›
›

Luận văn Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng ñối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Phương Đông

pdf 114 trang hapham 1590
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Luận văn Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng ñối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Phương Đông", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfluan_van_giai_phap_nang_cao_chat_luong_tin_dung_oi_voi_doanh.pdf

Nội dung text: Luận văn Giải pháp nâng cao chất lượng tín dụng ñối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Phương Đông

  1. B GIÁO D C ĐÀO T O TR ƯNG Đ I H C KINH T TP. H CHÍ MINH  LÊ BÁ MINH LONG NÂNG CAO CHT LƯNG TÍN DNG ĐI VI DOANH NGHI P NH VÀ VA TI NGÂN HÀNG TMCP PHƯƠNG ĐƠNG LUN VĂN THC S Ĩ KINH T TP. H CHÍ MINH – N ăm 2011
  2. B GIÁO D C ĐÀO T O TR ƯNG Đ I H C KINH T TP. H CHÍ MINH  LÊ BÁ MINH LONG Chuyên ngành:Kinh t tài chính - Ngân hàng Mã S : 60.31.12 LU N V ĂN TH C S Ĩ KINH T NG ƯI H ƯNG D N KHOA H C: PGS.TS PH M V ĂN N ĂNG TP. H CHÍ MINH – N ăm 2011
  3. LI CAM ĐOAN Tơi cam đoan lu n v ăn này là k t qu c a quá trình h c t p, nghiên c u khoa hc đ c l p và nghiêm túc c a cá nhân. Các s li u và k t qu nghiên c u trong lu n v ăn là trung th c, cĩ ngu n g c rõ ràng, đưc trích d n và phát tri n t các tài li u, các cơng trình nghiên c u đã đưc cơng b , tham kh o các t p chí chuyên ngành và các trang thơng tin đin t . Nh ng quan đim đưc trình bày trong lu n v ăn là quan đim cá nhân. Các gi i pháp nêu trong lu n v ăn đưc rút ra t nh ng c ơ s lý lu n và quá trình nghiên cu th c ti n. Tác gi Lê Bá Minh Long
  4. MC L C Trang Trang ph bìa Li cam đoan Mc l c Danh m c các ký hi u, ch vi t t t Danh m c các b ng, bi u Danh m c các hình v và đ th LI M Đ U 1 CH ƯƠ NG 1 TNG QUAN V TÍN D NG NGÂN HÀNG ĐI V I DOANH NGHI P NH VÀ V A 4 1.1 Tng quan v DNNVV: 4 1.1.1 Khái ni m DNNVV: 4 1.1.1.1 Phân lo i theo ti p c n đ nh l ưng 5 1.1.1.2 Phân lo i theo ti p c n đ nh tính 5 1.1.2 DNNVV t i Vi t Nam 7 1.1.2.1 Tiêu chí xác đnh DNNVV t i Vi t Nam 7 1.1.2.2 Đc đim c a DNNVV ti Vi t Nam 8 1.1.2.3 Vai trị c a DNNVV trong n n kinh t Vi t Nam 9 1.2 Tín d ng ngân hàng đi v i DNNVV 12 1.2.1 Khái ni m v tín d ng ngân hàng 12 1.2.2 Đc đim tín d ng ngân hàng đi v i các DNNVV 12 1.2.3 Vai trị c a tín d ng DNNVV 13 1.2.4 Phân lo i tín d ng và các hình th c tín d ng Ngân hàng dành cho DNNVV 13 1.2.5 Các s n ph m tín d ng Ngân hàng dành cho DNNVV 14
  5. 1.3 Ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV 16 1.3.1 Khái ni m 16 1.3.2 S c n thi t ph i nâng cao ch t l ưng tín d ng 17 1.3.3 Các ch tiêu đánh giá ch t l ưng tín d ng 18 1.3.3.1 Ch tiêu đnh tính 18 1.3.3.2 Ch tiêu đnh l ưng 18 1.3.4 Các nhân t nh h ưng đ n ch t l ưng tín d ng 22 1.3.4.1 Nhân t ch quan 22 1.3.4.2 Nhân t khách quan 25 KT LU N CH ƯƠ NG 1 28 CH ƯƠ NG 2 TH C TR NG CH T L ƯNG TÍN D NG Đ I V I DOANH NGHI P NH VÀ V A T I OCB 29 2.1 Đơi nét v ngân hàng TMCP Ph ươ ng Đơng (OCB) 29 2.1.1 Gi i thi u chung v OCB 29 2.1.2 Lch s hình thành và phát tri n 29 2.1.3 Nh ng thành t u đ t đưc 30 2.1.4 Sn ph m, d ch v c a OCB 31 2.1.5.1 Tng quan n n kinh t Vi t Nam n ăm 2010 32 2.1.5.2 Kt qu ho t đ ng kinh doanh c a OCB n ăm 2010 và 06 tháng đu năm 2011 32 2.1.5.2 Kt qu ho t đ ng kinh doanh c a OCB n ăm 2010 và 06 tháng đu năm 2011 32 2.2 TÌNH HÌNH HUY ĐNG V N VÀ CHO VAY T I OCB 33 2.2.1 Ho t đ ng huy đ ng v n 33 2.2.1.1 Th c tr ng huy đ ng v n 34 2.2.1.2 Đánh giá chung v ho t đng huy đ ng v n 36 2.2.2 Ho t đ ng cho vay 37 2.2.2.1 Phân tích d ư n theo lo i ti n t 37
  6. 2.2.2. 2 Phân tích d ư n theo theo th i gian 39 2.2.2.3 Phân tích d ư n theo ngành kinh t 40 2.2.2.4 Phân lo i d ư n theo hình th c đ m b o n vay 41 2.3 Th c tr ng ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB 42 2.3.1 Thc tr ng cho vay đ i v i DNNVV t i NHTM 42 2.3.2 Quy mơ và ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB 45 2.3.2.1 Ch tiêu t ăng tr ưng tín d ng 45 2.3.2.2 Ch tiêu n cĩ đ m b o 48 2.3.2.3 Ch tiêu n quá h n và n x u 49 2.3.2.4 T l gi a t ng v n huy đ ng c a DNNVV trên t ng d ư n cho vay ca DNNVV 52 2.3.2.5 Ch tiêu vịng quay v n tín d ng 53 2.3.2.6 Ch tiêu l i nhu n t ho t đ ng tín d ng c a DNNVV 54 2.3.3 Đánh giá chung v ch t l ưng tín d ng c a DNNVV t i OCB 56 2.3.3.1 Nh ng m t đ t đưc 56 2.3.3.2 Nh ng t n t i trong ho t đ ng tín d ng DNNVV 57 2.3.3.3 Nguyên nhân nh h ưng đ n ch t l ưng tín d ng c a DNNVV t i OCB 57 KT LU N CH ƯƠ NG 2 60 CH ƯƠ NG 3 GI I PHÁP NÂNG CAO CHT L ƯNG TÍN D NG Đ I V I DNNVV T I NGÂN HÀNG TH ƯƠ NG M I C PH N PHƯƠ NG ĐƠNG 61 3.1 Đnh h ưng phát tri n ho t đ ng tín d ng c a OCB trong n ăm 2011 61 3.2 Gi i pháp nh m nâng cao ch t l ưng ho t đ ng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB 63 3.2.1 Xây d ng chính sách tín d ng phù h p đ i v i DNNVV 64 3.2.2 Nâng cao cơng tác th m đ nh khách hàng và ph ươ ng án vay v n 65 3.2.2.1 Th m đ nh ph ươ ng án, d án s n xu t kinh doanh 65 3.2.2.2 Tư v n h tr DNNVV hồn thi n ph ươ ng án vay v n đ u t ư 66
  7. 3.2.2.3 Linh ho t, hồn thi n k n ăng phân tích d án vay v n hi u qu 66 3.2.3 Nâng cao n ăng l c tài chính OCB 67 3.2.4 Nâng cao ch t l ưng thơng tin tín d ng 67 3.2.4.1 Nâng cao ch t l ưng h th ng thơng tin khách hàng 68 3.2.4.2 Hồn thi n cơng tác thu th p, x lý thơng tin khách hàng 69 3.2.5 Nâng cao trình đ nghi p v c a đ i ng ũ cán b 69 3.2.5.1 Đánh giá n ăng l c c a nhân viên theo t ng c p đ 69 3.2.5.2 Bi d ưng ki n th c và chuyên mơn, đo đ c cho cán b tín d ng.70 3.2.5.3 Xây d ng l c l ưng cán b chuyên nghi p trong tồn h th ng 71 3.2.6 Ti p t c đ y m nh cơng tác hi n đ i hố ngân hàng 71 3.2.6.1 Nâng c p trang thi t b máy mĩc hi n đ i và b o m t thơng tin 72 3.2.6.2 Đào t o, hồn thi n k n ăng khai thác thơng tin cho CBCNV 73 3.2.6.3 Hi n đ i hĩa tác phong làm vi c 73 3.2.7 Đy m nh cơng tác marketing , qu ng cáo 73 3.2.7.1 Th c hi n chi n l ưc marketing h p lý, đáp ng t i đa nhu c u DNNVV 74 3.2.7.2 Thu th p thơng tin, d li u c a khách hàng thơng qua marketing 75 3.2.8 Tăng c ưng cơng tác t ư v n cho các DNNVV vay v n 75 3.2.8.1 Th c hi n ho t đ ng phi tài chính h tr DNNVV 76 3.2.8.2 Tư v n tài chính cho các DNNVV 76 3.2.8 Tăng c ưng cơng tác ki m tra, ki m tốn n i b 77 3.3 Ki n ngh 78 3.3.1 Ki n ngh v i Chính Ph 78 3.3.1.1 Đm b o QBLTD cho DNNVV ho t đ ng đ t hi u qu cao nh t 79 3.3.1.2 Khuy n khích các t ch c tài chính, DNNN h tr , h p tác phát tri n vi DNNVV 82 3.3.1.3 Giám sát ch t ch h ơn ho t đ ng c a các DNNVV 82 3.3.2 Ki n ngh v i NHNN 83
  8. 3.3.2.1 Hồn thi n và nâng cao ch t l ưng ho t đ ng c a Trung tâm thơng tin tín d ng (CIC) 83 3.3.2.2 Nâng cao hi u qu v n đ u t ư tín d ng cho các DNNVV 84 3.3.2.3 Tăng c ưng cơng tác ki m tra ki m sốt nh m đ m b o đ an tồn ca h th ng ngân hàng 84 3.3.3 Ki n ngh v i DNNVV 84 3.3.3.1 Đm b o báo cáo tài chính minh b ch, rõ ràng 84 3.3.3.2 Tăng c ưng các m i quan h xã h i và m c đ tin c y c a t ch c tín d ng 85 3.3.3.3 Nâng cao hi u qu n lý và s d ng v n vay 85 KT LU N CH ƯƠ NG 3 86 KT LU N 87 TÀI LIU THAM KHO A PH L C 1. BNG CÂN ĐI K TỐN N ĂM 2010 I PH L C 2. BÁO CÁO K T QU HO T ĐNG KINH DOANH 2010 VI PH L C 3. BNG CÂN ĐI K TỐN QUÝ II N ĂM 2011 VI PH L C 4. BÁO CÁO K T QU HO T ĐNG KINH DOANH QUÝ II NĂM 2011 X
  9. DANH MC CÁC KÝ HIU,U CH VI T T T 1 OCB Orient Commercial Joint Stock Bank – Ngân hàng TMCP Ph ươ ng Đơng 2 SGD S Giao D ch 3 DNNVV Doanh Nghi p Nh và V a 4 DNNN Doanh nghi p nhà n ưc 5 GDP Gross Domestic Product – T ng s n ph m qu c n i 6 CN Chi Nhánh 7 PGD Phịng Giao D ch 8 UBND y Ban Nhân Dân 9 NH Ngân hàng 10 NHTM Ngân hàng th ươ ng m i 11 NHT Ư Ngân Hàng Trung Ươ ng 12 NHNN Ngân Hàng Nhà N ưc 13 SME Small and Medium Enterprise – Doanh nghi p nh và v a 14 TS ĐB Tài S n Đ m B o 15 DN Doanh Nghi p 16 TPHCM Thành Ph H Chí Minh 17 SWOT Strengthes – Weaknesses – Opportuinities – Threats: Đim m nh – Đim y u – C ơ h i – Đe d a 18 TMCP Th ươ ng M i C Ph n 19 LN Li nhu n 20 CP Chính Ph 21 TCTD T Ch c Tín D ng 22 CBTD Cán B Tín D ng 23 NS ĐP Ngân Sách Đa Ph ươ ng 24 NSTW Ngân Sách Trung Ươ ng 21 TD Tín D ng 22 WTO World Trade Organization – T ch c Th ươ ng m i Th gi i
  10. 23 QBLTD Qu B o Lãnh Tín D ng 24 CIC Credit Information Center - Trung Tâm Thơng Tin Tín D ng
  11. DANH M C CÁC HÌNH V VÀ Đ TH Trang Hình 2.1: Cơ c u c đơng c a OCB 29 Hình 2.2: Tăng tr ưng huy đng v n theo k ỳ h n n 36 Hình 2.3: Dư n cho vay phân theo lo i ti n t 38 Hình 2.4: Phân lo i d ư n theo th i gian n ăm 2010 40 Hình 2.5: T tr ng d ư n DNNVV/T ng d ư n 46 Hình 2.6: T l n cĩ TS ĐB c a DNNVV 48 Hình 2.7: Dư n DNNVV theo ch tiêu n x u và n quá h n 50 Hình 2.8: Tình hình huy đng v n c a DNNVV so v i t ng d ư n c a DNNVV 53 Hình 2.9: Ch tiêu l i nhu n c a DNNVV 55 Hình 3.1: Ngu n thu th p thơng tin tín d ng 68 Hình 3.2: Quá trình hi n đ i hĩa ngân hàng 72 Hình 3.3: Tư v n cho các DNNVV vay v n 76 Hình 3.4: Gi i pháp ki n ngh v i chính ph 79
  12. DANH M C CÁC BNG, BI U Trang Bng 1.1 : Phân loi các DNNVV theo kh i EU 5 Bng 1.2 : Tiêu chí xác đnh DNNVV t i Vi t Nam 7 Bng 2.1 : Mt s ch s tài chính ch y u 33 Bng 2.2 : Tình hình huy đng v n t i OCB trong giai đon 2008 – 2010 34 Bng 2.3 : Tình hình d ư n tín d ng theo lo i ti n t giai đon 2008-2010 38 Bng 2.4 : Tình hình d ư n tín d ng theo k ỳ h n giai đon 2008-2010 39 Bng 2.5 : Tình hình d ư n tín d ng theo ngành kinh t giai đon 2008-2010 41 Bng 2.6 : Cơ c u d ư n tín d ng theo hình th c đ m b o ti n vay giai đon 2008- 2010 42 Bng 2.7 : Ch tiêu t ăng tr ưng tín d ng c a DNNVV giai đon 2008-2010 45 Bng 2.8 : Tăng tr ưng tín d ng đ i v i DNNVV theo ngành kinh t 47 Bng 2.9 : Dư n c a DNNVV theo tài s n đ m b o 48 Bng 2.10 : Dư n DNNVV theo ch tiêu n quá h n và n x u 49 Bng 2.11 : T l t ng v n huy đ ng c a DNNVV trên tng d ư n tín d ng c a DNNVV 52 Bng 2.12 : Vịng quay v n tín d ng c a DNNVV 53 Bng 2.13 : Ch tiêu l i nhu n t ho t đ ng tín d ng c a DNNVV 54
  13. 1 LI M Đ U O0O 1. Tính c p thi t c a đ tài nghiên c u Trong nh ng n ăm v a qua, s l ưng các DNNVV khơng ng ng t ăng lên và đang d n kh ng đ nh v trí c a mình trong n n kinh t qu c dân. Hàng n ăm các DNNVV đĩng gĩp kho ng h ơn 40% GDP và chi m 98% t tr ng s l ưng các DN trong n n kinh t . Đây là khu v c đưc đánh giá là r t cĩ ti m n ăng phát tri n kinh t. Trong quá trình phát tri n kinh t , DNNVV đĩng m t vai trị h t s c quan tr ng đ i v i n n kinh t c a m t qu c gia, đ c bi t là đi v i các n ưc đang phát tri n nh ư Vi t Nam. Chính vì v y Chính Ph n ưc ta đã cĩ r t nhi u chính sách ưu đãi đi v i các DNNVV nh m thúc đ y thành ph n kinh t này phát tri n, nâng cao hi u qu kinh doanh và c nh tranh trên th tr ưng trong n ưc c ũng nh ư qu c t . Nh n th c đưc điu này, trong th i gian qua các NHTM đã chú tr ng quan tâm đn các DN này. Nh t là khi mơi tr ưng kinh doanh gi a các ngân hàng càng tr nên kh c li t thì vi c nh m t i các DNNVV nh ư là m t đ i t ưng khách hàng đy ti m n ăng và là chi n l ưc phát tri n t t y u c a các NHTM. Tuy nhiên vi c ti p c n v i ngu n v n đ ti n hành các ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các DNNVV cịn g p nhi u khĩ kh ăn và h n ch đng th i ch t l ưng tín d ng đ i v i các DNNVV ch ưa hi u qu . Chính vì th ho t đ ng tín d ng đ i v i lo i hình DN này c a các NHTM c n đưc c i thi n và chú ý nh m t ăng tính hi u qu c a vi c s dng v n và kích thích các DN ho t đ ng đưc hi u qu cao. Vì nh n th y s c n thi t c a v n đ mang tính th i s này, ng ưi vi t đã l a ch n đ tài nghiên c u: “Gi i pháp nâng cao ch t l ưng tín d ng đ i v i doanh nghi p nh và v a t i Ngân hàng Th ươ ng M i C Ph n Ph ươ ng Đơng” cho lu n v ăn th c s ĩ kinh t c a mình. D a trên các c ơ s c ăn c khoa h c, tham kh o kinh nghi m c a các NHTM trong n ưc và trên th gi i c ũng nh ư t th c tr ng
  14. 2 ho t đ ng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB, lu n v ăn xin đ xu t m t s gi i pháp và ki n ngh nh m gi i quy t v n đ này. 2. M c đích nghiên c u c a lu n v ăn Nghiên c u nh ng v n đ lý lu n c ơ b n v DNNVV, tín d ng ngân hàng và ch t l ưng tín d ng đ i v i các DNNVV c a NHTM, xác đ nh s c n thi t c a vi c nâng cao ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV c a NHTM. Nghiên c u th c trng ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV c a OCB t n ăm 2008 đn n ăm 2010, qua đĩ rút ra nh ng m t đ t đưc c ũng nh ư nh ng t n t i c n gi i quy t. Thi t l p các gi i pháp nâng cao ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB. 3. Đi t ưng và ph m vi nghiên c u c a lu n v ăn Đi t ưng nghiên c u c a lu n v ăn là ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB thơng qua các ch tiêu đnh tính và đnh l ưng (ph n ánh nhĩm ch tiêu v tăng tr ưng tín d ng, nhĩm ch tiêu v n cĩ TS ĐB, nhĩm ch tiêu v n x u, nhĩm ch tiêu v l i nhu n t ho t đ ng tín d ng) . Ngồi ra lu n v ăn c ũng đ c p đ n nh ng nhân t t o thành c ũng nh ư nh h ưng tr c ti p đ n ch t l ưng tín d ng đ i vi DNNVV. Ph m vi nghiên c u lu n v ăn: T p trung nghiên c u ch t l ưng tín d ng đ i vi DNNVV ca OCB t n ăm 2008 đ n n ăm 2010 thơng qua m t s ch tiêu tài chính c ơ b n. 4. Ph ươ ng pháp nghiên c u Trên c ơ s nghiên c u, thu th p thơng tin và s li u cĩ liên quan ph n ánh th c tr ng ho t đ ng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB, trong quá trình th c hi n lu n v ăn, ng ưi vi t s d ng t ng h p các ph ươ ng pháp th ng kê, phân tích, t ng hp và so sánh đ làm rõ n i dung nghiên c u mà đ tài đt ra.
