Giáo trình Lịch sử Việt Nam (Phần 2)

Nội dung text: Giáo trình Lịch sử Việt Nam (Phần 2)

1. NHN XÉT CHUNG V QUÁ TRÌNH CÁCH M NG VI T NAM 20 N ĂM (1954 - 1975) I. Ý NGH ĨA VÀ T M VĨC L CH S C A CU C KHÁNG CHI N CH NG M C U N ƯC Nh ư ðng C ng s n Vi t Nam đã đánh giá: “N ăm tháng s trơi qua, nh ưng th ng l i c a nhân dân ta trong s nghi p kháng chi n ch ng M cu n ưc mãi mãi đưc ghi vào l ch s dân t c nh ư m t trong nh ng trang chĩi l i nh t, m t bi u tưng sáng ng i v s tồn th ng c a ch ngh ĩa anh hùng cách m ng và trí tu con ng ưi, và đi vào l ch s th gi i nh ư m t chi n cơng v ĩ đ i c a th k 20, m t s ki n cĩ t m quan tr ng qu c t to ln và cĩ tính th i đ i sâu s c” 1. Cu c đ ng đ u l ch s gi a Vi t Nam và M là cu c đ ng đ u gi a các l c l ưng ti n b và cách m ng do Vi t Nam đ i di n, v i các l c lưng đ qu c th c dân ph n đ ng hi u chi n mà M là k đ ng đ u. Trong cu c đ ng đ u y, cu c chi n đ u c a nhân dân Vi t Nam nh m mc tiêu cao c là gi i phĩng mi n Nam, th ng nh t T qu c, b o v ch ngh ĩa xã h i ti n đ n phía Nam và gĩp ph n tích c c b o v hịa bình th gi i, nêu t m g ươ ng sáng cho phong trào gi i phĩng dân t c. Cịn M thì kiên trì th c hi n âm m ưu chi n l ưc là bi n mi n Nam Vit Nam thành thu c đa ki u m i, thành c ăn c quân s , m t bàn đp đ t n cơng mi n B c và phe xã h i ch ngh ĩa, ng ăn ch n s bành tr ưng c a ch ngh ĩa c ng s n đang lan tràn xu ng vùng ðơng Nam Á, tiêu di t phong trào gi i phĩng dân t c c a Vi t Nam đ r ăn đe phong trào gi i phĩng dân t c trên tồn th gi i và th c hi n chi n l ưc tồn c u c a M Châu Á – Thái Bình Dươ ng . Hai m c tiêu chi n l ưc c a hai l c l ưng đ i kháng, d n đ n s đng đ gi a nh ng quy t tâm l n, nh ng l c l ưng đưc huy đ ng v ưt xa quy mơ m t qu c gia dân t c và t ng b ưc cĩ quy mơ tồn c u. Cách nhau c m t đ i d ươ ng, khác xa nhau v trình đ phát tri n đ t nưc, Vi t Nam và M l i cĩ chung hai th p k thúc đ y l ch s c a nhau. Do yêu c u chi n l ưc ph i ng ăn ch n b ng đưc l c lưng cách m ng vùng ðơng Nam Á, đim then ch t trong chi n l ưc tồn c u c a h Châu Á – Thái Bình D ươ ng. Do yêu c u đ y lùi ch ngh ĩa đ qu c, đưa phong trào gi i phĩng dân t c phát tri n theo xu th m i c a th i đ i, nên Vi t Nam là l c l ưng cách m ng xung kích, đươ ng đu v i ch ngh ĩa đ qu c M . ði v i nhân dân Vi t Nam, cu c chi n đ u ch ng M nh ng n ăm 1954-1975 là m t trong nh ng cu c chi n tranh yêu n ưc v ĩ đ i nh t trong 1 Báo cáo chính tr t i ð i h i ð ng tồn qu c l n th 4 (tháng 12/1976) Tr.5. 1
2. lch s n ưc nhà, m t cu c chi n tranh cách m ng v a đ gi i phĩng dân tc, v a đ b o v và xây d ng ch ngh ĩa xã h i, v a c ng hi n vào s nghi p đ u tranh c a nhân dân th gi i vì hịa bình, đc l p dân t c và ch ngh ĩa xã h i. ðĩ là cu c kháng chi n di n ra trong điu ki n đ t n ưc ta tm chia làm hai mi n, cĩ hai hồn c nh l ch s và nhi m v cách m ng khác nhau, song đây là cu c chi n tranh c a c n ưc do m t ð ng lãnh đo, m t dân t c, m t quân đ i ti n hành. Là m t n ưc nh , kinh t ch m phát tri n ph i đươ ng đu và đánh th ng m t n ưc đ qu c to, cĩ ti m l c kinh t và quân s hùng m nh, vì th ta ph i v a đánh v a tìm hi u đ i ph ươ ng. Quá trình c a cu c kháng chi n th n thánh y nhân dân Vi t Nam đã vi t nên b n thiên anh hùng ca ng i nhân dân Vi t Nam đã vi t nên b n thiên anh hùng ca m i c a th i đ i H Chí Minh, đưa đt n ưc vào th i k ỳ phát tri n r c r c a l ch s dân t c. M đã ph i ch u th t b i hồn tồn trong cu c chi n tranh mà cĩ lúc cao nh t đã huy đng h ơn 600.000 quân M và ch ư h u, cùng v i h ơn 1.000.000 quân ng y, ném xu ng Vi t Nam 7.822.547 t n bom đ n (g p 3,9 l n so v i đ i chi n II và g p 12 l n so v i chi n tranh Tri u Tiên); b n 7.500.000 t n đ n pháo các lo i, chi phí chi n tranh tr c ti p kho ng 250 - 300 t dollar và n u tính t ng quát thì cĩ th lên t i 881 t dollar (chi n tranh Tri u Tiên chi phí 20 t dollar và chi phí t ng quát là 54 t dollar, đ i chi n II chi phí h t 250 t và chi phí t ng quát h t 381 t dolla); th i gian kéo dài 21 n ăm (chi n tranh giành đc l p 7 n ăm, n i chi n 4 n ăm, chi n tranh Tây Ban Nha trong 4 tháng n ăm 1898, chi n tranh th gi i l n th nh t tham gia 1,5 n ăm, chi n tranh th gi i l n th hai tham chi n trong 3,5 năm, chi n tranh Tri u Tiên kéo dài 3 n ăm ) 2 Kt thúc cu c kháng chi n 21 n ăm, nhân dân ta c ũng k t thúc quá trình 30 n ăm chi n tranh cách m ng, ch m d t hơn 1 th k b th c dân đ qu c th ng tr . Non sơng thu v m t m i, Nam B c sum h p m t nhà trong đc l p t do. Truy n th ng yêu n ưc, b t khu t, kiên c ưng c a dân t c l i ghi thêm nh ng trang s m i oanh li t và hào hùng. Chúng ta đã đp tan cu c ph n cơng l n nh t c a tên đ qu c l n nh t ch ĩa vào các l c l ưng cách m ng th gi i sau đ i chi n II; đ y lùi tr n đ a c a ch ngh ĩa đ qu c, m r ng tr n đ a c a ch ngh ĩa xã h i, phá v phịng tuy n quan tr ng c a ch ngh ĩa đ qu c khu v c này; làm t ăng thêm s c m nh và th ti n cơng ca các trào l ưu cách m ng c a th i đ i. Quy lu t ph ũ phàng c a chi n tranh là m nh đưc y u thua. Khơng th ph nh n s giàu m nh c a n ưc M , nh ưng c ũng khơng th l p đi m t chân lý: “M t dân t c đ t khơng r ng, ng ưi khơng đơng, song đồn k t ch t ch và đu tranh kiên quy t d ưi s lãnh đo c a m t ð ng Mác – Lênin cĩ đưng l i và ph ươ ng pháp cách m ng đúng đ n, gi ươ ng cao hai 2 Cu c chi n tranh xâm l ưc th c dân m i c a đ qu c M Vi t Nam, Tr.293-295 2
3. ng n c đ c l p dân t c và ch ngh ĩa xã h i, đưc s đ ng tình, ng h và giúp đ c a các n ưc xã h i ch ngh ĩa, các l c l ưng cách m ng và nhân dân ti n b trên th gi i, thì hồn tồn cĩ th đánh th ng m i th l c đ qu c xâm l ưc, dù đĩ là tên đ qu c đ u s ”3. ði v i M , “th m h a Vi t Nam” th t to l n và kéo dài. Hai m ươ i năm sau k t khi k t thúc hồn tồn s dính líu Vi t Nam, t i M đã cĩ hàng ngàn cơng trình, bài vi t, bài nĩi v cu c chi n tranh đau bu n y. ðáng chú ý là h i ký c a c u B tr ưng qu c phịng MC Namara đã t ng kt rút ra nh ng bài h c Vi t Nam và tìm th y 11 nguyên nhân th t bi nh ưng v n ch ưa tìm th y nguyên nhân chính c a s th t b i y đâu. H cho r ng: 1. “T đĩ t i nay, chúng ta đã đánh giá sai các ý đnh đ a - chính tr c a đ i ph ươ ng (trong tr ưng h p này là B c Vi t Nam và Vi t c ng đưc Trung Qu c và Liên Xơ ng h ) và chúng ta đã th i ph ng nh ng nguy c ơ đi v i n ưc M tr ưc nh ng hành đng c a h . 2. “Chúng ta đã đánh giá nhân dân và các nhà lãnh đo Nam Vi t Nam theo kinh nghi m c a chính chúng ta. Chúng ta đã nhìn th y h ni m khao khát và quy t tâm chi n đ u giành t do và dân ch . Chúng ta đã đánh giá hồn tồn sai các l c lưng chính tr trong n ưc. 3. “Chúng ta đánh giá th p s c m nh c a ch ngh ĩa dân tc thúc đ y m t dân t c (trong tr ưng h p này là B c Vi t Nam và Vi t c ng) đ u tranh và hy sinh cho lý t ưng và các giá tr c a nĩ, và cho đn nay, chúng ta v n ti p t c đánh giá th p ch ngh ĩa dân t c nhi u n ơi trên th gi i. 4. “Nh ng đánh giá sai l m c a chúng ta v b n và thù ph n ánh s thi u hi u bi t c a chúng ta v l ch s v ăn hĩa và chính tr c a nhân dân trong vùng, và v nhân cách, thĩi quen ca các nhà lãnh đo Khơng cĩ đ i tác nào ðơng Nam Á đ các quan ch c cao c p tham kh o ý ki n khi đưa ra nh ng quy t đnh v Vi t Nam. 5. “Khi đĩ chúng ta đã khơng nh n ra đưc nh ng h n ch ca các thi t b k thu t cao và hi n đ i, l c l ưng quân s và hc thuy t quân s trong khi đ i đ u v i nh ng phong trào nhân dân đưc thúc đ y cao và khơng bình th ưng. Chúng ta cũng đã khơng điu ch nh đưc chi n thu t quân s c a chúng ta cho phù h p v i nhi m v chinh ph c trái tim và kh i ĩc c a ng ưi dân thu c m t n n v ăn hĩa hồn tồn khác. 3 ðng C ng s n Vi t Nam, Ngh quy t ð i h i đ i bi u tồn qu c l n th IV, ST H.1977 Tr.13 3
