho s tác đ ng qua l i gi a giáo viên và h c sinh. Cách s p x p ch ng i theo hình ch U (nu phịng h c đ r ng) s thu n ti n cho s tác đ ng qua l i gi a giáo viên và h c sinh, gi a h c sinh v i nhau. Cách s p x p ch ng i cho hc sinh h ưng vào nhau theo nhĩm nh khuy n khích h c sinh trao đ i, h p tác v i nhau trong cơng vi c. B ng đen Bàn GV Bng đen Bàn GV (NT ð a) B ng đen Hc sinh ng i quay v m t h ưng đ i di n v i GV B ng đen Bàn GV Bng đen Hc sinh ng i quay v m t h ưng theo hình ch
  38. 30 B ng đen Bàn GV B ng đ en Hc sinh ng i h ưng vào nhau theo nhĩm nh 1.3.4. K ho ch d y h c l p ghép Dy h c l p ghép địi h i giáo viên ph i xây d ng k ho ch bài d y mt cách cơng phu đ thu hút t t c h c sinh trong l p ho t đ ng tích c c đ đt đ n nh ng m c tiêu đã đt ra cho các nhĩm trình đ khác nhau. Ng ưi giáo viên d y l p ghép khơng th v a lịng v i cách đ t s quan tâm c a mình đn nhĩm này hay bài này h ơn và do đĩ đ cho nhĩm khác hay bài khác khơng đưc t ch c m t cách ch t ch . Cĩ 3 câu h i giáo viên c n tr l i trong lúc so n giáo án tr ưc khi ti n hành d y l p ghép: - H c sinh các nhĩm trình đ c n ph i n m đưc cái gì trong bài này? (M c tiêu). - Làm th nào đ h c sinh h c nh ng ki n th c hay k ĩ n ăng này t t hơn? (Cách t ch c và ph ươ ng pháp). - H c sinh c n bao lâu đ hồn thành ho t đ ng này? ð điu khi n m t gi h c l p ghép, giáo viên ph i t ch c các hình th c d y h c khác nhau nh ư d y tr c ti p cho c l p hay t ng nhĩm trình đ và h c t p đ c l p c a t ng nhĩm khác khi giáo viên khơng cĩ m t. Tuy nhiên, giáo viên d y l p ghép nên nh r ng h c t p theo nhĩm nh cĩ ý ngh ĩa giáo d c r t l n b i vì trong nhĩm các em cĩ th cùng nhau gi i quy t nh ng nhi m v ph c t p h ơn và h ơn n a các em cĩ th h c đưc r t nhi u các k ĩ năng c n thi t t trong các ho t đ ng chung c a nhĩm. Giáo viên nên chú ý s d ng các hình th c t ch c d y h c khác nhau đ h c sinh h c đưc nh ng kinh nghi m khác nhau.