  15. 3 5. Kt c u c a lu n v ăn Lu n v ăn đưc chia làm 3 ch ươ ng: Ch ươ ng 1: Tng quan v tín d ng ngân hàng đi v i doanh nghi p nh và v a. Ch ươ ng 2: Th c tr ng v ch t l ưng tín d ng đ i v i doanh nghi p nh và v a t i Ngân hàng Th ươ ng M i C Ph n Ph ươ ng Đơng. Ch ươ ng 3: Các gi i pháp nh m nâng cao ch t l ưng tín d ng đ i v i doanh nghi p nh và v a t i Ngân hàng Th ươ ng M i C Ph n Ph ươ ng Đơng.
  16. 4 CH ƯƠ NG 1 TNG QUAN V TÍN DNG NGÂN HÀNG ĐI V I DOANH NGHI P NH VÀ V A 1.1 T ng quan v DNNVV 1.1.1 Khái ni m DNNVV Mu n hi u DNNVV là gì tr ưc h t ta c n tìm hi u th nào là DN. Theo lu t DN n ăm 2005: DN là m t t ch c kinh t cĩ tên riêng, cĩ tài s n riêng, cĩ tr s n đ nh đưc đă ng ký kinh doanh theo quy đ nh c a pháp lu t nh m mc đích th c hi n các ho t đ ng kinh doanh. Các lo i hình DN trong n n kinh t th tr ưng r t đa d ng và phong phú, trong đĩ n u phân lo i d a theo quy mơ cĩ th chia DN thành DN l n và DNNVV. T i Vi t Nam, theo ngh đ nh v tr giúp phát tri n DNNVV s 56/2009/N Đ- CP thay th cho ngh đ nh s 90/2001/N Đ-CP, trong đĩ điu 3 c a ngh đ nh này đã đnh ngh ĩa DNNVV nh ư sau: “ DNNVV là c ơ s kinh doanh đã đă ng ký kinh doanh theo quy đnh pháp lu t, đưc chia thành ba c p: siêu nh , nh , v a theo quy mơ tng ngu n v n (t ng ngu n v n t ươ ng đươ ng t ng tài s n đưc xác đ nh trong bng cân đ i k tốn c a DN) ho c s lao đ ng bình quân n ăm trong đĩ t ng ngu n v n là tiêu chí ưu tiên” Vi c phân lo i DNNVV cĩ th d a vào các tiêu chu n cĩ th đ nh l ưng đưc (doanh s , nhân cơng, v n) c ũng nh ư các phân lo i khác d a vào phân tích các đc đim liên quan đn DN nh ư v n đ s h u, chi n l ưc, m c tiêu c a nhà điu hành, cu trúc t ch c, quan h v i th tr ưng.
  17. 5 1.1.1.1 Phân lo i theo ti p c n đ nh l ưng Vi c phân lo i này th ưng đưc c ăn c vào các tiêu th c nh ư s l ưng lao đng, v n hay tài s n, doanh thu, l i nhu n đ phân lo i. Đa s các qu c gia đ u s dng tiêu th c s lao đ ng. Theo quan ni m c a kh i EU, DNNVV đưc phân lo i nh ư b ng 1.1: Bng 1.1: Phân lo i các DNNVV theo kh i EU Doanh s Ho c Tng tài s n Lo i DN S nhân cơng (tri u Euro) (tri u Euro) Va <250 50 43 Nh <50 10 10 Siêu nh <10 2 2 (Ngu n :Báo cáo th ng kê c a cuc SME) Tuy nhiên vi c phân lo i ch mang tính t ươ ng đi, do quá trình phân lo i cịn ph thu c vào nhi u y u t nh ư trình đ phát tri n kinh t c a m i qu c gia, tính ch t ngành ngh , trình đ phát tri n c a DN, s khác bi t gi a các vùng trong m t qu c gia, t ng giai đon phát tri n c a n n kinh t . M i m t y u t đ u cĩ m t ý ngh ĩa, tùy theo quan đim và điu ki n c th mà m i qu c gia cĩ m t s phân lo i riêng. 1.1.1.2 Phân lo i theo ti p c n đ nh tính Phân lo i ti p c n đ nh tính nh m kh c ph c nh ưc đim c a phân lo i đ nh lưng b ng cách nghiên c u các quan h c a DN v i mơi tr ưng kinh doanh. Do vy, ti p c n này nghiêng v qu n tr và c u trúc t ch c DN h ơn bao g m các v n đ sau:  Vn đ s h u Các DNNVV đưc t o l p khá d dàng, cĩ th qu n lý theo quy mơ h gia đình, ho c quan h b n bè. Đ thành l p m t DNNVV ch c n m t s v n đ u t ư ban đu khơng l n. Hình th c s h u ban đ u l i cĩ th nh h ưng đ n cách t ch c và s phát tri n c a DN. Ch ng h n, các DNNVV mang tính cách gia đình ch c
  18. 6 ch n s cĩ ph ươ ng cách t ch c và qu n lý khác v i m t cơng ty c ph n mà các c đơng gĩp v n khơng nh t thi t ph i là nhng ng ưi thân thu c.  Chi n l ưc/m c tiêu Nhi u nghiên c u cho th y các chi n l ưc th c thi c a các nhà lãnh đo các DNNVV nh m b o v quy n l i c a mình b ng cách gi tính đ c l p và t ch cho DN. Ngay c m c tiêu l i nhu n c ũng khơng h n gi ng nhau gi a các DN l n và các DNNVV. Các lý do cĩ th k ra nh ư sau:  V m t l i nhu n, các DN l n quan tâm đ n các chi n l ưc dài h n, trong khi các DNNVV quan tâm đn các chính sách ng n h n h ơn.  Mc tiêu c a các ch /lãnh đo DNNVV khơng ph i đ gia t ăng giá tr DN mà là gia t ăng gia s n và nh n các quy n l i cá nhân c a h .  Tăng tr ưng và phát tri n Lý thuy t v vịng đi DN cho r ng m i DN g n nh ư đu theo m t quá trình ti n tri n gi ng nhau: m i sinh ra v i quy mơ nh , sau khi đã tr i qua các giai đon khác nhau đ tr thành các DN l n, mi n là chúng khơng b đào th i gi a ch ng. Theo Julien (1994), lý thuy t này đã đt ra các v n đ c n phân tích. M t mt, g n nh ư các DNNVV khơng h ưng đ n chi n lưc tăng tr ưng. M t khác, l ĩnh vc ho t đ ng, th tr ưng, hồn c nh c ũng nh h ưng đ n quá trình phát tri n c a DNNVV. Ngồi ra, DNNVV khĩ cĩ th tr l ươ ng cao cho ng ưi lao đ ng, đ c bi t là tìm ki m nhân tài đ ph c v cho cơng tác điu hành, qu n lý so v i các DN l n  Lo i hình ho t đ ng và th tr ưng Tiêu chí này quan tâm đn các m i quan h gi a hành vi ch DN - nhà điu hành DNNVV, l ĩnh v c ho t đ ng c a h , s n ph m làm ra, cơng ngh s d ng và mi quan h v i các DN khác, đ c bi t là các DN l n. So v i các DN l n thì DNNVV th ưng g p khĩ kh ăn trong vi c ti p c n thơng tin th tr ưng, ti p c n cơng ngh s n xu t và cơng ngh qu n lý tiên ti n. Vì th các DNNVV th ưng quan tâm đn th tr ưng truy n th ng và nh ng khách hàng th ưng xuyên c a mình, ít quan tâm đn vi c c ng c , m r ng th tr ưng m i.
  19. 7 DNNVV cĩ ưu th là linh ho t, c ơ c u ngành ngh đa d ng, đáp ng đưc nhi u nhu c u c a th tr ưng nh ưng do kh n ăng h n ch , DNNVV d b tác đ ng ca mơi tr ưng v ĩ mơ nh ư tình tr ng suy thối, l m phát, giá d u m t ăng cao trong n n kinh t , làm nh h ưng đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a DNNVV. 1.1.2 DNNVV t i Vi t Nam 1.1.2.1 Tiêu chí xác đnh DNNVV t i Vi t Nam Theo ngh đ nh 56/2009/N Đ-CP v tr giúp phát tri n DNNVV thì tiêu chí xác đnh DNNVV c th nh ư sau: Bng 1.2: Tiêu chí xác đnh DNNVV t i Vi t Nam DN siêu DN nh DN v a nh Ngành S lao Tng S lao Tng S lao ngh đng ngu n v n đng ngu n v n đng T trên 20 I. Nơng, T trên 10 T trên 200 10 ng ưi 20 t đ ng t đ ng lâm nghi p ng ưi đ n ng ưi đ n tr xu ng tr xu ng đn 100 t và th y s n 200 ng ưi 300 ng ưi đng t trên 20 II. Cơng t trên 10 t trên 200 10 ng ưi 20 t đ ng t đ ng nghi p và ng ưi đ n ng ưi đ n tr xu ng tr xu ng đn 100 t xây d ng 200 ng ưi 300 ng ưi đng t trên 10 III. Th ươ ng t trên 10 t trên 50 10 ng ưi 10 t đ ng t đ ng mi và d ch ng ưi đ n ng ưi đ n tr xu ng tr xu ng đn 50 t v 50 ng ưi 100 ng ưi đng (Ngu n: Ngh đ nh 56/2009/N Đ-CP)
  20. 8 Theo ngh đ nh 56/2009/N Đ-CP thì DNNVV đưc phân chia d a theo các tiêu chí: quy mơ v v n, quy mơ v s lao đ ng và khu v c kinh t , trong đĩ quy mơ v ngu n v n đưc chú tr ng và đây c ũng là s b t h p lý trong cách phân lo i mi này. 1.1.2.2 Đc đim c a DNNVV t i Vi t Nam Đc đim ho t đ ng c a các DNNVV là m i quan tâm c a các NHTM vì đây là đi t ưng khách hàng cĩ vai trị quan tr ng trong hot đ ng c a các ngân hàng. Ta cĩ th tĩm g n nh ng đ c đim c a các DNNVV t i n ưc ta m t s đim nh ư sau:  Tn t i và phát tri n h u h t các l ĩnh v c, các thành ph n kinh t DNNVV ho t đ ng trên t t c các l ĩnh v c c a n n kinh t : th ươ ng m i, dch v , cơng nghi p, xây d ng, nơng nghi p và ho t đ ng d ưi m i hình th c nh ư: DN nhà n ưc, DN t ư nhân, cơng ty c ph n, cơng ty trách nhi m h u h n, DN cĩ v n đ u t ư n ưc ngồi và các c ơ s kinh t cá th .  Tính n ăng đng cao DNNVV cĩ tính n ăng đng cao tr ưc nh ng thay đ i c a th tr ưng do các DNNVV cĩ kh n ăng chuy n h ưng kinh doanh và chuy n h ưng m t hàng nhanh. M t khác, do DNNVV t n t i m i thành ph n kinh t , s n ph m c a các DNNVV đa d ng phong phú nh ưng s l ưng khơng l n nên ch c n khơng thích ng đưc v i nhu c u c a th tr ưng, v i lo i hình kinh t - xã h i này thì nĩ s d dàng h ơn các DN cĩ quy mơ v n l n trong vi c chuy n h ưng sang lo i hình khác cho phù h p v i th tr ưng.  Chu k ỳ s n xu t kinh doanh ng n DNNVV cĩ v n đ u t ư ban đu ít nên chu k ỳ SXKD c a DN th ưng ng n d n đn kh n ăng thu h i v n nhanh t o điu ki n cho DN kinh doanh hi u qu .