4. 6. “Chúng ta đã khơng th lơi kéo đưc Qu c h i và nhân dân M vào m t cu c th o lu n đ y đ và chân thành v nh ng cái l i và nh ng cái h i c a m t cu c dính líu quân s quy mơ ln c a M ðơng Nam Á tr ưc khi chúng ta b t đ u hành đng. 7. “Sau khi ho t đ ng b t đ u đưc ti n hành và các s ki n khơng l ưng tr ưc đã đy chúng ta xa kh i xu h ưng ban đu, chúng ta đã khơng duy trì đưc s ng h c a cơng chúng, mt ph n vì chúng ta đã khơng gi i thích đưc đ y đ vi c gì đang di n ra và t i sao chúng ta l i hành đng nh ư v y. Chúng ta đã khơng chu n b cho cơng chúng hi u đưc nh ng s vi c ph c t p mà chúng ta g p ph i và làm th nào đ cĩ ph n ng tích c c đ i v i vi c càng thay đi h ưng hành đng khi dân t c đi m t v i nh ng đ i d ươ ng ch ưa khám phá và m t mơi tr ưng xa l . s c m nh sâu th m nh t c a m t dân t c khơng n m mũi nh n quân s mà s đồn k t c a dân t c. Chúng ta đã khơng duy trì s đồn k t đĩ. 8. “Chúng ta đã khơng nh n ra r ng c nhân dân l n lãnh đo c a chúng ta đ u khơng sáng su t. Khi n n an ninh c a chúng ta khơng b đe d a, nh ng đánh giá v nh ng gì là l i ích tt nh t c a nhân dân và đt n ưc c a chúng ta c n ph i đưc th nghi m trong m t cu c th o lu n c i m trên di n đàn qu c t. Chúng ta khơng cĩ quy n t i cao đ đ nh hình m i dân t c theo hình nh c a chính chúng ta, ho c theo hình nh mà chúng ta ch n. 9. “Chúng ta đã khơng theo nguyên t c là các ho t đ ng quân s c a M - ngồi nh ng ho t đ ng nh m đáp l i nh ng mi đe da tr c ti p t i n n an ninh c a chính chúng ta – cn đưc th c hi n ch khi cĩ s ph i h p v i các l c l ưng đa qu c gia và đưc c ng đ ng qu c t hồn tồn ng h . 10. “Chúng ta đã khơng nh n ra r ng trong nh ng cơng vi c qu c t c ũng nh ư trong nh ng khía cnh khác nhau ca đ i s ng, cĩ nh ng v n đ mà khơng cĩ m t gi i pháp t c th i nào cĩ th gi i quy t đưc. ð i v i nh ng ng ưi đã dành cu c đ i mình cho m t ni m tin cho vi c gi i quy t các v n đ khĩ kh ăn thì điu đĩ nĩi trên th t khĩ ch p nh n. Nh ưng đơi khi, chúng ta bu c ph i s ng trong m t th gi i ch ưa hồn ch nh và l n x n. 11. “ðng sau r t nhi u l i l m này, cĩ s th t b i ca chúng ta trong vi c t ch c m t đ i hình hàng đu các chi nhánh điu hành đ gi i quy t cĩ hi u qu nh ng v n đ chính 4
5. tr và quân s c c k ỳ ph c t p, cĩ liên quan đn nh ng r i ro ln và các chi phí mà nh t là thi t h i v ng ưi khi dùng các l c lưng quân s trong nh ng điu ki n ràng bu c trong m t kho ng th i gian dài. Chúng ta s ph i tr giá đ t cho s y u kém v t ch c n u nh ư đây là khĩ kh ăn duy nh t đ t ra cho Tng th ng và các c v n. Nh ưng khơng ph i ch cĩ v y. s y u kém v t ch c l i cùng t n t i v i m t lo t nh ng khĩ kh ăn trong n ưc và qu c t mà chúng ta g p ph i. Do đĩ, chúng ta đã th t b i trong vi c phân tích và th o lu n m t cách tích c c và cn th n v ho t đ ng c a chúng ta ðơng Nam Á - nh ng mc tiêu, r i ro và chi phí n u ch n cách khác đ gi i quy t và s c n thi t ph i thay đ i đưng l i khi th t b i đã tr nên rõ ràng - ki u phân tích và th o lu n đĩ chính là nh ng nét đ c tr ưng cho các th o lu n c a y ban điu hành trong th i gian kh ng ho ng tên l a Cuba” 4 V ph n mình, nhân dân Vi t nam c ũng đã t ng b ưc t ng k t kinh nghi m kháng chi n ngay trong quá trình đánh M . Hai m ươ i n ăm sau nh ng bài h c y càng đưc t ng k t đánh giá đ y đ chính xác h ơn đ ph c v cho cơng cu c xây d ng và b o v t qu c Vi t Nam th ng nh t xã hi ch ngh ĩa. ðĩ là 8 v n đ c a th c ti n và lý lu n chi n tranh nhân dân cách m ng Vi t Nam: 1. “Kiên đnh quy t tâm, quy t đánh, quy t th ng đ qu c M xâm l ưc. 2. “ðưng l i kháng chi n ch ng M , c u n ưc đúng đ n, sáng ato5, đc l p, t ch . 3. “Ngh thu t ti n hành chi n tranh nhân dân sáng t o. 4. “T ch c l c l ưng c n ưc đánh gi c. 5. “C ăn c đ a cách m ng, h u ph ươ ng kháng chi n v ng ch c. 6. “ðồn k t, liên minh v i nhân dân Lào, nhân dân Campuchia. 7. “ðồn k t qu c t , phát huy s c m nh c a th i đ i. 8. “B i d ưng và phát huy nhân t con ng ưi” 5 Th ng l i c a nhân dân ta trong s nghi p ch ng M c u n ưc là k t qu t ng h p c a nhi u nhân t ch quan và khách quan, bên trong và bên ngồi, dân t c và th i đ i. Nh ng nhân t y đúc k t trong các v n đ c ơ bn là: 4 Mc Namara S đd tr.316-318 5 Tng k t cu c kháng chi n ch ng M c u nưc – Th ng l i và bài h c S đd Tr.117-294 5
6. 1. S Lãnh đo đúng đ n sáng t o đ c l p t ch c a đ ng Cng s n Vi t nam. 2. Tinh th n yêu n ưc, ý chí kiên c ưng b t khu t, truy n th ng chi n đ u ch ng ngo i xâm oanh li t c a m t dân t c đã th m nhu n sâu s c chân lý “Khơng cĩ gì quý h ơn đc l p t do”. 3. Ch đ xã h i ch ngh ĩa mi n B c, h u ph ươ ng l n ca ti n tuy n l n và cĩ ý ngh ĩa quy t đ nh cho th ng l i c a chi n tarnh cách m ng và c a s nghi p hịa bình th ng nh t T qu c. 4. S đ ng tình ng h , giúp đ c a cách m ng 3 n ưc ðơng D ươ ng, c a các n ưc xã h i ch ngh ĩa và các l c l ưng cách m ng, các dân t c yêu chu ng hịa bình, cơng lý trên tồn th gi i, k c nhân dân ti n b M . Chúng ta x ng đáng đ ng vào hàng ng ũ các dân t c tiên phong đu tranh cho nh ng lý t ưng cao đ p c a lồi ng ưi ti n b . T m vĩc cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc c a nhân dân ta vơ cùng to l n; nĩ là ni m t hào chính đáng c a nhân dân ta và th t vinh d khi đĩn nh n nh ng l i ng i ca v đ t n ưc và dân t c Vi t Nam. Liên Xơ n ăm 1975, c ưng qu c Xơ Vi t đã “chào m ng m t qu c gia mà ngay c tên g i đã tr thành t ưng tr ưng cho lịng d ũng c m và ch ngh ĩa anh hùng cao c trong cu c đ u tranh vì nh ng lý t ưng t do và ch ngh ĩa xã h i. N ăm tháng s trơi qua, nh ưng l ch s đ u tranh c a nhân dân Vi t Nam anh hùng s khơng bao gi phai m trong trí nh c a lồi ng ưi”, “cu c đ u tranh th n k ỳ c a nhân dân Vi t Nam đã c v ũ s nghi p hịa bình, xã h i ch ngh ĩa giành nh ng th ng l i m i và thúc đy phong trào gi i phĩng dân t c cĩ s phát tri n cách m ng m i” 6. Ti Trung M ng ưi Cu Ba nĩi “Tồn th gi i ph i bi t ơn Vi t Nam. Th ng l i c a Vi t Nam là th ng l i v ĩ đ i nh t c a các dân t c đ u tranh cho đcl p t do đã giành đưc trong su t th k này. Khơng cĩ l i l nào cĩ th di n t h t ý ngh ĩa chi n th ng c a nhân dân Vi t Nam”,”Vi t Nam đã chi n đ u cho c th gi i”, “C m ơn Vi t Nam, nghìn l n c m ơn” 7. Trung ðơng, ng ưi Pa-le-xtin cho r ng “Cách m ng Vi t Nam đã bi n đ t n ưc Vi t Nam thành n ơi mà m i chi n s ĩ cách m ng s h c đưc nh ng hình th c và ph ươ ng pháp đu tranh và kinh nghi m c a m t cu c chi n tranh nhân dân tr ưng k ỳ”8. 6 Vi t Nam l ươ ng tâm c a th i đ i ST H.1985 tr.14-15 7 Vi t Nam l ươ ng tâm S đd Tr.66-78 8 Vi t Nam l ươ ng tâm S đd Tr.225 6
7. Châu Âu, ng ưi Pháp cho r ng “ ð i v i t t c m i ng ưi, Vi t Nam đã đng ngh ĩa v i ch ngh ĩa anh hùng Vi t Nam ngày nay ch ng minh rng m t dân t c đ u tranh cho t do và đc l p c a mình là vơ đch”; chi n th ng c a Vi t Nam “là m t bi n c l ch s l n lao, bi n c đĩ đã giáng m t địn n ng vào nh ng m ưu đ c a ch ngh ĩa đ quc trên tồn th gi i9. Ti M ngày 12/5/1975 t ưng Westmore đã tr l i gi i báo chí r ng “ngày 30/4/1975 là m t ngày đau đơ n đi v i chúng ta , m t ngày đáng bu n cho l ch s quang vinh c a đ t n ưc chúng ta”; cịn th ưng ngh s ĩ E. kennedy thì tuyên b “Bài h c Vi t Nam là chúng ta ph i v t b cái áo chồng “sen đm qu c t ” r ng thùng thình làm v ưng chân tay chúng ta và h n ch s s n sàng c a chúng ta vào nh ng khu v c mà nh ng quy n li c a chúng ta th t s b đe d a” 10 . Nh ư v y, v i Cách m ng tháng Tám 1945 chúng ta đã cĩ đt n ưc đ c lp t do và ch đ m i Vi t Nam Dân ch C ng hịa; v i kháng chi n 9 năm ch ng Pháp chúng ta đã b o v và phát huy nh ng thành qu v ĩ đ i y ca cu c cách m ng gi i phĩng dân t c, đưa đt n ưc vào th i k ỳ đánh M ; vi th ng lơi c a nhân dân ta trong cu c kháng chi n tr ưng k ỳ 21 n ăm ch ng M c u n ưc, chúng ta đãlàm nên m t “Dáng đ ng Vi t Nam tác vào th k ”, đưa T qu c Vi t Nam th ng nh t xã h i ch ngh ĩa vào th i kỳ phát tri n v i ti n đ sáng l n. II.MI N B C TRONG S NGHI P CH NG M C U N ƯC Tr ưc h t mi n B c đã t ăng c ưng l c l ưng qu c phịng v ng m nh, phát đng m t cu c chi n tranh nhân dân sâu r ng và đc đáo, đánh th ng hai cu c chi n tranh phá ho i c a M và s n sàng đ phịng chi n tranh trên b. Qua đĩ mi n B c đã cùng v i mi n Nam th c hi n đưng l i chi n tranh nhân dân c a ð ng đã cĩ nh ng sáng t o, gĩp ph n xây d ng ngh thu t khoa h c quân s Vi t Nam. Trong hai cu c chi n tranh phá ho i M đã dùng trung bình m i ngày 500 – 700 l n chi c máy bay, th i k ỳ cao nh t t i 1.200 l n chi c, g m 50 lo i khác nhau đ đánh phá mi n B c. Chúng đã ném xu ng mi n B c 2.500.000 t n bom (trong chi n tranh Thái Bình D ươ ng là 502.780 t n, trong chi n tranh th gi i l n th II c Châu Âu và ði Trung H i là 1.583.000 t n), tàu chi n M b n 90 v n qu đ i bác vào mi n B c. Quá trình ch u đ ng s tàn phá c a chi n tranh, quân dân mi n B c đã b n r ơi 4.181 máy bay hi n đ i c a M (cĩ 68 B-52, 13 F-111A) b t s ng 472 gi c lái M , b n cháy 271 tàu chi n các lo i c a M . 9 Vi t Nam l ươ ng tâm S đd Tr.230-232 10 Vi t Nam l ươ ng tâm S đd Tr.300-301 7