  39. 31 Dy h c l p ghép là m t cơng vi c khơng d dàng nh ưng giáo viên cĩ th tìm th y s tr giúp trong mơi tr ưng ho t đ ng c a mình:các b n đ ng nghi p, cha m h c sinh và chính các h c sinh. Giáo viên hãy suy ngh ĩ đ lơi cu n các l c l ưng cùng tham gia vào quá trình d y h c đ m i ng ưi đ u cĩ trách nhi m và đưc phát huy kh n ăng c a mình trong s nghi p giáo dc tr em. Dy h c l p ghép v n đang s dung chung h th ng ch ươ ng trình và sách giáo khoa đưc biên so n theo t ng l p. ðiu đĩ đưc đ t ra yêu c u cao đi v i giáo viên d y l p ghép v a kích thích tính sáng t o và linh ho t trong th c t t ch c d y h c trong l p ghép c a ng ưi giáo viên. Trách nhi m t ch c d y h c đ giúp đ các h c sinh c a mình đ đ t đ n nh ng m c tiêu giáo d c đã đưc đ t ra là m t địi h i cĩ tính pháp lí và chính vì th , giáo viên bu c ph i n m v ng ch ươ ng trình ti u h c và đc bi t là ch ươ ng trình ca các nhĩm trình đ trong l p mình d y. Tuy nhiên, ch ươ ng trình ti u h c và chính sách, quy đnh c a B giáo d c và ðào t o luơn khuy n khích các giáo viên nĩi chung, giáo viên d y l p ghép nĩi riêng cĩ nh ng sáng ki n đ ci ti n và nâng cao ch t l ưng dy h c. 1.3.5. Nguyên t c và ph ươ ng pháp d y h c l p ghép ti u h c 1.3.5.1. Nguyên t c d y h c Quá trình d y h c luơn v n đ ng và phát tri n theo nh ng quy lu t nh t đnh và đưc th c hi n theo s ch đ o c a các nguyên t c d y h c. Nh ng nguyên t c d y h c là các lu n đim c ơ b n cĩ tác d ng ch đ o tồn b ti n trình d y h c phù h p v i m c đích d y h c nh m th c hi n t t nh t các nhi m v d y h c. Vì v y, trong d y h c l p ghép ng ưi giáo viên c n tuân th các nguyên t c sau đây: i. Nguyên t c đ m b o s th ng nh t gi a tính khoa h c và tính giáo dc: Nguyên t c d y h c này địi h i trong quá trình d y h c c n làm cho h c sinh l ĩnh h i nh ng tri th c khoa h c chân chính, chính xác, nh ng thành t u hi n đ i c a khoa h c k thu t và v ăn hĩa. Thơng qua đĩ, d n d n hình thành cho h c sinh m t s ph ươ ng pháp nghiên c u cĩ thĩi quen suy ngh ĩ và làm vi c khoa h c. Trên c ơ s đĩ, giáo viên c n làm cho h c sinh hi u đưc thiên nhiên, xã h i con ng ưi Vi t Nam, nh ng truy n th ng đ u tranh b t khu t và
  40. 32 xây d ng đ t n ưc c a dân t c ta. T đĩ g i lên trong h c sinh tình c m đ i vi quê h ươ ng, dân t c và T qu c; giáo d c tinh th n trách nhi m trong h c tp và rèn luy n B i d ưng cho h c sinh ý th c và n ăng l c t ư duy khoa hc, thĩi quen làm vi c khoa h c, ý th c và n ăng l c phân tích phê phán nh ng hi n t ưng mê tín d đoan, nh ng quan đim và lý thuy t duy tâm ph n khoa h c. ð ng th i b i d ưng cho h c sinh cĩ thĩi quen b o v chân lý, ch ng l i nh ng lu n đim bĩp méo, xuyên t c s th t khách quan, cĩ thái đ và hành đng đúng đ n, sâu s c đ i v i hi n th c. Quan tr ng h ơn c trong dy h c l p ghép là giáo viên khơng ch d y tri th c mà cịn d y ph ươ ng pháp làm vi c h p tác, ph ươ ng pháp chi m l ĩnh tri th c cho h c sinh trong mơi tr ưng h c h p tác. ii. Nguyên t c đ m b o s th ng nh t gi a lý lu n và th c ti n: Nguyên tc này địi h i ng ưi giáo viên trong quá trình d y h c ph i làm cho h c sinh va n m v ng tri th c lý thuy t, v a bi t v n d ng nh ng tri th c này vào vi c gi i quy t nh ng s ki n hi n t ưng x y ra trong mơi tr ưng xung quanh. Nh m gĩp ph n c i t o hi n th c, c i t o b n thân. Do đĩ, ng ưi giáo viên ph i ch n l c n i dung d y h c g n v i cu c s ng sinh đ ng c a h c sinh. Giáo viên c n coi tr ng vi c khai thác v n s ng, kinh nghi m c a h c sinh đ gi i quy t các nhi m v h c t p đ t ra. ði đơi theo đĩ, giáo viên c n chú tr ng v n d ng các ph ươ ng pháp d y h c và t n d ng các hình th c d y hc trong quá trình d y h c. Nh m làm cho h c sinh tr thành nh ng ng ưi hi u sâu và bi t r ng, bi t nĩi và bi t làm. Trong mơi tr ưng h c t p đa m c tiêu, giáo viên c n t ăng c ưng phát huy vai trị t nh n th c c a h c sinh, hưng d n h c sinh h c thơng qua làm, thơng qua h p tác hành đng và h c ngay t chính ng ưi b n c a mình. iii. Nguyên t c b o đ m s th ng nh t gi a cái c th và cái tr u t ưng trong d y h c Nguyên t c này địi h i giáo viên trong quá trình d y h c c n t o c ơ hi cho h c sinh ti p xúc tr c ti p v i nh ng s v t, hi n t ưng và n m nh ng cái tr u t ưng, khái quát. ð th c hi n nguyên t c này, giáo viên c n s d ng ph i h p nhi u lo i ph ươ ng ti n tr c quan khác nhau trong quá trình dy h c. Nh m cung c p, rèn luy n cho h c sinh n m v ng khái ni m tr u tưng khái quát đ t đĩ t ch c ho t đ ng nh n th c c a các em đi đ n nh ng cái c th , riêng bi t.
  41. 33 iv. Nguyên t c đ m b o s th ng nh t gi a tính v a s c chung và riêng: Nguyên t c này địi h i giáo viên trong quá trình d y h c ph i v n d ng n i dung, ph ươ ng pháp và hình th c t ch c d y h c phù h p v i nhĩm trình đ phát tri n chung c a h c sinh trong l p đng th i c ũng phù h p v i trình đ phát tri n c a t ng đ i t ưng h c sinh. Quá trình d y h c đ m b o tính v a sc chung s thúc đ y s phát tri n c v trí tu và nhân cách c a h c sinh, các em s h ng thú h c t p h ơn, cĩ đưc ni n tin vào n ăng l c c a b n thân. Ng ưc l i m t s d y h c v ưt quá gi i h n cho phép c a trình đ nh n th c s khi n h c sinh chán n n, bi quan khi nhìn nh n kh n ăng c a mình, đĩ là nh ng d u hi u kìm hãm s phát tri n trí tu . ði đơi theo đĩ s quan tâm đ y đ, đúng m c, k p th i đn trình đ riêng c a h c sinh s t o ra nh ng c ơ s thu n l i cho vi c th c hi n d y h c theo trình đ nh n th c chung c a l p, và n u quan tâm đ y đ , đúng m c k p th i t i trình đ nh n th c chung c a c l p s t o điu ki n t t h ơn đ quan tâm đ n trình đ t ng lo i đ i t ưng và ca t ng h c sinh. Vì v y, trong quá trình d y h c c n cĩ s cá bi t hĩa theo năng l c nh n th c đ h c sinh khá, gi i ti p t c phát tri n lên trình đ cao hơn, cịn h c sinh y u, kém s v ươ n lên đt đưc trình đ chung. Do đĩ, giáo viên c n n m v ng đ c đim chung c a h c sinh c ũng nh ư đc đim riêng c a t ng h c sinh v các m t n ăng l c nh n th c, đ ng c ơ, tinh th n và thái đ h c t p. Giáo viên chú ý coi tr ng vi c phân hĩa h c t p và cá th hĩa vi c h c t p. v. Nguyên t c đm b o s th ng nh t gi a vai trị t giác tích c c, đ c l p ca h c sinh v i vai trị t ch c h ưng d n cĩ tính ch đ o c a giáo viên Quá trình h c t p c a h c sinh là quá trình ho t đ ng c a nh n th c. Quá trình ho t đ ng c a nh n th c này đưc hồn thành nh s tác đ ng qua li gi a giáo viên và h c sinh, gi a d y và h c. Tính t giác, tích c c, đ c l p nh n th c c a h c sinh luơn g n bĩ v i vai trị ch đ o c a giáo viên. Giáo viên cĩ gi đưc vai trị ch đ o c a mình thì m i t o điu ki n thu n l i cho s hình thành và phát tri n tính tích c c, t giác và đc l p nh n th c. Ng ưc li, h c sinh càng t giác, tích c c ch đ ng trong h c t p thì giáo viên càng cĩ điu ki n phát huy đưc tác d ng ch đ o trong vi c t ch c điu ch nh ho t đ ng nh n th c c a h c sinh. ð th c hi n nguyên t c này, giáo viên c n quan tâm đ n vi c giáo d c cho h c sinh ý th c, thái đ đ ng c ơ h c t p đúng đ n. Bi n pháp th c hi n mt cách đa d ng cĩ h th ng đ k p th i điu ch nh quá trình d y h c.