  21. 9  Năng l c kinh doanh cịn h n ch Do đc đim v n ho t đ ng nh , thêm vào đĩ kh n ăng ti p c n các ngu n tài chính khác th p nên các DNNVV th ưng g p khĩ kh ăn trong vi c m rng quy mơ ho t đ ng, tri n khai các d án l n và đu t ư s n xu t m i. Bên c nh đĩ, do quy mơ v n nh nên các DNNVV khơng cĩ điu ki n đu t ư quá nhi u vào vi c nâng c p, đ i m i máy mĩc, mua s m thi t b cơng ngh tiên ti n, hi n đ i. DNNVV c ũng g p nhi u khĩ kh ăn trong vi c tìm ki m, thâm nh p th tr ưng và phân ph i s n ph m do thi u thơng tin v th tr ưng, cơng tác marketing cịn kém hi u qu . Điu đĩ làm cho các m t hàng c a DNNVV khĩ tiêu th trên th tr ưng. Nh ng điu này đã h n ch kh n ăng chi m l ĩnh th tr ưng, c ũng nh ư vi c phát tri n DN, d n đ n s c c nh tranh c a các DNNVV th ưng th p.  Trình đ lao đ ng và n ăng l c qu n lý cịn th p Trình đ và tay ngh c a ng ưi lao đ ng, đ i ng ũ qu n lý trong các DNNVV c ũng là m t trong các v n đ b c xúc hi n nay. Tình tr ng trên là do ngu n v n h n h p, các DNNVV khĩ cĩ th chiêu m đưc l c l ưng lao đ ng và qu n lý gi i, cĩ tay ngh . L c l ưng lao đ ng ch y u là lao đng ph thơng, ít đưc đào t o tay ngh và thi u k n ăng, đ ng th i c ũng ít đưc ch DN quan tâm đào t o và đào t o l i nh m nâng cao tay ngh trong khi ch t l ưng ngu n lao đ ng cĩ ý ngh ĩa quan tr ng đ i v i s t n t i và phát tri n c a DN. Bên c nh đĩ, k n ăng ca nhà lãnh đo DN c ũng cịn h n ch , s l ưng DNNVV cĩ ch DN, giám đ c gi i, trình đ chuyên mơn cao và n ăng l c qu n lý t t ch ưa nhi u. 1.1.2.3 Vai trị c a DNNVV trong n n kinh t Vi t Nam S tn t i c a DNNVV trong n n kinh t là mt t t y u k há ch quan đi v i qu c gia đang phá t tri n nh ư Vi t Nam. Chi m đ n 98% s l ưng DN cá th , DNNVV cĩ vai trị h t s c quan tr ng đ i v i s phát tri n ca đ t n ưc nh ư sau  Thú c đy kinh t tăng tr ư ng và t ăng thu nh p qu c dân . Do quy mơ nh và v a nên các DNNVV cĩ th đ t v ăn phịng làm vi c, nhà xưng kh p m i n ơi trên lãnh th , c nh ng n ơi c ơ s h t ng ch ưa phát tri n
  22. 10 nh m khai thác ti m n ăng, th m nh c a t ng vùng, phát tri n kinh t đ a ph ươ ng. Quy mơ ho t đ ng c ũng nh ư trình đ cơng ngh c a các DN này r t thích h p v i nh ng ngành c n nhi u lao đ ng th cơng nh ư ngành ch bi n th y-hi s n, may mc, da giày mà đây l i là nh ng ngành đem l i nhi u kim ng ch xu t kh u cho c nưc. Đ c bi t đi v i ngành th cơng m ngh truy n th ng, ngành mà vi c s dng các cơng ngh hi n đ i và s n xu t hàng lo t là r t khĩ kh ăn, thêm vào đĩ vi c phân b r i rác kh p các vùng nơng thơn, thì các DNNVV đĩng vai trị vơ cùng quan tr ng trong vi c thu gom, tiêu th s n ph m khơng ch v i th tr ưng trong nưc mà cịn xu t kh u ra n ưc ngồi. Bên c nh đĩ do l i th c a mình, các DNNVV r t thích h p v i khu v c kinh doanh-th ươ ng m i d ch v bán l . Trong khi đĩ các DN l n khĩ cĩ th t ch c đưc m ng l ưi bán l đ tiêu th hàng hĩa c a mình mà ph i thơng qua m ng l ưi bn l c a DNNVV. Chính vì v y, các DNNVV đáp ng đưc nhu c u c a ng ưi tiêu dùng k c nh ng n ơi xa xơi, c ơ s h t ng th p kém m t cách nhanh chĩng thu n ti n, do đĩ mà rút ng n kho ng cách v kinh t gi a các vùng, gĩp ph n làm cho n n kinh t phát tri n m t cách đ ng đ u trên tồn lãnh th . Thu hút đưc m t l ưng v n nhàn r i trong dân, khai thác t n d ng đưc các ti m n ăng th m nh c a t ng vùng, làm v tinh cho các DN l n, DNNVV đã đĩng gĩp m t ph n khơng nh và s t ăng tr ưng và phát tri n kinh t . DNNVV là m t l c l ưng kinh t đĩng gĩp đáng k vào t ng s n l ưng qu c n i. S li u th ng kê t ng h p đưc cho th y, hàng n ăm DNNVV đã đĩng gĩp hơn 40% vào GDP, chi m t tr ng 30% t ng kim ng ch xu t kh u c a c n ưc, đĩng gĩp g n 15% t ng thu ngân sách Nhà n ưc (Ngu n: S li u c a T ng C c Th ng Kê n ăm 2010).  Gi i quy t vi c là m và thu nh p cho ng ư i lao đng . Các DNNVV th ưng ho t đ ng trong l ĩnh v c th ươ ng m i, d ch v , s n xu t hàng tiêu dùng, ch bi n nơng s n, xây d ng và giao thơng v n t i l i th ưng s d ng cơng ngh l c h u, na c ơ gi i, na th cơng do v y kh n ăng thu hút lao
  23. 11 đng c a các DN này là r t l n. Hi n DNNNV gi i quy t vi c làm kho ng 50% lao đng xã h i. Vi t Nam, hi n nay các DNNVV đã đĩng m t vai trị quan tr ng trong vi c thu hút lao đ ng nơng nghi p nơng thơn trong các làng ngh truy n th ng, nh đĩ gi m đưc l ưng lao đ ng t đ lên thành ph trong lúc nơng nhàn, h ơn th n a là gi gìn đưc b n s c v ăn hĩa dân t c t bao đi c a Vi t Nam.  Giúp n đnh n n kinh t ph n l n các n n kinh t , các DNNVV là nh ng nhà th u ph cho các DN l n. DNNVV t o nên ngành cơng nghi p và d ch v ph tr quan tr ng vì các DN này th ưng ch chuyên s n xu t m t vài chi ti t đưc dùng đ l p ráp thành m t sn ph m hồn ch nh.  Gĩp ph n làm n ăng đng n n kinh t trong c ơ ch th tr ưng Vi c phát tri n khơng ng ng c a các DNNVV t o ra s c nh tranh khơng nh gi a các DN k c v i các DN l n trong n n kinh t . Trong m t th tr ưng c nh tranh, nh ng s n ph m s n xu t ra ph i khơng ng ng nâng cao ch t l ưng n u khơng mu n b đào th i. Mà DNNVV l i nh y c m v i s bi n đ ng c a th tr ưng đng th i cĩ tính linh ho t trong s n xu t, các s n ph m s n xu t ra luơn bám sát vi yêu c u ca th tr ưng v i chi phí th p. Đây là m t thách th c r t l n v i nh ng DN l n, khi n cho các DN này khĩ cĩ th l ũng đon th tr ưng. Do đĩ chính ho t đng kinh doanh c a các DNNVV làm cho n n kinh t tr nên n ăng đng, linh ho t hơn, l trình h i nh p v i kinh t th gi i c ũng vì th đưc rút ng n h ơn.  Gĩp ph n vào đơ th hố và chuy n d ch c ơ c u kinh t theo h ư ng cơng nghi p hố S phát tri n c a các DNNVV nơng thơn s thu hút nh ng ng ưi lao đng ch ưa cĩ vi c làm và cĩ th thu hút l ưng l n lao đng th i v vào ho t đ ng sn xu t kinh doanh, rút d n lao đ ng làm nơng nghi p sang làm cơng nghi p ho c dch v , nh ưng v n s ng t i đa ph ươ ng, khơng ph i di chuy n đi xa. Đ ng hành v i nĩ là hình thành nh ng khu v c khá t p trung các c ơ s cơng nghi p và d ch v
  24. 12 ngay t i nơng thơn, hình thành các đơ th nh đan xen gi a nh ng làng quê, th c hi n quá trình đơ th hố phi t p trung.  Gieo m m tà i n ăng qu n tr kinh doanh Các DNNVV là n ơi đào t o các nhà DN. Kinh doanh quy mơ nh s là nơi đào t o, rèn luy n các nhà DN làm quen v i mơi tr ưng kinh doanh. Bt đ u t kinh doanh quy mơ nh và thơng qua điu hành qu n lý kinh doanh quy mơ nh và va, m t s nhà DN s tr ưng thành. Các tài n ăng kinh doanh đưc phát hi n t đây. Nh ư v y, DNNVV gi vai trị quan tr ng trong vi c thúc đ y n n kinh t tăng tr ưng, gi i quy t vi c làm cho ng ưi lao đ ng và gĩp ph n vào vi c th c hi n m c tiêu chuy n d ch kinh t theo h ưng cơng nghi p hĩa . 1.2 Tín d ng ngân hàng đi v i DNNVV 1.2.1 Khái ni m v tín d ng ngân hàng Căn c Lu t Các T Ch c Tín D ng n ăm 2010 s 47/2010/QH12 do Qu c H i ban hành thì C p Tín D ng là vi c th a thu n đ t ch c, cá nhân s d ng m t kho n ti n ho c cam k t cho phép s d ng m t kho n ti n theo nguyên t c cĩ hồn tr b ng nghi p v cho vay, chi t kh u, cho thuê tài chính, bao thanh tốn, b o lãnh ngân hàng và các nghi p v c p tín d ng khác. Tín d ng ngân hàng bao g m ba n i dung sau:  Cĩ s chuy n nh ưng quy n s d ng v n t ng ưi s h u sang cho ng ưi s dng.  S chuy n nh ưng này ch mang tính t m th i, trong m t th i gian nh t đ nh đưc ghi rõ trong h p đ ng tín d ng.  S chuy n nh ưng này cĩ kèm chi phí, th hi n lãi mà ng ưi vay v n ph i tr và các lo i phí khác (n u cĩ). 1.2.2 Đc đim tín d ng ngân hàng đi v i các DNNVV Xu t phát t các đ c đim chung c a các DNNVV là tình tr ng khơng minh bch v tài chính, v n t cĩ th p, kh n ăng ti p c n thơng tin và th tr ưng h n ch , thi u tài s n th ch p, kh n ăng ch ng đ r i ro cịn th p nên các ngân hàng th ưng
  25. 13 cĩ tâm lý th n tr ng h ơn khi cho vay các DNNVV vì r i ro tín d ng là cao h ơn nhi u so v i khi cho vay các DN l n. Các DNNVV th ưng cĩ nhu c u vay v n ngân hàng đ b sung v n l ưu đng, đu t ư vào các d án cĩ quy mơ nh , vì ti m l c tài chính c ũng nh ư kh n ăng qu n lý ch ưa th c s đ m nh đ đ m nhi m các d án cĩ quy mơ ln. 1.2.3 Vai trị c a tín d ng DNNVV Vn tín d ng ngân hàng đu t ư cho các DNNVV khơng nh ng thúc đ y s phát tri n c a khu v c kinh t này mà thơng qua đĩ tác đng tr l i thúc đ y h th ng ngân hàng, vì vi c m r ng cho vay đ i v i DNNVV giúp cho các ngân hàng chuy n d ch c ơ c u đ u t ư h p lý, t ăng tr ưng tín d ng, đa d ng hĩa danh m c đ u tư cho vay, phân tán r i ro và nâng cao v th c nh tranh. Vi c m r ng cho vay các DNNVV c ũng giúp cho n n kinh t v n hành trơi ch y h ơn. Bi vì, các DNNVV cĩ th k p th i b sung v n đ ti p t c đ u t ư máy mĩc thi t b , nm b t c ơ h i chi m l ĩnh ưu th c nh tranh. Vi c c p v n tín d ng ngân hàng cho các DNNVV gĩp ph n nâng cao hi u qu s d ng v n c a DN. Trong quá trình c p tín d ng thì ngân hàng th c hi n ki m sốt tr ưc, trong và sau khi gi i ngân bu c DN ph i s d ng v n đúng m c đích và ho t đ ng kinh doanh cĩ l i nhu n đ đ m b o tr n g c và lãi vay cho ngân hàng đúng h n. Ngu n v n vay ngân hàng đưc coi là địn b y tài chính giúp DNNVV t i ưu hĩa c ơ c u v n, đ t chi phí s d ng v n th p nh t, ti t ki m chi phí. Các DNNVV th ưng cĩ ngu n v n h n ch , n u bi t s d ng 100% v n t cĩ k t h p thêm ngu n v n vay v i t l h p lý s giúp t i đa hĩa l i nhu n cùng m c giá v n bình quân r nh t. 1.2.4 Phân lo i các hình th c tín d ng ngân hàng dành cho DNNVV Cùng v i s phát tri n nhanh c a các DNNVV, các NHTM luơn đư a ra các hình th c tín d ng khác nhau và đa d ng tùy theo t ng cách ti p c n sau:  Căn c vào th i h n cho vay
  26. 14 − Tín d ng ng n h n: là lo i hình tín d ng cĩ th i h n khơng quá 12 tháng đưc s d ng đ cho vay b sung v n l ưu đng và các nhu c u thi u h t v n tm th i c a các DNNVV. − Tín d ng trung h n: là lo i hình tín d ng cĩ th i h n t trên 1 n ăm đn 5 n ăm đưc s d ng đ cho vay mua s m tài s n c đ nh, s a ch a, c i t o tài s n c đ nh cĩ th i gian hồn v n trên 1 n ăm. − Tín d ng dài h n: là lo i hình tín d ng cĩ th i h n t trên 5 n ăm đưc s d ng đ cho vay các nhu c u mua s m tài s n c đ nh, xây d ng c ơ b n cĩ th i gian thu h i v n trên 5 n ăm.  Căn c vào m c đích s d ng v n vay ch y u là tín d ng cho s n xu t, lưu thơng hàng hĩa nh m đáp ng nhu cu v v n trong quá trình ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các DNNVV.  Căn c vào m c đ tín nhi m v i khách hàng − Tín d ng cĩ b o đ m b ng tài s n: là lo i hình tín d ng mà kho n vay đưc đ m b o b ng tài s n th ch p c a ch th vay v n, tài s n hình thành t v n vay ho c b o lãnh b ng tài s n th ch p c a bên th ba. − Tín d ng khơng cĩ b o đ m b ng tài s n: là lo i hình tín d ng khơng cĩ tài s n th ch p, c m c ho c b o lãnh. Lo i hình cho vay này do t ch c tín d ng la ch n c ăn c trên ph ươ ng án vay v n hi u qu và kh thi đ ng th i khách hàng cĩ m c đ tín nhi m, uy tín trong quan h tín d ng v i ngân hàng. 1.2.5 Các s n ph m tín d ng Ngân hàng dành cho DNNVV. Xu t phát t các đ c đim c a các DNNVV, các s n ph m tín d ng ngân hàng trên th c t dành cho nhĩm khách hàng nh ư sau:  Chi t kh u ch ng t cĩ giá Theo Lu t Các T Ch c Tín D ng n ăm 2010 thì Chi t Kh u là vi c mua cĩ k ỳ hn ho c mua cĩ b o l ưu quy n truy địi các cơng c chuy n nh ưng, gi y t cĩ giá khác c a ng ưi th h ưng tr ưc khi đ n h n thanh tốn. Đây là m t lo i hình tín dng, theo đĩ ngân hàng nh n các ch ng t cĩ giá và trao cho khách hàng m t s ti n nh t đ nh b ng m nh giá c a ch ng t tr đi các kho n hoa h ng và lãi chi t
  27. 15 kh u. Lo i ch ng t cĩ giá mà ngân hàng th ưng nh n chi t kh u là th ươ ng phi u, bên c nh đĩ là các lo i ch ng t khác nh ư trái phi u, k ỳ phi u.  Tài tr ngo i th ươ ng Bng vi c ti p c n tài tr ngo i th ươ ng, các DNNVV cĩ quan h kinh doanh xu t nh p kh u cĩ th vay v n ngân hàng ph c v nhu c u kinh doanh c a mình. Tài tr ngo i th ươ ng bao g m các ho t đ ng mang tính tài tr c a ngân hàng, trên th c t thơng th ưng bao g m các hình th c tài tr xu t nh p kh u (Pre-export Financing), cho vay chi t kh u b ch ng t xu t kh u (Bills Discounting), cho vay m th ư tín d ng (LC Opening Line).  Bo lãnh Theo Lu t Các T Ch c Tín D ng n ăm 2010 thì b o lãnh ngân hàng là hình th c c p tín d ng, theo đĩ t ch c tín d ng cam k t v i bên nh n b o lãnh v vi c t ch c tín d ng s th c hi n ngh ĩa v tài chính thay cho khách hàng khi khách hàng khơng th c hi n ho c th c hi n khơng đ y đ ngh ĩa v đã cam k t; khách hàng ph i nh n n và hồn tr cho t ch c tín d ng theo th a thu n. Vi t Nam hi n nay, trong khuơn kh h tr các DNNVV trong vay v n ngân hàng, Ngân hàng Phát tri n Vi t Nam cĩ th phát hành b o lãnh vay v n cho các DNNVV.  Cho vay tài tr s n xu t kinh doanh Lo i hình cho vay này nh m đáp ng v n cho nhu c u s n xu t kinh doanh ca các DNNVV thơng qua ph ươ ng th c cho vay t ng l n, cho vay theo h n m c tín d ng.  Cho vay tr gĩp Lo i hình cho vay áp d ng cho các khon vay trung và dài h n đ mua s m tài s n c đ nh ph c v ho t đ ng s n xu t kinh doanh, các cơng trình xây d ng c ơ bn m i, c i t o và m r ng quy mơ s n xu t. Khi vay v n, t ch c tín d ng và khách hàng ph i xác đ nh và th a thu n s lãi ph i tr c ng v i s ti n g c đưc chia ra đ tr n theo phân k ỳ trong th i gian cho vay.