8. Mi n B c đã đp tan âm m ưu phá ho i, tình báo, gián đip, bi t kích, gìn gi đưc an ninh chính tr m t cách v ng ch c, cho nên v a ti n hành th ng l i chi n tranh, v a gi đưc nh ng thành t u v c i t o xã h i ch ngh ĩa và xây d ng ch ngh ĩa xã h i. Mi n B c đã ra sc cung c p s c ng ưi, s c c a cho mi n Nam và tr c ti p cùng mi n Nam chi n đ u trên các chi n tr ưng qua t t c các giai đon kháng chi n, s g n bĩ y là s g n bĩ ru t th t c a cùng m t c ơ th . ðng ta đã t ng k t “Trong quá trình y, ð ng luơn coi trng vi c c ng c và b o v h u ph ươ ng l n mi n B c, nhân t th ưng xuyên quy t đ nh th ng l i c a chi n tranh c u n ưc” 11 . Hu ph ươ ng l n mi n B c đã đưc xây d ng v ng ch c đ cung ng cho chi n tr ưng. M c dù vai trị c a h u ph ươ ng t i ch c ũng vơ cùng to ln ( đám b o 70% l ươ ng th c th c ph m), nh ưng h u ph ươ ng l n mi n Bc ngày càng cĩ vai trị quan tr ng và quy t đ nh (t n ăm 1965 t l gi a chi vi n t h u ph ươ ng l n và khai thác t i ch d9a4 t ăng d n t 6/4 đ n 8/2). Hàng n ăm mi n B c đã đng viên hàng ch c v n lao đ ng, hàng tri u tn l ươ ng th c ph c v chi n đ u và chi n đ u. Cĩ n ăm đã huy đng 6,6% s lao đ ng xã h i và 20 - 25% t ng s n l ưng l ươ ng th c cho kháng chi n. Mi n B c cịn ch ng đ ch phong t a và ng ăn ch n, kiên quy t gi s cung c p liên t c t h u ph ươ ng ra ti n tuy n. Khi đ ch đánh phá ác li t, vi c đ m b o giao thơng v n t i thơng su t là m t nhi m v n ng n . Nhà nưc ph i th ưng xuyên dành 20% t ng s v n đ u t ư cho vi c duy trì các ho t đ ng giao thơng v n t i, đ ng th i phát đ ng tồn dân tham gia ho t đng này, t o nên m t đ o quân đơng đ o, gĩp trên 90 tri u ngày cơng cho mt tr n giao thơng, huy đ ng t t c các ph ươ ng ti n giao thơng hi n đ i và thơ s ơ vào vi c v n chuy n b ng m i hình th c bí m t và cơng khai, t đĩ cung c p hàng và ng ưi k p th i cho mi n Nam, Lào và Campuchia. Nh ư đi h i IV c a ð ng đã đánh giá mi n B c đã “làm trịn m t cách xu t s c ngh ĩa v c ăn c đ a cách m ng c a c n ưc, x ng đáng là pháo đài vơ đch ca ch ngh ĩa xã h i”. mi n B c nh ng n ăm gian kh ác li t y, n p s ng th i chi n đã thành thĩi quen, lao đng kh n tr ươ ng và chi n đ u bình t ĩnh. Chi c m ũ rơm đã tr nên duyên dáng trên đu em h c sinh đ n tr ưng. Ánh đèn d u dưi mái nhà h th khơng cịn t o ra c m giác tù mù n ng n cho ngày làm vi c, h c t p nh ư h i đ u chi n tranh n a. Ch hồng hơn và ch t ng sáng vn đ th c ph m t ươ i s ng. H th ng giao thơng m ng nh n đêm đêm v n ì m ti ng xe v n chuy n hàng hĩa cho các nhà máy, xí nghi p, nơng tr ưng. ðưng mịn H Chí Minh v n n i dài lu ng hàng và đồn quân đi B theo kh u hi u “Xe ch ưa qua nhà khơng ti c”, “gi c phá ta s a ta đi, m đưng mà ti n”. C mi n B c h u ph ươ ng đâu đâu c ũng nêu cao quy t tâm 11 Báo cáo chính tr ti đ i h i đ i bi u tồn qu c c a ð ng l n th IV ST H.1977 Tr.24 8
9. “Thĩc khơng thi u m t cân, quân khơng thi u m t ng ưi”, “M i ng ưi làm vi c b ng hai, vì mi n Nam ru t th t” Ngu n g c t o nên s c m nh tồn di n c a h u ph ươ ng chính là thành tu c a vi c xây d ng ch đ xã h i ch ngh ĩa, “ch đ m i đã kh ơi d y và nhân lên b n l ĩnh c a c dân t c và c a t ng ng ưi Vi t Nam, đ ng viên và t ch c m i ti m l c trong n ưc, tranh th s giúp đ qu c t , t o thành sc m nh to l n và vơ đch c a nhân dân ta trong chi n đ u và xây d ng” 12 . Trong cu c kháng chi n tr ưng k ỳ gian kh đ ch ng M c u n ưc, nhân dân Vi t Nam ph i ch u đ ng s tàn phá c a chi n tranh th t ghê gm. Ch riêng mi n B c Vi t Nam nh ng n ăm chi n tranh phá ho i m i ng ưi dân ph i ch u 45,5 kg bom đ n, m i km 2 ph i ch u 27 kg bom đ n, mi km 2 ph i ch u 6 t n bom đ n (trong khi đĩ trong nh ng n ăm đ i chi n th gi i l n th hai n ưc ð c, bình quân m i ng ưi h ng ch u 27 kg bom đn, m i km 2 hng ch u 5,4 t n bom đ n, n ưc Nh t B n, m i ng ưi dân hng ch u 1,6 kg bom đ n, m i km 2 hng ch u 0,43 t n bom đ n) 13 Mi n B c cĩ 6/6 thành ph b đánh phá (3 thành ph b h y di t: Vinh, Thái Nguyên, Vi t Trì); 28/30 th xã b đánh phá (cĩ 12 th xã b đánh h y di t); 96/116 th tr n b đánh phá (51 th tr n b h y di t); 4.000/5.788 xã b đánh phá (300 xã b h y di t); 350 b nh vi n b đánh phá (10 b nh vi n b san b ng); g n 3.000 tr ưng h c các lo i b đánh phá (15 tr ưng đ i h c); 60/70 nơng tr ưng qu c doanh b đánh phá; trên 1.600 cơng trình th y l i, h ơn 1.000 quãng đê xung y u b ném bom; 6 tuy n đưng s t b đánh phá; 100% c u, c ng, bi n, c ng sơng b đánh phá; 100% nhà máy đin b đánh phá đ n h ư h ng n ng Cĩ 70.000 tr em m cơi do chi n tranh, hàng ch c v n ng ưi tàn ph ; h ơn 5 tri u mét vuơng nhà b phá h y Chi n tranh làm cho s c s n xu t, c ơ s v t ch t k thu t b phá ho i nghiêm tr ng, đà ti n tri n b ch m l i nh hưng tr c ti p đ n đ i s ng nhân khơng đưc c i thi n. Chi n tranh làm cho mi n B c cĩ thêm hàng ch c v n th ươ ng b nh binh và ng ưi dân b tàn ph , nhi u v n đ xã h i ny sinh t s tàn phá c a chi n tranh. Chi n tranh làm đol n nhi u m t qu n lý kinh t, qu n lý nhà n ưc, qu n lý xã h i và t o điu ki n cho các nhân t phi xã h i ch ngh ĩa tr i d y, ch i l i và đc khoét ch ngh ĩa xã hi II. MI N B C TRONG QUÁ TRÌNH XÂY D NG CH NGH ĨA XÃ HI ðng ta t i đ i h i IV đã nh n đ nh: “Nhìn chung sau 20 n ăm ci t o và xây d ng mi n B c đã b ưc đ u ki n l p đưc m t hình thái kinh t - xã 12 Lê Du n, D ưi ng n c c a ð ng đưa đt n ưc lên ngang t m cao th i đ i, T p chí c ng s n s 2/1980 Tr.18 13 Tng k t cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc – Th ng l i và bài h c S đd Tr.317 9
10. hi xã h i ch ngh ĩa v i quan h s n xu t xã h i ch ngh ĩa và nh ng c ơ s vt ch t – k thu t ban đ u c a ch ngh ĩa xã h i, v i m t nhà n ưc chuyên chính vơ s n đưc c ng c cùng v i h t ư t ưng và n n v ăn hĩa xã h i ch ngh ĩa đưc đ t trên nh ng n n mĩng v ng ch c, đem l i nh ng thay đ i sâu s c trên t t c các l ĩnh v c” 14 . Mơ hình ch ngh ĩa xã h i th i chi n đã hình thành. C ơ c u giai c p xã hi mi n B c đã thay đi t n g c. Giai c p cơng nhân l n m nh c s l ưng và ch t l ưng và ngày càng c ng c vai trị lãnh đo c a mình. Kh i liên minh cơng nơng đưc c ng c trên c ơ s m i cao h ơn tr ưc. T ng l p trí th c xã h i ch ngh ĩa mà h u h t đưc đào t o d ưi ch đ m i ngày càng phát tri n. Xã h i mi n B c tr thành xã h i c a ng ưi lao đ ng. S nh t trí v chính tr và tinh th n trong nhân dân ngày m t t ăng thêm. Các thành ph n dân t c bình đng đồn k t h n h p theo tinh th n ch ngh ĩa xã h i. Ph n bình đng v i nam gi i, đ m đươ ng m i nhi m v xã h i. Mi n B c đã xây d ng m t b ưc c ơ s v t ch t – k thu t c a ch ngh ĩa xã h i theo h ưng ti n lên n n s n xu t l n hi n đ i và n n kinh t đc l p t ch . N ăm 1975 tài s n c đ nh trong khu v c s n xu t v t ch t đã t ăng lên g p 5,1 ln so v i n ăm 1960, s xí nghi p cơng nghi p g p 16,5 ln n ăm 1975. Nhi u khu cơng nghi p l n đã hình thành. Trong c ơ c u cơng nghi p đã cĩ nh ng c ơ s đ u tiên c a các ngành cơng nghi p n ng quan tr ng: đin, than, c ơ khí, luy n kim, hĩa ch t, v t li u