  42. 34 vi. ðm b o s th ng nh t gi a ho t đ ng t p th , ho t đ ng c a t ng nhĩm trình đ và ho t đ ng c a m i cá nhân Giáo viên ph i cĩ kh n ăng thi t k , t ch c và n ăng l c điu ph i các ho t đ ng t p th , ho t đ ng c a nhĩm trình đ và ho t đ ng c a t ng cá nhân nh m đ m b o m i h c sinh đu tham gia ho t đ ng tích c c, khơng cĩ th i gian ch t trong gi h c và hi u qu h c t p cao. Ho t đ ng điu ph i c a giáo viên ph i đ m b o tính h th ng, tính đ ng b nh m thu hút các nhĩm trình đ cùng ho t đ ng t giác, tích c c, t o ra mơi tr ưng h c t p h p tác linh ho t. vii. ðm b o tính đa m c tiêu, đa n i dung, đa d ng v đ i t ưng Dy l p ghép là ki u d y h c đa m c tiêu, đa n i dung, ph c t p v đ i tưng b i trong m t l p cĩ ít nh t t 2 nhĩm trình đ tr lên, d y nhi u mơn nh ưng ph i đ m b o đa m c tiêu, đa n i dung. Mu n đ t yêu c u này, giáo viên dy l p ghép ph i n m m c tiêu, n i dung c a t ng trình đ, các nguyên t c dy h c và các n i dung c a các mơn h c. Giáo viên d y l p ghép ph i tuân th nh ng nguyên t c d y h c nêu trên đng th i vn d ng th c hi n thêm nguyên t c d y h c đ c thù. Nguyên t c này tùy thu c vào đc đim đ a lý, kinh t , xã h i, dân trí vùng mi n đ đ t m c tiêu đ ra. Giáo viên ph i cĩ k năng điu ph i linh ho t, sáng t o đ bài h c đ t k t qu cao, ng v i m i nhĩm trình đ cĩ n i dung h c t p khác nhau và c n cĩ cách th c tác đ ng khác nhau. Các nguyên t c d y h c nêu trên là các lu n đim c ơ b n cĩ tính quy lu t c a quá trình d y h c cĩ tác d ng ch đ o quá trình d y h c l p ghép. Tồn b các nguyên t c đĩ h p thành m t h th ng, chúng cĩ liên quan m t thi t v i nhau, thâm nh p vào nhau và h tr l n nhau nh m th c hi n t t m c đích và các nhi m v d y h c lp ghép đã đ ra. 1.3.5.2. S d ng phươ ng pháp d y h c l p ghép T khái ni m ph ươ ng pháp d y h c nĩi chung, chúng tơi quan ni m: Ph ươ ng pháp d y h c l p ghép là cách th c, ho t đ ng ph i h p, th ng nh t ca giáo viên và h c sinh do giáo viên t ch c, điu khi n, h c sinh t t ch c, t điu khi n, nh m th c hi n t t các nhi m v d y h c đa m c tiêu trong mơ hình l p ghép.