  28. 16  Cho thuê tài chính Cho thuê tài chính là ho t đng tín d ng trung và dài h n thơng qua vi c cho thuê máy mĩc, thi t b , ph ươ ng ti n v n chuy n và các đng s n khác theo hp đng cho thuê gi a bên cho thuê v i bên thuê. Ngân hàng cam k t mua máy mĩc, thi t b , ph ươ ng ti n v n chuy n và các đng s n khác theo yêu c u c a bên thuê và nm gi quy n s h u đ i v i các tài s n cho thuê. Bên thuê s d ng tài s n thuê và thanh tốn ti n thuê trong su t th i h n thuê. Khi k t thúc th i h n thuê, bên thuê đưc quy n l a ch n mua l i tài s n thuê ho c ti p t c thuê theo các điu ki n đã th a thu n trong h p đ ng cho thuê tài chính. T ng s ti n thuê theo quy đnh t i hp đ ng cho thuê tài chính, ít nh t ph i t ươ ng đươ ng v i giá tr c a tài s n đĩ t i th i đim ký h p đ ng. V m t lý thuy t, cho thuê tài chính là phươ ng cách ti p c n tín d ng trung dài h n thu n l i đ i v i các DN cĩ quy mơ v n nh , ít tài s n th ch p ho c m i thành l p.  Nghi p v bao thanh tốn Theo Lu t Các T Ch c Tín D ng n ăm 2010 thì bao thanh tốn là hình th c cp tín d ng cho bên bán hàng hoc bên mua hàng thơng qua vi c mua l i cĩ b o lưu quy n truy địi các kho n ph i thu ho c các kho n ph i tr phát sinh t vi c mua, bán hàng hố, cung ng d ch v theo h p đ ng mua, bán hàng hố, cung ng dch v . Nghi p v bao thanh tốn g n gi ng v i nghip v chi t kh u nh ưng m c phí bao thanh tốn ngân hàng thu cao h ơn do r i ro h ơn. 1.3 Ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV 1.3.1 Khái ni m Ch t l ưng tín d ng là s đáp ng t t yêu c u v v n cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a khách hàng, phù h p v i s phát tri n kinh t xã h i và đm b o s tn t i, phát tri n c a ngân hàng. Nh ư v y, ch t l ưng tín d ng đưc th hi n trên các ph ươ ng di n sau:  Đi v i khách hàng Tín d ng đưc c p ph i phù h p v i m c đích s d ng v n và đáp ng nhu cu v n c a khách hàng, v i lãi su t k ỳ h n h p lý, th t c đơn gi n, thu n ti n, thu
  29. 17 hút đưc nhi u khách hàng nh ưng v n đ m b o nguyên t c tín d ng. Kho n tín dng này ph i giúp cho khách hàng t o ra l i nhu n đ đ chi tr lãi cho kho n vay và t ăng đưc giá tr tài s n s h u cho khách hàng.  Đi v i NHTM Phm vi, m c đ , gi i h n tín d ng ph i phù h p v i th c l c c a b n thân ngân hàng và đm b o đưc khơng ch m c đ an tồn c a v n vay mà cịn c tính cnh tranh trên th tr ưng v i nguyên t c hồn tr đ y đ , đúng h n và cĩ lãi khi k t thúc h p đ ng tín d ng.  Đi v i s phát tri n c a kinh t - xã h i Tín d ng ph c v s n xu t l ưu thơng hàng hố, gĩp ph n gi i quy t vi c làm cho ng ưi lao đ ng, khai thác nh ng ti m n ăng trong n n kinh t , thúc đ y quá trình tích t và t p trung s n xu t, đáp ng đưc nh ng m c tiêu chung c a Nhà nưc v phát tri n kinh t xã h i. 1.3.2 S c n thi t ph i nâng cao ch t lưng tín d ng Năm 2007, Vi t Nam tr thành thành viên chính th c c a t ch c th ươ ng mi th gi i (WTO). N n kinh t phát tri n lên m t c p đ m i, n n kinh t h i nh p. Các ch th kinh doanh c a n n kinh t ph i đ i m t v i nh ng thách th c mi. Đĩ là làm th nào đ t n t i và phát tri n trong điu ki n c nh tranh gay g t. Trong b i c nh nh ư v y ho t đ ng tín d ng ngân hàng n i lên nh ư m t m t xích tr ng y u, tín d ng ngân hàng cĩ m t vai trị c c k ỳ quan tr ng, v i v trí là trung gian tài chính c a n n kinh t , thơng qua các ngu n l c xã h i đưc phân b và s dng m t cách h p lý và cĩ hi u qu . Tuy nhiên trong th i đim hi n nay, tín d ng đang cĩ nh ng bi u hi n khơng bình th ưng vì bên canh vi c các Ngân hàng đang gp khĩ kh ăn trong vi c c p tín d ng do lãi su t vay t ăng cao thì n quá h n, n tín dng khĩ địi đang cĩ chi u h ưng gia t ăng, ch ưa k đ n nh ng v đ b tín d ng, xí nghi p, Cơng ty phá s n, các con n ch y tr n và nh ng v c ý chi m đot tài sn Nhà n ưc, nhân dân. Do đĩ vi c nâng cao ch t l ưng tín d ng ( đc bi t là tín dng đ i v i DNNVV) là h t s c c n thi t b i vi c nâng cao ch t l ưng tín d ng đm b o an tồn trong ho t đ ng kinh doanh Ngân hàng khơng ch là v n đ quan
  30. 18 tâm c a nhà n ưc mà cịn là quan tâm chung c a xã h i b i ch t l ưng tín d ng Ngân hàng cĩ lành mnh s cĩ tác d ng thúc đ y s n xu t kinh doanh c a các thành ph n kinh t , đm b o cho n n kinh t phát tri n n đ nh và b n v ng. 1.3.3Các ch tiêu đánh giá ch t lưng tín d ng 1.3.3.1 Ch tiêu đnh tính Căn c vào tình hình c th c a m i ngân hàng trong t ươ ng quan v i tồn h th ng ngân hàng c a m i n n kinh t , m i ngân hàng s t xác đ nh tiêu chí cho các ch tiêu đnh tính khác nhau. Các ch tiêu đnh tính cĩ th đưc đánh giá trên các khía c nh sau:  Vi c th c hi n lu t, các v ăn b n, ch đ hi n hành c a ngành v ho t đ ng tín dng.  Chính sách qu n tr điu hành đúng đn, chi n l ưc phát tri n phù h p v i yêu c u c nh tranh, phát tri n kinh doanh c a ngân hàng trong t ng giai đon c th .  S đĩng gĩp c a ho t đ ng tín d ng ngân hàng đn quá trình phát tri n kinh t xã h i.  Uy tín c a ngân hàng, m c đ tho mãn c a khách hàng đi v i các kho n tín d ng. 1.3.3.2 Ch tiêu đnh l ưng Đây là các ch tiêu cĩ ý ngh ĩa r t quan tr ng trong vi c đánh giá ch t l ưng tín dng. Thơng qua các ch tiêu này, ngân hàng cĩ th xác đ nh đưc m t cách chính xác ch t l ưng tín d ng thơng qua nh ng con s c th . Vì th , nh ng con s đưa ra đ tính tốn các ch tiêu này c n ph i chính xác và đy đ . - Nhĩm ch tiêu v t ăng tr ưng tín d ng Th hi n qua cơng th c sau: Nhĩm ch tiêu này ph n ánh kh n ăng m r ng tín d ng c a ngân hàng đi v i đi t ưng khách hàng DNNVV c ũng nh ư uy tín c a ngân hàng đi v i đ i t ưng
  31. 19 khách hàng này. Các ch tiêu trên càng cao càng th hi n đưc kh n ăng c a ngân hàng trong vi c m r ng ho t đ ng tín d ng cho DNNVV. Đng th i t l t ăng tr ưng tín d ng càng cao thì ch t l ưng tín d ng ngày càng c i thi n h ơn đ phù hp v i s t ăng tr ưng tín d ng. Tuy nhiên, các ch tiêu này khơng ph n ánh h t ch t lưng tín d ng, mà nĩ ch cĩ th ph n ánh đưc quy mơ, t tr ng và t c đ t ăng tr ưng tín d ng vì đng sau các kho n tín d ng đĩ cịn ti m n nhi u r i ro. Vì v y, khi đánh giá ch t l ưng tín dng khơng ch d a vào nhĩm ch tiêu v t ăng tr ưng mà cịn ph i s d ng m t s nhĩm ch tiêu khác nh m cĩ s đánh giá tồn di n h ơn. - Nhĩm ch tiêu v n cĩ đ m b o Ch tiêu này đưc tính b ng cách l y t l ph n tr ăm gi a n cĩ tài s n đ m bo trên t ng d ư n c a NHTM t i m t th i đim nh t đ nh. Vi c cho vay cĩ TS ĐB cĩ th giúp ngân hàng gi m thi u đưc thi t h i khi r i ro tín d ng x y ra. Trong th c t , các kho n vay c n cĩ tài s n đ m b o thì thơng th ưng giá tr c a kho n vay đĩ khơng đưc v ưt quá 70% giá tr tài s n đ m b o (cịn tùy vào t ng lo i TS ĐB c th ). Các ngân hàng đc bi t là các NHTM Nhà nưc đang c g ng t ăng d n t tr ng d ư n cĩ tài s n đ m b o, b i đây là ngu n thu hi n cĩ giá tr c a ngân hàng. Bên c nh đĩ, tài s n đ m b o c ũng làm t ăng trách nhi m c a khách hàng đi vay v i kho n tín d ng đưc c p, và t o ra m i ràng bu c v l i ích gi a khách hàng và ngân hàng. Vì v y, m t t l cao hay th p c a ch tiêu d ư n cĩ tài s n đ m bo trên t ng d ư n c ũng ph n ánh đưc ch t l ưng tín d ng c a ngân hàng, xét v ch tiêu d ư n cĩ đ m b o là cao hay th p. Tuy nhiên, ch tiêu này m i ch ph n ánh kh n ăng thu h i v n c a ngân hàng khi cĩ r i ro x y ra. Đ đánh giá ch t l ưng tín dng cịn ph i xét s v n th c t ch ưa thu h i đưc khi h t h n h p đ ng tín d ng. - Nhĩm ch tiêu v n x u Bao g m các tiêu chí sau:  T l n quá h n: đưc tính b ng t l ph n tr ăm gi a n quá h n trên t ng dư n c a NHTM t i m t th i đim xác đ nh.
  32. 20 N quá h n là kho n n mà khách hàng khơng tr đưc khi đ n h n th a thu n trên h p đ ng. Ch tiêu này ph n ánh kh n ăng m t v n c a ngân hàng. T l n quá h n càng cao thì kh n ăng m t v n càng cao, ch t l ưng tín d ng th p. Theo thơng l qu c t n u t l n quá h n d ưi 5% thì đưc coi là tín d ng cĩ ch t l ưng tt và ng ưc l i  T l n xu (n phân vào nhĩm 3, 4, 5): là t l ph n tr ăm gi a n khĩ địi trên t ng d ư n quá h n c a NHTM t i m t th i đim nh t đ nh. N khĩ địi là kho n n quá h n đã quá 3 k ỳ. Ch tiêu này ph n ánh m t cách chính xác h ơn kh năng m t v n c a ngân hàng. T l này càng cao thì ch t l ưng tín d ng c a ngân hàng càng th p Vi t Nam, theo quy t đnh s 06/2008/QĐ-NHNN ngày 12/03/2008, các NHTM đt đim t i đa v ch t l ưng tín d ng khi cĩ t l n x u so v i t ng d ư n nh h ơn ho c b ng 2%. Các ch tiêu này cĩ liên quan ch t ch v i nhau và ph n ánh các m c đ r i ro tín d ng khác nhau. Đ i v i ngân hàng, vi c khách hàng khơng tr n đúng h n cĩ liên quan đn thanh kho n và r i ro thanh kho n. N khĩ địi là m t l i c nh báo cho ngân hàng. Khi đánh giá n quá h n c ũng c n ph i chú ý đ n m t s nghi p v tín d ng nh ư vi c tính tốn k ỳ h n n , điu chuy n k ỳ h n n và gia h n n d a trên nh ng c ơ s đúng đ n hay khơng. Cơ c u n đ khơng n m trong ch tiêu n quá hn, nh ưng chính n cơ c u c ũng ph n ánh ph n nào kh n ăng m t v n c a ngân hàng. N u các ngân hàng cơ c u l i n ch nh m gi m ch tiêu n quá h n mà khơng xem xét đn kh n ăng tr n c a khách hàng thì nĩ chính là nguy c ơ đi v i ngân hàng. - Nhĩm ch tiêu v t l gi a t ng d ư n cho vay so v i t ng v n huy đ ng Ch tiêu này đưc th hi n theo cơng th c sau:
  33. 21 Ch tiêu này giúp các nhà phân tích so sánh kh n ăng cho vay DNNVV c a ngân hàng v i kh n ăng huy đ ng v n DNNVV, thơng qua đĩ xác đ nh hi u qu ca m t đ ng v n huy đ ng c a DNNVV. - Nhĩm ch tiêu v vịng quay v n tín d ng Ch tiêu này đưc xác đ nh b ng doanh s thu n trên d ư n bình quân c a mt NHTM trong m t th i gian nh t đ nh, đưc tính theo cơng th c nh ư sau: Ch tiêu ph n ánh s vịng chu chuy n c a v n vay trong đĩ ch tiêu này càng tăng thì vi c t ch c và qu n lý tín d ng càng t t, ch t lu ng cho vay đưc đ m bo. Tuy nhiên đ đánh giá chính xác vịng quay v n tín d ng thì c ũng c n ph i tính ti t ng lo i vay, v i các ngành ngh kinh doanh khác nhau mà cĩ vịng quay v n tín d ng khác nhau. - Ch tiêu v l i nhu n t ho t đ ng tín d ng Li nhu n t ho t đ ng tín d ng là l i nhu n hàng n ăm t ho t đ ng cho vay ca NHTM. Ch tiêu này cao ph n ánh hi u qu c a ho t đ ng tín d ng, ch t l ưng tín d ng c a ngân hàng t t và ng ưc l i. Vì bên c nh m c tiêu an tồn thì b t k ỳ ngân hàng nào c ũng ph i h ưng đ n m c tiêu l i nhu n đ c bi t trong m t n n kinh t th tr ưng c nh tranh. Ch tiêu này th hi n rõ qua cơng th c sau: Tuy nhiên vi c đánh giá ch tiêu này c ũng cĩ tính t ươ ng đi vì cịn ph thu c vào nhi u y u t nh ư: lãi su t, khách hàng, s n ph m tín d ng, chính sách tín dng Do đĩ trong ho t đ ng ngân hàng, n u ch t l ưng tín d ng NHTM t t, ngân