xây d ng. ð ng th i m t s ngành cơng nghi p nh c ũng đưc xây d ng; m ng l ưi giao thơng v n t i phát tri n; ngồi ra cịn cĩ thêm m t s s n ph m m i mà tr ưc chi n tranh ta ch ưa s n xu t đưc nh ư thép cán (làm t qu ng trong nưc), phân đ m, t u hút bùn, máy kéo nh , t u đánh cá. Trong nơng nghi p, k t h p v i phong trào h p tác hĩa và nh th ng li c a h p tác hĩa mà hàng lo t các cơng trình th y l i đã đưc xây d ng tưi tiêu cho hàng ch c v n ha. Quá n a s h p tác xã nơng nghi p đưc trang b máy mĩc nh . S n l ưng đin ph c v nơng nghi p, s máy b ơm, máy kéo đu t ăng v t lên r t nhi u l n so v i n ăm 1955. Nơng nghi p đã cĩ nhi u c g ng trong vi c áp d ng m t s thành t u và ti n b m i v k thu t tr ng tr t và ch ăn nuơi đã đt đưc thành tích quan tr ng v t ăng năng su t và t ăng v , nh t là bi n v đơng thành v s n xu t n đ nh cĩ năng su t cao. V xây d ng c ơ s v t ch t - k thu t c a ch ngh ĩa xã h i cĩ th cĩ nh ng nh n xét đánh giá nh ư sau: • Trong vi c gi i quy t m i quan h gi a tích l ũy và tiêu dùng, chúng ta luơn luơn quan tâm th hi n đưng l i c a ð ng v cơng nghi p hĩa xã h i ch ngh ĩa. Trong 20 n ăm 1955 - 14 ðng c ng s n Vi t Nam – Báo cáo chính tr S đd Tr.32 10
11. 1974 tích l ũy hàng n ăm chi m 20 – 25% thu nh p qu c dân đưc s d ng (thu nh p qu c dân đưc s d ng là k c thu nh p t bên ngồi vào b ng vi n tr ho c vay n ). V n đ u t ư ca Nhà n ưc cho khu v c s n xu t chi m 88% t ng s v n đ u tư, trong đĩ v n đ u t ư cho cơng nghi p là 35% cho nơng nghi p là 16% (N u tính c đ u t ư vào ngành ph c v nơng nhi p thì t l h ơn nhi u). ð u t ư cho giao thơng v n t i trong th i gian khá dài chi m t i 23% (do ph i ng phĩ v i chi n tranh). • Cơ s v t ch t - k thu t b chi n tranh tàn phá n ng n nh t. Do đĩ trong l ĩnh v c này, mi n B c ch ưa t o ra đưc s chuy n bi n cĩ ý ngh ĩa l ch s (cơng nghi p hĩa xã h i ch ngh ĩa ch ưa xong; n n s n xu t xã h i ch ngh ĩa ch ưa ra kh i tình tr ng s n xu t nh và ch đ xã h i ch ngh ĩa mi n B c vn ch ưa đưc xây d ng trên c ơ s đ i cơng nghi p). V n đ mu ch t đ t ra là ph i c g ng t o ra c ơ s v t ch t - k thu t ca ch ngh ĩa xã h i và t ch c l i s n xu t xã h i theo h ưng ti n lên s n xu t l n xã h i ch ngh ĩa. • Tuy nhiên, c ơ s v t ch t - k thu t đ n n ăm 1975 c ũng cĩ nh ng ti n b rõ r t so v i 20 n ăm hay 10 n ăm tr ưc. Tính ch t s n xu t nh lúc mà khơng cịn nguyên v n, n ng n nh ư nh ng n ăm 1955 và mi n B c đã cĩ m t s c ơ s b ưc đ u c a nn s n xu t l n xã h i ch ngh ĩa. Cùng v i s phát tri n kinh t , s nghi p giáo d c, v ăn hĩa và y t cũng phát tri n v i t c đ cao ngay c khi cĩ chi n tranh. Nh v y, đ i sng v t ch t và v ăn hĩa c a nhân dân so v i tr ưc cách m ng đã đt đưc nhi u ti n b l n: • Tr ưc h t ta đã thanh tốn đưc n n đĩi kinh niên đã tng đeo đui dân ta bi t bao th h (kh ng khi p nh t là n n đĩi cu i 1944 đ u 1945). ð n n ăm 1975 tuy l ươ ng thc ch ưa di dào nh ưng n u khéo léo qu n lý, phân ph i thì v n b o đ m mc tiêu dùng t i thi u cho nhân dân. • Thanh tốn đưc n n th t h c c a 95% dân s , m mang s nghi p giáo d c t t c các c p, s ng ưi đi h c chi m 1/3 s dân, t l dân đi h c thu c lo i cao nh t trên th gi i. Tồn dân đi h c khơng ph i tr h c phí, h c sinh đ i h c và trung h c chuyên nghi p đưc c p h c b ng. Mi n B c đã đào t o đưc m t đ i ng ũ cán b khoa h c k thu t, nghi p v qu n lý và m y ch c v n cơng nhân k thu t. 11
12. • S nghi p b o v s c kh e c a nhân dân phát tri n v ưt bc. M ng l ưi y t c a nhân dân phát tri n r ng kh p t thành tr đ n nơng thơn, mi n núi và h i đ o y h c hi n đ i và c truy n k t h p v i nhau đ ch ăm sĩc s c kh e cho nhân dân. Tồn dân ch a b nh khơng m t ti n. Các b nh d ch b di t tr hay ng ăn ch n k p th i. T l t vong gi m, tu i th t ăng cao. • Cơng nhân viên ch c đưc h ưng ch đ lao đ ng tồn b, ch đ ti n l ươ ng b ưc đ u phân ph i theo nguyên t c lao đng lu t b o hi m xã h i, b o hi m lao đ ng đưc áp d ng ph bi n • ði s ng c a nhân dân lao đ ng đưc c i thi n rõ r t, nơng thơn đi m i v ph ươ ng th c làm ăn, khung c nh sinh ho t c ũng nh ư v con ng ưi. • ði s ng các dân t c c ũng theo nh p chung c a đ t nưc: ph ươ ng th c làm ăn, v ăn hĩa giáo d c; y t ; đào t o cán b • Nn v ăn hĩa m i cĩ n i dung xã h i ch ngh ĩa và tính dân t c cĩ tính chi n đ u cao đã và đang hình thành. H t ư tưng ch ngh ĩa Mác – Lênin đã vào đa chi ph i suy ngh ĩ, tình c m và hành đng c a nhân dân lao đ ng t ra trong đ i sng v ăn hĩa tinh th n c a mi n B c. Con ng ưi m i xã h i ch ngh ĩa v i nh ng đ c tr ưng n i b t: làm ch tp th , yêu n ưc, yêu ch ngh ĩa xã h i và cĩ tinh th n qu c t vơ s n đã bưc đ u đưc hình thành mi n B c. L i s ng xã h i ch ngh ĩa đã tr thành ph bi n, ng ưi v i ng ưi s ng cĩ tình ngh ĩa, đồn k t th ươ ng yêu nhau. Hê th ng chuyên chính vơ s n đưc c ng c và t ăng c ưng th ưng xuyên. Các ðng b đ u l n m nh v m i m t, x ng đáng là l c l ưng lãnh đo tồn b s nghi p cách m ng. Nhà n ưc ta đã th hi n rõ là Nhà nưc chuyên chính vơ s n; Nhà n ưc c a dân, do dân và vì dân, đã khơng ng ng đưc ki n tồn, khơng ch nhi m v tr n áp b n ph n cách m ng, gi gìn an ninh chính tr , tr t t an tồn xã h i, qu c phịng mà cịn đi sâu vào ch c n ăng t ch c, xây d ng, qu n lý kinh t . Các t ch c qu n chúng đã cĩ tác d ng to l n trong vi c đ ng viên t ch c qu n chúng. Mi n B c và mi n Nam đã cùng nhau ho t đ ng nh p nhàng, ăn kh p và đt đưc k t qu t t trong vi c th c hi n đưng l i đ i ngo i, t ch , đúng đn c a ð ng ta; xây d ng và c ng c tình đồn k t chi n đ u v i Lào, Campuchia, kiên trì đồn k t v i các n ưc xã h i ch ngh ĩa, tranh th s ng h c a nhà n ưc dân t c ch ngh ĩa và nhân dân ti n b trên th gi i 12
13. ng h Vi t Nam ch ng M . Mi n B c ngày càng m r ng quan h ngo i giao và nâng cao uy tín c a mình trên th gi i. Bên c nh nh ng thành t u và bi n đ i l n lao, s nghi p xây d ng ch ngh ĩa xã h i mi n B c nh ng n ăm 1954-1975 cĩ nh ng y u kém và khuy t nh ưc đim. Các h i ngh l n th 19, 22, 23 và 24 c a Ban ch p hành Trung ươ ng ðng khĩa II, ð i h i đ i bi u tồn qu c l n th IV và các h i ngh Trung ươ ng sau đĩ đã v ch ra m t cách c n k , tồn di n nh ng y u kém, khĩ kh ăn trong n n kinh t mi n B c c ũng nh ư nh ng khuy t đim thi u sĩt c a ð ng và Nhà n ưc ta trong ch đ o và qu n lý kinh t . Nh ng y u kém, khĩ kh ăn trong n n kinh t mi n B c: Tuy đã đt đưc nh ng thành t u to l n nh ưng “nhìn chung, n n kinh t mi n B c cịn mang n ng tính ch t s n xu t nh , c ơ s v t ch t – k thu t cịn th p kém. Nh ng ngành cơng nghi p then ch t cịn nh bé và ch ư đưc xây d ng đng b , ch ưa đ s c làm n n t ng v ng ch c cho n n kinh t qu c dân, lc l ưng s n xu t trong nơng nghi p m i b t đ u phát tri n, h p tác xã ch ưa đưc c ng c th t v ng ch c, các huy n ch m đưc t ăng c ưng. Nơng nghi p ch ưa đáp ng đưc yêu c u v l ươ ng th c, th c ph m cho nhân dân, nguyên li u cho cơng nghi p, nơng s n cho xu t kh u; 80% l c l ưng lao đng cịn là lao đng th cơng; n ăng su t lao đ ng xã h i cịn th p; l c lưng lao đ ng cịn r t l n nh ưng ch ưa đưc dùng h t trong khi tài nguyên đt đai, r ng, bi n ch ưa đưc khai thác h t. T ng s n ph m xã h i và thu nh p qu c dân ch ưa b o đ m đưc các yêu c u c ơ b n c a đ i s ng nhân dân và nhu c u tích l ũy đ xây d ng c ơ s v t ch t – k thu t m i. Tình hình đĩ c ng v i t c đ dân s t ăng nhanh đã gây c ăng th ng trong đ i sng kinh t và xã h i” 15 . Nh ng khĩ kh ăn y u kém trên đây là do các nguyên nhân sau: • Nguyên nhân khách quan là tình tr ng n n kinh t v n đã s n xu t nh , l c h u ti n th ng lên ch ngh ĩa xã h i khơng qua giai đon phát tri n t ư b n ch ngh ĩa; l i b chi n tranh tàn phá n ng n , th i gian xây d ng th t s r t ng n; ph i tr c ti p đánh tr hai cu c chi n tranh phá ho i và ph i gánh vác nhi m v hàng đu là đánh gi c c u n ưc mi n Nam. • Nguyên nhân ch quan là nh ng thi u xĩt khuy t đim trong lãnh đo, ch đ o và qu n lý kinh t c a ð ng và Nhà n ưc ta. Nh ng thi u xĩt trong lãnh đo, ch đ o và qu n lý kinh t c a ð ng và Nhà n ưc ta: Nh ng v n đ cĩ tính quy lu t c a quá trình t s n xu t nh ti n lên s n xu t l n xã h i ch ngh ĩa ch ưa đưc nh n th c sâu s c. 15 ðng c ng s n Vi t Nam – Báo cáo chính tr S đd Tr34 13