  43. 35 Ph ươ ng pháp d y h c là t h p các cách th c ho t đ ng c a giáo viên và h c sinh trong quá trình d y h c, đưc ti n hành d ưi s t ch c h ưng dn c a giáo viên nh m đ t đưc nh ng m c tiêu h c t p c a h c sinh. Ph ươ ng pháp d y h c đưc xác đ nh bi nh ng m c đích và nhi m v chung ca d y h c và m c đích nhi m v riêng c a t ng nhĩm trình đ. Cĩ nhi u cách phân lo i ph ươ ng pháp d y h c. Các ph ươ ng pháp d y h c sau đây đưc s d ng trong d y h c l p ghép: i. Nhĩm các ph ươ ng pháp d y h c dùng l i: Nĩ g m các ph ươ ng pháp sau: ph ươ ng pháp thuy t trình, ph ươ ng pháp dùng sách giáo khoa và các tài li u h c t p khác, ph ươ ng pháp v n đáp. Các ph ươ ng pháp dùng l i cĩ ưu đim là m t th i gian ng n nh t cĩ th truy n đ t đưc m t l ưng thơng tin ln trình bày cho h c sinh các v n đ c n thi t, ch ra cách gi i quy t v n đ . Nh ng ph ươ ng pháp này giúp phát tri n t ư duy tr u t ưng c a h c sinh. Tuy nhiên, h n ch c a ph ươ ng pháp này đi v i h c sinh cĩ trí nh ki u tr c quan, h c sinh th đ ng trong ti p thu, l ĩnh h i. ii. Nhĩm các ph ươ ng pháp d y h c tr c quan: Khi th c hi n ph ươ ng pháp d y h c tr c quan địi h i ng ưi giáo viên ph i s d ng các ph ươ ng ti n tr c quan khi trình bày n i dung tài li u m i. ð i v i h c sinh thì ph i quan sát các ph ươ ng ti n đĩ d ưi s h ưng d n c a giáo viên đ l ĩnh h i tri th c mi. Ph ươ ng pháp d y h c tr c quan cĩ tác d ng nâng cao hi u qu c a d y hc, nâng cao h ng thú h c t p và kh n ăng làm vi c c a h c sinh. Tuy nhiên, nu giáo viên l m d ng các ph ươ ng ti n tr c quan s h n ch t ư duy tr u tưng và n ăng l c di n đ t suy ngh ĩ c a h c sinh. Do đĩ giáo viên ph i th n tr ng khi l a ch n các ph ươ ng ti n tr c quan sao cho phù h p v i m c đích và nhi m v c a bài h c. iii. Nhĩm các ph ươ ng pháp d y h c th c hành: Nĩ bao g m các ph ươ ng pháp làm thí nghi m, ph ươ ng pháp luy n t p và ph ươ ng pháp ơn t p. Ph ươ ng pháp d y h c này t o điu ki n đ h c sinh ho t đ ng th c ti n. Khi ti n hành ph ươ ng pháp này, giáo viên c n ph i xác đ nh rõ đ tài, m c đích, yêu c u thí nghi m, th c hành. Giáo viên h ưng d n cho h c sinh bi t cách s dng các d ng c , cơng c và thi t b , các quy t c đ m b o an tồn khi ti n hành th c hành, thí nghi m Các ph ươ ng pháp d y h c th c hành cĩ tác
  44. 36 dng đ i v i h c sinh hình thành k ĩ n ăng, k ĩ x o và c ng c m i liên h gi a lý thuy t và th c ti n. Nh ưng h n ch c a ph ươ ng pháp này là khơng th th c hi n tr n v n các nhi m v c a d y h c. iv. Nhĩm ph ươ ng pháp d y h c h p tác: Trong l p ghép, giáo viên cĩ nhi m v t ch c h c t p cho h c sinh các nhĩm trình đ khác nhau. Vì vy, giáo viên khơng th cùng m t lúc h ưng d n, gi ng d y tr c ti p cho t t c các nhĩm trình đ cĩ trong l p. Do đĩ, ng