  34. 22 hàng nào cĩ m c n x u th p nh t khi cĩ cùng m c d ư n và cùng m c lãi su t cho vay v i các ngân hàng khác thì l i nhu n thu đưc t ho t đ ng tín d ng s cao hơn. Tĩm l i: Đ cĩ th đánh giá ch t l ưng tín d ng m t cách tồn di n nh t thì cn ph i đánh giá đ ng b các ch tiêu. B i vì m i ch tiêu ch cĩ th đánh giá đưc ch t l ưng tín d ng là t t hay x u trên m t ph ươ ng di n nh t đ nh. 1.3.4 Các nhân t nh h ưng đ n ch t l ưng tín d ng 1.3.4.1 Nhân t ch quan - Chính sách tín d ng Chính sách tín d ng ph n ánh c ươ ng l ĩnh tài tr c a ngân hàng, đm b o ho t đng tín d ng c a ngân hàng đi đúng qu ĩ đ o. Nĩ cĩ ý ngh ĩa quy t đ nh đ n s thành cơng hay th t b i c a m t ngân hàng. C ăn c vào tình hình c th c a m i th i k ỳ mà ngân hàng ho ch đ nh cho mình m t chính sách tín d ng phù h p. M t chính sách tín d ng đúng đ n s giúp cho ngân hàng thu hút đưc khách hàng, đm bo kh n ăng sinh l i cho ho t đ ng tín d ng trên c ơ s phân tán r i ro, nh đĩ mà phát huy đưc n ăng l c c a b n thân ngân hàng đng th i t n d ng đưc s thu n li và h n ch t i đa b t l i t mơi tr ưng kinh doanh. Điu đĩ c ũng cĩ ngh ĩa là ch t l ưng tín d ng ph thu c vào s đúng đ n c a chính sách tín d ng. B t c ngân hàng nào mu n ho t đ ng tín d ng cĩ ch t l ưng đ u ph i cĩ chính sách tín dng thích h p cho ngân hàng. - Quy trình tín d ng Quy trình tín d ng bao g m nh ng quy đ nh, cách th c c n ph i th c hi n trong t ng khâu c a cơng tác tín d ng k t khi ti p nh n h s ơ, th m đ nh, cơng ch ng, giám sát quá trình cho vay cho đn khi thu h i đưc n . Ch t l ưng tín d ng cĩ đm b o đưc hay khơng tùy thu c vào s h p lý c a các quy đ nh t ng b ưc, s th ng nh t, ch t ch nh ưng khơng r ưm rà c a tồn b qui trình. - Cơng tác th m đ nh d án vay v n Th m đ nh d án là vi c dùng các ph ươ ng pháp phân tích, thu th p x lý thơng tin, s li u liên quan đn khách hàng vay v n và d án xin tài tr đ d a vào đĩ mà
  35. 23 ngân hàng đư a ra quy t đ nh cĩ tài tr hay khơng. Đây là cơng tác cĩ ý ngh ĩa r t quan tr ng, nh h ưng l n đ n ch t l ưng tín d ng. N u k t qu th m đ nh khơng chính xác s d n đ n thi t h i cho ngân hàng. Nh ư khi d án vay v n cĩ tính kh thi, DN cĩ n ăng l c s d ng v n vay nh ưng k t qu th m đ nh l i đánh giá khơng chính xác tính kh thi c a d án, đưa đn quy t đ nh ngân hàng khơng cho vay. Điu này khi n cho ngân hàng m t m t kho n l i nhu n h ơn th n a là m t m t khách hàng t t. Ng ưc l i, n u th m đ nh mà khơng đánh giá h t r i ro c a d án thì quy t đ nh cho vay s khi n ngân hàng g p r i ro khĩ cĩ th thu h i đưc v n, gi m ch t l ưng tín d ng. Cơng tác th m đ nh ph i chính xác, th n tr ng nh ưng khơng m t quá nhi u th i gian vì điu này s kéo dài th i gian th c hi n d án, ph ươ ng án s n xu t kinh doanh, gi m hi u qu s n xu t kinh doanh c a DN. Bên c nh đĩ, thơng qua quá trình th m đ nh ph ươ ng án vay v n c a khách hàng, ngân hàng cĩ th t ư v n cho ch đ u t ư trên c ơ s nh ng kinh nghi m v n cĩ c a mình, giúp cho ph ươ ng án hi u qu h ơn, đng th i th t ch t h ơn m i quan h gi a ngân hàng và khách hàng. - Thơng tin tín d ng Thơng tin tín d ng đĩng vai trị quan tr ng trong ho t đ ng tín d ng c a ngân hàng. Nh cĩ thơng tin tín d ng, ng ưi qu n lý cĩ th đưa ra nh ng quy t đ nh c n thi t liên quan đn cho vay, theo dõi và qu n lý tài kho n cho vay. Thơng tin tín dng cĩ th thu đưc t các ngu n cĩ s n ngân hàng nh ư h s ơ vay v n, thơng tin gi a các t ch c tín d ng, phân tích c a cán b tín d ng ; thơng tin t phía khách hàng nh ư ph ng v n tr c ti p, báo cáo đ nh k ỳ, t các c ơ quan, t ch c chuyên cung cp thơng tin tín d ng; ho c t các ngu n thơng tin khác nh ư báo chí S l ưng và ch t l ưng c a thơng tin cĩ đưc liên quan đn m c đ chính xác trong vi c phân tích khách hàng, đánh giá th tr ưng đ đưa ra nh ng quy t đ nh phù h p. Thơng tin càng đy đ , chính xác, tồn di n và nhanh nh y thì kh n ăng n m b t c ơ h i và phịng ng a r i ro trong ho t đ ng tín d ng càng cao, ch t l ưng tín d ng t đĩ mà đưc nâng lên. - Cơng tác t ch c và trình đ nghi p v c a cán b
  36. 24 Cán b tín d ng đĩng vai trị quan tr ng nh t đ i v i ho t đng tín d ng c a ngân hàng c ũng nh ư ch t l ưng tín d ng. Đây là nh ng ng ưi tr c ti p th c hi n t t c các khâu c a quy trình tín d ng do đĩ vi c b o đ m an tồn và tính sinh l i cho mi kho n tín d ng ph thu c vào trình đ c ũng nh ư đo đ c ngh nghi p c a cán b tín d ng. Xã h i ngày càng phát tri n thì càng địi h i ch t l ưng nhân s cao hơn đ cĩ th x lý k p th i, linh ho t và hi u qu nh ng tình hu ng cĩ th x y ra trong ho t đ ng tín d ng, giúp ngân hàng ng ăn ng a và h n ch r i ro tín d ng. Tuy nhiên, cĩ m t đ i ng ũ cán b cĩ trình đ m i ch là điu ki n c n, đ cĩ th đ m b o đưc ch t l ưng tín d ng thì vi c t ch c s p x p cán b s là điu ki n đ . Cơng tác t ch c c n ph i s p x p m t cách khoa h c, đúng ng ưi, đúng vi c, đ m b o s ph i h p nh p nhàng gi a các phịng ban, gi a các khâu ca ho t đng tín d ng. Vi c t ch c m t cách ch t ch s giúp cho ngân hàng đáp ng k p th i yêu c u c a khách hàng, gi m thi u r i ro trong quá trình ho t đ ng tín d ng, làm cho b máy c a ngân hàng ho t đ ng trơi ch y, nh p nhàng, nhanh nh y tr ưc s bi n đ ng khơng ng ng c a mơi tr ưng kinh doanh. - V n t cĩ c a ngân hàng Vn t cĩ là ti m l c c a ngân hàng, giúp cho ngân hàng cĩ đ kh n ăng, điu ki n đ m r ng tín d ng, đáp ng đưc nhu c u v v n ngày càng l n c a các DN, t ch c c ũng như các cá nhân. V n ch s h u c a ngân hàng càng l n thì kh n ăng đáp ng nhu c u vay v n càng cao. Bên c nh đĩ, v n ch s h u là điu ki n quan tr ng đ ngân hàng đu t ư đào t o cán b , nâng c p trang thi t b c ơ s v t ch t nh m nâng cao ch t l ưng ph c v , hi n đ i hĩa các quy trình k thu t, trên c ơ s đĩ nâng cao ch t l ưng tín d ng. - Trang thi t b , c ơ s v t ch t c a ngân hàng Vi c trang b đ y đ trang thi t b tiên ti n phù h p v i kh n ăng tài chính, qui mơ và ph m vi ho t đ ng c a ngân hàng s giúp cho ngân hàng đáp ng đưc yêu cu và địi h i ngày càng cao c a khách hàng v i chi phí th p. Ngồi ra, ngân hàng cịn cĩ th n m b t k p th i, chính xác thơng tin v tình hình ho t đ ng tín d ng.
  37. 25 Cp nh p nhanh v ngành ngh kinh doanh c a khách hàng vay v n c ũng nh ư hi u qu s d ng v n vay c a khách hàng trong t ng l ĩnh v c c th . Tĩm l i: Ch t l ưng tín d ng ch u nh h ưng t nhi u nhân t thu c n i ti c a m i ngân hàng. S nh h ưng c a các nhân t này là khác nhau, tùy thu c vào s phát tri n c a n n kinh t và tình hình c th c a m i ngân hàng. Vn đ c n quan tâm là làm th nào đ cĩ th phát huy đưc nh ng nh h ưng tích c c, s d ng m t cách linh ho t các nhân t này đ cĩ th th c hi n ho t đng tín d ng cĩ ch t l ưng. 1.3.4.2 Nhân t khách quan - Khách hàng Khi ngân hàng c p m t kho n tín d ng cho khách hàng thì vi c đ m b o an tồn và tính sinh l i c a kho n v n đĩ ph thu c r t nhi u vào chính khách hàng vì lúc đĩ h là ng ưi n m gi kho n tín d ng. Do đĩ, khách hàng là m t trong nh ng nhân t quan tr ng nh t nh h ưng t i ch t l ưng tín d ng. N u ch cĩ s n l c t phía ngân hàng thì kho n tín d ng đưc c p c ũng khơng đưc coi là cĩ ch t l ưng. Đ đ m b o tính an tồn và hi u qu cho các kho n tín d ng c a ngân hàng thì khách hàng ph i cĩ n ăng l c (v tài chính, qu n lý điu hành, trình đ lao đ ng ), d án kinh doanh kh thi và cĩ đo đ c ngh nghi p, cĩ nh ư v y thì ch t l ưng tín dng m i đưc nâng cao. Năng l c tài chính c a khách hàng mà c th đây là các DNNVV th hi n kh n ăng sinh lãi, v n t cĩ, TS ĐB N ăng l c tài chính càng cao thì kh n ăng tr n c a DN càng cao, đm b o đưc tính an tồn cho kho n v n tín d ng. Năng l c qu n lý điu hành và trình đ c a lao đ ng trong DN c ũng khơng kém ph n quan tr ng. Đây là y u t mang tính quy t đ nh đ n vi c sinh l i c a kho n tín d ng. Kh n ăng làm vi c, trình đ c ũng nh ư n ăng l c qu n lý c a DN s làm cho kho n v n đưc s d ng đúng m c đích, cĩ hi u qu t o ra l i nhu n cho DN đ đ DN cĩ th tr lãi cho ngân hàng đy đ , đúng h n và t ăng đưc v n ch s h u nh ư k ho ch đã đ ra.
  38. 26 - Mơi tr ưng kinh t Mơi tr ưng kinh t là ti n đ cho m i ho t đ ng s n xu t kinh doanh trong nn kinh t đĩ. N n kinh t phát tri n n đ nh s làm cho các ho t đ ng kinh t di n ra trơi ch y. Trong n n kinh t y, ho t đ ng tín d ng s khơng ph i ch u nh h ưng ca l m phát, kh ng ho ng hay nh ng s bi n đ ng b t th ưng c a lãi su t, vì v y mà ch t l ưng tín d ng đưc đm b o h ơn. Trong tr ưng h p này thì ch t l ưng tín dng ph thu c ch y u vào các nhân t ch quan t c là các nhân t thu c phía NHTM. Vì v y, đ nâng cao ch t l ưng tín d ng thì cơng tác d báo và kh n ăng n m bt thơng tin th tr ưng, kh n ăng ng phĩ k p th i tr ưc nh ng bi n đ ng b t th ưng c a n n kinh t là vơ cùng quan tr ng đ i v i m i NHTM. - Mơi tr ưng chính tr - xã h i Mơi tr ưng chính tr - xã h i t o nên s n đ nh trong kinh doanh c a các ch th trong n n kinh t đĩ. Trong m t n n kinh t dù phát tri n đ n đâu nh ưng khơng cĩ s n đ nh v chính tr c ũng nh ư xã h i thì c ũng r t khĩ thu hút các nhà đu t ư nĩi chung và các NHTM nĩi riêng. Vì cho dù l i nhu n cĩ th cao nh ưng r i ro cũng r t cao và các nhà đu t ư khĩ cĩ th l ưng trưc đưc nh ng r i ro, thi t h i cĩ th x y ra. S b t n v chính tr xã h i cịn cĩ th tác đ ng đ n nh ng kho n tín dng đã c p phát thơng qua s tác đ ng b t l i c a nĩ đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các DN đang ho t đ ng trong mơi tr ưng đĩ.Vì vy nĩ làm cho ch t lưng tín d ng gi m xu ng. Bên c nh đĩ, mơi tr ưng xã h i cịn ph n ánh b ng trình đ dân trí c ũng nh ư nh n th c c a dân c ư đĩ. N u trình đ dân trí th p, kém hi u bi t thì s gi m hi u qu s d ng v n vay, vì v y ho t đ ng tín d ng s khơng đt đưc ch t l ưng. - Mơi tr ưng pháp lý Nhân t pháp lý bao g m tính đ ng b c a h th ng pháp lu t, tính đ y đ , ch t ch và th ng nh t c a các v ăn b n pháp lu t g n li n v i s th c thi pháp lu t mt cách nghiêm túc. Th c ti n kinh t th tr ưng cho th y pháp lu t là b ph n khơng th thi u trong n n kinh t th tr ưng cĩ s điu ti t v ĩ mơ c a Nhà n ưc.
  39. 27 Pháp lu t khơng phù h p v i nh ng yêu c u phát tri n c a n n kinh t thì m i ho t đng trong n n kinh t khơng th ti n hành trơi ch y đưc. Vi c t o l p m t mơi tr ưng pháp lý thu n l i giúp các NHTM m nh d n đ u t ư c ũng nh ư xây d ng và ti n hành các ph ươ ng án kinh doanh c a mình. Ch t l ưng tín d ng s đưc nâng lên nh các ph ươ ng án kinh doanh cĩ hi u qu gi a ngân hàng và DN, s h p tác ca h đưc pháp lu t b o v .
  40. 28 KT LUN CHƯƠ NG 1 Trong nh ng n ăm qua, n n kinh t n ưc ta đã đt đưc nh ng thành t u r t quan tr ng: c ơ c u kinh t cĩ chuy n d ch theo h ưng ti n b , t ăng tr ưng n đ nh trong m t th i gian khá dài. K t qu đĩ cĩ s đĩng gĩp khơng nh c a các DNNVV thu c các thành ph n kinh t n ưc ta. DNNVV trong th i gian qua cĩ b ưc phát tri n nhanh v s l ưng, tham gia vào các lo i hình kinh t và đĩng gĩp vào s t ăng tr ưng GDP c a n ưc ta ngày càng cao và quan tr ng, t o ra cơng ăn vi c làm cho ng ưi lao đ ng. Theo d tính trong t ươ ng lai thì nhu c u v n c a các DNNVV ngày càng tăng nh m đáp ng yêu c u c a s n xu t đ t o ra n ăng l c m i, nâng cao kh n ăng cnh tranh c a các DN. Đ ho t đ ng kinh doanh phát tri n hi u qu và c nh tranh đưc trên th tr ưng, các DN c n ph i cĩ mt l ưng v n khơng nh , mà v n t cĩ ca DN ch đáp ng đưc ph n nào nhu c u v n c a h . Đ c bi t là đi v i DNNVV do v n t cĩ ít nên nhu cu v v n là r t c p thi t. Vì v y ngân hàng chính là n ơi mà các DN này tìm đn đ gi i quy t các khâu v v n. Tín d ng c a các ngân hàng là m t trong nh ng hình th c s d ng v n đ i v i các DN nĩi chung và các DNNVV nĩi riêng. Tuy nhiên trong nh ng n ăm qua, v n đ tín d ng đ i v i các DNNVV g p khơng ít nh ng khĩ kh ăn và t n t i nh ư: s an tồn, ch t l ưng, hi u qu đ c bi t là v n đ ch t l ưng c a các kho n tín d ng đ i v i các DNNVV cịn gp nhi u b t c p và ch ưa đt hi u qu cao. Đây là m i quan tâm hàng đu c a các ngân hàng trong đĩ cĩ OCB. Nâng cao ch t l ưng tín d ng luơn là m t v n đ c p thi t và quan tr ng đ i v i các ngân hàng, vì ch t l ưng tín d ng liên quan tr c ti p đ n quá trình ho t đ ng kinh doanh ca ngân hàng.