14. Do ch ưa hi u rõ s g n bĩ ch t ch gi a c i t o quan h s n xu t và phát tri n l c l ưng trong điu ki n s n xu t nh lên s n xu t l n, cho nên ta ch m đ ra h ưng đi lên c a h p tác xã NN và s n xu t nơng nghi p. Sau khi c ăn b n hồn thành c i t o ch đ s h u v t ư li u. Ta ch ưa làm t t vi c c ng c và hồn thi n t ng b ưc quan h s n xu t m i. Nh ng cu c vn đ ng c i ti n qu n lý h p tác xã nơng nghi p ch ưa đáp ng đưc yêu cu; nhi u n ơi h p tác xã nơng nghi p sa sút, s n xu t trì tr , m t s h p tác xã tan rã ( đu n ăm 1974). H p tác xã ti u th cơng nghi p khơng đưc cng c . S n xu t cá th chi m t tr ng nh khơng đưc ti p t c c i t o, khơng đưc qu n lý t t. Nh ng hi n t ưng làm ăn khơng chính đáng, vi ph m pháp lu t tác đ ng x u đ n th tr ưng và đi s ng xã h i. Mt c ơ c u kinh t k t h p ch t ch cơng nghi p v i nơng nghi p ch ưa hình thành. Nơng nghi p và cơng nghi p nh ch ưa đưc coi tr ng đúng m c, nhi u ph ươ ng h ưng và bi n pháp l n đ ra đ phát tri n nơng nghi p ch ưa đưcthi hành tích c c, kh n tr ươ ng. N ăng l c cơng nghi p nng hi n cĩ ch ưa ph c v t t cho nơng nghi p và cơng nghi p nh . M i quan h gi a kinh t Trung ươ ng và kinh t đ a ph ươ ng ch ưa đưc gi i quy t đúng đ n, kinh t đ a ph ươ ng ch ưa đưc chú ý đúng m c. H th ng hành chính qu n lý kinh t ch ưa phát huy đ vai trị c a ngành và ch ưa k t h p đúng đ n qu n lý theo ngành; qu n lý theo đ a ph ươ ng và theo lãnh th . Cơng tác k ho ch hĩa ch ưa làm t t, ch ưa n m ch c đưc yêu c u, kh n ăng, ch ưa hi u bi t h t nhu c u nên ch ưa quán tri t đưng l i kinh t c a ð ng. Chính sách kinh t ch ưa v n d ng đ y đ các quy lu t kinh t c a ch ngh ĩa xã h i nh t là ch ưa chú ý tính đúng đn quy lu t giá tr , quy lu t phân ph i theo lao đ ng, nguyên t c khuy n khích li ích v t ch t L i qu n lý kinh t cịn quan liêu, b nh hành chính cung cp xem nh hi u qu , n ăng su t, ch t l ưng. B máy qu n lý và t ch c th c hi n kém hi u l c, m i quan h gi a ð ng - Nhà n ưc - nhân dân tng c p, t ng đơn v ch ưa xác đnh rõ. Ch đ trách nhi m, pháp ch xã hi ch ngh ĩa cịn nhi u thi u sĩt Cơng tác ðng, cơng tác cán b cơng tác t ư t ưng ch ưa g n ch t v i cơng tác kinh t và ch ưa theo k p yêu c u ngày càng cao c a nhi m v cách mng; t ch c ð ng cịn nh ng m c ch ưa h p lý và thi u n ăng đ ng; ph ươ ng pháp lãnh đo; ph ươ ng pháp cơng tác ít đưc c i ti n, cơng tác t ư tưng thi u s c bén; ch ưa phê phán k p th i nh ng bi u hi n tiêu c c Nh ng khuy t đim c a cơng tác qu n lý mang tính ch t hành chính quan liêu bao c p, đ c bi t trong ph ươ ng th c qu n lý; tính ch t s n xu t nh v i t ch c qu n lý tinh th n phân tán, t n m n r t n ng n ; h th ng qu n lý kinh t ch ưa phát huy đúng đn quy n làm ch c a nhân dân lao đng, tr ưc h t và ch y u là b ng m t c ơ c u t ch c và m t c ơ ch qu n lý đúng đn c a Nhà n ưc xã h i ch ngh ĩa. Nguyên nhân ch là ch ưa nm v ng th c t , ch ưa n m v ng quy lu t 14
15. * ðng ta t i ð i h i tồn qu c l n th IV (tháng 12/1976) đã t ng k t 20 n ăm cách m ng Vi t Nam và nh n đ nh: “M t đ ng th ng nh t lãnh đo mt n ưc t m th i b chia làm đơi ti n hành đng th i hai nhi m v chi n lưc khác nhau, đĩ là đc đim l n nh t và c ũng là nét đc đáo c a cách mng n ưc ta t tháng 7 n ăm 1954 đ n tháng 5 n ăm 1975. Giươ ng cao cùng m t lúc hai ng n c đ c l p dân t c và ch ngh ĩa xã h i, ð ng đã k t hp s c m nh chi n đ u c a ti n tuy n l n v i ti m l c c a h u ph ươ ng ln, đã đng viên đn m c cao nh t l c l ưng c a tồn dân, tồn qu c vào cu c chi n đ u c u n ưc, đã k t tinh, t ng h p và phát tri n lên m t trình đ m i v i nh ng truy n th ng cách m ng và sàng t o c a ð ng ta và dân tc ta” 16 Mt th i k ỳ phát tri n đ c bi t (1954 - 1975) c a dân t c đã đi vào lch s v i bao ni m t hào. Chúng ta đã g t ph ăng nh ng c n tr trên con đưng hịa bình th ng nh t đ t n ưc, đ b ưc vào giai đon m i c a l ch s dân t c, giai đon c n ưc th ng nh t đi lên ch ngh ĩa xã h i và b o v T qu c xã h i ch ngh ĩa. Tồn dân ta t Nam chí B c đã và đang chuy n hưng ch ngh ĩa anh hùng cách m ng trong chi n đ u c u n ưc thành ch ngh ĩa anh hùng cách m ng trong lao đ ng sáng t o xây d ng T qu c, “xây dng l i đ t n ưc ta to đ p h ơn, đàng hồng h ơn” nh ư Bác H h ng mong mu n. 16 Báo cáo chính tr c a Ban ch p hành trung ươ ng ðng t i ð i h i đ i bi u tồn qu c l n th IV (12/1976) Tr22-23. 15
16. MC L C Ph n th nh t – NƯC VI T NAM DÂN CH C NG HỊA. CU C KHÁNG CHI N CH NG TH C DÂN PHÁP TR L I XÂM LƯC VI T NAM (1945 - 1954) 5 I. N ƯC VI T NAM DÂN CH C NG HỊA N ĂM ðU TIÊN SAU CÁCH M NG THÁNG TÁM 5 1. Tình hình n ưc Vi t Nam Dân ch c ng hịa lúc mi ra đ i 5 2. Kháng chi n Nam B và Nam ph n trung B 9 3. Kh c ph c h u qu chi n tranh, b ưc đ u xây d ng đ t n ưc v các m t chính tr , quân s , kinh t , xã h i, v ăn hĩa, giáo d c và ngo i giao 16 II. KHÁNG CHI N TỒN QU C CH NG TH C DÂN PHÁP VÀ CAN THI P M (1946 - 1954) 42 1. Phát tri n th c l c, đ y m nh cu c kháng chi n tồn dân, tồn di n ch ng đ ch m r ng chi n tranh (1946-1950) 42 2. B ưc chuy n bi n c a cu c kháng chi n trong nh ng n ăm 1951 – 1953 95 3. Cu c ti n cơng trên m t tr n quân s và ngo i giao k t thúc chi n tranh xâm l ưc c a đ qu c Pháp ðơng d ươ ng (1953 – 1954) 121 Ph n th hai – NƯC VI T NAM DÂN CH C NG HỊA. CU C KHÁNG CHI N CH NG M C U N ƯC (1954 – 1975) 145 A – BI C NH C A CU C KHÁNG CHI N CH NG M C U NƯC 145 1. Th i kỳ m i sau chi n tranh th gi i và chi n l ưc tồn c u c a M 145 2. H t c ng Pháp, đ qu c M tr c ti p xâm l ưc Vi t Nam 151 B – QUÁ TRÌNH PHÁT TRI N C A CU C KHÁNG CHI N CH NG M C U N ƯC (1954 – 1975) 155 I- CHI N TRANH CÁCH M NG MI N NAM CH NG CHI N TRANH XÂM L ƯC TH C DÂN M I C A M TH I K Ỳ 1954 – 1965 156 1. Mi n Nam đ u tranh ch ng ch đ M Di m, b o v c ơ s , gi gìn lc l ưng cách m ng 156 2. ðng kh i – Bưc phát tri n nh y v t đ u tiên c a cách m ng mi n Nam 170 3. Cu c chi n tranh cách m ng ch ng chi n tranh đ c bi t c a M 183 4. Ti n lên đánh b i “Chi n l ưt đ c bi t” c a M ng y 198 1
17. II. C N ƯC CĨ CHI N TRANH – 10 N ĂM “ ðÁNH CHO M CÚT NG Y NHÀO” (1965 – 1975) 207 1.M leo thang chi n tranh Vi t nam – c n ưc kháng chi n ch ng M cu n ưc 207 2. Kháng chi n ch ng chi n l ưc c c b c a M 216 3. T ng t n cơng M u Thân 1968 – bưc ngo t th hai c a cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc 229 4. Kháng chi n ch ng chi n l ưc Vi t Nam hĩa chi n tranh và liên minh ba n ưc ðơng D ươ ng ch ng k thù chung 241 5. Cu c t p kích chi n l ưc Xuân – hè 1972 và Hi p đ nh Paris v ch m d t chi n tranh l p l i hịa bình Vi t Nam 261 6. ði th ng mùa Xuân 1975 gi i phĩng hồn tồn mi n Nam 273 Ph n Th ba – NƯC VI T NAM DÂN CH C NG HỊA. CÁCH M NG Xà H I CH NGH ĨA MI N B C (1954 – 1975) 290 A. MI N B C HỒN THÀNH CƠNG CU C C I CÁCH RU NG ðT, KHƠI PH C KINH T , C I T O Xà H I CH NGH ĨA, B ƯC ðU PHÁT TRI N KINH T V ĂN HĨA (1954 – 1960) 290 I. HỒN THÀNH C I CÁCH RU NG ð T, B ƯC ð U KHƠI PH C KINH T (1955 – 1957) 1. Tình hình và nhi m v tr ưc m t c a mi n B c sau hi p đ nh Genève 292 2. ðu tranh đ th c hi n Hi p đ nh Genève 295 3. ðu tranh đ hồn thành cơng cu c c i cách ru ng đ t 299 4. Cơng cu c khơi ph c kinh t sau chi n tranh 305 5. Xây d ng, c ng c h thng chính tr - xã h i 316 II. CU C ð U TRANH C I T O Xà H I CH NGH ĨA VÀ B ƯC ðU PHÁT TRI N KINH T V ĂN HĨA (1958 – 1960) 320 1. Cơng cu c c i t o xã h i ch ngh ĩa đ i v i nơng nghi p 322 2. Cơng cu c c i t o xã h i ch ngh ĩa đ i v i cơng th ươ ng nghi p tư bn t ư doanh 327 3. Cơng cu c c i t o xã h i ch ngh ĩa đ i v i th cơng nghi p và ti u th ươ ng 330 4. S phát tri n c a s n xu t cơng – nơng nghi p và ho t đ ng th ươ ng nghi p (1958 – 1960) 333 5. ði s ng v t ch t và v ăn hĩa c a nhân dân 340 2