ưi giáo viên ph i xây d ng và phát huy kh n ăng h c t p tích c c, t l p và ch đ ng c a h c sinh là điu ki n thi t y u đ cho h c sinh các nhĩm trình đ trong m t l p cĩ th duy trì h c t p trong hồn c nh khơng cĩ giáo viên tr c ti p h ưng d n, gi ng dy. Chính vì v y, d y h c h p tác cĩ vai trị đc bi t quan trong trong d y hc l p ghép. Do đĩ, t ch c d y h c h p tác l p ghép, giáo viên c n tuân th th c hi n m t s nguyên t c sau: - N m v ng k thu t chia nhĩm: cĩ nhi u ki u nhĩm khác nhau, giáo viên c n d a vào m c đích, đ c đim, yêu c u c a t ng ho t đ ng h c t p mà chia các h c sinh theo t ng nhĩm: nhĩm cùng trình đ đưc thành l p t nh ng h c sinh cùng m t nhĩm trình đ; nhĩm nhi u trình đ đưc thành lp t các h c sinh hai hay nhi u trình đ khác nhau; nhĩm cùng n ăng l c s tr ưng đưc thành l p t nh ng h c sinh cĩ các s thích say mê v mơn hc hay ho t đ ng nào đĩ; nhĩm h n h p là nhĩm khơng phân bi t gi i tính, trình đ, l a tu i. Chú ý khi chia nhĩm, giáo viên ph i linh ho t, khơng c ng nh c nh m khuy n khích m i h c sinh tham gia h c t p bình đng và tơn tr ng nhau. - N m ch c nguyên t c ho t đ ng nhĩm nh ư cung c p tài li u đa d ng, phong phú nh m t o thu n l i cho h c sinh chia s , trao đ i và th o lu n. Tng thành viên trong nhĩm đu ph i cĩ ý ki n c a mình tr ưc nhĩm nh ư t thái đ đ ng tình ho c ch ưa th ng nh t. M i thành viên đu bình đng tham gia th o lun, phát bi u, tránh tình tr ng đ m t em nĩi quá nhi u cịn em khác nĩi quá ít ho c khơng nĩi gì. Khi th o lu n, h c sinh ph i h ưng vào nhau, t p trung trao đ i và chia s kinh nghi m v v n đ giáo viên đt ra. Tơn tr ng ý ki n m i ng ưi, dù ý ki n đĩ đúng hay sai, c n trao đ i đ cùng nhau nh n ra ý ki n đúng. H c sinh cịn c n đưc h ưng d n, hình thành n n np t h c, ch đ ng ti p nh n tri th c và rèn luy n k ĩ n ăng ngay t nh ng
  45. 37 lp h c đ u tiên c a b c ti u h c, n u khơng s cĩ thĩi quen h c t p th đng, rt khĩ thay đ i. Nhà giáo d c h c Nh t B n T. Makiguchi trong tác ph m đã nh n m nh: “ Nhà giáo, tr ưc h t khơng ph i là ng ưi cung c p thơng tin mà là ng ưi h ưng d n đ c l c cho h c sinh t mình h c t p tích c c. H nên nh ưng quy n cung c p tri thc cho sách v , tài li u và cu c s ng; thay vào đĩ, h ph i đĩng vai trị ng ưi h tr cho kinh nghi m h c t p c a b n thân ng ưi h c ” [105, 279]. Thơng qua nguyên t c này, h c sinh cĩ tình c m gn g ũi, g n bĩ h ơn v i th y cơ giáo. - Cĩ b ưc chu n b các cơ s v t ch t, trang thi t b , đ dùng d y h c ti thi u đ h tr tích c c cho vi c d y h c h p tác. - Bao quát và đt k ho ch làm vi c, x lý tình hu ng và ki m tra t ng nhĩm, l ng nghe ý ki n c a h c sinh, theo dõi ho t đ ng c a t ng nhĩm; nh n xét, đánh giá nh m đ ng viên, khuy n khích t ng cá nhân ho c c nhĩm. ð đánh