  41. 29 CH ƯƠ NG 2 TH C TR NG CH T L ƯNG TÍN D NG Đ I V I DOANH NGHI P NH VÀ V A T I OCB 2.1 Đơi nét v ngân hàng TMCP Ph ươ ng Đơng (OCB) 2.1.1 Gi i thi u chung v OCB Ngân hàng th ươ ng m i c ph n Ph ươ ng Đơng cĩ tên ti ng Anh là Orient Commercial Joint Stock Bank, vi t t t là OCB. H i s chính đ t t i s 45 đưng Lê Du n, Qu n 1, TP.HCM, Vi t Nam. Đn ngày 20/07/2011 v n điu l ca OCB là 3.000.000.000.000 đng. Hi n cĩ 85 chi nhánh và phịng giao d ch t i h u h t các đ a bàn kinh t tr ng đim trên tồn qu c, v i h ơn 1.600 cán b , nhân viên, OCB đang d n kh ng đ nh v th c a mình trên con đưng h i nh p. 2.1.2 L ch s hình thành và phát tri n Ngày 10 tháng 06 n ăm 1996, OCB chính th c đưc thành l p theo quy t đ nh s 1114/GP–VB do UBND TP.HCM c p ngày 08/05/1996, v i th i h n ho t đ ng là 99 n ăm, đưc NHNN Vi t Nam c p gi y phép ho t đ ng s 0061/NH-GP ngày 13/04/1996. Các c đơng l n c a OCB g m cĩ: Ngân hàng BNP Paribas (Pháp), T ng Cơng Ty B n Thành (Ben Thanh Group), V ăn Phịng Thành y TP.HCM, NHTM c ph n Ngo i th ươ ng Vi t Nam (VCB) v i t tr ng c ph n n m gi nh ư sau: Bi u đ 2.1: C ơ c u c đơng c a OCB
  42. 30 Trong quá trình phát tri n t khi thành l p đ n nay, OCB đã gia nh p Hi p Hi Vi n Thơng Tài Chính Liên Ngân Hàng Tồn C u ( SWIFT) và tham gia ch ươ ng trình RDF II (2002), tham gia thành l p cơng ty c ph n d ch v th SMART LINK, phát hành th LUCKY OCB nh m ph c v t t nh t nhu c u thanh tốn c a khách hàng. Bên c nh đĩ OCB c ũng đã hồn t t vi c tri n khai Online ti n gi tồn h th ng (08/2008), hồn t t chuy n đ i s li u và đư a h th ng ph n m m ngân hàng lõi T24 vào s d ng trong tồn ngân hàng (2010), ký k t v i cơng ty ki m tốn Ernst &Young v vi c cung c p d ch v h tr hồn thi n h th ng x p hng tín d ng n i b (09/2009). V vi c l a ch n đ i tác chi n l ưc n ưc ngồi đ nâng cao ch t l ưng ho t đng kinh doanh, h i nh p v i tài chính tồn c u thì OCB đã l a ch n đưc đ i tác chi n l ưc n ưc ngồi đĩ là ngân hàng BNP PARIBAS, C ng Hịa Pháp (2002) đ nm gi 12.52% v n điu l c a OCB. BNP Paribas là m t trong nh ng t p đồn hàng đu Châu Âu và là m t trong 06 ngân hàng m nh nh t th gi i theo đánh giá xp h ng c a Standard & Poor’s. BNP s h tr lâu dài cho OCB v cơng ngh thơng tin, qu n lý r i ro, ki m tốn và tái c u trúc ngân hàng, tài chính, phát tri n các s n ph m, d ch v ngân hàng bán l , c ũng nh ư kh n ăng ti p c n n ăng l c c a tp đồn BNP nh m nâng cao v th c a OCB trong th i gian trung và dài h n 2.1.3 Nh ng thành t u đ t đưc Vi vi c khơng ng ng nâng cao ch t l ưng trong quá trình ho t đ ng kinh doanh, đĩng gĩp tích c c vào hi u qu vào s nghi p phát tri n kinh t xã h i c a đt n ưc thì OCB đã đt đưc nh ng thành tích và các gi i th ưng quan tr ng sau:  “Mt trong 10 NHTM Vi t Nam đưc hài lịng nh t n ăm 2008” do ng ưi tiêu dùng bình ch n qua ch ươ ng trình kh o sát c a Trung tâm nghiên c u ng ưi tiêu dùng và DN bình ch n.  “Top 500 DN l n nh t Vi t Nam” do Vietnamnet bình ch n (2008).  “ Sao vàng đt Vi t” do hi p h i DN Tr Vi t Nam trao t ng (2008).  “ Sao vàng Ph ươ ng Nam ” do hi p h i DN Tr Thành ph H Chí Minh trao t ng. (2008).
  43. 31  “C thi đua c a NHNN t ng đơn v cĩ thành tích xu t s c d n đ u phong trào thi đua ngành Ngân hàng Vi t Nam” (2009)  “Bng ch ng nh n Th ươ ng hi u ch ng khốn uy tín và danh hi u cơng ty Đi chúng tiêu bi u” do NHNN và trung tâm thơng tin tín d ng trao t ng n ăm 2009.  “Cúp DN Th ươ ng m i d ch v tiêu bi u, DN vì c ng đ ng n ăm 2009”.  OCB đưc Citibank – thu c T p đồn tài chính hàng đu c a M (Citigroup) trao b ng ch ng nh n “Ngân hàng th c hi n xu t s c nghi p v Thanh Tốn Qu c T 2009”.  Gi i th ưng “Th ươ ng hi u Ch ng khốn uy tín” l n th 2 liên ti p do Hi p hi Kinh doanh Ch ng khốn Vi t Nam (VASB) trao t ng n ăm 2010. 2.1.4 Sn ph m, d ch v c a OCB OCB th c hi n t t c các s n ph m, d ch v hi n cĩ c a m t ngân hàng hi n đi trên các l ĩnh v c sau: − Nh n các lo i ti n g i, ti n g i ti t ki m, k ỳ phi u b ng VND và ngo i t t các t ch c kinh t và cá nhân v i lãi su t linh ho t, h p d n. Ti n g i c a các thành ph n kinh t đưc b o hi m theo qui đ nh c a Nhà n ưc. − Th c hi n đ ng tài tr b ng VND, USD các d án, ch ươ ng trình kinh t ln v i t ư cách là ngân hàng đu m i ho c ngân hàng thành viên v i th t c thu n li nh t, hồn thành nhanh nh t. − Cho vay các thành ph n kinh t theo lãi su t th a thu n v i các lo i hình cho vay đa d ng: ng n h n, trung, dài h n b ng VND và các ngo i t m nh. − Thanh tốn xu t nh p kh u hàng hố và d ch v , chuy n ti n b ng h th ng SWIFT v i các ngân hàng l n trên th gi i b o đ m nhanh chĩng, an tồn, chi phí th p. − Chuy n ti n nhanh chĩng trong và ngồi n ưc, v i d ch v chuy n ti n nhanh Western Union, chuy n ti n du h c sinh, ki u h i. − Mua bán trao ngay và cĩ k ỳ h n các lo i ngo i t ; hốn đ i ng ai t .
  44. 32 − Cung c p d ch v ki m ngân t i ch , d ch v thu h , chi h theo yêu c u ca khách hàng, d ch v rút ti n t đ ng 24/24 (ATM). − Th c hi n các d ch v khác v tài chính, ngân hàng. 2.1.5 Kt qu ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng trong th i gian qua 2.1.5.1 T ng quan n n kinh t Vi t Nam n ăm 2010 Năm 2010, n n kinh t Vi t Nam đưc đánh giá là đã ph c h i và t ăng tr ưng kh quan. T ăng tr ưng GDP đ t 6,78% trong đĩ đ c bi t là khu v c s n xu t cơng nghi p v ưt lên g n 14%. Kim ng ch xu t kh u đ t 71,6 t USD, t ăng 25,5% so v i n ăm 2009 trong khi kim ng ch nh p kh u đ t 84 t USD, t ăng 20,1% so v i năm 2009. Bên c nh đĩ, ch s tiêu dùng c ũng t ăng v ưt m c d báo và đt m c 2 con s là 11,75%. Đi v i ngành tài chính-ngân hàng, các s d ư ho t đ ng kinh doanh đ u t ăng nh ư huy đng v n t ăng 27,2%, d ư n t ăng 29,81% so v i n ăm 2009. T ng ph ươ ng ti n thanh tốn t ăng 25,3% so v i n ăm 2009. S t ăng tr ưng này là “khá nĩng” trong nh ng tháng cu i n ăm v i hi n t ưng lãi su t bùng n trong b i c nh l m phát cao, giá vàng và ngo i t t ăng k l c. Tr ưc tình hình đĩ, đ gi m b t áp l c lên th tr ưng v n và ti n t , NHNN đã điu ch nh t ăng 1% trên các m c lãi su t: lãi su t c ơ b n lên 9%, lãi su t tái c p vn lên 9%, lãi su t tái chi t kh u lên 7% đng th i giám sát ch t ch m c lãi su t huy đng đng thu n 14%. NHNN c ũng gia h n th i gian t ăng v n điu l c a các ngân hàng lên 3000 t đ ng đ n 31/12/2011. Vi chính sách điu hành v ĩ mơ đã đưc chu n b tr ưc, n n kinh t Vi t Nam đưc k ỳ v ng s ti p t c t ăng tr ưng và d ki n t ăng tr ưng GDP đ t m c 7%-7,5% trong n ăm 2011. 2.1.5.2 K t qu ho t đ ng kinh doanh c a OCB n ăm 2010 và 06 tháng đu năm 2011 Trong b i c nh kinh t , xã h i nh ư trên nh ưng v i s tin t ưng c a khách hàng, s n l c OCB đã g t hái đưc m t s thành qu trong ho t đ ng và hồn thành ch tiêu ch y u n ăm 2010 đưc Đ i h i c đơng giao. C th nh ư: l i nhu n
  45. 33 tr ưc thu đ t 100,6% k ho ch, t ăng 48,1% so v i n ăm 2009; tng tài s n t ăng 55,3% so v i đ u n ăm; đ n cu i n ăm 2010, t l n x u (NPL) gi m cịn 2,05% so vi t ng d ư n , m ng l ưi ho t đ ng đưc nâng lên 79 đa đim kinh doanh. Bng 2.1 M t s ch s tài chính ch y u ĐVT: t đ ng Các ch tiêu 2008 2009 2010 30/06/2011 Tng TS 10.095 12.686 19.690 21.787 VCSH 1.591 2.331 3.140 3.220 Tng TN 1.477 1.347 2.360 1.338 Tng CP 1.396 1.075 1.958 1.958 LN tr ưc thu 81 272 402 1,187 LN sau thu 65 206 304 113 Ch s tài chính ROA 0,64% 1,62% 1,54% 0.51% ROE 4,09% 8,83% 9,68% 3.50% (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Rõ ràng thơng qua b ng 2.1 thì t ng thu nh p c a OCB đ u t ăng trong các năm qua trong đĩ t ng thu nh p n ăm 2010: 2.360 t đ ng, t ăng 75,2 % so v i n ăm 2009. OCB c ũng cĩ s chuy n bi n tích cc trong vi c gia t ăng l i nhu n, c th năm 2010 l i nhu n sau thu là 304 t đ ng, t ăng 98 t đ ng so v i n ăm 2009. Riêng trong quý II/2011, l i nhu n sau thu c a OCB đ t 113 t đ ng, b ng 37,17% năm 2010. Ngồi ra các ch s ROA, ROE c a OCB c ũng đưc c i thi n và n đ nh, nâng cao hi u qu kinh doanh nh ư ROA n ăm 2010: 1,54% và ROE n ăm 2010: 9,68%. 2.2 TÌNH HÌNH HUY ĐNG V N VÀ CHO VAY T I OCB 2.2.1 Ho t đ ng huy đ ng v n Trong ho t đ ng kinh doanh c a b t k ỳ ngân hàng nào, ngu n v n và c ơ c u ngu n v n luơn gi m t vai trị h t s c quan tr ng, nĩ quy t đ nh quy mơ, ph m vi ho t đ ng. OCB đã t ng b ưc khai thác t i đa ngu n v n nhàn r i trong xã h i t các t ch c kinh t và m i t ng l p dân c ư, đm b o s t ăng tr ưng ngu n v n n đnh, b n v ng.
  46. 34 2.2.1.1 Th c tr ng huy đ ng v n Hi n nay OCB huy đ ng v n d ưi các hình thc: ng n h n, trung và dài h n qua các hình th c ti n g i thanh tốn, phát hành gi y t cĩ giá (k ỳ phi u, trái phi u). Bên c nh đĩ, các lo i hình ti n g i đa d ng đ khuy n khích khách hàng g i ti n nh ư: ti n g i cĩ lãi su t l ũy ti n, ti n g i ti t ki m linh ho t, ti n g i b c thang và d ch v SMS Banking, Internet Banking t o s thu n l i cho khách hàng l a ch n hình th c g i ti n phù h p nh t. OCB c ũng th c hi n các ch ươ ng trình khuy n mi đ thu hút dịng ti n t dân c ư nh ư ch ươ ng trình “Gi ti n-Trúng vàng”, “Tài kho n Thơng Minh” đ c nh tranh v i các ngân hàng khác trong vi c huy đ ng v n. Ngồi ra OCB c ũng đã xây d ng đưc m i quan h v i các đ nh ch tài chính khác nh ư các t ch c phát hành th (Visa, Mastercard), liên minh th v i Vietcombank, Cơng ty chuy n ti n Western Union, các đ i lý ch p nh n th , đ i lý chi tr ki u h i, liên k t v i Ngân hàng TMCP Sài Gịn Th ươ ng Tín trong d ch v chuy n ti n nhanh, cùng v i vi c đ y m nh cơng tác ti p th th trong các b ph n dân c ư, cơng ty, đồn th đã thu hút ngu n v n nhàn r i trong dân c ư, gĩp ph n tăng ngu n v n huy đ ng cho Ngân hàng. Bng 2.2: Tình hình huy đng v n t i OCB trong giai đon 2008 - 2010 ĐVT: t đ ng Năm Năm 2009 Năm 2010 2008 Ch tiêu Tăng Tăng Giá Giá tr tr ưng Giá tr tr ưng tr (+/-%) (+/-%) 1. Theo lo i hình 8.262 10.046 15.236 Th tr ưng 1 và Phát hành 6.796 8.968 32% 10.816 21% gi y t cĩ giá Th tr ưng 2 1.466 1.078 -26% 4.420 310% 2. Theo lo i ti n t 8.262 10.046 15.236 VND 7.605 9.084 19% 14.511 60% Vàng ,ngo i t 657 962 46% 725 -25% 3. Theo hình th c ti n g i 8.262 10.046 15.236
  47. 35 Ti n g i c a TCKT 2.237 3.148 41% 2.118 -33% - DN ngồi qu c doanh và 1.621 2.506 55% 1.765 -30% các đi tưng khác - Doanh nghi p qu c 599 566 -6% 351 -38% doanh - Doanh nghi p cĩ v n đ u 17 76 347% 2 -97% tư n ưc ngồi Ti n g i c a cá nhân 4.384 4.694 7% 6.566 40% Ti n g i c a các đ i t ưng 175 209 19% 3 1082% khác Phát hành gi y t cĩ giá 917 2.129 132% Ti n g i t ch c tín d ng 1.466 1,078 -26% 4.420 310% 4.Theo k ỳ h n n 8.262 10.046 15.236 - Huy đng v n ng n h n 6.521 7.049 8% 9.081 53% - Huy đng v n trung và 1.741 2.997 72% 6.155 49% dài h n Tc đ t ăng tr ưng 22% 52% ngu n v n huy đơng (Ngu n: Báo cáo th ưng niên c a OCB giai đon 2008-2009-2010 ) S li u trên b ng 2.1 cho th y OCB r t chú tr ng đ n cơng tác huy đ ng v n nên hàng n ăm đu cĩ t c đ t ăng tr ưng cao. T i th i đim 31/12/2010, t ng ngu n vn huy đng c a OCB đ t 15.236 t đ ng, t ăng 5.190 t đ ng so v i n ăm 2009 đ t tc đ t ăng tr ưng là 52%. Trong đĩ, v n huy đ ng VND cĩ t c đ t ăng tr ưng cao vi m c t ăng tr ưng là 60% so vi năm 2009. Do n ăm 2010 lãi su t huy đ ng VND ca các NHTM bao g m c OCB đưc đ y lên khá cao đã thu hút l ưng l n ti n gi trong dân chúng, huy đ ng vàng và ngo i t ch y u là USD gi m. Do giá USD và giá vàng t ăng trong khi lãi su t c a ngân hàng th p nên ng ưi dân ít g i trong ngân hàng mà ch y u giao d ch bên ngồi đ đ u c ơ ki m l i. Ngu n v n huy đ ng chính c a OCB là t ngu n v n nhàn r i trong dân c ư chi m t tr ng cao nh t trong t ng v n huy đ ng (43%) và đt 6.566 t đ ng, ngu n vn huy đ ng t các t ch c kinh t đ t 2.118 t đ ng, gi m 33%. Điu này là do lãi su t cho vay c a ngân hàng t ăng nên các DN ch y u dùng ngu n v n t cĩ đ
  48. 36 b sung v n l ưu đng cho nên ngu n v n huy đ ng đ i v i kh i kinh t này gi m xu ng. Nu phân theo k ỳ h n n thì ngu n v n huy đ ng ng n h n và trung, dài h n đu t ăng do m ng l ưi ho t đ ng đưc nâng lên 79 đa đim kinh doanh nên đa bàn ho t đ ng đưc m r ng và thu hút thêm nhi u đ i t ưng g i ti n, cùng v i chính sách lãi su t phù h p gĩp ph n t o nên s t ăng tr ưng ngu n v n huy đ ng t i chi nhánh th hi n rõ qua bi u đ sau: Biu đ 2.2: T ăng tr ưng huy đ ng v n theo k ỳ h n 2.2.1.2 Đánh giá chung v ho t đ ng huy đ ng v n  Nh ng k t qu đ t đưc  Ngu n v n huy đ ng liên t c t ăng tr ưng, t c đ t ăng tr ưng n ăm sau luơn cao h ơn n ăm tr ưc. Vi c t ăng lên c a ngu n v n huy đ ng đã t o điu ki n cho OCB m r ng ho t đ ng cho vay cho các ch th trong n n kinh t  Nh m c nh tranh v i các ngân hàng khác trong ho t đ ng huy đ ng vn, OCB đã đư a ra nh ng chính sách lãi su t huy đ ng phù h p, mang tính c nh tranh cao trong khuơn kh pháp lu t cho phép cùng v i các ch ươ ng trình khuy n m i hp lý đã t o điu ki n gia t ăng ngu n v n huy đ ng cho ngân hàng.  Vi c liên k t v i các cơng ty ki u h i, các đ i tác tài chính qu c t đng th i h th ng thơng tin đin t đưc c i thi n, chính xác, b o m t, qu ng bá vi c phát hành th lucky OCB t o điu ki n gia t ăng ngu n v n huy đ ng d ưi hình th c ti n g i thanh tốn cho ngân hàng.