18. 6. Ti p t c c ng c và t ăng c ưng h th ng chính tr - xã h i 341. B – MI N B C TH C HI N K HO CH N ĂM N ĂM L N TH NH T XÂY D NG CH NGH ĨA Xà H I (1961 – 1965) 346 I. ðƯNG L I CÁCH M NG Xà H I CH NGH ĨA MI N B C 346 1. V nhi m v cách m ng chung c a c nưc 346 2. V đưng l i cách m ng xã h i ch ngh ĩa mi n B c 347 3. S b sung và c th hĩa đưng l i CM xã h i ch ngh ĩa trong th i kỳ th c hi n K ho ch 5 n ăm l n th nh t 349 II. ðU TRANH TH C HI N 5 N ĂM L N TH NH T (1961 – 1965) 351 1. Tình hình th gi i và trong n ưc trong th i k ỳ này (1961 – 1965) 351 2. M c tiêu, nhi m v c ơ b n c a k ho ch 5 n ăm l n th nh t (1961 – 1965) 352 3. B ưc đ u th c hi n cơng nghi p hĩa xã h i ch ngh ĩa 354 4. C ng c h p tác xã nơng nghi p, đ y m nh phát tri n s n xu t nơng nghi p 359 5. S phát tri n c a th ươ ng nghi , tài chính, ngân hàng, quan h kinh t v i n ưc ngồi 366 6. S nghi p giáo d c, v ăn hĩa, y t , nâng cao đ i s ng v t ch t và tinh th n cho nhân dân 368 7. K t c u giai c p - Quan h xã h i 370 8. Ti p tc c ng c t ăng c ưng chuyên chính vơ s n 372 C – CHUY N H ƯNG XÂY D NG MI N B C TRONG ðIU KI N CĨ CU C CHI N TRANH PHÁ HO I L N TH NH T C A ð QU C M (1965 – 1968) 376 I. ÂM M ƯU ðÁNH PHÁ MI N B C C A ð QU C M 376 II. QUÂN DÂN MI N B C ðÁNH TH NG CHIN TRANH PHÁ HO I L N TH NH T C A ð QU C M 380 1. Quy t tâm đánh th ng chi n tranh phá ho i l n th nh t c a đ qu c M đ i v i mi n B c 380 2. Trong cu c đ s c v i khơng quân và h i quân M , quân dân mi n Bc đã th ng l i v vang 384 3. Ý ngh ĩa th ng li 389 III. TI P T C XÂY D NG MI N B C TRONG KHĨI L A CHI N TRANH (1965 – 1968) 392 3
19. 1. Cơng nghi p 393 2. Nơng nghi p 399 3. Th ươ ng nghi p, tài chính ngân hàng, quan h kinh t v i n ưc ngồi 403 4. S nghi p v ăn hĩa giáo d c 405 5. Ti p t c c ng c t ăng cưng h th ng chính tr xã h i 406 6. ðy m nh cung c p s c ng ưi s c c a cho ti n tuy n l n 407 D – MI N B C ð U TRANH KHƠI PH C VÀ PHÁT TRI N KINH T, ðÁNH B I CU C CHI N TRANH PHÁ HO I L N TH II C A M (1969 – 1972) 430 1. H Ch T ch nêu cao quy t tâm ch ng M c u n ưc 433 2. Ti p t c hồn ch nh thêm m t b ưc v đưng l i cách m ng xã h i ch ngh ĩa mi n B c 411 3. Cơng cu c khơi ph c và phát tri n kinh t v ăn hĩa đ u 1969 – đu 1972 414 4. Mi n B c đánh th ng cu c chi n tranh phá ho i l n th II c a đ qu c M (tháng 4/1972 – cu i n ăm 1972) 419 E – MI N B C KHƠI PH C VÀ PHÁT TRI N KINH T D N S C CUNG C P S C NG ƯI S C C A CHO S NGHI P GI I PHĨNG HỒN TỒN MI N NAM (1973 – 1975) 430 1. Ch tr ươ ng khơi ph c và phát tri n kinh t mi n B c nh ng n ăm 1973 - 1975 430 2. Cơng cu c khơi ph c và phát tri n kinh t xã h i (1973 – 1975) 433 NH N XÉT CHUNG V QUÁ TRÌNH CÁCH M NG VI T NAM 20 N ĂM (1954 – 1975) 441 I. Ý NGH ĨA VÀ T M VĨC LICH45 S C A CU C KHÁNG CHI N CH NG M C U N ƯC 441 II. MI N B C TRONG S NGHI P CH NG M C U N ƯC 452 II. MI N B C TRONG QUÁ TRÌNH XÂY D NG CH NGH ĨA Xà HI 456 TÀI LI U THAM KH O 467 MC L C 491 4
20. TÀI LI ỆU THAM KH ẢO TI NG VI T 1. MÁC - ĂNG GHEN - LÊ NIN - STALIN, Nh ng quan đim c ơ bn v kh i ngh ĩa, chi n tranh và quân đi. Q ðND, H.1973. 2. MÁC - ĂNG GHEN, V chi n tranh và quân đi. Q ðND, H.1983. 3. ĂNG GHEN - LÊ NIN – STALIN, Bàn v chi n tranh nhân dân , ST, H.1965. 4. ĂNG GHEN, Tuy n t p lu n v ăn quân s , Tp I, II, III, IV, V, QðND, H.1960-1968. 5. LÊ NIN, Bnh u tr ĩ t khuynh trong phong trào c ng s n, NXB Ti n b , M.1973. 6. LÊ NIN, Nh ng bài nĩi và vi t v quân s . Q ðND, H.1978. 7. H CHÍ MINH, Chi n tranh nhân dân Vi t Nam . Q ðND, H.1989. 8. H CHÍ MINH. Tuy n t p. ST, H.1960. 9. H CHÍ MINH, Tồn t p, T p IV, V, VI, VII, VIII, IX, X. ST, H.1984-1989. 10. H CHÍ MINH, Vì đc l p t do, Vì ch ngh ĩa xã h i. ST, H.1975. 11. H CHÍ MINH. V nhi m v ch ng M c u n ưc. ST, H.1975. 12. H CHÍ MINH. V đ u tranh v ũ trang và l c l ưng v ũ trang nhân dân . Q ðND, H.1970. 13. LÊ DU N, Cách m ng mi n Nam và chi n tranh nhân dân ch ng M c u n ưc, QðND, H.1970. 14. LÊ DU N, Cách m ng xã h i ch ngh ĩa Vi t Nam , T p I, II, III, IV, V, ST, H.1980. 15. LÊ DU N, Chi n th ng c a s c m nh t ng h p, s c m nh dân tc và th i đ i. ST, H.1985. 16. LÊ DU N, Dưi lá c v vang c a ð ng, vì đc l p t do, vì ch ngh ĩa xã h i, ti n lên giành nh ng th ng l i m i. ST, H.1970. 17. LÊ DU N, Giai c p vơ s n v i v n đ nơng dân trong cách mng Vi t Nam . ST, H.1969.
21. 18. LÊ DU N, Hăng hái ti n lên d ưi ng n c v ĩ đ i c a cách mng tháng M ưi. ST, H.1969. 19. LÊ DU N, Th ư vào Nam. ST, H.1985. 20. LÊ DU N, Tình hình th gi i và nhi m v qu c t c a ð ng ta. ST, H.1975. 21. LÊ DU N, V chi n tranh nhân dân Vi t Nam . ST, H.1993. 22. LÊ DU N, V làm ch t p th xã h i ch ngh ĩa. ST, H.1981. 23. TR ƯNG CHINH, Cách m ng dân t c dân ch nhân dân Vi t Nam (Tác ph m ch n l c), Tp II. ST, H.1976. 24. TR ƯNG CHINH, My vn đ quân s trong cách m ng Vi t Nam. Q ðND, H.1983. 25. ALAN, DAWSON, 55 ngày ch đ Sài Gịn s p đ ( 55 Days, the fall f south Vietnam, Englewood eliffa, New Jersay, 1977). Cao Minh trích d ch, ST, H.1985. 26. AMPTER JOSEPH. Li phán quy t v Vi t Nam . Ng ưi d ch Nguy n T n C ưu. Q ðND, H.1985. 27. ARCHIMEDES L.A.PARTTI, Ti sao Vi t Nam , ng ưi d ch Lê Tr ng Ngh ĩa, NXB ðà N ng 1995. 28. BAN CH ð O T NG K T CHI N TRANH TR C THU C B CHÍNH TR , Tng k t cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc (1954- 1975) – Th ng l i và bài h c. CTQG, H.1995. 29. BAN CH ð O T NG K T CHI N TRANH TR C THU C B CHÍNH TR , Tng k t cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp (1945 – 1954) – Th ng l i và bài h c, CTQG, H.1996. 30. BAN NGHIÊN C U L CH S ð NG TRUNG ƯƠ NG, 50 năm ho t đ ng c a ð ng C ng s n Vi t Nam. ST, H.1979. 31. BAN NGHIÊN C U L CH S ð NG TRUNG ƯƠ NG, Lch s ð ng C ng s n Vi t Nam (1920 – 1945), Sơ th o, T p I. ST, H. 1981. 32. BAN NGHIÊN C U L CH S ð NG TRUNG ƯƠ NG, Văn ki n tồn qu c đ i bi u đ i h i l n th II c a ð ng (Tháng 2-1951). ST, H.1960. 33. BAN NGHIÊN C U L CH S QUÂN ð I TR C THU C TNG C C CHÍNH TR - VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Lch s quân đ i nhân dân Vi t Nam, Tp I, Q ðND, H.1994. 34. BAN CH P HÀNH ðNG B TÂY NINH, BTL QK VII, BTL Q ð IV, Chi n d ch ph n cơng đánh b i cu c càn Junction city , Q ðND, H.1997.
22. 35. BAN NGHIÊN C U L CH S ð NG TÂY NINH, Chi n th ng Tua Hai, 1980. 36. BAN NGHIÊN C U L CH S ð NG THÀNH Y TP HCM, Tng t n cơng và n i d y xuân M u Thân 1968 Sài Gịn – Gia ðnh. NXB Tp H Chí Minh 1988. 37. BAN T NG K T CHI N TRANH (THÀNH Y TP HCM), Lch s Sài Gịn – Ch L n – Gia ðnh kháng chi n 1945 - 1975 , NXB Tp H Chí Minh, 1994 38. SƠM-MƠ, BEN-GIA-MIN F. V t p kích S ơn Tây , ng ưi d ch Lê Tr ng Bình, H i H . NXB Cơng an nhân dân, H.1987. 39. PH M THANH BI N – NGUY N H U NGH ĨA (ch biên), Cu c kh i ngh ĩa Trà B ng và mi n Tây Qu ng Ngãi . Q ðND, H.1976. 40. B NGO I GIAO N ƯC C NG HỊA XÃ H I CH NGH ĨA VI T NAM, S th t v quan h Vi t Nam – Trung Qu c trong 30 n ăm qua . ST, H.1979. 41. B PH N TH ƯNG TR C BAN NGHIÊN C U T NG KT L CH S CƠNG AN NHÂN DÂN PHÍA NAM, Cơng an Nam B trong kháng chi n ch ng th c dân Pháp xâm lưc. NXB Cơng an nhân dân, H.1993. 42. MAI V ĂN B , Tn cơng ngo i giao và ti p xúc bí m t, NXB Tp HCM 1985. 43. LƯU NG C CHI N – LÊ XUÂN GIANG – ðING KHƠI S , Tháng ch p n ăm 1972 . Q ðND, H.1992. 44. QU ỲNH C Ư, ðng kh i B n Tre . NXB TP H Chí Minh 1985. 45. VĂN TI N D ŨNG, Chi n tranh nhân dân qu c phịng tồn dân , T p I & II. Q ðND, H.1978 - 1979. 46. VĂN TI N D ŨNG, Cu c kháng chi n ch ng M - Tồn th ng . ST, H.1991. 47. VĂN TI N D ŨNG, ði th ng mùa xuân . Q ðND, H.1977. 48. VĂN TI N D ŨNG, Bưc ngo t l n c a cu c kháng chi n ch ng M , ST, H.1989. 49. VĂN TI N D ŨNG, Dưi ng n c c a ð ng ngh thu t quân s Vi t Nam khơng ng ng phát tri n và chi n th ng , Q ðND, H.1973. 50. VĂN TI N D ŨNG, V cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc, CTQG, H.1986.