giá k t qu h c t p h p tác, giáo viên cĩ th t ch c thi đua h c t p sơi ni và hình thành h c sinh phong cách h c t p h p tác. ði v i h c sinh, tác d ng c a d y h c h p tác th hi n qua vi c: - Khai thác kh n ăng h c t p c a m t nhĩm h c sinh s cao h ơn so v i tng h c sinh riêng l . - H c t p h p tác trong nhĩm, h c sinh cĩ điu ki n trao đ i, th o lu n thơng tin, chia s kinh nghi m, do đĩ ki n th c mà các em đã thu nh n s đưc c xát và c ng c v ng ch c h ơn, h c sinh h c đưc cách suy ngh ĩ, l p lu n và k t qu là các em tr ưng thành h ơn. - Mơi tr ưng b n bè s là n ơi t p d ưt thu n l i đ các em m nh d n kh ng đ nh mình, thêm t tin vào kh n ăng c a b n thân, nh t là h c sinh dân tc ít ng ưi cĩ tâm lí r t rè, thi u t tin. H c t p cùng nhau trong nhĩm, m i thành viên cĩ nhi m v đĩng gĩp vào thành tích chung c a c nhĩm, t ng em c g ng hồn thành nhi m v c a mình. ðng th i các thành viên khác cùng theo dõi qu n lý cơng vi c ca t ng cá nhân đ đ m b o k t qu chung c a nhĩm. Quan tr ng h ơn, vì thành tích c a nhĩm, các em s quan tâm đ n cơng vi c c a nhau, giúp đ nhau hồn thành nhi m v h c t p. Dy h c h p tác s phát huy tính tích c c ch đ ng h c t p c a h c sinh, địi h i ng ưi giáo viên ph i suy ngh ĩ, đ u t ư nhi u trong bài h c, trong
  46. 38 vi c ch n tìm tài li u, h ưng d n h c sinh chu n b đ dùng d y h c, chia nhĩm, theo dõi, nh n xét nhĩm và cá nhân h c sinh trong nhĩm. D y h c h p tác khơng nh ng đáp ng đưc yêu c u đ i mi ph ươ ng pháp d y h c hi n nay mà cịn t o điu ki n cho giáo viên sâu sát các em h c sinh c a l p mình. Trên đây là nh ng nhĩm ph ươ ng pháp d y h c nh ưng khi l a ch n ph ươ ng pháp d y h c c n l a ch n, ph i h p và s d ng các ph ươ ng pháp dy h c. Vì m i ph ươ ng pháp d y h c đ u cĩ ưu đim và h n ch , khơng cĩ ph ươ ng pháp nào t nĩ m t mình th c hi n tr n v n m c đích và nhi m v giáo d c. ð i v i d y h c l p ghép ti u h c ngồi vi c v n d ng th c hi n các nguyên t c, ph ươ ng pháp d y h c nêu trên là: - Ph i k th a nh ng ph ươ ng pháp d y h c cĩ k t qu ti u h c t tr ưc ti nay đã đưc th c t xác nh n. - M i ph ươ ng pháp d y h c ph i h ưng vào vi c kh ơi d y và phát huy tính tích c c ho t đ ng và sáng t o c a t ng h c sinh, c a các nhĩm trình đ và c a c l p hc. - Giáo viên ph i kiên quy t t b nh ng ho t đ ng d y h c l i th i nh ư: th y gi ng trị nghe m t cách th đ ng, giáo viên là ng ưi ho t đ ng ch yu cịn h c sinh thì th d ng ng i nghe, ho t đ ng c a h c sinh quá ít, vai trị cá nhân c a h c sinh b m nh t. - l p ghép h c sinh là ch th tích c c t h c, t ho t đ ng theo ch dn c a giáo viên, vai trị cá nhân c a h c sinh đưc n i rõ. Giáo viên ch đĩng vai trị t ch c, h ưng d n, giúp đ , ki m tra, đánh giá h c t p c a h c sinh. Xây d ng mơi tr ưng “cá nhân, nhĩm h c sinh trình đ c l p đ u h c tp”sao cho khơng cĩ th i gian nhàn r i cho nhĩm ho c cá nhân h c sinh nào. Hc sinh luơn ho t đ ng v i cơng vi c đưc giao. T ng h c sinh c m th y gn bĩ v i cơng vi c c a l p. T ng h c sinh bi t t mình hồn thi n cơng vi c ca mình, đng th i bi t điu hành cơng vi c c a nhĩm khi đưc giao. T ch c và h ưng d n cho h c sinh giúp đ và h c t p l n nhau. H c sinh đưc phát huy ht nh ng n ăng l c ti m n trong t ng em. Thái Duy Tuyên ch rõ: “ ði m i khơng ph i là thay đi tồn b ph ươ ng pháp d y h c đã cĩ, mà ph i trên c ơ s phát huy nh ng y u t tích c c c a ph ươ ng pháp d y h c hi n nay, t ng
  47. 39 bưc áp d ng nh ng ph ươ ng pháp d y h c tiên ti n và ph ươ ng pháp d y h c hi n đ i nh m thay đ i cách th c d y c a th y, thay đi ph ươ ng pháp h c tp c a h c sinh, chuy n t h c t p th đ ng sang h c t p tích c c, ch đ ng sáng t o, t ng b ưc chuy n d n ph ươ ng pháp d y h c theo h ưng bi n quá trình đào t o thành quá trình t đào t o, bi n quá trình d y h c thành quá trình t h c” [101, 81, 82]. 1.4. CÁC Y U T NH H ƯNG ð N CH T L ƯNG LO I HÌNH L P GHÉP Lp ghép là hình th c d y h c gĩp ph n quan tr ng vào cơng cu c ph cp giáo d c ti u h c trong th i gian qua và hi n nay mi n núi, vùng dân tc, vùng giáo d c khĩ kh ăn. L p ghép phát tri n nh ng n ơi c ư dân th ưa th t, giao thơng đi l i khĩ kh ăn, s h c sinh m i trình đ ch cĩ m t vài em. ðim tr ưng n ơi này xa tr ưng chính, ch cĩ m t vài phịng h c, đơi khi ch cĩ m t phịng. Vì th đ h c sinh kh i b th t h c, h u h t các l p ph i ghép hai hay ba trình đ, cĩ n ơi l p ph i ghép b n, n ăm trình đ. Nh ng l p h c cĩ hc sinh cĩ nhi u trình đ đưc h c cùng m t l p v i m t giáo viên đưc g i là l p ghép. ð i t ưng h c sinh l p ghép đa s là h c sinh dân t c thi u s , hc sinh vùng sâu, vùng xa, vùng khĩ kh ăn. Lp ghép đã t o thu n l i cho vi c ph c p giáp d c ti u h c vùng núi, vùng d n t c thi u s , vùng sâu, vùng xa, h i đ o. L p ghép đang mang li m t hình nh m i v ph ươ ng h ưng d y h c. Tuy nhiên nhìn chung ch t lưng l p ghép cịn ch ưa cao, do các y u t nh h ưng đ n nh ư sau: Ch t l ưng và hi u qu c a d y h c l p ghép ph thu c vào các y u t cơ b n sau đây: - N ăng l c và trình đ đào tao c a giáo viên ti u h c đ i v i mơ hình dy h c l p ghép. Tri th c hi u bi t v đ c đim, b n ch t cách th c và nguyên t c ti n hành d y h c l p ghép. N ăng l c t ch c, điu khi n h ưng dn c a giáo viên ti u h c đ i v i nhi u nhĩm h c sinh cĩ trình đ h c v n khác nhau. Kh n ăng linh ho t sáng t o trong m i quan h ng x đ i v i nhi u nhĩm h c sinh khác nhau c a giáo viên trong quá trình lên l p. Kh năng bao quát m c tiêu d y h c, kh n ăng quán tri t các m c tiêu d y h c v i nhi u trình đ khác nhau c a giáo viên.