  49. 37  Cơ c u ngu n v n huy đ ng đưc c i thi n trong đĩ v n huy đ ng trung và dài h n, ngu n v n huy đ ng t dân c ư t ăng lên đã b o đm cho ho t đ ng thanh kho n c a ngân hàng thêm an tồn.  Nh ng m t t n t i và các y u t khách quan nh h ưng đ n cơng tác huy đng v n:  Ho t đ ng huy đ ng v n t các t chc kinh t gi m sút nh h ưng đ n ngu n v n huy đ ng c a ngân hàng.  Ngu n v n huy đ ng b ng ngo i t gi m nh h ưng đ n ho t đ ng cho vay ngo i t tài tr nh p kh u.  S c nh tranh trong vi c huy đ ng v n c a các NHTM nh h ưng l n đn ho t đ ng và kh n ăng huy đng v n c a OCB do kéo theo cu c đua lãi su t huy đng ng m, đ y lãi su t cho vay t ăng cao, nh h ưng ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng.  Th ph n huy đ ng v n c a ngân hàng cĩ th b thu h p do s xu t hi n ca các ngân hàng cĩ v n đ u t ư n ưc ngồi, các đnh ch tài chính phi ngân hàng, các lo i th tr ưng tài chính. 2.2.2 Ho t đ ng cho vay Trong ho t đ ng kinh doanh c a NHTM, hai khâu quan tr ng nh t là huy đng v n và cho vay trong đĩ cho vay là ho t đ ng ch y u c a ngân hàng, nĩ quy t đnh ph n l n đ n hi u qu kinh doanh và quá trình chu chuy n v n c a Ngân hàng. Vi c phân tích h th ng các ch tiêu sau s làm rõ th c tr ng ho t đ ng cho vay c a OCB: 2.2.2.1 Phân tích d ư n theo lo i ti n t Vi c phân lo i d ư n theo lo i ti n t cho th y t tr ng d ư n cho vay theo các lo i ti n t : VND, vàng và ngo i t th hi n rõ qua b ng t ng h p sau:
  50. 38 (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Qua b ng s li u trên cho th y t c đ t ăng tr ưng c a ho t đ ng tín d ng c a OCB cĩ xu h ưng ngày càng t ăng, theo đĩ d ư n cho vay t i th i đim 31/12/2010 đt 11.585 t đ ng, t ăng 2.922 t đ ng v i t c đ t ăng 33% so v i n ăm 2009. So v i ch tiêu k ho ch đ ra là 10.416 t đ ng thì d ư n cho vay c a OCB trong n ăm 2010 vưt 11% so v i k ho ch đ ra. Bi u đ 2.3: D ư n cho vay theo phân lo i ti n t Theo vi c phân lo i d ư n cho vay theo lo i ti n t thì d ư n cho vay VND luơn đt t tr ng cao trong t ng d ư n v i t tr ng trung bình trên 90%. Trong n ăm 2010 do th c hi n theo ngh quy t s 18/NQ-CP ngày 06/04/2010 v vi c thúc đ y xu t kh u, h n ch nh p siêu, c i thi n cán cân thanh tốn đ ng th i giá vàng và USD liên t c bi n đ ng khơng ng ng d n đn vi c cho vay b ng ngo i t và vàng ca OCB gi m 45%, bù l i OCB t p trung vào cho vay VND v i d ư n ưc đ t
  51. 39 11.295 t đ ng đ t ăng c ưng ph c v cho các DN s n xu t kinh doanh v i t c đ tăng tr ưng là 39%, chi m 97,5% t tr ng cho vay. 2.2.2.2 Phân tích d ư n theo theo th i gian Đ th y đưc c ơ c u d ư n cho vay c a ngân hàng theo t ng k ỳ thì ph i đi sâu vào vi c phân lo i d ư n theo th i gian nh ư sau: (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Trong c ơ c u d ư n cho vay theo k ỳ h n n thì rõ ràng d ư n cho vay ng n hn luơn đt t tr ng cao nh t v i d ư n trong n ăm 2010 đ t 6.640 t đ ng, chi m 57,32% t ng d ư n và t ăng 1.953 t đ ng so v i n ăm 2009. D ư n cho vay trung và dài h n đ t 5.125 t đ ng, chi m 42,68% trong t ng d ư n , t ăng 1.149 t đ ng so v i năm 2009 trong khi đĩ t ng ngu n v n huy đ ng trung và dài h n là 6.155 t đ ng. Nh ư v y ngân hàng ch s d ng 83,26% ngu n v n huy đ ng trung và dài h n đ cho vay và khơng cĩ s d ng ngu n v n huy đ ng ng n h n cho kho n vay dài h n, nên ri ro thanh kho n v k ỳ h n huy đ ng đưc đ m b o. Đây là y u t c i thi n so v i năm 2009. Tuy nhiên do t tr ng d ư n vay v n trung, dài h n t ăng nhanh h ơn t tr ng huy đ ng v n trung, dài h n trong khi v n ch s h u c a OCB ch ưa cao cho nên r i ro thanh kho n x y ra khi ngu n v n huy đ ng trung, dài h n khơng đáp ng đ d ư n vay trung, dài h n. Do đĩ OCB c n cân nh c cân đ i gi a ngu n và s d ng vn h p lý đ tránh x y ra r i ro thanh kho n.
  52. 40 Bi u đ 2.4: Phân lo i d ư n theo th i gian n ăm 2010 Xét theo t c đ t ăng tr ưng thì d ư n cho vay trung h n cĩ b ưc t ăng tr ưng mnh trong các n ăm qua, trong đĩ n ăm 2009: tăng tr ưng 114,11%, n ăm 2010 tăng tr ưng 76,71%, k đ n là d ư n cho vay ng n h n vi m c tăng tr ưng 21,52% trong năm v a qua. Tuy nhiên xét v s tuy t đ i thì d ư n cho vay ng n h n đ t giá tr tăng cao nh t trong các lo i d ư n theo th i gian do giá tr cho vay trung và dài h n ch chi m 74% d ư n cho vay ng n h n n ăm 2010. Theo đnh hưng c a Nhà n ưc trong n a cu i n ăm 2010 và n ăm 2010 v vi c h n ch tín d ng phi s n xu t v m c 22% t i th i đim tháng 30/06/2011 và 16% t i th i đim 31/12/2011 thì d ki n d ư n ng n h n ph c v cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh s cịn t ăng trong th i gian ti. 2.2.2.3 Phân tích d ư n theo ngành kinh t Vi c phân lo i d ư n cho vay theo ngành kinh t cho th y d ư n cho vay phân hĩa theo t ng ngành kinh t c th sao cho phù h p v i chi n l ưc phát tri n kinh doanh c a ngân hàng và chính sách phát tri n tín d ng c a NHNN. Vi c phân lo i này th hi n chi ti t qua b ng th ng kê sau:
  53. 41 (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Da vào b ng 2.5 nh ư trên cĩ th nh n th y đã cĩ s d ch chuy n d ư n cho vay gi a các ngành trong các n ăm qua trong đĩ ngành d ch v t i h gia đình đã cĩ s t ăng tr ưng m nh m t m c 0,12% n ăm 2008 đã t ăng lên 38,61% n ăm 2010. Nguyên nhân là do OCB d n t p trung vào vi c cho vay các h kinh doanh cá th và các DNNVV cĩ hi u qu kinh doanh t t khi mà s l ưng đă ng ký thành l p m i c a các đi t ưng kinh t này ngày càng t ăng và mang l i nhi u l i nhu n cho ngân hàng trong th i bu i c nh tranh ngày càng gay g t gi a các ngân hàng, k c ngân hàng nưc ngồi, trong vi c c nh tranh th ph n này. Vi c cho vay đ i t ưng kinh t này cũng phù h p vi đ nh hu ng phát tr n kinh t c a chính ph trong vi c khuy n khích các đi t ưng này s n xu t kinh doanh. Bên c nh đĩ OCB c ũng t ăng d n t tr ng cho vay đ i v i các ngành cơng nghi p (ch y u là ngành cơng nghi p ch bi n) và xây d ng t 7,01% n ăm 2008 đã tăng lên 21,43% n ăm 2010 do nhu c u xây d ng c ơ s h t ng và tái t o s n ph m xu t kh u ngày càng t ăng. 2.2.2.4 Phân lo i d ư n theo hình th c đ m b o n vay Vi c phân lo i d ư n theo hình th c đ m b o ti n vay theo b ng phân lo i sau:
  54. 42 (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Thơng qua b ng 2.6 cĩ th nh n th y d ư n cĩ đ m b o b ng tài s n c a OCB đã t ăng d n t trng qua t ng n ăm t m c 83,5%/2008 t ăng lên 90,80%/2010, đng th i gi m d n t tr ng d ư n khơng cĩ đ m b o b ng tài s n v m c h p lý. Nguyên nhân là do trong n ăm v a qua lãi su t cho vay t ăng cao, l m phát và chi phí đu vào t ăng đã làm nh h ưng đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a DN cùng v i chính sách si t ch t tín d ng c a NHNN làm cho r i ro tín d ng t ăng lên. Do đĩ đ đ m b o an tồn cho ho t đ ng tín d ng m c t i đa thì OCB h n ch vi c cho vay tín ch p, ch ch p nh n cho vay đ i v i nh ng khách hàng l n, cĩ uy tín và th ươ ng hi u trên th tr ưng, cĩ ph ươ ng án kinh doanh và hi u qu vay v n kh thi. Bên c nh đĩ OCB t ăng c ưng lo i hình d ư n cĩ đ m b o b ng tài s n theo ph ươ ng án vay v n kh thi và ngu n tr n đáng tin c y. 2.3 Th c tr ng ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB 2.3.1 Th c tr ng cho vay đ i v i DNNVV t i NHTM  Thng kê s l ưng DNNVV vay v n các NHTM Nu tr ưc n ăm 1989, DNNVV t p trung ch y u khu v c kinh t qu c doanh, thì trong giai đon đ u nh ng n ăm 90 và cho t i nay, s l ưng DNNVV thu c s h u Nhà n ưc l i gi m đi đáng k . Ng ưc l i, các DNNVV ngồi qu c doanh l i t ăng nhanh v s l ưng, ch t l ưng và ngành ngh , t ch ch cĩ 123 DN vào n ăm 1991 đn nay ph n l n s l ưng DNNVV là DNNVV ngồi
  55. 43 qu c doanh. S phát tri n c a các DNNVV đã gĩp ph n đáng k trong vi c huy đng v n đ u t ư tồn xã h i, gi i quy t cơng ăn vi c làm, t ăng thu cho ngân sách Nhà n ưc, đĩng gĩp ph n l n trong giá tr GDP mà n n kinh t t o ra hàng n ăm. Khĩ kh ăn l n nh t c a các DNNVV hi n nay là tình tr ng thi u v n đ sn xu t. Tr ưc h t là do ngu n v n ch s h u th p. DNNVV h u nh ư khơng đáp ng đưc điu ki n đ cĩ m t trên th tr ưng ch ng khốn. Vì v y, h ph i huy đng v n ch y u t nhi u ngu n: ngân hàng và c a b n thân ch DN, gia đình, b n bè. Ngu n v n c a DNNVV lâu nay ch y u da vào ngu n vay phi chính th c. S DN đưc vay t ngu n vn chính th c (ngân hàng) r t h n ch b i m t ph n do bn thân DN và m t ph n do các đ nh ch t phía ngân hàng. Theo kh o sát t i m t s NHTM c ph n và NHTM qu c doanh: trong 100 h s ơ vay v n ng u nhiên c a các DNNVV thì ch cĩ kho ng t 40 – 45 h s ơ cĩ th đưc ch p nh n c p v n. Nh ư v y, kh n ăng ti p c n v n NHTM c a các DNNVV v n cịn nhi u h n ch .  Trong nh ng n ăm 1999, 2000, s DNNVV vay v n đưc c a ngân hàng ch chi m m t t l r t nh , kho ng 10-15%, đn nay con s đĩ đã t ăng lên hơn 45%. Theo m t th ng kê khơng chính th c cơng b r ng hi n t i m i cĩ 50% s DN ngồi qu c doanh cĩ quan h tín d ng v i ngân hàng và t ng d ư n tín d ng chi m 27,3% d ư n tín d ng c a n n kinh t . Nh ư v y, cĩ đ n 50% DN ngồi qu c doanh (mà l ưng DNNVV chi m đ i đa s ) cịn ph i t xoay s t th tr ưng khơng chính th c.  Theo m t k t qu điu tra khác c a C c phát tri n SMES - B K ho ch và Đu t ư, ch cĩ 1/3 DNNVV cĩ kh n ăng ti p c n ngu n v n ngân hàng, 1/3 khĩ ti p c n và 1/3 khơng ti p c n đưc.  Nguyên nhân c a vi c h n ch c p tín d ng cho các DNNVV Trong s DN t i VN khơng ti p c n đưc v n vay ngân hàng thì 80% khơng đáp ng đ điu ki n cho vay. Chính vì s khĩ kh ăn này nên cĩ nhi u ý ki n cho r ng các ngân hàng đang gây khĩ d v i các DNNVV.