23. 51. NGUY N KIÊN GIANG, Vi t Nam n ăm đ u tiên sau cách mng tháng Tám. ST, H. 1961. 52. TR N V ĂN GIÀU, Mi n Nam gi v ng thành đng – Lưc s đng bào mi n Nam đ u tranh ch ng M và tay sai , 5 t p. KHXH, H.1964 53. VÕ NGUYÊN GIÁP, Chi n tranh gi i phĩng dân t c và chi n tranh b o v T qu c. ST, H.1979. 54. VÕ NGUYÊN GIÁP, ðin Biên Ph . Q ðND, H.1979. 55. VÕ NGUYÊN GIÁP, My v n đ v đưng l i quân s c a ðng ta . ST, H.1970. 56. VÕ NGUYÊN GIÁP, Th ng l i c a chi n tranh nhân dân ch ng chi n tranh phá ho i các thành ph và khu cơng nghi p mi n B c xã h i ch ngh ĩa. Q ðND, H.1972. 57. VÕ NGUYÊN GIÁP - VĂN TI N D ŨNG, Cu c t ng ti n cơng và n i d y đ i th ng màu xuân 1975, QðND, H.1975. 58. VÕ NGUYÊN GIÁP - PH M NG C M U - VŨ L ĂNG , Vài h i c v ðin Biên Ph . QðND, H.1977. 59. GIOAY-Ơ, PHR ĂNG-XOA, Trung Qu c và vi c gi i quy t chi n tranh ðơng D ươ ng l n 1 (Gi ơ-ne-vơ). NXB Thơng tin lý lu n, H.1981. 60. GRANT ALIN. Giáp m t v i Ph ưng Hồng - CIA và s th t bi chính tr c a Hoa K ỳ Vi t Nam, ng ưi d ch Lê Minh ðc. NXB Tp H Chí Minh, 1993. 61. TR N MAI H NH, Sp đ và t thú , Q ðND, H.1985. 62. TR N QUÝ H I, Bàn v cái g i là “s c m nh quân s khĩ tưng t ưng n i” c a đ qu c M . Q ðND, H.1965. 63. HI KHOA H C L CH S VI T NAM, Vi t Nam th i k ỳ kháng chi n ch ng Pháp (1945-1975) Nh ng s ki n, NXB V ăn hĩa - Thơng tin, H.1997. 64. NGUY N TI N H ƯNG, JERROLD.L.SCHECTER. The palace File (T tịa B ch c đ n Dinh ð c l p). Nxb Tr TP H Chí Minh 1990. 65. PH M KH C HỊE, T tri u đ nh Hu đ n chi n khu Vi t B c, NXB V ăn hĩa, H.1983. 66. T H U, Qua cu c đ u tranh ch ng nhĩm Nhân v ăn - Giai ph m trên m t tr n v ăn ngh . NXB V ăn hĩa, H.1958. 67. LÂM QUANG HUYÊN, Cách m ng ru ng đ t mi n Nam Vi t Nam . KHXH, H.1985.
24. 68. JEFF STEIN – MARC LEEPON, S tay s ki n chi n tranh Vi t Nam , Trung tâm báo chí n ưc ngồi – B ngo i giao, CTQG, H.1993. 69. KENNEDY, JOHN F. K ho ch hịa bình (The stratery of peace), Allan Nevins hi u đính, Lê Hùng Tâm d ch, Ziên H ng Sài Gịn xu t bn 1961. 70. NGUY N CAO K Ỳ, Li thú nh n c a tên t ưng cao b i – Chúng ta đã thua tr n Vi t Nam nh ư th nào? (How we lost the Vietnam war). NXB Thơng tin, H.1990. 71. T. L, B m t đ qu c M , ST, H.1963. 72. CH V ĂN LÂM – NGUY N THÁI NGUYÊN – PHÙNG HU PHÚ , Hp tác hĩa nơng nghi p Vi t Nam – Lch s , v n đ , tri n vng . ST, H.1992. 73. HỒNG LINH – VĂN V N, Vi n tr M đã đư a kinh t mi n Nam đn đâu? ST, H.1959. 74. LƯU V ĂN L I, Năm m ươ i n ăm ngo i giao Vi t Nam, Tp I – Ngo i giao Vi t Nam 1945 – 1975, NXB Cơng an nhân dân, H.1996. 75. LƯU V ĂN L I – NGUY N ANH V Ũ, Các cu c th ươ ng l ưng Lê ðc th - Kissinger t i Paris , NXB Cơng an nhân dân, H.1966. 76. TH ĂNG LONG, ðng đơ la trong cu c kháng chi n ch ng M cu n ưc, NXB Tr Tp H Chí Minh 1997. 77. CAO V ĂN L ƯNG – PH M QUANG TỒN – QU ỲNH C Ư, Tìm hi u phong trào ðng kh i mi n Nam Vi t Nam . KHXH, H.1981. 78. CAO V ĂN L ƯNG . L ch s cách m ng mi n Nam Vi t Nam (Giai đon 1954 – 1960). KHXH, H.1981. 79. HỒNG LINH ð M U, Tâm s t ưng l ưu vong , NXB Cơng an nhân dân, H.1995 80. MACLEAR, MACHAEL, Vi t Nam – cu c chi n tranh m ưi ngàn ngày . ST, H.1990. 81. MC NAMARA, ROBERT S, Nhìn l i quá kh - tn th m k ch và nh ng bài h c v Vi t Nam (sách tham kh o), ng ưi d ch H Chính H nh, Huy Bình, Thu Th y, Minh Nga, ng ưi hi u đính S ơn Thành Th y. CTQG, H.1995. 82. THÉP M I, T ðin Biên Ph đ n 30-4. NXB Tp H Chí Minh 1985. 83. THÀNH NAM, Dưi bĩng tịa ði s M . Mt tr n dân t c Tây Ninh tái b n 1975.
25. 84. NAVARRE, HENRY, ðơng D ươ ng h p h i. Trung tâm thơng tin khoa h c và k thu t quân s d ch 1983. 85. TR N NHÂM, Ngh thu t bi t th ng t ng b ưc. CTQG, H.1996. 86. NHÀ XU T B N CHÍNH TR QU C GIA, Chi n d ch Bình Giã – Mt m c l ch s đáng ghi nh , k y u h i ngh khoa h c v 30 n ăm chi n th ng Bình Giã (1964 – 1994), H.1994. 87. NHÀ XU T B N GIÁO KHOA MÁC LÊ NIN, Văn ki n đ i hi ð ng tồn qu c l n th III. 88. NHÀ XU T B N LAO ð NG, Hi ngh trí th c Vi t Nam ch ng M c u n ưc, H.1966. 89. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, Hoan nghênh chi n th ng Ba – Gia, H.1965. 90. NHÀ XU T B N QUÂN ðI NHÂN DÂN, Mt n ăm chi n th ng v vang c a quân và nhân dân mi n Nam, H.1966. 91. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, M - Di m tr ưc tịa án d ư lu n th gi i, H.1963. 92. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, Sc m nh Vi t Nam , H.1976. 93. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, Thng l i l ch s vĩ đ i c a dân t c Vi t Nam ta, h.1973. 94. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, Văn ki n quân s ca ð ng , H.1976. 95. NHÀ XU T B N QUÂN ð I NHÂN DÂN, Vài m u chuy n v quân gi i phĩng mi n Nam , H.1964. 96. NHÀ XU T B N SÀI GỊN GI I PHĨNG, Th gi i m ng Vit Nam đ i th ng, 1975. 97. NHÀ XU T B N S TH T, 35 n ăm chi n đ u và xây d ng , H.1980. 98. NHÀ XU T B N S TH T, Bn án Ních-xơn, H.1972. 99. NHÀ XU T B N S TH T, Cu c kháng chi n ch ng M c u nưc c a nhân dân Vi t Nam, H.1987. 100. NHÀ XU T B N S TH T, Cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp xâm l ưc (9/1954-7/1954), H.1986. 101. NHÀ XU T B N S TH T, Hành đng chi n tranh c a ð qu c M đ i v i n ưc Vi t Nam dân ch c ng hịa đã b tr ng tr đích đáng . H.1964.
26. 102. NHÀ XU T B N S TH T, Sc m nh chi n th ng ðin Biên Ph , H.1984. 103. NHÀ XU T B N S TH T, Văn ki n ð ng v đưng l i h p tác cơng nghi p hĩa xã h i ch ngh ĩa, H.1980. 104. NHÀ XU T B N S TH T, Văn ki n ð ng v đưng l i h p tác hĩa nơng nghi p, H.1968. 105. NHÀ XU T B N S TH T, Vch m t quân gi t ng ưi Phú Li, H.1959. 106. NHÀ XU T BN S TH T, Vi t Nam – lươ ng tâm c a th i đi (Th gi i nĩi v cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc c a Vi t Nam), H.1985. 107. NHÀ XU T B N S TH T, Vi t Nam đ t n ưc anh hùng , H.1973. 108. NHÀ XU T B N S TH T, Vi t Nam đ u tranh và xây dng , H.1980. 109. LƯƠ NG V ĂN NHO, Chi n khu r ng Sát , NXB ðng Nai 1983. 110. PHAN H U ð I, Tr ưng s ơn ngày y, Q ðND, H.1995. 111. TH ð T, Nn nơng nghi p Vi t Nam t sau cách m ng tháng Tám 1945 . KHXH, H.1981. 112. TR N ð (ch biên), Chi n th ng ðin Biên Ph , T p I và II. QðND, H.1971. 113. PH M V ĂN ð NG – LÊ ðC TH - VĂN TI N D ŨNG - NGUY N C Ơ TH CH, Vì sao M th t b i trong cu c chi n tranh xâm l ưc Vi t Nam , ST, H.1986. 114. PH M V ĂN ð NG, Mt s v n đ nhà n ưc. ST, H.1964. 115. PH M V ĂN ð NG, Nh ng ch ng đưng th ng l i v vang. ST, H.1984. 116. OBERDOIFER, DON, Tt (Nhà báo Don Oberdoifer vi t v t t Mu Thân 1968). Hà Nguy n d ch. NXB t ng h p An Giang, 1988. 117. PALMER, DAVE RICHARD, Ti ng kèn g i quân , Cao Th ng dch. NXB thơng tin lý lu n, H.1987. 118. PETER A. POOLE, Nưc M và ðơng D ươ ng t Ru-dơ-ven đn Ních-xơn, Vũ Bách H p d ch. NXB thơng tin lý lu n, H. 1986. 119. SĨ PHAN, Vi t Nam cám ơn. NXB Thanh niên, H.1984.
27. 120. PHILIP B. ðAVITSON, Nh ng bí m t c a cu c chi n tranh Vi t Nam (sách tham kh o), ng ưi d ch Nguy n Ng c Bích – Hồng Bình, hi u đính Nguy n Thái Yên H ươ ng, CTQG, H.1995. 121. PHILIPPE DEVILLERS, Pari - Sài Gịn – Hà N i (tài li u l ưu tr c a cu c chi n tranh 1944 – 1947), Hồng H u ð n d ch. NXB Tp H Chí Minh 1993. 122. PHỊNG NGHIÊN C U T NG K T QUÂN KHU VII, Chi n dch ph n cơng đánh b i cu c hành quân Juntion-city c a quân M vào c ăn c B c Tây Ninh , 1980. 123. TR N PH ƯƠ NG, Cách m ng ru ng đ t Vi t Nam . ST, H.1968. 124. RÁP M C-GHI, S l a d i kinh kh ng (25 n ăm tơi làm vi c CIA), ng ưi d ch Tr n ðă ng Minh Hi u. NXB ðà n ng 1987. 125. VÕ V ĂN SEN, S phát tri n c a ch ngh ĩa t ư b n mi n Nam vi t N am (1954-1975) NXB Tp H Chí Minh 1996. 126. SNEPP, FRANK, Cu c tháo ch y tán lo n, ng ưi d ch Ngơ D ư, hi u đính và gi i thi u Thành Tín. NXB Tp H Chí Minh 1985. 127. CHI N S Ĩ, Tr n ph c kích La Ngà. Q ðND, H.1964. 128. TR N S - VĂN NH Ĩ, Xã chi n đ u Hưng ðo. Q ðND, H.1966. 129. TR ƯNG S ƠN, Gi ng ưi đang s ng – Nh ng k ni m khĩ quên trên đưng H Chí Minh. NXB Tp H Chí Minh 1993. 130. TR ƯNG S ƠN, Nh ng n ăm tháng sơi đ ng nh t trên đưng H Chí Min h. NXB Tp H Chí Minh 1994. 131. LÊ TR NG T N, Chi n cu c ðơng xuân 1953 – 1954, m t bưc phát tri n sáng t o c a ngh thu t quân s Vi t Nam . Q ðND, H.1984. 132. VĂN TÂN – NGUY N H NG PHONG, Ch ng quan đim phi vơ s n v ăn ngh và chính tr . ST, H.1957. 133. NGUY N VI T TÁ (ch biên), Mi n ðơng Nam B kháng chi n 1945 – 1975 , t p I và II. Q ðND, H.1993. 134. CAO TH NG, Quá kh đ ng cay, t p h p và d ch t các cơng trình c a h c gi M v chi n tranh Vi t Nam . NXB Thơng tin lý lu n, H.1988. 135. TỒN TH NG – HU AN, Sc m nh lịng dân . Q ðND, H.1971. 136. BÙI ðÌNH THANH, Vi t Nam – 45 n ăm chi n đ u, xây dng và đi m i. ST, H.1990.
28. 137. NGUY N CHÍ THANH, V s n xu t nơng nghi p và h p tác hĩa nơng nghi p. ST, H.1969. 138. HỒNG V ĂN THÁI, Cu c ti n cơng chi n l ưc ðơng Xuân 1953-1954. Q ðND, H.1984. 139. HỒNG V ĂN THÁI, Liên minh đồn k t chi n đ u Vi t Nam – Lào – Campuchia, ST, H.1983. 140. HỒNG V ĂN THÁI, Nh ng tháng n ăm quy t đ nh . Q ðND, H.1990. 141. TR NH ðÌNH TH O, Suy ngh ĩ và hành đng . NXb Tp H Chí Minh 1985. 142. THURK HARRY, Sài Gịn – nh ng ngày cu i cùng c a M ng y ðơng D ươ ng, ng ưi d ch Nguy n Phú Hồnh – Ph m Huy Hùng, NXB T ng h p Sơng Bé 1986. 143. TNG C C TH NG KÊ, 30 n ăm phát tri n kinh t và v ăn hĩa ca n ưc Vi t Nam Dân ch C ng hịa . ST, H.1978. 144. TNG C C TH NG KÊ, Kinh t v ăn hĩa Vi t Nam 1930 – 1980 , ST. H.1980. 145. TNG C C TH NG KÊ, S li u th ng kê (3 n ăm c i t o và phát tri n kinh t , phát tri n chính tr c a n ưc Vi t Nam Dân ch C ng hịa) , ST, H.1961. 146. TNG C C TH NG KÊ, Tình hình phát tri n kinh t và v ăn hĩa mi n B c xã h i ch ngh ĩa 1960 – 1975 , ST, H.1978. 147. TR N V ĂN TRÀ, Nh ng ch ng đưng l ch s c a B2 thành đng – Tp I: hịa bình hay chi n tranh. QðND, H.1982. 148. TR N V ĂN TRÀ, Nh ng ch ng đưng l ch s c a B2 thành đng – Tp V: k t thúc cu c chi n tranh 30 n ăm. NXB v ăn ngh , Tp. H Chí Minh 1982. 149. NGUY N DUY TRINH, Mi n B c xã h i ch ngh ĩa trong quá trình th c hi n hai nhi m v chi n l ưc. ST, H.1976. 150. TR N TR NG TRUNG, Mt cu c chi n tranh 6 đ i t ng th ng , 6 t p. NXB V ăn ngh TP H Chí Minh 1986 151. ðỒN TR NG TUY N, Mt s v n đ qu n lý kinh t , ST, H.1981. 152. ð TU N, Chi n thu t tr c th ăng v n và chi n xa v n M.113 ca đ qu c M trong cu c chi n tranh xâm l ưc mi n Nam n ưc ta , QðND, H.1964.
29. 153. Y BAN C I CÁCH RU NG ð T TRUNG ƯƠ NG, Báo cáo ca phịng th ng kê ngày 8-1-1958. 154. Y BAN KHOA H C XÃ H I VI T NAM, Sơ th o l ch s nhà n ưc và pháp lu t Vi t Nam (T cách m ng tháng tám đn nay) . KHXH, H.1983. 155. UYNPHRÉT B ƠST, Vi t Nam – Mt + M t = m t, ng ưi dch Tr n c ơ, Hi u đính D ươ ng Gia Tho i, NXB t ng h p Phú Khánh 1987. 156. ðNG NGHIÊM V N - XUÂN LÂM, ðin Biên trong l ch s. KHXH, H.1979. 157. VI N KINH T , 35 n ăm kinh t Vi t Nam (1945 – 1980) . KHXH, H.1980. 158. VI N KINH T , 45 n ăm kinh t Vi t Nam (1945 – 1990). KHXH, H.1990. 159. VI N KINH T , Kinh t Vi t Nam 1945 – 1960 . ST, H.1961. 160. VI N KINH T , Kinh t Vi t Nam t cách m ng tháng Tám đn kháng chi n th ng l i 1945 – 1954 . KHXH, H.1966. 161. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n d ch ti n cơng ðưng s 9 - Khe Sanh (Xuân hè 1968) , H.1987. 162. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n d ch H Chí Minh (Xuân 1975), H.1991. 163. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n d ch ti n cơng Ba Gia hè 1965, H.1987. 164. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n d ch ti n cơng Bình Giã ( ðơng Xuân 1964 - 1965), H.1988. 165. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n d ch ti n cơng Nguy n Hu (n ăm 1972), H.1988. 166. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Chi n tranh nhân dân đánh th ng chi n tranh phá ho i c a đ qu c M , T p I và II. Q ðND, H.1982. 167. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Cu c chi n tranh xâm lưc th c dân m i c a đ qu c M Vi t Nam, H.1991. 168. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc 1954 – 1975 – Nh ng s ki n quân s , H.1988. 169. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Hưng ti n cơng chi n l ưc Tr Thiên 1972, H.1987. 170. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Hưng ti n cơng Sài Gịn – Gia ðnh (n ăm 1968), H.1988.
30. 171. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Lch s kháng chi n ch ng M c u n ưc (1954 – 1975), 2 tp, ST, H.1990. 172. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Lch s kháng chi n ch ng M c u n ưc 1954 – 1975, 9 t p, CTQG, H.1996. 173. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Lch s quân đ i nhân dân Vi t Nam , T p II. Q ðND, H.1994. 174. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, My v n đ v t ng kt chi n tranh và vi t l ch s quân s - Nh ng bài nĩi và vi t ch n l c c a đi t ưng Hồng V ăn Thái , H.1987. 175. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Mt s tr n đánh trong kháng chi n ch ng Pháp, kháng chi n ch ng M (1945 – 1975), Tp I và II, H.1991. 176. VI N L CH S QUÂN S VI T NAM, Phong trào Nam ti n, QðND, H.1997. 177. VI N LU T H C, Mt s v n đ v nhà n ưc và pháp lu t. KHXH, H.1972. 178. VI N MÁC LÊ – NIN, Tình đồn k t chi n đ u vơ s n Vi t – Pháp. NXB Thơng tin lý lu n, H.1986. 179. VI N MÁC LÊ – NIN – VI N L CH S ðNG, Bưc m đ u th i k ỳ l ch s v vang. NXB Thơng tin lý lu n, H.1987. 180. VI N MÁC LÊ – NIN, Chi n th ng l ch s ðin Biên Ph . ST, H.1984. 181. VI N MÁC LÊ – NIN – VI N L CH S QUÂN S , Nghiên cu v ăn ki n c a ð ng v ch ng M c u n ưc. ST, H.1986. 182. VI N MÁC LÊ – NIN, Mt s v ăn ki n c a ð ng v ch ng M cu n ưc, 2 t p, ST, H.1985. 183. VI N MÁC LÊ – NIN, Văn ki n ð ng t 25-11-1945 đn 31- 12-1947 . ST, H.1969. 184. VI N MÁC LÊ – NIN, Văn ki n ð ng v kháng chi n ch ng th c dân Pháp , 2 t p, ST, H.1986. 185. VI N NGHIÊN C U CH NGH ĨA MÁC LÊ – NIN VÀ T Ư TƯNG H CHÍ MINH, Lch s ð ng c ng s n Vi t Nam (1954 – 1975) , Tp II. CTQG, H.1995. 186. VI N S H C, Mt s v n đ v Vi t Nam hĩa chi n tranh , KHXH, H.1974. 187. VI N S H C, Nơng dân Vi t Nam ti n lên xây d ng ch ngh ĩa xã h i. KHXH, H.1979.
31. 188. VI N S H C, Nưc Vi t Nam là m t, dân t c Vi t Nam là mt. KHXH, H.1976. 189. VI N S H C, S c mnh chi n th ng c a cu c kháng chi n ch ng M c u n ưc. KHXH, H.1985. 190. VI N S H C, Vi t Nam nh ng s ki n 1945 - 1986 . KHXH, H.1990. 191. VI N S H C, Vi t Nam nh ng s ki n 1945 – 1975 , T p I và II. KHXH, H.1976. 192. VI T NAM THƠNG T N XÃ, Tài li u m t B qu c phịng M v cu c chi n tranh Vi t Nam (The secret history of the Vietnam war), 1971. 193. V BIÊN SO N BAN TUYÊN HU N TRUNG ƯƠ NG, Lch s ð ng c ng s n Vi t Nam – Trích v ăn ki n ð ng, T p I – II – III. NBX Sách giáo khoa Mác Lê – Nin, H.1978-1979. 194. NHU N V Ũ, Nh ng b t c c a l u n ăm gĩc sau Vi t Nam . QðND, H.1981. 195. NHU N V Ũ, Tr ưc con m t m t h s ĩ quan quân đ i nhân dân mi n Nam . Q ðND, H.1958. 196. WESTMORELAND, Tưng trình ca m t quân nhân , Trích bn d ch c a phịng khoa h c Quân khu 9. NXB Tr Tp H Chí Minh 1988. TI NG ANH VÀ TI NG PHÁP 197. FITZGERALD, FRANCES, Fire in the lake: The Vietnamese anh the America in Vietnam, New York: Random House, 1972. 198. GADDIS JOHN LEWIS, Strategies of containment – A critical Appraisal of Postwar American nationnal security Policy . Nxb Oxford University Press 1982. 199. GADDIS JOHN LEWIS, The United States anh the and of the Cold war . New York, Toronto; Oxfort: Oxfort Univ. press, 1992. 200. JOHN LEWIS GADDIS, Strategies of contaiment (A Critical Appraisal of Postwar American national Security Policy), Oxford University Press, New York 1981. 201. KARNOW, STANLEY, Vietnam: Histoary , New York: Vicking 1983. 202. KISSINGER, HENRY, White House years , Boston: Little, Brown, 1979. 203. KISSINGER, HENRY, Years of upheaval , Boston: Little, Brown, 1982.
32. 204. MC NAMARA, ROBERT, In retrospect: The tragedy and lessons of Vietnam . New York: Time Books, 1995. 205. MURRAY, MARTIN J, The development of capitalism in colonail indochina (1879-1940) . University of California Press, Berkeley – LosAngeles, 1980. 206. NIXON, RICHARD, In the arena: Amemoir og victory defeat anh renewal . New york: Simon anh schuster, 1990. 207. NIXON, RICHARD, R N, The memoir of richard Nixon . New york; Grosset & Dunlap, 1978. 208. OLSON, JAMES & ROBERT, RANDY, Where the Domino fell: America anh Vietnam , 1945 – 1995. New York: st Martin’s Press, 1996. 209. OLSON, JAMES , the United States in the twentieth Century , Tp I: America 1900 – 1945. T p II: America since 1945, New York: st martin’s Press, 1995. 210. RUSSELL, BERTRAND. War Crimes in Vietnam , London – George Allen & Unwin L.T.D, Ruskin House Museum Street, 1967. 211. SAKKA MICHEL, Vietnam guerre chimique et biologique , Editions Sociales, Paris 1967. 212. THE NEW YORK TIMES, The pentagon Paper , New York: Quadrangle Books, 1971. 213. WHITTMORE, THOMAS. The Vietnam war – A text for stutents , Cambridgeport Press. Cambridge, Massachusetts 1988. 214. WILLIAM GIBSON, JAMES, The perfect War – The War we couldn’n lost anh How we did , Vintage Books A division of Random House, New York 1988. 215. WILLIAM HEAD, LAWENRCE E. GRINTER (biên t p). Looking back on the Vietnam war: A 1990s perspective on the Decisions, Combat, anh Legacies . Connecticut: Praeger publishers, 1993. 216. YOUNG, MARYLIN B, Vietnam war 1945 – 1990 , Harper Perennial, new york 1991.