  56. 44  Điu này trên th c t khơng hồn tồn đúng, nh t là trong b i c nh các ngân hàng đang ph i c nh tranh kh c li t nh ư hi n nay. Th c t , khi xem xét h sơ vay v n c a DN, ngân hàng th ưng quan tâm đ n các y u t nh ư ph ươ ng án s n xu t kinh doanh, d án đ u t ư c a DN, n ăng l c v n s h u hi n t i c a DN, tình hình tài chính, k t qu ho t đ ng kinh doanh d a trên các báo cáo tài chính. Chuyên gia tài chính đc l p Nguy n Đ i Lai cho r ng, nguyên nhân tr ưc h t n m phía các DNNVV và các chính sách v ĩ mơ liên quan h ơn là phía “r ưm rà th t c” c a các t ch c tín d ng. Th c t , t lâu dù cĩ v ăn b n và khơng thành v ăn b n thì các DNNVV c a Vi t Nam đ u đưc các NHTM coi là “khách hàng truy n th ng”. Nh ưng bu n là ch truy n th ng v ph ươ ng di n nhĩm khách hàng, lo i khách hàng, ch ít DNNVV nào tr thành khách hàng truy n th ng v i t ư cách m t pháp nhân đích danh gi đưc m i quan h lâu dài, chung th y, cĩ uy tín v i NHTM c th nào đĩ nh ư NHTM c u mong -ơng Nguy n Đ i Lai nh n xét. Đ gi i quy t bài tốn này, theo ơng Nguy n Đ i Lai là c n ph i cĩ “quy đ nh chu n m c hĩa thơng qua h th ng tiêu chí hay các điu ki n vay v n ngân hàng cho s n xu t kinh doanh.  Bn ch t c a ho t đ ng tín d ng là NHTM và DN “chia” l i nhu n t khu v c s n xu t, d ch v c a n n kinh t đ duy trì s phát tri n c a mình. Chính l đĩ, ph i xem xét v n đ ti p c n v n c a DNNVV trên c ơ s m i quan h l i ích gi a DN này v i DN khác. Nh ư v y, n u đ ng trên c ơ s này, thì vi c ch ng minh tính minh b ch trong tài chính, n ăng l c s n xu t kinh doanh - hay nĩi m t cách khác là kh n ăng tr n /sinh l i c a DN r t c n thi t.  Nh n đ nh v v n đ này, ý ki n c a nhi u chuyên gia cho r ng địi hi s xu t hi n c a m t đơn v ki m tốn đ c l p. Tuy nhiên, hi n nay các DN v n ch ưa cĩ s quan tâm đúng m c đ n v n đ ki m tốn. Cĩ th , do điu ki n “nh và va” nên h th ưng ph i cân nh c gi a chi phí và l i ích c a ho t đ ng ki m tốn mà b qua s c n thi t ph i cĩ s tham gia c a bên th ba này. Vi c ki m tốn báo cáo tài chính quý, n ăm ch ưa ph i là quy đnh b t bu c đ i v i các DNNVV. Tuy nhiên, ki m tốn chính là m t bên th ba trong vi c h tr DN xác nh n v thơng tin tài chính DN v i các đ i tác bên ngồi, trong đĩ cĩ ngân hàng, gia t ăng c ơ h i
  57. 45 cho các DN trong vi c ti p c n ngu n v n vay. H ơn th , ho t đ ng ki m tốn khơng đơ n thu n là ki m tra và xác nh n tính chính xác c a thơng tin, mà các cơng ty ki m tốn cĩ th thơng qua ho t đ ng ki m tốn, t ư v n và h tr các DN nâng cao n ăng lc qu n tr DN v tài chính. 2.3.2 Quy mơ và ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB Qua ph n “S ơ l ưc v ho t đ ng kinh doanh c a OCB” th hi n tình hình ho t đng kinh doanh c a ngân hàng trong đĩ ho t đ ng tín d ng ngày càng phát tri n. Tuy nhiên, đ đánh giá chính xác v ho t đ ng tín d ng đ i v i DNNVV thì chúng ta c n phân tích m t s ch tiêu ch t l ưng tín d ng thơng qua ho t đ ng tín d ng chính ti OCB là ho t đ ng cho vay đi v i DNNVV nh ư sau. 2.3.2.1 Ch tiêu t ăng tr ưng tín d ng Ch tiêu này cho th y t c đ t ăng tr ưng tín d ng c a DNNVV t i OCB: (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Trong các n ăm 2008, 2009 và 2010, t l t ăng tr ưng tín d ng trung bình c a OCB trong n ăm 2010 là 34%. Trong khi đĩ t l t ăng tr ưng trung bình c a ho t đng tín d ng đ i v i DNNVV trong n ăm 2010 là 188%. Nh ư v y, t l t ăng tr ưng ca ho t đ ng tín d ng đ i v i DNNVV so v i t l t ăng tr ưng tín d ng chung g p kho ng 5,5 l n. Điu này cho th y các khách hàng ti m n ăng c a OCB là các đi tưng DNNVV, OCB đã chú ý phát tri n nhi u h ơn lo i hình cho vay đi v i các DN này đ đáp l i s phát tri n nhanh chĩng và vai trị ngày càng quan tr ng c a các DNNNV trong n n kinh t .
  58. 46 Vi các s li u trên cĩ th nh n th y n ăm 2009 và 2010 là nh ng n ăm mà OCB cĩ b ưc ti n đáng k đ i v i vi c cho vay các DNNVV th hi n qua d ư n cho vay đi v i DNNVV trong n ăm 2010 là 3.903 t đ ng g p 2,88 l n so v i n ăm 2009 và chi m 33,69% t ng d ư n (t ng d ư n n ăm 2010 là 2.990 t đ ng). Trong khi đĩ t tr ng d ư n cho vay đ i v i DNNVV n ăm 2009 chi m 15,61%/t ng d ư n, và n ăm 2008 là 11,71%/t ng d ư n . Nh ư v y, cĩ th nh n th y t tr ng d ư n đ i v i DNNVV đang t ăng lên m t cách đáng k , OCB đã chú tr ng và tp trung nhi u h ơn đn lo i hình cho vay đ đáp ng nhu c u v n tín d ng c a các DNNVV. Bi u đ 2.5: T tr ng d ư n DNNVV/T ng d ư n T n ăm 2008 đ n n ăm 2010, d ư n cho vay DNNVV khơng ng ng t ăng lên đi v i c DN Nhà n ưc và các DN ngồi qu c doanh. Tuy nhiên,c ơ c u v t tr ng cho vay đi v i các DNNVV trong các ngành cĩ s bi n đ ng th hi n qua các ngành thu c l ĩnh v c d ch v gi m d n t 71,91%/n ăm 2008 xu ng 41,06% n ăm 2010, trong khi đĩ t tr ng d ư n thu c ngành kinh t khác (bao g m các ngành s n xu t hàng hĩa thi t y u, kinh doanh th ươ ng m i ) t ăng d n t 15,71% c a n ăm 2008 lên 44,05% c a n ăm 2010. Điu đĩ ch ng t OCB đã chú tr ng nhi u h ơn đn lo i hình cho vay đi v i DNNVV thu c các ngành kinh t khác, gi m d n t tr ng đi v i DNNVV thu c l ĩnh v c d ch v , phù h p v i chính sách khuy n khích phát tri n s n xu t trong n ưc, phát huy th m nh c a các ngành s n xu t kinh doanh
  59. 47 hàng hĩa thi t y u n i đ a, phù h p v i chính sách c a chính ph trong n l c ki m ch l m phát th i đim hi n t i. Bng 2.8: T ăng tr ưng tín d ng đ i v i DNNVV theo ngành kinh t ĐVT: tri u đ ng Ch tiêu 2008 2009 2010 Dư n DNNVV 5.944 8.663 11.585 T tr ng d ư n DNNVV thu c l ĩnh v c 0,23% 0,002% 1,20% nơng nghi p, lâm nghi p, th y s n. T tr ng d ư n DNNVV thu c l ĩnh v c 12,14% 9,802% 13,69% cơng nghi p, xây d ng T tr ng d ư n DNNVV thu c l ĩnh v c 71,92% 52,96% 41,06% dch v T tr ng d ư n DNNVV thu c ngành kinh t khác (ho t đ ng ph c v cá nhân và 15,71% 37,23% 44,05% cng đ ng, th ươ ng nghi p, khách s n nhà hàng, v n t i, ) (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Hi n nay, s l ưng các DNNVV ngày càng l n, quy mơ ho t đ ng phát tri n hơn, linh ho t và làm ăn hi u qu h ơn tr ưc. Do v y, đây c ũng là đích nh m t i c a nhi u ngân hàng nh t là các ngân hàng ngồi qu c doanh.
  60. 48 2.3.2.2 Ch tiêu n cĩ đ m b o TS ĐB là điu ki n g n nh ư b t bu c đ i v i các DN khi mu n quan h tín dng v i ngân hàng, đc bi t là đi v i các DNNVV. Hi n nay, ngân hàng đã n i lng điu ki n này đi v i các DNNVV trong tr ưng h p các DN này s n xu t kinh doanh cĩ hi u qu và cĩ quan h tín d ng t t, lâu dài v i ngân hàng. Tuy nhiên, s lưng các DN đưc vay tín ch p hi n nay OCB chi m ph n l n là các DN l n và DNNN cĩ ph ươ ng án vay v n kh thi và hi u qu . Bng 2.9: D ư n c a DNNVV theo tài s n đ m b o ĐVT: tri u đ ng 2008 2009 2010 Ch tiêu T T T tr ng VN Đ tr ng VN Đ tr ng VN Đ (%) (%) (%) Dư n ca 5.994 100,00% 8.663 100,00% 11.585 100,00% DNNVV Dư n cĩ ĐBBTS 5.485 91,51% 5.848 97,57% 11.458 98,90% Dư n khơng cĩ 509 8,49% 146 2,43% 127 1,10% ĐBBTS (Ngu n: Ngân hàng Ph ươ ng Đơng) Căn c vào b ng th ng kê chi ti t d ư n cĩ đ m b o b ng tài s n trên cho th y t l ph n tr ăm n cĩ đ m b o b ng tài s n trên t ng d ư n c a DNNVV t i OCB t ăng trong 03 n ăm 2008, 2009 và 2010 trong đĩ n ăm 2008: 91,51%; n ăm 2009: 97,57% và n ăm 2010: 98.90% ph n ánh xu h ưng c a OCB là ngày càng coi tr ng tính an tồn c a các kho n vay v n, h n ch th p các lo i n x u phát sinh ca khách hàng khơng x lý đưc, nh t là đi v i khách hàng DNNVV. Bi u đ 2.6 : T l n cĩ TS ĐB c a DNNVV
  61. 49 Rõ ràng v i di n bi n kinh t th gi i đang trong giai đon kh c ph c cu c kh ng ho ng kinh t th gi i n ăm 2008, n n kinh t trong n ưc đang trong giai đon khĩ kh ăn v i m c tiêu hàng đu c a chính ph là ki m ch l m phát, si t ch t tín d ng, khuy n khích xu t kh u, h n ch nh p siêu và b i chi ngân sách thì vi c nâng cao t tr ng cho vay cĩ TS ĐB c a các DNNVV là h t s c c n thi t. B i vì so vi vi c cho vay đ i v i các DN l n thì kh n ăng tr n c a các DN l n kh thi và th c t h ơn v i s v n đ u t ư vào d án kinh doanh khá l n và kinh nghi m qu n lý chuyên nghi p, trong khi ho t đ ng kinh doanh c a các DNNVV cịn đơ n gi n, ít chuyên nghi p và d b t n th ươ ng khi n n kinh t g p khĩ kh ăn. Do đĩ v i vi c tăng t l cho vay cĩ TS ĐB v i các DNNVV thì OCB đã t ng b ưc nâng cao ch t lưng tín d ng đ i v i kho n cho vay đ i v i DNNVV, h n ch n t n đ ng đ ng th i t o áp l c cho khách hàng ph i làm ăn kinh doanh hi u qu , th n tr ng trong quá trình vay v n v i ngân hàng. Tuy v y, trong m t s tr ưng h p ngân hàng nên d a vào n ăng l c tài chính th c t và ph ươ ng án s n xu t kinh doanh hi u qu c a các DNNVV đ đ m b o doanh s cho vay phù h p, tránh vi c l thu c nhi u quá vào TS ĐB mà b qua các DNNVV cĩ ph ươ ng án kinh doanh kh thi, đ kh n ăng tr n cho ngân hàng. Ngồi ra, c n phân b t l cho vay cĩ TS ĐB cho các DN l n phù h p tránh tr ưng hp t l này th p s nh h ưng đ n ch t l ưng tín d ng chung c a ngân hàng và kh n ăng thu h i n vì khi cĩ r i ro x y ra, thì đn khi thu h i đưc v n ngân hàng cũng đã ph i ch u nh ng kho n phí r t l n. 2.3.2.3 Ch tiêu n quá h n và n x u
  62. 50 N quá h n là m t ch tiêu r t quan tr ng khi đánh giá cht l ưng tín d ng b i vì n quá h n càng cao thì ch t l ưng tín d ng c a các kho n vay càng b nh hưng x u. D a vào báo cáo s li u v tình hình n quá h n chung c a ngân hàng và n quá h n c a DNNVV cho th y trong n ăm 2010, n quá h n DNNVV c a OCB gi m d n theo t ng năm trong đĩ n ăm 2008: 4,74%, 2009: 5,02% và n ăm 2010: 3,15%. Xét v con s tuy t đ i thì n ăm 2010, n quá h n c a DNNVV m c 122,94 t đ ng, t ăng 55 t đ ng so v i n ăm 2009 cho th y m c đ t ăng r t nh n u so sánh v i d ư n cho vay DNNVV trong n ăm 2010 đã t ăng 2.551 t đ ng so v i năm 2009. Điu này cho th y OCB đã chú tr ng nhi u h ơn đn lo i hình cho vay DNNVV này đng th i ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV đã đưc c i thi n và nâng cao h ơn. N x u c a DNNVV trong n ăm 2010 là 23,03 t đng, ch chi m 0,59% tng d ư n DNNVV và chi m 18,73% n quá h n DNNVV, gi m so v i t l n xu c a DNNVV trong n ăm 2009 (chi m 2,06% t ng d ư n DNNVV và chi m 41.03% n quá h n DNNVV). Điu đĩ cho th y ch t l ưng tín d ng đ i v i DNNVV t i OCB đã đưc ci thi n h ơn so v i n ăm 2009 thơng qua vi c OCB khơng nh ng kh ng ch đưc n x u gia t ăng mà cịn th c hi n t t cơng tác thu h i n. Bi u đ 2.7: D ư n c a DNNVV theo ch tiêu n x u và n quá h n Lý gi i nguyên nhân trên là do trong n ăm 2010, v i đ ng lc t n n kinh t th gi i đã d n h i ph c, kh ng ho ng kinh t cĩ d u hi u ch ng l i thì n n kinh t
  63. 51 Vi t Nam đã t m th i n đ nh h ơn, cùng v i nhi u chính sách h tr cho DNNVV ca chính ph , ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các DNNVV cĩ d u hi u kh i sc tr l i t o điu ki n cho các DNNVV thanh tốn các kho n n x u t i ngân hàng, làm gi m b t t l n quá h n. Mt khác, theo báo cáo v t tr ng d ư n c a DNNVV theo tng ngành ngh thì khách hàng DNNVV c a OCB ch y u ho t đ ng trong l ĩnh v c th ươ ng mi, d ch v, v n t i chi m 41,06%; cịn các ngành cơng nghi p, xây d ng, b t đng s n ch chi m t tr ng nh kho ng 13,69%/t ng d ư n DNNVV. Do đĩ m c dù th tr ưng b t đ ng s n đang tình tr ng " đĩng b ăng", các cơng trình xây d ng cơ s h t ng cịn ch ưa kh i s c cũng khơng làm t ăng thêm t tr ng n quá h n c a DNNVV t i Ngân hàng. Tuy nhiên c ũng cĩ th nh n th y t l n quá h n và n x u c a NNVV/t ng n c a DNNVV >3,7% c ũng cĩ th gây ra nhi u r i ro trong kh n ăng thu h i n c a ngân hàng. Do v y, điu quan tr ng là ph i tìm hi u nguyên nhân ca các kho n vay b n quá h n này nh m tìm ra các gi i pháp h p lý đ thu h i n đng th i rút kinh nghi m đ gi m thi u r i ro cho các kho n vay trong th i gian ti. Cĩ th nh n th y nguyên nhân gây ra n quá hn g m nhi u lý do sau: • Nguyên nhân khách quan: Do th tr ưng ti n t nhi u bi n đ ng, l m phát trong n ưc t ăng cao làm gia t ăng chi phí đu vào c a nguyên v t li u s n xu t cùng v i tình hình kh ng ho ng kinh t trên th gi i đã nh h ưng đ n ho t đ ng sn xu t kinh doanh c a các DN và h kinh doanh cá th g p nhi u khĩ kh ăn v i đ u ra b h n ch và l i nhu n khơng t ươ ng x ng v i k ỳ v ng.  Nguyên nhân ch quan: +/ Áp l c c nh tranh gi a các NHTM ngày càng nhi u, áp l c t ăng d ư n c a các chi nhánh bu c các chi nhánh ph i kéo khách hàng v tr ưc s m i chào ca các ngân hàng khác d n đ n vi c khơng th m đ nh k và l ưng tr ưc m i tình hu ng r i ro x y ra d n đ n n quá h n cho ngân hàng.