›
›

Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 1)

pdf 67 trang hapham 1420
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 1)", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdfgiao_trinh_quan_tri_du_an_dau_tu_do_trong_hoai.pdf

Nội dung text: Giáo trình Quản trị dự án đầu tư - Đỗ Trọng Hoài (Phần 1)

  1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT F 7 G GIAÙO TRÌNH QUẢN TRỊ DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ ÑOÃ TROÏNG HOAØI 2002
  2. Quản trò döï aùn ñaàu tö 2 MỤC LỤC LÔØI NOÙI ÑAÀU 5 CHÖÔNG I : CAÙC KHAÙI NIEÄM CAÊN BAÛN 6 I. ÑAÀU TÖ 6 1. Khaùi nieäm 6 2. Muïc tieâu ñaàu tö 6 3. Phaân loaïi ñaàu tö. 6 4. Caùc hình thöùc ñaàu tö . 7 II. NGUOÀN VOÁN ÑAÀU TÖ. 8 1. Khaùi nieäm 8 2. Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö 9 III. DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 10 1. Khaùi nieäm döï aùn ñaàu tö. 10 2. Ñaëc ñieåm cuûa döï aùn ñaàu tö 11 3. Yeâu caàu ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö . 11 4. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö . 12 5. Chu kyø döï aùn. 14 IV. QUAÛN TRÒ DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 18 1. Khaùi nieäm 18 2. Caùc chöùc naêng quaûn trò döï aùn 18 3. Moät soá phöông phaùp kyõ thuaät söû duïng trong quaûn trò döï aùn 19 V. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 26 1. Caâu hoûi. 26 2. Baøi taäp. 26 CHÖÔNG II : PHAÂN TÍCH THÒ TRÖÔØNG SAÛN PHAÅM CUÛA DÖÏ AÙN 27 I. VAÁN ÑEÀ CHUNG 27 II. NOÄI DUNG PHAÂN TÍCH THÒ TRÖÔØNG SAÛN PHAÅM CUÛA DÖÏ AÙN 27 1. Löïa choïn saûn phaåm. 27 2. Nghieân cöùu, löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu 28 3. Phaân tích quy moâ thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn 29 4. Phaân tích khaû naêng caïnh tranh 38 5. Phaân tích khaû naêng tieáp thò. 38 II. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP 39 1. Caâu hoûi. 39 2. Baøi taäp. 39 CHÖÔNG III : PHAÂN TÍCH VEÀ KYÕ THUAÄT - COÂNG NGHEÄ 40 I. LÖÏA CHOÏN HÌNH THÖÙC ÑAÀU TÖ 40 II. LÖÏA CHOÏN COÂNG SUAÁT 40 1. Caùc loaïi coâng suaát 40 2. Löïa choïn coâng suaát cuûa döï aùn 41 III. COÂNG NGHEÄ, TRANG THIEÁT BÒ. 43 1. Khaùi nieäm coâng ngheä 43 2. Phaân tích löïa choïn coâng ngheä cho döï aùn 43 3. Löïa choïn trang thieát bò 44 IV. LÖÏA CHOÏN ÑÒA ÑIEÅM 45 1. Caùc böôùc löïa choïn ñòa ñieåm. 46 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  3. Quản trò döï aùn ñaàu tö 3 2. Phöông phaùp choïn ñòa ñieåm 47 V. XAÂY DÖÏNG NHAØ XÖÔÛNG, COÂNG TRÌNH KIEÁN TRUÙC. 50 1. Xaùc ñònh nhu caàu veà nhaø xöôûng, coâng trình kieán truùc 50 2. Nguyeân taéc boá trí vaø xaây döïng nhaø xöôûng 51 3. Toå chöùc xaây döïng 51 VI. XAÙC ÑÒNH CHÖÔNG TRÌNH SAÛN XUAÁT KINH DOANH, NHU CAÀU CAÙC YEÁU TOÁ ÑAÀU VAØO VAØ GIAÛI PHAÙP ÑAÛM BAÛO. 52 1. Chöông trình saûn xuaát kinh doanh. 52 2. Nhu caàu caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø giaûi phaùp ñaûm baûo. 52 VII. PHAÂN TÍCH TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG 54 VIII. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 55 1. Caâu hoûi. 55 2. Baøi taäp. 55 CHÖÔNG IV : NGHIEÂN CÖÙU TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ DÖÏ AÙN 57 I. LÖÏA CHOÏN LOAÏI HÌNH DOANH NGHIEÄP. 57 II. THIEÁT KEÁ BOÄ MAÙY TOÅ CHÖÙC QUAÛN LYÙ DÖÏ AÙN. 57 1. Caùc nguyeân taéc chung 57 2. Quaù trình hình thaønh boä maùy quaûn lyù döï aùn. 58 3. Boä maùy quaûn lyù thöïc hieän döï aùn. 58 4. Boä maùy ñieàu haønh saûn xuaát kinh doanh 62 III. DÖÏ KIEÁN VEÀ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC 63 1. Xaùc ñònh nhu caàu lao ñoäng. 63 2. Döï kieán chi phí tieàn löông 65 3. Döï kieán keá hoaïch vaø kinh phí ñaøo taïo. 66 IV. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØO TAÄP. 66 1. Caâu hoûi. 66 2. Baøi taäp. 66 CHÖÔNG V : PHAÂN TÍCH TAØI CHÍNH CAÙC DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 68 I. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM VAØ CAÙC CHÆ TIEÂU TAØI CHÍNH CHUÛ YEÁU. 68 1. Laäp doøng kim ngöu cuûa moät döï aùn ñaàu tö. 68 2. Suaát thu hoài voán ñoøi hoûi toái thieåu 70 3. Caùc chæ tieâu hieäu quaû taøi chính döï aùn ñaà tö. 77 3. Phaân tích ruûi ro döï aùn ñaàu tö 86 II. NOÄI DUNG PHAÂN TÍCH TAØI CHÍNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 92 1. Xaùc ñònh toång möùc ñaàu tö vaø nguoàn voán. 92 2. Öôùc tính doanh thu, chi phí saûn xuaát. 96 3. Döï truø lôøi loã vaø baûng toång keát taøi saûn 97 4. Tính caùc chæ tieâu hieäu quaû vaø ñaùnh giaù ñoä an toaøn veà taøi chính 101 III.CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 102 1. Caâu hoûi. 102 2. Baøi taäp. 102 CHÖÔNG VI : PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CAÙC DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 105 I. NHÖÕNG HIEÅU BIEÁT CHUNG VEÀ HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI CUÛA DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 105 1. Khaùi nieäm 105 2. Quan heä giöõa phaân tích hieäu quaû taøi chính vaø hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi 106 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  4. Quản trò döï aùn ñaàu tö 4 II. ÑIEÀU CHÆNH GIAÙ CAÛ TRONG PHAÂN TÍCH HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ – XAÕ HOÄI. 107 1. Söï caàn thieát phaûi ñieàu chænh giaù ca.û 107 2. Ñònh giaù kinh teá theo phöông phaùp ñieàu chænh. 107 III. CAÙC CHÆ TIEÂU ÑAÙNH GIAÙ HIEÄU QUAÛ KINH TEÁ – XAÕ HOÄI DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ . 113 1. Khaùi nieäm ñaùnh giaù hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi döï aùn ñaàu tö. 113 2. Giaù trò gia taêng tröïc tieáp 113 3. Giaù trò gia taêng giaùn tieáp 116 4. Suaát sinh lôøi xaõ hoäi noäi boä 117 5. Ñaùnh giaù ñoùng goùp cuûa döï aùn ñoái vôùi caùc muïc tieâu khaùc 118 IV. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 124 1. Caâu hoûi. 124 2. Baøi taäp. 125 CHÖÔNG VII : THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 127 I. KHAÙI NIEÄM VAØ MUÏC ÑÍCH THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN 127 1. Khaùi nieäm 127 2. Muïc ñích thaåm ñònh döï aùn ñaàu tö 127 II. PHÖÔNG PHAÙP THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN 128 1. Thaåm ñònh theo trình töï 128 2. So saùnh caùc chæ tieâu 129 III. CÔ SÔÛ PHAÙP LYÙ CUÛA VIEÄC THAÅM ÑÒNH DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 129 IV. CAÙC QUY ÑÒNH VEÀ THAÅM ÑÒNH CAÙC DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 130 1. Caùc döï aùn ñaàu tö trong nöôùc 130 2. Caùc döï aùn theo Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 134 II. THAÅM ÑÒNH TOÅNG QUAÙT DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 139 1. Thaåm ñònh caùc ñieàu kieän phaùp lyù 139 2. Thaåm ñònh muïc tieâu döï aùn ñaàu tö. 142 3. Thaåm ñònh hình thöùc ñaàu tö. 142 4. Thaåm ñònh thôøi haïn ñaàu tö 143 III. THAÅM ÑÒNH CHI TIEÁT DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ 144 1. Thaåm ñònh veà thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn. 144 2. Thaåm ñònh veà kyõ thuaät - coâng ngheä vaø moâi tröôøng. 144 3. Thaåm ñònh lao ñoäng - tieàn löông. 145 4. Thaåm ñònh veà taøi chính. 145 5. Thaåm ñònh veà kinh teá - xaõ hoäi. 147 6. Thaåm ñònh keá hoaïch toå chöùc trieån khai thöïc hieän döï aùn 147 IV. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 147 1. Caâu hoûi. 147 PHUÏ LUÏC : HEÄ SOÁ CHIEÁT KHAÁU 149 PHUÏ LUÏC I: HEÄ SOÁ CHIEÁT KHAÁU (TIEÁP THEO) 150 PHUÏ LUÏC I: HEÄ SOÁ CHIEÁT KHAÁU (TIEÁP THEO) 151 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 153 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  5. Quản trò döï aùn ñaàu tö 5 LÔØI NOÙI ÑAÀU Neàn kinh teá Vieät Nam keå töø sau khi chuyeån töø cô cheá keá hoaïch taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng coù söï ñieàu tieát vó moâ cuûa nhaø nöôùc, ñaõ coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå : thu nhaäp quoác daân, kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu khoâng ngöøng taêng vôùi toác ñoä cao; saûn phaåm, haøng hoaù treân thò tröôøng ngaøy caøng ña daïng, phong phuù; ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân ñöôïc naâng cao; Ñeå coù ñöôïc nhöõng keát quaû naøy, vai troø cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö laø voâ cuøng quan troïng. Ñaëc bieät, khi Vieät Nam tham gia vaøo quaù trình hôïp taùc vaø phaân coâng lao ñoäng quoác teá, vieäc ñaåy maïnh hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm taêng cöôøng khaû naêng caïnh tranh laø yeâu caàu caáp thieát. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, moâi tröôøng theå cheá, chính saùch vaø luaät phaùp cuûa Nhaø nöôùc ngaøy caøng thoâng thoaùng, phuø hôïp hôn ñaõ vaø ñang khuyeán khích taát caû moïi thaønh phaàn kinh teá phaùt trieån, khôi daäy söùc daân vaø huy ñoäng moïi nguoàn voán cho coâng cuoäc CNH - HÑH ñaát nöôùc. Laøm theá naøo ñeå quaûn lyù vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn voán naøy? Phöông caùch ñöôïc söû duïng phoå bieán hieän nay laø quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö theo döï aùn. Nhöõng noäi dung coù lieân quan ñeán vaán ñeà naøy seõ ñöôïc trình baøy trong moân hoïc "Quaûn trò döï aùn ñaàu tö". Taäp baøi giaûng naøy ñöôïc bieân soaïn nhaèm cung caáp cho sinh vieân chuyeân ngaønh kinh teá vaø quaûn trò kinh doanh moät taøi lieäu phuïc vuï cho quaù trình hoïc taäp vaø nghieân cöùu. Vì khaû naêng vaø thôøi gian coøn haïn cheá neân taäp baøi giaûng naøy chaéc chaén khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Raát mong nhaän ñöôïc nhöõng yù kieán ñoùng goùp ñeå baøi giaûng ngaøy caøng hoaøn chænh hôn. Ñaø Laït ngaøy 15/09/2002 Taùc giaû Ñoã Troïng Hoaøi Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  6. Quản trò döï aùn ñaàu tö 6 CHÖÔNG I : CAÙC KHAÙI NIEÄM CAÊN BAÛN I. ÑAÀU TÖ. 1. Khaùi nieäm. Hoaït ñoäng ñaàu tö coù theå ñöôïc hieåu khaùc nhau tuyø theo goùc ñoä nghieân cöùu vaø lónh vöïc aùp duïng: - Theo quan nieäm thoâng thöôøng: ñaàu tö laø vieäc boû tieàn ra ñeå thu lôïi. - Neáu xem xeùt töø goùc ñoä cuûa doanh nghieäp thì ñaàu tö laø hoaït ñoäng boû voán ra ñeå hình thaønh neân moät taøi saûn naøo ñoù (taøi saûn vaät chaát hay taøi saûn taøi chính, caùc taøi saûn ñaëc bieät khaùc nhö thoâng tin, bí quyeát coâng ngheä, ) vaø khai thaùc noù ñeå kieám lôøi. - Töø goùc ñoä neàn kinh teá: ñaàu tö laø hoaït ñoäng söû duïng caùc taøi nguyeân (lao ñoäng, ñaát ñai, tö baûn, ) taïo neân cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm hay cung caáp dòch vuï nhaèm thu veà lôïi ích taøi chính vaø mang laïi caùc lôïi ích kinh teá – xaõ hoäi. 2. Muïc tieâu ñaàu tö Muïc tieâu cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö luoân ñöôïc xem xeùt töø hai goùc ñoä: muïc tieâu cuûa doanh nghieäp (goùc ñoä vi moâ) vaø muïc tieâu cuûa neàn kinh teá quoác daân (goùc ñoä vó moâ). Ñoái vôùi töøng doanh nghieäp, töøng cô sôû saûn xuaát kinh doanh trong moãi giai ñoaïn nhaát ñònh, muïc tieâu ñaàu tö coù theå laø nhaèm taêng saûn löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm, dòch vuï; taän duïng, phaùt huy naêng löïc saûn xuaát hieän coù; taêng cöôøng uy tín, teân tuoåi cuûa doanh nghieäp; chieám lónh thò phaàn; taïo theâm vieäc laøm hoaëc giaûm bôùt lao ñoäng naëng nhoïc, nguy hieåm cho ngöôøi lao ñoäng; (muïc tieâu cuoái cuøng laø lôïi nhuaän). Ñoái vôùi xaõ hoäi: treân quan ñieåm neàn kinh teá quoác daân, muïc tieâu ñaàu tö nhaèm ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng GDP, taïo coâng aên vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng, naâng cao möùc soáng cho daân cö, caûi thieän phaân phoái thu nhaäp giöõa caùc ngaønh, vuøng vaø ñòa phöông, khai thaùc, söû duïng hôïp lyù taøi nguyeân, baûo veä moâi tröôøng, 3. Phaân loaïi ñaàu tö. a. Phaân loaïi theo chöùc naêng quaûn lyù voán ñaàu tö. * Ñaàu tö giaùn tieáp: Laø hình thöùc ñaàu tö trong ñoù ngöôøi boû voán khoâng tröïc tieáp tham gia quaûn lyù vaø söû duïng voán ñaõ boû ra. Trong hình thöùc ñaàu tö naøy ngöôøi boû voán vaø söû duïng voán laø hai chuû theå khaùc nhau. Ngöôøi boû voán khoâng chòu traùch nhieäm veà keát quaû ñaàu tö, chæ coù ngöôøi quaûn lyù vaø söû duïng voán ñaàu tö chòu traùch nhieäm veà keát quaû ñaàu tö. Hoaït ñoäng ñaàu tö giaùn tieáp nhö hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc toå chöùc tín duïng, ngaân haøng , laø vieäc caùc toå chöùc hoaëc caù nhaân cho vay voán, mua caùc chöùng chæ coù giaù nhö coå phieáu, chöùng khoaùn, traùi phieáu, (ñaàu tö taøi chính), lôïi nhuaän cuûa hoï thu ñöôïc thoâng qua vieäc thu laõi vay hay lôïi töùc. * Ñaàu tö tröïc tieáp Laø hình thöùc ñaàu tö maø ngöôøi boû voán vaø ngöôøi söû duïng voán laø moät chuû theå. Ngöôøi boû voán tröïc tieáp tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh quaù trình thöïc hieän vaø vaän haønh keát quaû ñaàu tö. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  7. Quản trò döï aùn ñaàu tö 7 Hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp baèng voán trong nöôùc chòu söï ñieàu chænh cuûa Luaät Khuyeán khích Ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi) ban haønh ngaøy 20/5/1998, Nghò ñònh 51/1999/NÑ-CP ngaøy 08/7/1999 quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi), Quy cheá Quaûn lyù ñaàu tö vaø xaây döïng ban haønh keøm theo Nghò ñònh 52/1999/NÑ-CP ngaøy 08/7/1999. Hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phaûi tuaân theo Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 12/11/1996, Luaät Söûa ñoåi, Boå sung moät soá ñieàu cuûa Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam ngaøy 09/6/2000, Nghò ñònh 24/2000/NÑ-CP quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Ñaàu tö tröïc tieáp ñöôïc chia thaønh: ñaàu tö dòch chuyeån vaø ñaàu tö phaùt trieån. Ñaàu tö dòch chuyeån laø hình thöùc ñaàu tö trong ñoù vieäc boû voán nhaèm dòch chuyeån quyeàn sôû höõu taøi saûn. Trong tröôøng hôïp naøy, hoaït ñoäng ñaàu tö khoâng laøm gia taêng taøi saûn cuûa doanh nghieäp maø chæ thay ñoåi quyeàn sôû höõu caùc taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Ñaàu tö phaùt trieån laø vieäc boû voán ñaàu tö ñeå hình thaønh neân nhöõng naêng löïc môùi veà löôïng hoaëc veà chaát cho saûn xuaát, dòch vuï vaø khai thaùc caùc naêng löïc naøy ñeå sinh lôøi. Ñaàu tö phaùt trieån coù vai troø ñaëc bieät quan troïng, laø bieåu hieän cuï theå cuûa taùi saûn xuaát môû roäng, laø tieàn ñeà cho ñaàu tö taøi chính vaø ñaàu tö dòch chuyeån. b. Phaân loaïi theo tính chaát hoaït ñoäng cuûa keát quaû ñaàu tö. Caùc hoaït ñoäng ñaàu tö ñöôïc chia thaønh: ñaàu tö cô baûn vaø ñaàu tö vaän haønh. Ñaàu tö cô baûn nhaèm taïo ra caùc taøi saûn coá ñònh môùi hay naâng cao tính naêng hoaït ñoäng cuûa caùc taøi saûn coá ñònh ñang söû duïng. Ñaàu tö vaän haønh nhaèm taïo ra caùc taøi saûn löu ñoäng caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh môùi hình thaønh hay taêng theâm taøi saûn löu ñoäng cho caùc cô sôû hieän coù, ñaùp öùng nhu caàu hoaït ñoäng cuûa cô sôû vaät chaát kyõ thuaät. Giöõa ñaàu tö cô baûn vaø ñaàu tö vaän haønh coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Ñaàu tö cô baûn laø cô sôû quyeát ñònh ñaàu tö vaän haønh, ñaàu tö vaän haønh laø ñieàu kieän ñeå caùc keát quaû cuûa ñaàu tö cô baûn phaùt huy taùc duïng. c. Phaân loaïi theo muïc tieâu ñaàu tö . Ñaàu tö môùi: laø hoaït ñoäng ñaàu tö nhaèm hình thaønh caùc coâng trình môùi. Ñaàu tö môùi gaén lieàn vôùi vieäc mua saém thieát bò môùi, xaây döïng caùc phaân xöôûng môùi hoaëc môû roäng caùc phaân xöôûng chính hieän coù, xaây döïng theâm caùc coâng trình phuï trôï môùi nhaèm muïc ñích taêng coâng suaát hoaëc taêng chuûng loaïi maët haøng, taêng khaû naêng phuïc vuï cho nhieàu loaïi ñoái töôïng so vôùi caùc hoaït ñoäng ban ñaàu. Ñaàu tö chieàu saâu: ñaàu tö chieàu saâu bao goàm vieäc thay ñoåi, caûi tieán caùc thieát bò cuõ ñaõ hao moøn treân cô sôû kyõ thuaät môùi nhaèm naâng cao caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa thieát bò, hieän ñaïi hoaù hay ñoàng boä hoaù daây chuyeàn saûn xuaát treân cô sôû caùc coâng trình coù saün ñaûm baûo naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø tieát giaûm chi phí; ñaàu tö chieàu saâu cuõng nhaèm xaây döïng coâng trình baûo veä caân baèng sinh thaùi, baûo veä, laøm saïch moâi tröôøng khu vöïc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng. Treân cô sôû quy trình coâng ngheä vaø kyõ thuaät môùi ñöôïc caûi tieán, hieän ñaïi hoùa, doanh nghieäp hoaøn thieän trình ñoä toå chöùc quaûn lyù vaø saûn xuaát. 4. Caùc hình thöùc ñaàu tö . a. Ñoái vôùi ñaàu tö trong nöôùc. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  8. Quản trò döï aùn ñaàu tö 8 Theo Ñieàu 2 Nghò ñònh 51/1999/NÑ-CP cuûa Chính phuû veà Quy ñònh chi tieát thi haønh Luaät Khuyeán khích ñaàu tö trong nöôùc (söûa ñoåi), hoaït ñoäng ñaàu tö trong nöôùc coù theå ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc hình thöùc sau: 1- Coâng ty traùch nhieäm höõu haïn 2- Coâng ty coå phaàn 3- Coâng ty hôïp danh 4- Doanh nghieäp tö nhaân 5- Hôïp taùc xaõ, lieân hieäp hôïp taùc xaõ 6- Doanh nghieäp Nhaø nöôùc 7- Cô sôû giaùo duïc, ñaøo taïo tö thuïc, daân laäp, baùn coâng; cô sôû y teá tö nhaân, daân laäp; cô sôû vaên hoùa daân toäc ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng hôïp phaùp. 8- Doanh nghieäp cuûa caùc toå chöùc chính trò, chính trò – xaõ hoäi, hoäi ngheà nghieäp coù ñaêng kyù kinh doanh theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. 9- Caù nhaân, nhoùm kinh doanh ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo Nghò ñònh soá 66/HÑBT ngaøy 02/3/1992 cuûa Hoäi ñoàng Boä tröôûng (nay laø Chính phuû). b. Ñoái vôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Theo Ñieàu 4 Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam, caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc ñaàu tö vaøo Vieät Nam döôùi caùc hình thöùc sau ñaây: - Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh (Business Cooperation Contract - BCC). - Doanh nghieäp lieân doanh (Joint-Venture Enterprise). - Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi (100% Foreign Capital Enterprise). (Caùc hình thöùc ñaàu tö naøy ñöôïc quy ñònh chi tieát taïi Chöông II – Hình thöùc ñaàu tö, Nghò ñònh 24/2000/NÑ-CP cuûa Chính phuû ngaøy 31/7/2000). Ngoaøi ra caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö xaây döïng caùc coâng trình keát caáu haï taàng coù theå kyù keát vôùi caùc cô quan Nhaø nöôùc Vieät Nam coù thaåm quyeàn ñeå ñaàu tö döôùi caùc hình thöùc sau: - Hình thöùc ñaàu tö BOT (Build - Operate - Transfer): hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao; BTO (Build - Transfer - Operate): hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao - kinh doanh; BT (Build - Transfer): hôïp ñoàng xaây döïng - chuyeån giao. - Hôïp ñoàng phaân chia saûn phaåm PSC (Product Sharing Contract). - Thueâ thieát bò (Leasing). II. NGUOÀN VOÁN ÑAÀU TÖ. 1. Khaùi nieäm. Xeùt treân phaïm vi quoác gia, toång taøi saûn quoác gia ñöôïc chia thaønh hai nhoùm: toång taøi saûn saûn xuaát vaø toång taøi saûn phi saûn xuaát. Trong ñoù toång taøi saûn saûn xuaát laø moät thaønh phaàn cuûa taøi saûn quoác gia tham gia tröïc tieáp vaøo quaù trình saûn xuaát vaø ñöôïc hình thaønh treân cô sôû caùc hoaït ñoäng ñaàu tö. Qua quaù trình söû duïng, caùc taøi saûn naøy seõ bò hao moøn, vì vaäy caàn phaûi thöôøng xuyeân tieán haønh vieäc buø ñaép söï hao moøn ñoù; ñoàng thôøi ñeå ñaùp öùng yeâu caàu phaùt trieån cuõng caàn thöôøng xuyeân boå sung theâm caùc taøi saûn môùi. Töø goùc ñoä caùc doanh nghieäp, trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, do taùc ñoäng cuûa hao moøn höõu hình vaø hao moøn voâ hình, nhaø xöôûng, maùy moùc, caùc trang thieát bò cuûa doanh nghieäp seõ bò hö hoûng daàn vaø khoâng coøn phuø hôïp trong ñieàu Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  9. Quản trò döï aùn ñaàu tö 9 kieän saûn xuaát môùi. Do ñoù, doanh nghieäp phaûi tieán haønh söûa chöõa, caûi taïo, naâng caáp vaø thay theá chuùng. Beân caïnh ñoù, caùc doanh nghieäp môùi hình thaønh, caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng muoán môû roäng quy moâ saûn xuaát phaûi mua saém maùy moùc, trang thieát bò môùi, xaây döïng môùi hay xaây döïng theâm nhaø xöôûng, (hình thaønh caùc taøi saûn coá ñònh); phaûi mua saém nguyeân nhieân vaät lieäu, traû löông cho coâng nhaân trong chu kyø saûn xuaát kinh doanh ñaàu tieân, (taïo voán löu ñoäng gaén lieàn vôùi söï hoaït ñoäng cuûa caùc taøi saûn coá ñònh). Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän thoâng qua hoaït ñoäng ñaàu tö. Hoaït ñoäng ñaàu tö chæ coù theå ñöôïc tieán haønh treân cô sôû coù ñuû nguoàn voán caàn thieát. Tuy nhieân, soá tieàn voán caàn thieát naøy laø raát lôùn, khoâng theå trích ra cuøng moät luùc töø caùc khoaûn chi tieâu thöôøng xuyeân cuûa xaõ hoäi, cuûa caùc doanh nghieäp vì ñieàu naøy seõ laøm xaùo ñoäng hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa saûn xuaát vaø sinh hoaït xaõ hoäi. Nhö vaäy: voán ñaàu tö laø tieàn tích luyõ cuûa xaõ hoäi, cuûa caùc cô sôû saûn xuaát kinh doanh, laø tieàn tieát kieäm cuûa daân cö vaø voán huy ñoäng töø nöôùc ngoaøi ñöôïc ñöa vaøo söû duïng cho caùc hoaït ñoäng ñaàu tö trong quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi nhaèm duy trì vaø taïo ra naêng löïc lôùn hôn cho saûn xuaát kinh doanh vaø sinh hoaït xaõ hoäi. 2. Nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö. a. Nguoàn voán trong nöôùc. * Nguoàn voán töø ngaân saùch nhaø nöôùc (töø tieát kieäm cuûa Chính phuû) Voán ngaân saùch nhaø nöôùc caáp laø nguoàn voán thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïng nhöõng coâng trình coâng ích, nhöõng coâng trình troïng ñieåm cuûa quoác gia ñoøi hoûi voán ñaàu tö lôùn. ÔÛ Vieät Nam hieän nay quy ñònh voán ngaân saùch nhaø nöôùc ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö theo keá hoaïch cuûa nhaø nöôùc ñoái vôùi: - Caùc döï aùn xaây döïng cô sôû haï taàng: caùc döï aùn giao thoâng, thuûy lôïi, - Caùc döï aùn troàng röøng ñaàu nguoàn, röøng phoøng hoä, vöôøn quoác gia, khu baûo toàn thieân nhieân. - Caùc döï aùn xaây döïng coâng trình vaên hoùa, xaõ hoäi, phuùc lôïi coâng coäng, quaûn lyù nhaø nöôùc veà khoa hoïc - coâng ngheä, quoác phoøng, an ninh. - Döï aùn baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi khu vöïc, vuøng laõnh thoå - Caùc döï aùn troïng ñieåm cuûa nhaø nöôùc do chính phuû quyeát ñònh maø khoâng coù khaû naêng tröïc tieáp thu hoài voán. Voán tín duïng öu ñaõi thuoäc ngaân saùch nhaø nöôùc laø voán cho vay ñeå ñaàu tö nhöõng coâng trình troïng ñieåm cuûa quoác gia coù taùc ñoäng lôùn ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy phaùt trieån neàn kinh teá vaø coù khaû naêng taïo ñöôïc nguoàn thu ñeå hoaøn voán. Hieän nay ôû Vieät Nam nguoàn voán naøy ñöôïc söû duïng ñeå ñaàu tö ñoái vôùi: - Caùc döï aùn xaây döïng cô sôû haïng taàng kinh teá, caùc cô sôû saûn xuaát taïo vieäc laøm. - Caùc döï aùn ñaàu tö troïng ñieåm cuûa nhaø nöôùc trong töøng thôøi kyø (ñieän, xi maêng, saét theùp, caáp thoaùt nöôùc, ) - Caùc döï aùn khaùc cuûa caùc ngaønh coù khaû naêng thu hoài voán, ñaõ ñöôïc xaùc ñònh trong cô caáu keá hoaïch cuûa nhaø nöôùc. * Nguoàn taøi saûn coâng vaø taøi saûn quoác gia * Nguoàn voán ñaàu tö töø lôïi nhuaän ñeå laïi cuûa doanh nghieäp Nhaø nöôùc Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  10. Quản trò döï aùn ñaàu tö 10 * Nguoàn voán ñaàu tö töø tieát kieäm cuûa khu vöïc tö nhaân b. Nguoàn voán töø nöôùc ngoaøi. Voán nöôùc ngoaøi laø voán hình thaønh töø nguoàn tích luõy töø beân ngoaøi, thoâng qua nhieàu hình thöùc khaùc nhau ñöôïc söû duïng cho hoaït ñoäng ñaàu tö trong nöôùc. * Voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc (ODA - Official Development Assistance) Nguoàn voán ODA bao goàm caùc khoaûn vieän trôï khoâng hoaøn laïi, vieän trôï coù hoaøn laïi hoaëc tín duïng öu ñaõi cuûa caùc chính phuû, caùc toå chöùc phi chính phuû, caùc toå chöùc thuoäc heä thoáng Lieân hieäp quoác (FAO, WHO, UNICEF, UNDP, ), caùc toå chöùc taøi chính quoác teá daønh cho caùc nöôùc ñang vaø chaäm phaùt trieån. Hieän nay ôû Vieät Nam, nguoàn voán ODA ñöôïc quaûn lyù thoáng nhaát theo Quy cheá Quaûn lyù vaø söû duïng nguoàn Hoã trôï phaùt trieån chính thöùc ban haønh keøm theo Nghò ñònh 17/2001/NÑ-CP ngaøy 04/5/2001 cuûa Chính phuû. * Voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI - Foreign Direct Invesment) Laø nguoàn voán do caùc toå chöùc kinh doanh ôû nöôùc ngoaøi ñaàu tö tröïc tieáp vaøo Vieät Nam döôùi caùc hình thöùc nhö doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi hoaëc lieân doanh, lieân keát vôùi caùc doanh nghieäp trong nöôùc ñeå saûn xuaát kinh doanh, cung caáp dòch vuï hoaëc khai thaùc taøi nguyeân nhaèm muïc ñích kieám lôøi. * Nguoàn kieàu hoái Ñaây laø nguoàn löïc lôùn xeùt caû khaû naêng voán ñaàu tö laãn chaát xaùm vaø chuùng coù vai troø quan troïng, laø caàu noái giöõa neàn kinh teá trong nöôùc vôùi nöôùc ngoaøi. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây nguoàn naøy ñaõ ñoùng goùp moät phaàn trong söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. * Voán vay thöông maïi töø nöôùc ngoaøi Laø voán vay caùc toå chöùc taøi chính, ngaân haøng, doanh nghieäp, caù nhaân ôû nöôùc ngoaøi maø ñieàu kieän vay theo caùc thoâng leä quoác teá. * Voán ñaàu tö cuûa caùc cô quan ngoaïi giao, toå chöùc quoác teá vaø caùc cô quan nöôùc ngoaøi khaùc Voán naøy ñöôïc hình thaønh khi caùc cô quan ngoaïi giao, toå chöùc quoác teá, cô quan nöôùc ngoaøi ñaàu tö phuïc vuï cho caùc hoaït ñoäng cuûa hoï. ÔÛ Vieät Nam hieän nay loaïi voán naøy ñöôïc quaûn lyù theo hieäp ñònh hoaëc thoûa thuaän ñöôïc kyù keát giöõa chính phuû Vieät Nam vôùi chính phuû caùc nöôùc hoaëc caùc cô quan, toå chöùc nöôùc ngoaøi. * Nguoàn taøi trôï khaùc töø nöôùc ngoaøi Caùc nguoàn naøy thöôøng ñöôïc hình thaønh thoâng qua caùc hoaït ñoäng nhö cöùu trôï nhaân ñaïo, hoaït ñoäng töø thieän, boài thöôøng chieán tranh, III. DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 1. Khaùi nieäm döï aùn ñaàu tö. Ngaân haøng theá giôùi (WB - World Bank) ñònh nghóa: “Döï aùn laø moät taäp hôïp rieâng bieät nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö, vaïch chính saùch, xaây döïng theå cheá vaø caùc hoaït ñoäng khaùc ñöôïc truø tính ñeå thöïc hieän moät hoaëc moät nhoùm muïc tieâu trong thôøi gian nhaát ñònh”. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  11. Quản trò döï aùn ñaàu tö 11 Theo Toå chöùc Tieâu chuaån quoác teá (ISO 8402): “Döï aùn laø moät quaù trình bao goàm caùc hoaït ñoäng ñöôïc phoái hôïp thöïc hieän vaø quaûn lyù trong moät giai ñoaïn xaùc ñònh nhaèm ñaït ñöôïc moät muïc tieâu cuï theå trong ñieàu kieän haïn cheá veà nguoàn löïc”. Quan ñieåm cuûa Vieät Nam theo Quy cheá quaûn lyù ñaàu tö vaø xaây döïng ban haønh keøm theo Nghò ñònh soá 52/1999/NÑ-CP ngaøy 08 thaùng 7 naêm 1999 cuûa Chính phuû: “Döï aùn ñaàu tö laø moät taäp hôïp nhöõng ñeà xuaát veà vieäc boû voán ñeå taïo môùi, môû roäng hoaëc caûi taïo nhöõng ñoái töôïng nhaát ñònh nhaèm ñaït ñöôïc söï taêng tröôûng veà soá löôïng, caûi tieán hoaëc naâng cao chaát löôïng cuûa saûn phaåm hay dòch vuï naøo ñoù trong thôøi gian xaùc ñònh”. Nhö vaäy, moät döï aùn ñaàu tö bao goàm caùc yeáu toá cô baûn sau: - Caùc muïc tieâu cuûa döï aùn: laø nhöõng keát quaû vaø lôïi ích maø döï aùn ñem laïi cho nhaø ñaàu tö vaø cho xaõ hoäi. - Caùc hoaït ñoäng (caùc giaûi phaùp veà toå chöùc, kinh teá, kyõ thuaät) laø nhöõng nhieäm vuï hay coâng vieäc ñöôïc tieán haønh trong quaù trình thöïc hieän döï aùn ñeå taïo ra caùc keát quaû cuï theå. - Caùc nguoàn löïc veà con ngöôøi, taøi chính vaø vaät chaát caàn thieát ñeå thöïc hieän caùc hoaït ñoäng cuûa döï aùn. Giaù trò hoaëc chi phí cuûa caùc nguoàn löïc naøy chính laø voán ñaàu tö caàn cho döï aùn. - Nguoàn taïo neân voán ñaàu tö cuûa döï aùn. - Thôøi gian vaø ñòa ñieåm thöïc hieän caùc hoaït ñoäng cuûa döï aùn. Caùc coâng vieäc cuûa döï aùn ñöôïc thöïc hieän theo lòch trình vaø ñòa ñieåm cuï theå. - Caùc saûn phaåm hay dòch vuï ñöôïc taïo ra cuûa döï aùn. Noùi caùch khaùc, döï aùn ñaàu tö laø toång theå caùc hoaït ñoäng döï kieán ñöôïc boá trí theo moät keá hoaïch chaët cheõ veà thôøi gian vaø ñòa ñieåm vôùi caùc nguoàn löïc vaø chi phí caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu ñaët ra trong moät thôøi gian xaùc ñònh. Veà maët hình thöùc, döï aùn ñaàu tö laø moät taäp hoà sô trình baøy moät caùch chi tieát vaø coù heä thoáng caùc vaán ñeà neâu treân. 2. Ñaëc ñieåm cuûa döï aùn ñaàu tö . Döï aùn khoâng phaûi laø moät döï ñònh hay moät phaùc thaûo maø coù tính cuï theå vaø muïc tieâu xaùc ñònh nhaèm ñaùp öùng moät nhu caàu nhaát ñònh. Khaùc vôùi moät döï ñònh hay moät phaùc thaûo thöôøng chung chung, chöa cuï theå, muïc tieâu cuûa döï aùn laø cuï theå, roõ raøng, xaùc thöïc nhaèm thoûa maõn moät nhu caàu cuï theå vaø coù theå ño löôøng ñöôïc. Döï aùn khaùc vôùi döï baùo. Ngöôøi laøm coâng taùc döï baùo khoâng can thieäp vaøo caùc söï coá, coù theå xaûy ra trong khi ñoù döï aùn ñoøi hoûi söï taùc ñoäng tích cöïc cuûa caùc thaønh phaàn tham gia döï aùn. Döï aùn ñöôïc xaây döïng treân cô sôû caùc döï baùo khoa hoïc chính xaùc. Döï aùn laø moät thöïc theå seõ hình thaønh trong töông lai neân luoân chöùa ñöïng yeáu toá ruûi ro. Baát kyø döï aùn naøo cuõng phaûi ñöôïc hoaøn thaønh trong moät thôøi gian nhaát ñònh goïi laø thôøi haïn ñaàu tö. Thôøi haïn naøy do chuû ñaàu tö kieán nghò vaø ñöôïc xeùt duyeät. Moïi tính toaùn trong döï aùn phaûi phuø hôïp vôùi thôøi haïn ñaàu tö. Döï aùn luoân chòu söï giôùi haïn veà caùc nguoàn löïc. 3. Yeâu caàu ñoái vôùi döï aùn ñaàu tö . Ñeå ñaûm baûo tính khaû thi, moät döï aùn ñaàu tö phaûi ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu cô baûn sau: Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  12. Quản trò döï aùn ñaàu tö 12 - Tính phaùp lyù: taát caû caùc ñeà xuaát trong döï aùn ñeàu phaûi phuø hôïp vôùi luaät phaùp hieän haønh vaø caùc vaên baûn phaùp quy döôùi luaät. Caùc yeáu toá sau ñaây trong döï aùn phaûi coù ñuû caên cöù phaùp lyù: tö caùch phaùp nhaân cuûa caùc ñoái taùc, khaû naêng taøi chính, caùc thoâng tin khaùc lieân quan ñeán caùc ñoái taùc, caùc hôïp ñoàng lieân quan, caùc vaên baûn xaùc nhaän veà kieán truùc, quy hoaïch, ñaát ñai, ñònh giaù taøi saûn goùp voán, giaù caû aùp duïng, kyõ thuaät - coâng ngheä, moâi tröôøng, lao ñoäng - tieàn löông, - Tính khoa hoïc: yeâu caàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi laäp döï aùn phaûi coù moät quaù trình nghieân cöùu tæ mæ, kyõ caøng vaø tính toaùn thaän troïng, chính xaùc töøng noäi dung cuûa döï aùn, ñaëc bieät laø noäi dung veà thò tröôøng, kyõ thuaät - coâng ngheä vaø taøi chính. Trong tính toaùn, caùc soá lieäu, döõ lieäu phaûi coù ñuû caên cöù, nguoàn cung caáp phaûi coù tö caùch phaùp nhaân, caùc phöông phaùp phaân tích, ñaùnh giaù phaûi coù cô sôû khoa hoïc. Neáu caàn thieát coù theå tham khaûo tö vaán cuûa caùc cô quan chuyeân moân veà ñaàu tö trong quaù trình soaïn thaûo döï aùn. Ñeå töø caùc ñaàu vaøo coù theå taïo ra ñöôïc caùc ñaàu ra vôùi hieäu quaû cao, trong döï aùn phaûi tieán haønh hoaïch ñònh. Baûn chaát cuûa hoaïch ñònh trong döï aùn laø vôùi moãi vaán ñeà caàn neâu ra caùc khaû naêng choïn löïa, tính toaùn, phaân tích, so saùnh caùc phöông aùn vaø löïa choïn phöông aùn toát nhaát, thích hôïp nhaát ñeå ñeà nghò cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cho pheùp thöïc hieän. Cô sôû ñeå hoaïch ñònh laø caùc phöông phaùp phaân tích ñònh tính keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp phaân tích ñònh löôïng. Nhöõng ñeà xuaát, kieán nghò chöa qua hoaïch ñònh, chöa ñöôïc chöùng minh veà tính phuø hôïp ñeàu khoâng ñöôïc coi laø xaùc ñaùng. - Tính hôïp lyù: döï aùn ñaàu tö phaûi phuø hôïp vôùi chuû tröông, ñöôøng loái, chính saùch phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc, cuûa ngaønh, vuøng kinh teá cuõng nhö cuûa caùc ñòa phöông. Caùc phöông aùn löïa choïn phaûi phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän cuï theå cuûa döï aùn, phuø hôïp vôùi truyeàn thoáng, phong tuïc taäp quaùn cuûa cö daân. Noäi dung, hình thöùc trình baøy cuûa döï aùn phaûi phuø hôïp vôùi caùc quy ñònh, höôùng daãn cuûa caùc cô quan chöùc naêng veà ñaàu tö, ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö quoác teá coøn phaûi tuaân theo nhöõng quy ñònh chung mang tính quoác teá. - Tính thöïc tieãn: ñeå ñaûm baûo tính thöïc tieãn, caùc noäi dung cuûa döï aùn phaûi ñöôïc nghieân cöùu, xaùc ñònh treân cô sôû xem xeùt, phaân tích, ñaùnh giaù ñuùng möùc caùc ñieàu kieän vaø hoaøn caûnh cuï theå lieân quan tröïc tieáp vaø giaùn tieáp tôùi hoaït ñoäng ñaàu tö. - Tính hieäu quaû: trong döï aùn phaûi chöùng minh ñöôïc hieäu quaû cuûa döï aùn veà maët taøi chính cuõng nhö veà maët kinh teá - xaõ hoäi thoâng qua caùc chæ tieâu cuï theå. Traùnh phoùng ñaïi caùc chæ tieâu hieäu quaû cuûa döï aùn. Beân caïnh ñoù caàn ñaùnh giaù möùc ñoä ruûi ro cuûa döï aùn: xem xeùt caùc chæ tieâu veà an toaøn ñaàu tö, khaû naêng traû nôï, phaân tích ñoä nhaïy cuûa döï aùn. 4. Phaân loaïi döï aùn ñaàu tö . a. Phaân loaïi theo nhoùm. Ñeå tieán haønh quaûn lyù vaø phaân caáp quaûn lyù, caùc döï aùn ñaàu tö trong nöôùc ñöôïc phaân theo 3 nhoùm: A, B vaø C; caùc döï aùn ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc phaân thaønh 2 nhoùm: A vaø B. Vieäc phaân loaïi döï aùn ñaàu tö theo caùc nhoùm döïa treân hai tieâu thöùc: lónh vöïc ñaàu tö vaø quy moâ voán ñaàu tö. b. Phaân loaïi theo möùc ñoä chi tieát cuûa noäi dung döï aùn. * Döï aùn tieàn khaû thi Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  13. Quản trò döï aùn ñaàu tö 13 Ñoái vôùi nhöõng döï aùn coù quy moâ ñaàu tö lôùn, giaûi phaùp ñaàu tö phöùc taïp vaø thôøi gian ñaàu tö daøi, khoâng theå ñaït ngay tính khaû thi, khi ñoù caàn thieát phaûi qua böôùc nghieân cöùu sô boä vaø laäp döï aùn tieàn khaû thi. Ñoái vôùi caùc döï aùn coù quy moâ ñaàu tö khoâng lôùn, giaûi phaùp ñaàu tö khoâng phöùc taïp thì coù theå boû qua böôùc laäp döï aùn tieàn khaû thi vaø laäp ngay döï aùn khaû thi. Döï aùn tieàn khaû thi cho pheùp söû duïng taøi lieäu chuyeân ngaønh ñaõ ñöôïc xuaát baûn 3 thaùng veà tröôùc maø khoâng caàn khaûo saùt thöïc teá. Döï aùn tieàn khaû thi khoâng phaûi laø cô sôû ñeå cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caáp giaáy pheùp ñaàu tö, maø noù coù caùc taùc duïng chuû yeáu sau: - Laø cô sôû ñeå chuû ñaàu tö (hay cô quan chuû quaûn ñaàu tö) xem xeùt coù neân tieáp tuïc nghieân cöùu ñeå laäp döï aùn khaû thi hay khoâng. - Laø cô sôû ñeå caùc nhaø ñaàu tö khaùc tieáp caän vaø ñaùnh giaù coù neân tham gia ñaàu tö hay khoâng. * Döï aùn khaû thi Laø döï aùn chi tieát, caùc giaûi phaùp ñöa ra coù caên cöù vaø hôïp lyù, caùc keát quaû döï tính coù theå thöïc hieän ñöôïc vaø vieäc ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra coù theå ñöôïc xem laø chaéc chaén. Döï aùn khaû thi coøn ñöôïc goïi laø Luaän chöùng kinh teá - kyõ thuaät; moät soá döï aùn coù quy moâ nhoû, giaûi phaùp ñaàu tö ñôn giaûn ñöôïc goïi laø Baùo caùo kinh teá - kyõ thuaät. Döï aùn khaû thi coù caùc taùc duïng sau: - Laø caên cöù ñeå caùc cô quan chöùc naêng thaåm ñònh, pheâ duyeät vaø caáp giaáy pheùp ñaàu tö. - Laø cô sôû ñeå nhaø ñaàu tö ñi vay voán, tìm ñoái taùc lieân doanh, hôïp taùc hoaëc keâu goïi voán coå phaàn. - Laø cô sôû ñeå nhaø ñaàu tö laäp keá hoaïch toå chöùc thöïc hieän quaù trình ñaàu tö. - Döï aùn khaû thi taïo ñieàu kieän ñeå nhaø ñaàu tö xin caùc loaïi giaáy pheùp ñaàu tö, xuaát nhaäp khaåu, giaáy pheùp xaây döïng laø cô sôû ñeå ñöôïc höôûng nhöõng khoaûn öu ñaõi hoaëc xin tham gia vaøo khu cheá xuaát, khu coâng nghieäp. c. Phaân loaïi theo moái quan heä giöõa caùc döï aùn. * Caùc döï aùn ñoäc laäp vôùi nhau Hai döï aùn ñöôïc goïi laø ñoäc laäp veà maët kinh teá neáu vieäc chaáp nhaän hay töø boû moät döï aùn naøy khoâng aûnh höôûng ñeán doøng tieàn teä cuûa döï aùn khaùc. Khi hai döï aùn ñoäc laäp veà maët kinh teá, vieäc thaåm ñònh, ñaùnh giaù ñeå chaáp nhaän ñaàu tö hay töø boû döï aùn naøy khoâng taùc ñoäng ñeán quyeát ñònh chaáp nhaän hay töø boû döï aùn kia. * Caùc döï aùn phuï thuoäc nhau Tính phuï thuoäc veà maët kinh teá giöõa hai döï aùn xuaát hieän trong tröôøng hôïp quyeát ñònh chaáp nhaän hay töø boû döï aùn naøy coù aûnh höôûng ñeán doøng tieàn teä cuûa döï aùn kia. Ñöông nhieân, neáu moät döï aùn phuï thuoäc veà maët kinh teá vaøo döï aùn kia thì ngöôïc laïi, döï aùn thöù hai cuõng phuï thuoäc veà maët kinh teá vaøo döï aùn thöù nhaát. Caùc döï aùn phuï thuoäc veà maët kinh teá vôùi nhau coù theå coù taùc ñoäng theo hai höôùng, ñoù laø caùc döï aùn coù tính boå sung cho nhau vaø caùc döï aùn coù tính trieät giaûm nhau. * Caùc döï aùn loaïi tröø nhau Hai döï aùn ñöôïc goïi laø loaïi tröø nhau neáu nhö quyeát ñònh chaáp nhaän döï aùn naøy seõ daãn ñeán quyeát ñònh phaûi töø boû döï aùn kia vaø ngöôïc laïi. Coù theå xem caùc döï aùn loaïi tröø nhau laø tröôøng hôïp phuï thuoäc ñaëc bieät cuûa caùc döï aùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  14. Quản trò döï aùn ñaàu tö 14 5. Chu kyø döï aùn. a. Khaùi nieäm. Chu kyø döï aùn coøn ñöôïc goïi laø chu trình döï aùn, laø caùc böôùc hoaëc caùc giai ñoaïn maø moät döï aùn phaûi traûi qua töø khi döï aùn môùi laø yù ñoà cho ñeán khi döï aùn hoaøn thaønh ñöa vaøo söû duïng vaø chaám döùt hoaït ñoäng. b. Caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø döï aùn. Quaù trình hình thaønh vaø thöïc hieän moät döï aùn ñaàu tö traûi qua ba thôøi kyø: chuaån bò ñaàu tö, thöïc hieän ñaàu tö vaø keát thuùc ñaàu tö. CHUAÅN BÒ ÑAÀU TÖ THÖÏC HIEÄN ÑAÀU TÖ KEÁT THUÙC ÑAÀU TÖ Nghieân cöùu Nghieân cöùu Nghieân cöùu Thöïc hieän Vaän haønh Ñaùnh giaù döï Thanh lyù cô hoäi ñaàu tö tieàn khaû thi khaû thi döï aùn döï aùn aùn döï aùn * Thôøi kyø chuaån bò ñaàu tö Thôøi kyø chuaån bò ñaàu tö goàm ba giai ñoaïn: nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö, nghieân cöùu tieàn khaû thi vaø nghieân cöùu khaû thi. Giai ñoaïn moät: Nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö Ñaây laø giai ñoaïn ñaàu tieân lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh vaø hình thaønh yù ñoà ñaàu tö. Trong hoaït ñoäng kinh doanh, caùc yù ñoà ñaàu tö thöôøng baét ñaàu töø moät cô hoäi ñaàu tö ñöôïc chuû ñaàu tö naém baét. Noù coù theå laø moät yù töôûng kinh doanh saùng taïo, noù cuõng coù theå baét nguoàn töø moät coâng trình nghieân cöùu, moät phaùt minh hay moät söï thay ñoåi trong caùc quy ñònh cuûa nhaø nöôùc, Vieäc phaân tích toång quaùt sô boä veà yù töôûng naøy ñeå xem xeùt coù neân tieáp tuïc phaùt huy yù töôûng ñoù hay khoâng, coù neân trieån khai nghieân cöùu saâu roäng vaán ñeà ñaõ ñaët ra hay khoâng laø coâng vieäc ñaàu tieân cuûa döï aùn. Do vaäy, giai ñoaïn naøy ñöôïc goïi laø giai ñoaïn nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö. Ñeå phaùt hieän caùc cô hoäi ñaàu tö caàn döïa vaøo caùc caên cöù sau: - Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá quoác gia, vuøng, ñòa phöông; chieán löôïc cuûa ngaønh hoaëc chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp. - Nhu caàu cuûa thò tröôøng veà saûn phaåm, dòch vuï goàm caû thò tröôøng trong nöôùc, khu vöïc vaø theá giôùi. - Tình hình saûn xuaát vaø khaû naêng cung öùng caùc saûn phaåm, dòch vuï. - Caùc nguoàn löïc, ñaëc bieät laø caùc lôïi theá so saùnh so vôùi thò tröôøng ngoaøi nöôùc vaø caùc doanh nghieäp khaùc trong nöôùc. Yeâu caàu ñoái vôùi böôùc phaùt hieän, nghieân cöùu vaø ñaùnh giaù cô hoäi ñaàu tö laø phaûi ñöa ra ñöôïc nhöõng thoâng tin cô baûn phaûn aùnh moät caùch sô boä khaû naêng thöïc thi vaø trieån voïng cuûa cô hoäi laøm cô sôû ñeå ngöôøi coù khaû naêng ñaàu tö phaûi caân nhaéc, xem xeùt vaø ñi ñeán quyeát ñònh coù trieån khai tieáp sang giai ñoaïn nghieân cöùu sau hay khoâng. Tính chaát cuûa vieäc nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö laø khaù sô saøi. Vieäc xaùc ñònh caùc yeáu toá ñaàu vaøo, ñaàu ra vaø hieäu quaû cuûa cô hoäi ñaàu tö thöôøng döïa treân caùc öôùc tính toång hôïp, hoaëc döïa vaøo caùc döï aùn töông töï ñang hoaït ñoäng. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø baûn nghieân cöùu cô hoäi ñaàu tö goàm caùc noäi dung chuû yeáu sau: söï caàn thieát vaø muïc tieâu cuûa ñaàu tö, voán ñaàu tö döï tính, caùc nguoàn voán döï tính, öôùc tính hieäu quaû taøi chính vaø kinh teá - xaõ hoäi, keát luaän sô boä veà cô hoäi ñaàu tö. Giai ñoaïn hai: Nghieân cöùu tieàn khaû thi Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  15. Quản trò döï aùn ñaàu tö 15 Ñaây laø böôùc nghieân cöùu tieáp theo caùc cô hoäi ñaàu tö coù nhieàu trieån voïng ñaõ ñöôïc löïa choïn coù quy moâ ñaàu tö lôùn, phöùc taïp veà maët kyõ thuaät, coù nhieàu yeáu toá baát ñònh taùc ñoäng. Ñoái vôùi caùc cô hoäi ñaàu tö naøy, böôùc nghieân cöùu khaû thi chæ ñöôïc tieán haønh khi döï aùn tieàn khaû thi ñöôïc thoâng qua. Ñoái vôùi caùc cô hoäi ñaàu tö coù quy moâ nhoû, khoâng phöùc taïp veà maët kyõ thuaät vaø trieån voïng ñem laïi hieäu quaû laø roõ raøng thì coù theå boû qua giai ñoaïn nghieân cöùu tieàn khaû thi. Noäi dung nghieân cöùu tieàn khaû thi goàm caùc vaán ñeà sau: - Boái caûnh kinh teá - xaõ hoäi chung cuûa döï aùn. - Nghieân cöùu thò tröôøng saûn phaåm. - Nghieân cöùu kyõ thuaät - coâng ngheä. - Nghieân cöùu veà toå chöùc quaûn lyù. - Phaân tích veà taøi chính. - Phaân tích hieäu quaû kinh teá - xaõ hoäi. Trong giai ñoaïn naøy, vieäc nghieân cöùu caùc vaán ñeà treân laø ôû traïng thaùi tónh, chöa chi tieát, ôû möùc trung bình moïi ñaàu vaøo, ñaàu ra, moïi khía caïnh kyõ thuaät, thò tröôøng, taøi chính cuûa cô hoäi ñaàu tö. Vì vaäy ñoä chính xaùc chöa cao. Caùc coâng vieäc trong giai ñoaïn naøy goàm soaïn thaûo, thaåm ñònh döï aùn tieàn khaû thi vaø ra quyeát ñònh coù tieáp tuïc nghieân cöùu khaû thi hay khoâng. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø hoà sô döï aùn tieàn khaû thi hay coøn goïi laø luaän chöùng tieàn khaû thi. Baûn luaän chöùng tieàn khi phaûi neâu ñöôïc caùc vaán ñeà sau: - Giôùi thieäu veà cô hoäi ñaàu tö theo caùc noäi dung nghieân cöùu ôû treân. - Chöùng minh raèng cô hoäi ñaàu tö coù trieån voïng ñeán möùc coù theå quyeát ñònh ñaàu tö. Caùc thoâng tin ñöa ra phaûi ñuû söùc thuyeát phuïc caùc nhaø ñaàu tö. - Caùc khía caïnh gaây khoù khaên cho quaù trình thöc hieän ñaàu tö vaø vaän haønh caùc keát quaû ñaàu tö sau naøy, caàn thieát phaûi toå chöùc caùc nghieân cöùu hoã trôï. Caùc nghieân cöùu hoã trôï coù theå ñöôïc tieán haønh song song vôùi nghieân cöùu khaû thi vaø cuõng coù theåsau nghieân cöùu khaû thi tuyø thuoäc thôøi ñieåm phaùt sinh caùc khía caïnh caàn nghieân cöùu saâu hôn. Chi phí cho nghieân cöùu hoã trôï naèm trong chi phí nghieân cöùu khaû thi. Giai ñoaïn ba: Nghieân cöùu khaû thi Ñaây laø giai ñoaïn nghieân cöùu saøng loïc cuoái cuøng ñeå khaúng ñònh tính khaû thi cuûa yù töôûng ñaàu tö ban ñaàu vaø ra quyeát ñònh quan troïng laø coù chaáp nhaän döï aùn hay khoâng. Trong giai ñoaïn naøy, caùc noäi dung nghieân cöùu töông töï nhö giai ñoaïn nghieân cöùu tieàn khaû thi. Tuy nhieân söï khaùc nhau laø ôû möùc ñoä chi tieát, ñaày ñuû, chính xaùc hôn, caùc noäi dung neâu treân ñeàu ñöôïc xem xeùt ôû traïng thaùi ñoäng, töùc laø coù xeùt ñeán caùc yeáu toá baát ñònh coù theå xaûy ra taùc ñoäng ñeán töøng noäi dung nghieân cöùu. Muïc ñích chính cuûa giai ñoaïn naøy laø laøm roõ lôïi ích, chi phí vaø tính khaû thi cuûa döï aùn. Caùc phöông aùn khaùc nhau veà thò tröôøng, kyõ thuaät, taøi chính, ñòa ñieåm, coâng ngheä, nhaân söï, ñöôïc ñöa ra ñeå löïa choïn. Vieäc phaân tích coù tính ñeán taùc ñoäng cuûa yeáu toá thôøi gian, cuûa caùc yeáu toá ruûi ro, baát ñònh khaùc theo töøng noäi dung nghieân cöùu. Nhöõng söï phaân tích ñoù giuùp cho chuû ñaàu tö, caùc nhaø thaåm ñònh coù söï hieåu bieát töôøng taän hôn, qua ñoù ñöa ra caùc löïa choïn phuø hôïp ñeå khai thaùc cô hoäi ñaàu tö moät caùch coù hieäu quaû. Coâng vieäc cuûa giai ñoaïn naøy goàm soaïn thaûo, thaåm ñònh döï aùn khaû thi vaø ra quyeát ñònh ñaàu tö. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø hoà sô döï aùn khaû thi ñöôïc duyeät. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  16. Quản trò döï aùn ñaàu tö 16 Ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö lôùn, caû ba giai ñoaïn treân phaûi ñöôïc tieán haønh nhaèm ñaûm baûo töøng böôùc phaân tích saâu hôn, ñaày ñuû vaø chi tieát hôn; phaùt hieän vaø khaéc phuïc daàn nhöõng sai soùt ôû caùc giai ñoaïn nghieân cöùu tröôùc thoâng qua vieäc tính toaùn laïi, ñoái chieáu caùc döõ kieän, caùc thoâng soá, thoâng tin thu thaäp ñöôïc qua moãi giai ñoaïn. Quaù trình naøy seõ ñaûm baûo cho caùc keát quaû nghieân cöùu khaû thi ñaït ñöôïc ñoä tin caäy cao. Ñoái vôùi caùc döï aùn nhoû, ít quan troïng coù theå boû qua giai ñoaïn nghieân cöùu tieàn khaû thi vaø tieán haønh nghieân cöùu khaû thi. Coù theå thaáy, thôøi kyø chuaån bò ñaàu tö ñoùng vai troø quan troïng, laø tieàn ñeà vaø quyeát ñònh söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa döï aùn trong caùc giai ñoaïn sau ñaëc bieät laø giai ñoaïn vaän haønh caùc keát quaû ñaàu tö. * Thôøi kyø thöïc hieän ñaàu tö Thôøi kyø thöïc hieän ñaàu tö goàm hai giai ñoaïn: thöïc hieän döï aùn vaø vaän haønh döï aùn. Giai ñoaïn boán: Thöïc hieän döï aùn Sau khi döï aùn khaû thi ñaõ ñöôïc caáp coù thaåm quyeàn hay chuû ñaàu tö thoâng qua, thôøi kyø chuaån bò ñaàu tö keát thuùc, döï aùn chuyeån sang giai ñoaïn thöù tö: thöïc hieän döï aùn. Giai ñoaïn naøy baét ñaàu khi thöïc teá trieån khai xaây döïng döï aùn cho ñeán khi coâng trình döï aùn ñöôïc nghieäm thu ñöa vaøo söû duïng. Caùc coâng vieäc chuû yeáu cuûa giai ñoaïn naøy: - Thieát keá chi tieát: caàn xaùc ñònh roõ caùc yeâu caàu veà quy caùch kyõ thuaät, baûn veõ thieát keá chi tieát cho vieäc xaây döïng nhaø xöôûng, laép ñaët thieát bò; xaùc ñònh nhu caàu nhaân löïc theo kyõ naêng lao ñoäng cuï theå; xaùc ñònh lòch trình thöïc hieän döï aùn cuõng nhö keá hoaïch döï phoøng baát traéc. - Xin giao ñaát hoaëc thueâ ñaát theo quy ñònh cuûa nhaø nöôùc. - Chuaån bò maët baèng xaây döïng. - Toå chöùc ñaáu thaàu mua saém thieát bò, thi coâng xaây laép. - Xin giaáy pheùp xaây döïng vaø giaáy pheùp khai thaùc taøi nguyeân (neáu coù). - Kyù keát hôïp ñoàng vôùi caùc nhaø thaàu ñeå thöïc hieän döï aùn. - Thi coâng xaây laép coâng trình. - Theo doõi, kieåm tra vieäc thöïc hieän caùc hôïp ñoàng. - Baøn giao coâng trình: sau khi ñaõ xaây laép hoaøn chænh theo thieát keá ñöôïc duyeät vaø nghieäm thu ñaït yeâu caàu chaát löôïng, coâng trình ñöôïc baøn giao cho ngöôøi söû duïng keøm theo caû hoà sô hoaøn thaønh coâng trình vaø nhöõng taøi lieäu coù lieân quan ñeán coâng trình. - Keát thuùc coâng trình: hoaït ñoäng xaây döïng keát thuùc khi coâng trình ñöôïc baøn giao toaøn boä cho chuû ñaàu tö. Sau khi baøn giao, ngöôøi xaây döïng phaûi thanh lyù hoaëc di chuyeån toaøn boä taøi saûn cuûa mình ra khoûi khu vöïc xaây döïng coâng trình, thanh lyù caùc hôïp ñoàng phuïc vuï thi coâng. - Baûo haønh coâng trình: ngöôøi cung caáp taøi lieäu, soá lieäu khaûo saùt (keå caû saûn phaåm sao chuïp, ño veõ, thí nghieäm) phuïc vuï thieát keá, xaây laép nghieäm thu, giaùm ñònh coâng trình; chuû nhieäm ñeà aùn thieát keá; chuû thaàu xaây laép; ngöôøi cung öùng vaät tö thieát bò cho xaây döïng vaø ngöôøi giaùm saùt xaây döïng phaûi hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät veà chaát löôïng saûn phaåm hoaëc keát quaû coâng vieäc do mình thöïc hieän. Tuøy theo ñieàu kieän veà quy moâ, tính chaát phöùc taïp cuûa döï aùn, coù theå aùp duïng caùc hình thöùc quaûn lyù thöïc hieän döï aùn sau: - Chuû ñaàu tö tröïc tieáp quaûn lyù thöïc hieän döï aùn. - Chuû nhieäm ñieàu haønh döï aùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  17. Quản trò döï aùn ñaàu tö 17 - Chìa khoùa trao tay. - Hình thöùc töï laøm. (Xem Chöông V – Hình thöùc quaûn lyù thöïc hieän döï aùn trong Quy cheá Quaûn lyù Ñaàu tö vaø Xaây döïng ban haønh keøm theo Nghò ñònh 52/1999/NÑ-CP ngaøy 08/7/1999 cuûa Chính phuû). Trong giai ñoaïn naøy, vaán ñeà quan troïng nhaát laø thôøi gian. 85 - 99,5% voán ñaàu tö cuûa döï aùn ñöôïc chi ra vaø khoâng sinh lôøi ôû giai ñoaïn naøy. Thôøi gian thöïc hieän döï aùn caøng keùo daøi, voán caøng bò öù ñoïng laâu, toån thaát caøng lôùn ñoàng thôøi coù theå laøm maát cô hoäi kinh doanh khi döï aùn chaäm ñöôïc ñöa vaøo vaän haønh. Beân caïnh ñoù laø nhöõng thieät haïi veà vaät chaát do thôøi tieát, khí haäu gaây ra ñoái vôùi vaät tö, thieát bò ñang hoaëc chöa ñöôïc thi coâng, ñoái vôùi caùc coâng trình ñang xaây döïng dôû dang. Vì vaäy, caàn xaây döïng moät keá hoaïch trieån khai chaët cheõ ñeå ñaûm baûo döï aùn khoâng bò chaäm treã, trì hoaõn moät caùch khoâng caàn thieát. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø caùc hôïp ñoàng thieát keá, thi coâng, hôïp ñoàng giao nhaän thaàu, vaø keát quaû laø coâng trình hoaøn thaønh. Giai ñoaïn naêm: Vaän haønh döï aùn Sau khi coâng trình hoaøn thaønh vaø ñöôïc baøn giao, döï aùn ñöôïc ñöa vaøo vaän haønh nhaèm thöïc hieän caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ñaây chính laø giai ñoaïn tieán haønh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh treân cô sôû caùc coâng trình, nhaø xöôûng ñöôïc xaây döïng, maùy moùc, thieát bò ñöôïc laép ñaët trong giai doaïn thöïc hieän döï aùn. Hieäu quaû cuûa quaù trình naøy tuyø thuoäc tröïc tieáp vaøo quaù trình toå chöùc hoaït ñoäng cuûa chuû döï aùn neáu caùc giai ñoaïn tröôùc ñoù ñaõ taïo ra keát quaû toát. Thôøi gian khai thaùc döï aùn goïi laø voøng ñôøi döï aùn. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø saûn phaåm haøng hoùa hay dòch vuï maø döï aùn döï ñònh saûn xuaát vaø cung caáp cho thò tröôøng. * Thôøi kyø keát thuùc ñaàu tö Thôøi kyø keát thuùc ñaàu tö goàm hai giai ñoaïn: ñaùnh giaù döï aùn vaø thanh lyù döï aùn. Giai ñoaïn saùu: Ñaùnh giaù döï aùn Trong voøng ñôøi döï aùn, sau moät thôøi gian khai thaùc nhaø xöôûng, trang thieát bò, maùy moùc, cuûa döï aùn bò hao moøn (höõu hình vaø voâ hình) vì theá hieäu quaû cuûa döï aùn coù theå giaûm daàn, chi phí cô hoäi cuûa döï aùn taêng daàn, caùc nguoàn löïc huy ñoäng cho hoaït ñoäng cuûa döï aùn trôû neân laõng phí vì hieäu quaû thaáp. Do ñoù caàn ñaùnh giaù laïi döï aùn ñeå laøm cô sôû cho vieäc ra quyeát ñònh neân tieáp tuïc khai thaùc döï aùn hay caàn ñaàu tö boå sung hay chaám döùt khai thaùc döï aùn vaø nghieân cöùu tìm cô hoäi ñaàu tö môùi. Maët khaùc caàn ñoái chieáu, so saùnh giöõa quaù trình thöïc teá vaän haønh döï aùn vôùi hoà sô döï aùn ñeå xaùc ñònh xem caùc muïc tieâu cuûa döï aùn coù ñöôïc hoaøn thaønh toát hay khoâng qua qua ñoù ruùt ra caùc baøi hoïc kinh nghieäm cho nhöõng döï aùn trong töông lai. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø bieân baûn ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng trong suoát voøng ñôøi döï aùn. Giai ñoaïn baûy: Thanh lyù döï aùn Khi keát thuùc voøng ñôøi döï aùn hoaëc khi döï aùn khoâng coøn hieäu quaû do khaû naêng sinh lôøi thaáp hoaëc do chi phí cô hoäi cao, döï aùn caàn ñöôïc thanh lyù ñeå thöïc hieän nhöõng döï aùn khaùc coù hieäu quaû hôn. Trong giai ñoaïn naøy, ñoàng thôøi vôùi vieäc thanh lyù laø trieån khai nghieân cöùu thöïc hieän yù ñoà döï aùn môùi. Saûn phaåm cuûa giai ñoaïn naøy laø hoà sô thanh lyù döï aùn vaø yù töôûng hay baûn nghieân cöùu veà cô hoäi ñaàu tö môùi. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  18. Quản trò döï aùn ñaàu tö 18 IV. QUAÛN TRÒ DÖÏ AÙN ÑAÀU TÖ. 1. Khaùi nieäm. Moät caùch khaùi quaùt, quaûn trò döï aùn laø quaù trình thöïc hieän caùc hoaït ñoäng hoaïch ñònh, toå chöùc, ñieàu haønh vaø kieåm tra cuûa caùc chuû theå quaûn lyù ñeán quaù trình hình thaønh, trieån khai thöïc hieän vaø keát thuùc döï aùn nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa döï aùn trong moät moâi tröôøng hoaït ñoäng nhaát ñònh vôùi khoâng gian vaø thôøi gian xaùc ñònh. Quaûn trò döï aùn ñöôïc thöïc hieän ôû taát caû caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø döï aùn. Cuï theå laø caùc quaù trình sau: - Soaïn thaûo döï aùn. - Thaåm ñònh, pheâ duyeät döï aùn. - Thöïc hieän döï aùn. - Khai thaùc döï aùn. - Ñaùnh giaù keát quaû, hieäu quaû thöïc teá cuûa döï aùn. - Keát thuùc döï aùn, thanh lyù, phaân chia taøi saûn. Quaûn trò döï aùn laø moät hoaït ñoäng phöùc taïp, ñaëc thuø coù nhieàu neùt khaùc bieät vôùi quaûn trò caùc lónh vöïc chuyeân moân khaùc nhö quaûn trò nhaân söï, taøi chính, saûn xuaát, marketing, Quaûn trò döï aùn ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc quaûn trò gia döï aùn, nhöõng ngöôøi ñoùng vai troø quan troïng trong söï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa döï aùn. Muïc ñích cuûa quaûn trò döï aùn laø nhaèm ñaûm baûo: - Lieân keát taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa döï aùn. - Phaùt hieän sôùm vaø giaûi quyeát caùc trôû ngaïi, thuùc ñaåy döï aùn phaùt trieån. - Ruùt ngaén thôøi gian, giaûm chi phí thöïc hieän döï aùn. - Taêng cöôøng söï phoái hôïp giöõa caùc boä phaän cuûa döï aùn. - Taïo ra saûn phaåm, dòch vuï coù chaát löôïng cao, taêng khaû naêng thu lôïi nhuaän cho doanh nghieäp. 2. Caùc chöùc naêng quaûn trò döï aùn a. Chöùc naêng laäp keá hoaïch. Trong chöùc naêng naøy, caùc quaûn trò gia döï aùn phaûi xaùc ñònh ñöôïc: - Caùc muïc tieâu cuûa döï aùn. - Taát caû caùc coâng vieäc caàn thöïc hieän, thôøi gian hoaøn thaønh töøng coâng vieäc vaø toaøn boä döï aùn. - Caùc nguoàn löïc caàn thieát veà con ngöôøi, taøi chính, vaät chaát ñeå hoaøn thaønh caùc coâng vieäc cuûa döï aùn. - Caùc nguoàn hình thaønh voán ñaàu tö cho döï aùn. - Lòch trình thöïc hieän coâng vieäc vaø cung öùng voán cho caùc hoaït ñoäng cuûa döï aùn. b.Chöùc naêng toå chöùc. Noäi dung chuû yeáu cuûa chöùc naêng naøy bao goàm: - Thieát laäp cô caáu toå chöùc quaûn lyù thöïc hieän döï aùn: thieát laäp sô ñoà toå chöùc tuyø theo töøng döï aùn cuï theå maø löïa choïn moät trong ba hình thöùc toå chöùc quaûn lyù döï aùn cô baûn laø cô caáu chöùc naêng, cô caáu theo döï aùn, cô caáu ma traän. - Xaùc ñònh traùch nhieäm, nhieäm vuï vaø quyeàn haïn cuûa nhöõng ñôn vò vaø caù nhaân tham gia quaûn lyù döï aùn. - Löïa choïn, ñaøo taïo vaø boá trí söû duïng caùn boä quaûn lyù döï aùn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  19. Quản trò döï aùn ñaàu tö 19 - Löïa choïn nhöõng ñôn vò tham gia thöïc hieän döï aùn: thoâng qua caùc hình thöùc ñaáu thaàu tuyeån choïn nhaø thaàu tö vaán, thieát keá, thi coâng, cung caáp maùy moùc thieát bò. c. Chöùc naêng ñieàu haønh. Chöùc naêng ñieàu haønh trong quaûn trò döï aùn bao goàm caùc noäi dung sau: - Phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc boä phaän tham gia döï aùn. - Khuyeán khích, ñoäng vieân nhöõng ñôn vò vaø caù nhaân tham gia döï aùn. - Thieát laäp nhöõng moái quan heä vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho quaù trình thöïc hieän vaø vaän haønh döï aùn. - Thu thaäp thoâng tin, ñeà ra caùc quyeát ñònh ñeå giaûi quyeát kòp thôøi nhöõng vaán ñeà naûy sinh ngoaøi döï kieán ban ñaàu. d. Chöùc naêng kieåm tra. Kieåm tra laø chöùc naêng nhaèm xaùc ñònh, ñaùnh giaù möùc ñoä sai soùt ñeå söûa chöõa, ngaên ngöøa nhöõng haäu quaû coù theå xaûy ra khi thöïc hieän döï aùn. Noäi dung cuûa chöùc naêng kieåm tra trong quaûn trò döï aùn bao goàm: - Phaùt hieän caùc thieáu soùt, sai leäch, xaùc ñònh caùc vaán ñeà gaây aùch taéc trong quaù trình soaïn thaûo, thöïc hieän vaø vaän haønh döï aùn. - Xöû lyù caùc sai leäch, sai soùt, aùch taéc ñaõ ñöôïc phaùt hieän. Chöùc naêng kieåm tra coù vai troø ñaëc bieät quan troïng, keå caû trong giai ñoaïn phaân tích, laäp döï aùn, giai ñoaïn thöïc hieän vaø vaän haønh döï aùn. Thöïc hieän toát chöùc naêng naøy laø cô sôû ñeå coù ñöôïc caùc thoâng tin caàn thieát cho coâng taùc ñieàu haønh döï aùn nhaèm ñaûm baûo cho döï aùn ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu ñeà ra nhö ñaõ hoaïch ñònh. Chöùc naêng kieåm tra bao goàm caû kieåm tra tröôùc vaø sau haønh ñoäng, kieåm tra thöôøng xuyeân vaø kieåm tra ñònh kyø, kieåm tra toaøn boä vaø kieåm tra ñieåm, Thaåm ñònh döï aùn ñöôïc xem laø hình thöùc kieåm tra tröôùc haønh ñoäng, coøn nghieäm thu coâng trình coù theå xem nhö kieåm tra sau haønh ñoäng. 3. Moät soá phöông phaùp kyõ thuaät söû duïng trong quaûn trò döï aùn. a. Phöông phaùp sô ñoà GANTT. Phöông phaùp sô ñoà GANTT ra ñôøi naêm 1917, mang teân nhaø hoaù hoïc ngöôøi Myõ Henry L. Gantt ñeå töôûng nieäm oâng laø ngöôøi ñaõ phaùt minh ra phöông phaùp naøy. Töø khi ra ñôøi ñeán nay, phöông phaùp naøy ñaõ trôû thaønh moät coâng cuï quaûn trò tieán trình caùc coâng vieäc coù hieäu quaû, ñôn giaûn vaø phoå bieán trong quaûn trò döï aùn. “Phöông phaùp sô ñoà GANTT laø kyõ thuaät quaûn trò tieán trình vaø thôøi haïn caùc coâng vieäc cuûa döï aùn treân heä truïc toaï ñoä hai chieàu; trong ñoù, truïc hoaønh bieåu dieãn thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc; truïc tung bieåu dieãn trình töï tieán haønh caùc coâng vieäc”. * Noäi dung cuûa phöông phaùp sô ñoà GANTT: Böôùc 1: Phaân tích caùc coâng vieäc cuûa döï aùn moät caùch chi tieát. Böôùc 2: Xaùc ñònh thôøi gian hoaøn thaønh cuûa töøng coâng vieäc. Böôùc 3: Xaùc ñònh trình töï thöïc hieän caùc coâng vieäc moät caùch hôïp lyù. Böôùc 4: Veõ sô ñoà GANTT vôùi caùc quy öôùc sau: Truïc hoaønh bieåu dieãn thôøi gian (naêm, thaùng, tuaàn, ngaøy, ). Truïc tung bieåu dieãn trình töï tieán haønh caùc coâng vieäc. Muõi teân bieåu dieãn thôøi gian hoaøn thaønh coâng vieäc ( ) Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  20. Quản trò döï aùn ñaàu tö 20 Ví duï: AÙp duïng phöông phaùp sô ñoà GANTT ñeå xaùc ñònh tieán trình vaø thôøi haïn caùc coâng vieäc cuûa moät döï aùn coù caùc soá lieäu döôùi ñaây: - Coâng vieäc I: baét ñaàu ngay töø ñaàu, thôøi gian hoaøn thaønh 3 tuaàn. - Coâng vieäc II: baét ñaàu ngay töø ñaàu, thôøi gian hoaøn thaønh 1 tuaàn. - Coâng vieäc III: sau khi keát thuùc coâng vieäc I, thôøi gian hoaøn thaønh 5 tuaàn. - Coâng vieäc IV: sau khi keát thuùc coâng vieäc I, thôøi gian hoaøn thaønh 2 tuaàn. - Coâng vieäc V: sau khi keát thuùc coâng vieäc II, thôøi gian hoaøn thaønh 4 tuaàn. - Coâng vieäc VI: sau khi keát thuùc coâng vieäc III, IV, thôøi gian hoaøn thaønh 8 tuaàn. - Coâng vieäc VII: sau khi keát thuùc coâng vieäc V, thôøi gian hoaøn thaønh 6 tuaàn. - Coâng vieäc VIII: sau khi keát thuùc coâng vieäc VI, VII, thôøi gian hoaøn thaønh 2 tuaàn. Sô ñoà GANTT ñöôïc veõ nhö sau: VII I VII VI V IV III II 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 tuaàn * Nhaän xeùt: phöông phaùp sô ñoà GANTT cho thaáy : - Döï aùn goàm caùc coâng vieäc cuï theå naøo (goàm 8 coâng vieäc töø I ñeán VIII). - Trình töï tieán haønh caùc coâng vieäc (töø coâng vieäc I ñeán coâng vieäc VIII). - Ñoä daøi thôøi gian thöïc hieän töøng coâng vieäc, thôøi ñieåm baét ñaàu vaø keát thuùc töøng coâng vieäc (chaúng haïn coâng vieäc III baét ñaàu töø tuaàn thöù 3 vaø keát thuùc ôû tuaàn thöù 8, hay coâng vieäc VII baét ñaàu ôû tuaàn thöù 5 vaø keát thuùc ôû tuaàn thöù 11). - Toång thôøi gian thöïc hieän döï aùn (18 tuaàn). Tuy nhieân, phöông phaùp naøy coù nhöõng haïn cheá sau: - Khoâng cho thaáy roõ moái lieân heä phuï thuoäc giöõa caùc coâng vieäc vôùi nhau. - Khoâng thaáy roõ coâng vieäc naøo laø troïng taâm, caàn taäp trung giaûi quyeát. - Khoâng cho bieát caùch phaûi laøm theá naøo ñeå ruùt ngaén toång thôøi gian thöïc hieän döï aùn. Ñeå boå sung cho phöông phaùp sô ñoà GANTT, trong quaûn trò döï aùn ngöôøi ta coøn söû duïng phoå bieán phöông phaùp sô ñoà PERT (Program Evaluation and Review Technique). Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  21. Quản trò döï aùn ñaàu tö 21 b. Phöông phaùp sô ñoà PERT. Haûi quaân Myõ ñaõ phaùt minh ra phöông phaùp sô ñoà PERT naêm 1958 khi hoï ñang thöïc hieän döï aùn cheá taïo taøu ngaàm nguyeân töû mang teân löûa POLARIS. Phöông phaùp sô ñoà PERT coøn ñöôïc goïi laø “kyõ thuaät ñaùnh giaù vaø thaåm ñònh chöông trình”. “Phöông phaùp sô ñoà PERT laø kyõ thuaät quaûn trò tieán trình vaø thôøi haïn caùc coâng vieäc cuûa döï aùn baèng sô ñoà heä thoáng (hay sô ñoà maïng); trong ñoù, söï hoaøn thaønh cuûa coâng vieäc naøy coù quan heä chaët cheõ tôøi söï hoaøn thaønh cuûa coâng vieäc khaùc” Kyù hieäu Teân goïi YÙ nghóa Coâng vieäc Moät coâng vieäc cuûa döï aùn ñoøi hoûi (Activity) phaûi hao phí thôøi gian Coâng vieäc khoâng coù thöïc nhöng Coâng vieäc giaû ñöôïc söû duïng ñeå duy trì moái quan heä (Dummy activity) duy nhaát giöõa caùc coâng vieäc Söï kieän Thôøi ñieåm baét ñaàu hoaëc keát thuùc (Event) moät hoaëc nhieàu coâng vieäc Ñöôïc xaùc ñònh bôûi caùc coâng vieäc noái Tieán trình tieáp nhau, baét ñaàu vôùi söï kieän ñaàu (Path) tieân vaø keát thuùc bôûi söï kieän cuoái cuøng Tieán trình coù toång thôøi gian ñeå hoaøn thaønh caùc coâng vieäc laø nhieàu nhaát. Tieán trình tôùi haïn Thôøi gian cuûa tieán trình tôùi haïn laø (Critical path) thôøi gian baét buoäc phaûi coù ñeå hoaøn thaønh döï aùn Caùc kyù hieäu: Caùc ñieàu kieän veõ sô ñoà PERT: 1- Khoâng ñöôïc coù hai muõi teân naøo laïi chung caû goác laãn ngoïn (truøng nhau). 2- Khoâng ñöôïc chöùa chu trình (Cycle) hay voøng kheùp kín. 3- Coù 1 söï kieän duy nhaát chæ coù caùc muõi teân ñi ra maø khoâng coù muõi teân ñi vaøo goïi laø söï kieän khôûi ñaàu. 4- Coù 1 söï kieän duy nhaát chæ coù caùc muõi teân ñi vaøo maø khoâng coù muõi teân ñi ra goïi laø döï kieän keát thuùc. 5- Moãi muõi teân gaén vôùi 1 soá lôùn hôn 0 chæ thôøi gian ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc ñoù (tröø coâng vieäc giaû coù thôøi gian hoaøn thaønh baèng 0). Ví duï: Veõ sô ñoà PERT cho döï aùn cuûa moät coâng ty luyeän kim laép ñaët heä thoáng loïc khí thaûi. Caùc coâng vieäc ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: - Coâng vieäc I: Cheá taïo heä thoáng xöû lyù beân trong Baét ñaàu ngay töø ñaàu, thôøi gian hoaøn thaønh 2 tuaàn. - Coâng vieäc II: Söûa laïi maùi, neàn nhaø maùy Baét ñaàu ngay töø ñaàu, thôøi gian hoaøn thaønh 3 tuaàn. - Coâng vieäc III: Xaây döïng caùc giaù ñôõ heä thoáng maùy Sau khi keát thuùc coâng vieäc I, thôøi gian hoaøn thaønh 2 tuaàn. - Coâng vieäc IV: Ñoå beâ toâng vaø laép caùc boä khung Sau khi keát thuùc coâng vieäc II, thôøi gian hoaøn thaønh 4 tuaàn. - Coâng vieäc V: Xaây döïng heä thoáng loø nung nhieät ñoä cao Sau khi keát thuùc coâng vieäc III, thôøi gian hoaøn thaønh 4 tuaàn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  22. Quản trò döï aùn ñaàu tö 22 - Coâng vieäc VI: Laép ñaët heä thoáng maùy kieåm tra Sau khi keát thuùc coâng vieäc III, thôøi gian hoaøn thaønh 3 tuaàn. - Coâng vieäc VII: Laép ñaët heä thoáng maùy xöû lyù khoùi thaûi chính Sau khi keát thuùc coâng vieäc IV, V, thôøi gian hoaøn thaønh 5 tuaàn. - Coâng vieäc VIII: Chaïy thöû vaø kieåm tra Sau khi keát thuùc coâng vieäc VI, VII, thôøi gian hoaøn thaønh 2 tuaàn. (1) Chuù yù: Caùc söï kieän ñöôïc chia thaønh 4 phaàn nhö sau: (2) (3) (4) Trong ñoù: (1): Soá thöù töï cuûa söï kieänss (2): Chæ thôøi gian sôùm nhaát hoaøn thaønh söï kieän (3): Chæ thôøi gian muoän nhaát cho pheùp hoaøn thaønh söï kieän maø khoâng aûnh höôûng ñeán thôøi gian hoaøn thaønh toaøn boä döï aùn (4): Thôøi gian döï tröõ cuûa söï kieän Sô ñoà PERT ñöôïc veõ nhö sau: 1 D = 0 3 III 4 2 2 4 4 2 0 2 0 VI D = 6 D = 0 V 3 I 2 7 5 D = 0 6 0 4 D = 0 VIII 15 0 0 13 13 15 15 II 0 2 0 0 13 D = 1 D = 0 8 3 3 VII 2 D = 1 4 5 IV 7 4 3 8 8 4 Ñaùnh soá thöù töï caùc söï1 kieän: 0 Söï kieän baét ñaàu ñaùnh soá 0, xoaù ñi caùc muõi teân ñi ra khoûi söï kieän 0, söï kieän naøo khoâng coøn muõi teân ñi vaøo ñaùnh soá thöù töï tieáp theo (trong ví duï naøy söï kieän 1 vaø 2 ngang haøng vôùi nhau), tieáp tuïc xoaù caùc muõi teân ñi ra khoûi söï kieän vöøa ñöôïc ñaùnh soá vaø laëp laïi caùch ñaùnh soá nhö treân cho ñeán söï kieän cuoái cuøng. Tính thôøi gian sôùm nhaát hoaøn thaønh söï kieän (ts): Söï kieän 0: ts = 0 Söï kieän 1: ts = 0 + 2 = 2 Söï kieän 2: ts = 0 + 3 = 3 Söï kieän 3: ts = 2 + 2 = 4 Söï kieän 4 coù hai muõi teân ñi vaøo: ts = Max{4 + 4; 3 + 4} = 8 Söï kieän 5 coù hai muõi teân ñi vaøo: ts = Max{4 + 3; 8 + 5} = 13 Söï kieän 6: ts = 13 + 2 = 15 Tính thôøi gian muoän nhaát cho pheùp hoaøn thaønh söï kieän (tm): Söï kieän 6: tm = ts = 15 Söï kieän 5: tm = 15 - 2 = 13 Söï kieän 4: tm = 13 - 5 = 8 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  23. Quản trò döï aùn ñaàu tö 23 Söï kieän 3 coù hai muõi teân ñi ra: tm = Min{13 - 3; 8 - 4} = 4 Söï kieän 2: tm = 8 - 4 = 4 Söï kieän 1: tm = 4 - 2 = 2 Söï kieän : tm = 0 Thôøi gian döï tröõ cuûa töøng söï kieän: d = tm - ts Tính thôøi gian sôùm nhaát hoaøn thaønh coâng vieäc (Ts): Ts = ts(goác) + thôøi gian hoaøn thaønh coâng vieäc Coâng vieäc I: Ts = 0 + 2 = 2 Coâng vieäc II: Ts = 0 + 3 = 3 Coâng vieäc III: Ts = 2 + 2 = 4 Coâng vieäc IV: Ts = 3 + 4 = 7 Coâng vieäc V: Ts = 4 + 4 = 8 Coâng vieäc VI: Ts = 4 + 3 = 7 Coâng vieäc VII: Ts = 8 + 5 = 13 Coâng vieäc VIII: Ts = 13 + 2 = 15 Tính thôøi gian muoän nhaát cho pheùp hoaøn thaønh coâng vieäc: Tm = tm(ngoïn) Thôøi gian döï tröõ cuûa töøng coâng vieäc: D = Tm - Ts Xaùc ñònh tieán trình tôùi haïn (ñöôøng gaêng): Caùc söï kieän coù d = 0 laø caùc söï kieän gaêng (ñænh gaêng), caùc coâng vieäc coù D = 0 laø caùc coâng vieäc gaêng. Coâng vieäc gaêng khoâng coù thôøi gian döï tröõ, neáu thöïc hieän chaäm treã seõ aûnh höôûng ñeán toaøn boä thôøi gian hoaøn thaønh toaøn boä döï aùn. Treân sô ñoà PERT, coâng vieäc gaêng ñöôïc veõ baèng muõi teân hai neùt. Trong ví duï ñang xeùt chæ coù caùc coâng vieäc II, IV, VI laø coâng vieäc khoâng gaêng. Ñöôøng gaêng laø ñöôøng noái söï kieän baét ñaàu vôùi söï kieän cuoái cuøng vaø ñi qua caùc coâng vieäc gaêng. Ñöôøng gaêng laø ñöôøng daøi nhaát trong taát caû caùc ñöôøng noái töø söï kieän baét ñaàu ñeán söï kieän cuoái, töùc laø thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn khoâng theå ngaén hôn chieàu daøi ñöôøng gaêng. Neáu coâng vieäc naèm treân ñöôøng gaêng bò chaäm treã thì toaøn boä döï aùn cuõng chaäm treã theo. Muoán ruùt ngaén thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn thì caàn ruùt ngaén thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc treân ñöôøng gaêng. Ruùt ngaén thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn: Döïa treân sô ñoà maïng ñaõ ñöôïc veõ, nhaø quaûn trò döï aùn coù theå thaáy roõ nhöõng coâng vieäc caàn thöïc hieän, thôøi gian ngaén nhaát maø döï aùn phaûi hao phí, nhöõng coâng vieäc caàn quan taâm ñaëc bieät ñeå thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn khoâng bò keùo daøi. Ruùt ngaén theo ñöôøng gaêng: Theo phöông phaùp naøy, muoán ruùt ngaén thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn phaûi ruùt ngaén thôøi gian thöc hieän caùc coâng vieäc naèm treân ñöôøng gaêng sao cho ñöôøng gaêng khoâng chaïy sang ñöôøng khaùc. - Böôùc 1: Xaùc ñònh thôøi gian toái thieåu caàn thieát ñeå hoaøn thaønh döï aùn chính laø thôøi gian muoän nhaát cuûa söï kieän keát thuùc. Trong ví duï laø 15 tuaàn. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  24. Quản trò döï aùn ñaàu tö 24 - Böôùc 2: Xaùc ñònh thôøi gian caàn ruùt ngaén, thôøi gian naøy baèng thôøi gian caàn ruùt ngaén treân ñöôøng gaêng. Giaû söû caàn ruùt ngaén 3 tuaàn, thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn coøn laïi 12 tuaàn. - Böôùc 3: Xaùc ñònh thôøi gian coù theå ruùt ngaén cho moãi coâng vieäc treân ñöôøng gaêng vaø chi phí taêng theâm cho moãi ñôn vò thôøi gian ñöôïc ruùt ngaén. - Böôùc 4: Xeáp thöù töï öu tieân cho nhöõng coâng vieäc treân ñöôøng gaêng coù chi phí taêng theâm nhoû nhaát khi ruùt ngaén 1 ñôn vò thôøi gian. - Böôùc 5: Ruùt ngaén thôøi gian cho coâng vieäc ñöôïc öu tieân nhaát, so saùnh vôùi thôøi gian caàn ruùt ngaén, kieåm tra laïi ñeå xaùc ñònh raèng tuyeán ñöôøng gaêng khoâng thay ñoåi. - Böôùc 6: Tieáp tuïc ruùt ngaén thôøi gian cho caùc coâng vieäc ñöôïc öu tieân tieáp theo treân ñöôøng gaêng cho ñeán khi ñaït yeâu caàu. Trong ví duï treân ta coù baûng soá lieäu sau: Thôøi gian (tuaàn) Chi phí (trieäu Thôøi gian Coâng ñoàng) coù theå CCPW vieäc Bình Ruùt Bình Ruùt ruùt ngaén thöôøng ngaén thöôøng ngaén I 2 1 22 23 1 1 II 3 1 30 34 2 2 III 2 1 26 27 1 1 IV 4 3 48 49 1 1 V 4 2 56 60 2 2 VI 3 2 30 32 1 2 VII 5 2 80 86 3 2 VIII 2 1 16 19 1 3 (CCPW: Chi phí taêng theâm treân 1 ñôn vò thôøi gian ruùt ngaén) Ñöôøng gaêng ñi qua caùc coâng vieäc: I, III, V, VII, VIII Thöù töï öu tieân: I-III; V-VII; VIII Phöông aùn ruùt ngaén: Ruùt I (hoaëc III) ñi 1 tuaàn, chi phí taêng theâm 1 trieäu Ruùt VII ñi 2 tuaàn, chi phí taêng theâm 4 trieäu Thôøi gian hoaøn thaønh döï aùn laø 12 tuaàn; toång chi phí taêng theâm laø 5 trieäu Ruùt ngaén theo baøi toaùn toái öu: Phöông phaùp ruùt ngaén theo ñöôøng gaêng coù öu ñieåm laø tröïc quan, deã laøm nhöng coù nhöõng luùc khoâng ruùt ñöôïc vaø khoâng ñaûm baûo toái öu, khi ñoù ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp ruùt ngaén theo baøi toaùn toái öu. Goïi x0, x1, x2, , x6 laø thôøi gian sôùm nhaát ñeå hoaøn thaønh caùc söï kieän töông öùng 0, 1, 2, , 6 sau khi ñaõ ruùt ngaén caùc coâng vieäc. Goïi y1, y2, , y8 laø löôïng thôøi gian ruùt ngaén ñi töø caùc coâng vieäc töông öùng I, II, , VIII. Goïi f laø haøm chæ toång chi phí taêng leân do ruùt ngaén thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc: f = y1 + 2y2 + y3 + y4 + 2y5 + 2y6 + 2y7 + 3y8 → MIN Caùc ñieàu kieän raøng buoäc: 1/ x6 ≤ 12 7/ y6 ≤ 1 13/ x3 = x1 + 2 - y3 19/ xi, yj ≥ 0 2/ y1 ≤ 1 8/ y7 ≤ 3 14/ x4 ≥ x2 + 4 - y4 (i = 0, 1, , 6) 3/ y2 ≤ 2 9/ y8 ≤ 1 15/ x4 ≥ x3 + 4 - y5 (j = 1, 2, , 8) Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  25. Quản trò döï aùn ñaàu tö 25 4/ y3 ≤ 1 10/ x0 = 0 16/ x5 ≥ x3 + 3 - y6 5/ y4 ≤ 1 11/ x1 = x0 + 2 - y1 17/ x5 ≥ x4 + 5 - y7 6/ y5 ≤ 2 12/ x2 = x0 + 3 – y2 18/ x6 = x5 + 2 - y8 (Ghi chuù: vieäc giaûi baøi toaùn ñeå tìm phöông aùn toái öu seõ ñöôïc thöïc hieän baèng caùc phaàn meàm vi tính) Baûng: Toùm taét noäi dung chu kyø döï aùn qua caùc giai ñoaïn CHUAÅN BÒ DÖÏ AÙN THÖÏC HIEÄN DÖÏ AÙN KEÁT THUÙC DÖÏ AÙN CAÙC Nghieân Nghieân Nghieân Thöïc hieän Vaän Ñaùnh giaù Thanh GIAI cöùu cöùu cöùu döï aùn haønh döï aùn lyù döï ÑOAÏN cô hoäi tieàn khaû thi döï aùn aùn ñaàu tö khaû thi - Phaân - Phaân - Phaân - Caùc hoaït - Hoaït - Ñaùnh - tích yù tích cô tích chi ñoäng: ñaøm ñoäng giaù döï Thanh töôûng vaø hoäi ñaàu tieát caùc phaùn, kyù keát khai aùn veà lyù döï naém baét tö noäi dung hôïp ñoàng, thaùc phöông aùn cô hoäi - Phaân cô baûn: thò thieát keá, thi coâng dieän - Ñöa CAÙC ñaàu tö tích lôïi tröôøng, kyõ coâng, trình hieäu quaû ra yù HOAÏT ích vaø thuaät - - Nghieäm thu (hoaït kinh töôûng ÑOÄNG tính coâng baøn giao ñoäng doanh vaø khaû thi ngheä, toå coâng trình ñaõ saûn - Phaân phaùt cuûa cô chöùc quaûn hoaøn thaønh xuaát tích chi hieän hoäi ñaàu lyù vaø nhaân kinh phí cô cô hoäi tö söï, taøi doanh hoäi cuûa ñaàu tö - Nhaän chính, theo döï döï aùn môùi daïng kinh teá - aùn) - Ruùt ra caùc ruûi xaõ hoäi caùc baøi ro chuû - Xaây hoïc kinh yeáu döïng caùc nghieäm phöông aùn löïa choïn - Boä maùy soaïn thaûo döï aùn goàm - Boä maùy - Boä - Hoäi - Hoäi chuû nhieäm vaø caùc chuyeân gia quaûn lyù coâng maùy ñoàng ñoàng TOÅ soaïn thaûo thuoäc caùc lónh vöïc trình quaûn lyù kieåm tra, thanh CHÖÙC lieân quan - Hoäi ñoàng vaø ñieàu ñaùnh giaù lyù döï QUAÛN - Hoäi doàng thaåm ñònh döï aùn nghieäm thu haønh aùn LYÙ saûn xuaát kinh doanh - Baûn - Baûn - Baûn hoà - Caùc hôïp - Caùc - Bieân - Bieân nghieân hoà sô sô döï aùn ñoàng kyù keát hôïp baûn ñaùnh baûn cöùu cô döï aùn khaû thi - Bieân baûn ñoàng giaù thanh SAÛN hoäi tieàn ñöôïc nghieäm thu, kinh lyù döï PHAÅM ñaàu tö khaû thi duyeät baøn giao doanh aùn Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  26. Quản trò döï aùn ñaàu tö 26 ñöôïc - Bieân baûn - Saûn - YÙ duyeät thanh lyù hôïp phaåm töôûng ñoàng vaø dòch ñaàu tö - Coâng trình vuï döï môùi hoaøn thaønh aùn saûn xuaát ra V. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 1. Caâu hoûi. 1/ Trình baøy caùc khaùi nieäm veà ñaàu tö, döï aùn ñaàu tö, quaûn trò döï aùn ñaàu tö? 2/ Vai troø cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö ñoái vôùi doanh nghieäp? 3/ Phaân bieät ñaàu tö tröïc tieáp vaø ñaàu tö giaùn tieáp? 4/ Moái quan heä giöõa ñaàu tö cô baûn vaø ñaàu tö vaän haønh? 5/ Nguoàn voán ODA vaø FDI coù vai troø nhö theá naøo ñeán söï phaùt trieån kinh teá cuûa caùc quoác gia ñang phaùt trieån. Cho bieát moái quan heä cuûa hai loaïi nguoàn voán naøy? 6/ YÙ nghóa cuûa döï aùn tieàn khaû thi? 7/ Cho ví duï veà caùc döï aùn ñoäc laäp, phuï thuoäc vaø loaïi tröø nhau? 8/ Phaân tích vai troø cuûa caùc giai ñoaïn cuûa chu kyø döï aùn? 9/ Tính ñaëc thuø cuûa quaûn trò döï aùn laø gì? 2. Baøi taäp. Ñeå xaây döïng moät xí nghieäp môùi caùc coâng vieäc phaûi thöïc hieän (ñaõ ñöôïc kyù hieäu hoaù) nhö sau: Coâng vieäc Thôøi gian (tuaàn) Trình töï A1 3 Baét ñaàu ngay A2 2 Baét ñaàu ngay A3 4 Baét ñaàu ngay A4 2 Sau A1 A5 5 Sau A1 A6 4 Sau A2, A4 A7 6 Sau A3 A8 2 Sau A5 A9 6 Sau A6, A8 A10 7 Sau A5 A11 6 Sau A6, A8 A12 3 Sau A7, A9 A13 8 Sau A10, A11 A14 4 Sau A12 Yeâu caàu: 1/ Veõ sô ñoà GANTT. 2/ Veõ sô ñoà PERT vaø tính caùc chæ tieâu thôøi gian, xaùc ñònh ñöôøng gaêng. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  27. Quản trò döï aùn ñaàu tö 27 CHÖÔNG II : PHAÂN TÍCH THÒ TRÖÔØNG SAÛN PHAÅM CUÛA DÖÏ AÙN I. VAÁN ÑEÀ CHUNG. Vieäc phaân tích thò tröôøng saûn phaåm hay dòch vuï (goïi chung laø saûn phaåm) cuûa döï aùn ñöôïc hieåu laø vieäc nghieân cöùu taát caû nhöõng noäi dung coù lieân quan ñeán thò tröôøng saûn phaåm maø döï aùn döï ñònh saûn xuaát vaø cung caáp cho thò tröôøng nhaèm chöùng minh tính khaû thi cuûa döï aùn veà phöông dieän thò tröôøng trong hieän taïi vaø töông lai. Qua quaù trình nghieân cöùu thò tröôøng, nhaø ñaàu tö seõ ñaùnh giaù chính xaùc hôn trieån voïng cuûa nhöõng cô hoäi ñaàu tö ban ñaàu thoâng qua vieäc xaùc ñònh chính xaùc, roõ raøng, cuï theå hôn veà cung - caàu saûn phaåm cuûa döï aùn trong hieän taïi, tieàm naêng phaùt trieån cuûa thò tröôøng trong töông lai, caùc yeáu toá kinh teá vaø phi kinh teá taùc ñoäng ñeán nhu caàu cuûa thò tröôøng; caùc bieän phaùp xuùc tieán giuùp cho vieäc taêng cöôøng khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm (bao goàm chính saùch giaù caû, heä thoáng phaân phoái, bao bì, quaûng caùo, ); khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm vôùi caùc saûn phaåm hieän coù treân thò tröôøng vaø caùc saûn phaåm coù theå xuaát hieän sau naøy; Phaân tích veà phöông dieän thò tröôøng laø moät trong nhöõng coâng vieäc ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát khi xaây döïng döï aùn. Keát quaû phaân tích thò tröôøng laø cô sôû cho nhöõng quyeát ñònh cuûa nhaø ñaàu tö veà caùc noäi dung quan troïng khaùc cuûa döï aùn nhö: quyeát ñònh veà coâng suaát saûn xuaát; löïa choïn ñòa ñieåm thöïc hieän döï aùn; löïa choïn maùy moùc, trang thieát bò; xaùc ñònh nhu caàu voán ñaàu tö; xaùc ñònh moâ hình toå chöùc quaûn lyù cuûa döï aùn; nhu caàu lao ñoäng; phuø hôïp vôùi khaû naêng cuûa nhaø ñaàu tö. Noäi dung phaân tích thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn ñöôïc traû lôøi qua caùc caâu hoûi sau: + Saûn phaåm hay dòch vuï maø döï aùn döï ñònh saûn xuaát hay cung caáp laø gì? + Khu vöïc thò tröôøng naøo tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn? Khaùch haøng tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn laø ai? + Quy moâ thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn nhö theá naøo? + Trieån voïng taêng tröôûng cuûa thò tröôøng döï kieán ra sao? + Möùc thò phaàn döï aùn seõ chieám lónh laø bao nhieâu? + Ñoái thuû caïnh tranh cuûa döï aùn laø nhöõng ai? + Caùch thöùc toå chöùc caùc bieän phaùp xuùc tieán baùn haøng, toå chöùc caùc keânh phaân phoái, caùc giaûi phaùp tieáp thò, khuyeán maõi, nhö theá naøo? II. NOÄI DUNG PHAÂN TÍCH THÒ TRÖÔØNG SAÛN PHAÅM CUÛA DÖÏ AÙN. 1. Löïa choïn saûn phaåm. Quyeát ñònh löïa choïn saûn phaåm ñeå saûn xuaát luoân laø moät vaán ñeà quan troïng vaø phöùc taïp ñoái vôùi caùc doanh nghieäp. Vieäc tham gia vaøo moät lónh vöïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp môùi, vieäc môû roäng quy moâ saûn xuaát hay môû roäng hoaït ñoäng sang caùc lónh vöïc khaùc cuûa caùc doanh nghieäp ñang hoaït ñoäng, tröôùc heát ñöôïc xem laø moät quyeát ñònh veà saûn phaåm ñaõ ñöôïc hình thaønh töø yù töôûng ñaàu tö ban ñaàu, ñieàu naøy luoân ñoøi hoûi söï caân nhaéc, tính toaùn caån thaän, kyõ caøng. Nhöõng caên cöù quan troïng ñaàu Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  28. Quản trò döï aùn ñaàu tö 28 tieân caàn xeùt ñeán trong quaù trình ñaùnh giaù ñeå ñöa ra quyeát ñònh löïa choïn saûn phaåm coù theå keå ñeán caùc yeáu toá sau: - Möùc ñoä phuø hôïp cuûa saûn phaåm vôùi chuû tröông, chính saùch, keá hoaïch phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc, cuûa ngaønh cuõng nhö cuûa ñòa phöông. - Chu kyø ñôøi soáng saûn phaåm döï ñònh saûn xuaát. - Sôû tröôøng hay nhöõng theá maïnh cuûa nhaø ñaàu tö. - Khaû naêng ñaùp öùng veà caùc nguoàn löïc vaø caùc yeáu toá ñaàu vaøo cuûa nhaø ñaàu tö: nhaân löïc, khaû naêng taøi chính, kyõ thuaät, khaû naêng ñaûm baûo nguoàn nguyeân nhieân vaät lieäu ñaàu vaøo. - Sau khi ñaõ phaân tích caùc yeáu toá treân, caàn ñöa ra ñöôïc caùc phöông aùn saûn phaåm, so saùnh vaø löïa choïn phöông aùn cuï theå: + Caùc phöông aùn saûn phaåm ñöa ra so saùnh caàn ñöôïc xem xeùt tæ mæ vaø phaûi neâu ñöôïc caùc yeâu caàu cô baûn sau: caùc tieâu chuaån kyõ thuaät nhö kích thöôùc, hình daùng, quy caùch, caùc ñaëc tính cô lyù hoaù cuûa saûn phaåm; ñaëc ñieåm bao bì ñoùng goùi; caùc tính naêng hay coâng duïng cuûa saûn phaåm vaø caùch söû duïng saûn phaåm. + Phaân tích, ñaùnh giaù vaø xaùc ñònh loaïi saûn phaåm, dòch vuï döï aùn döï ñònh saûn xuaát kinh doanh. + Döï kieán khung giaù baùn cuûa saûn phaåm maø thò tröôøng coù theå chaáp nhaän ñöôïc vaø coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng. + Sau khi ñaõ choïn ñöôïc saûn phaåm, caàn moâ taû saûn phaåm ñaõ ñöôïc choïn theo caùc noäi dung döôùi ñaây moät caùch chi tieát: + Teân goïi saûn phaåm, kyù hieäu, maõ hieäu. + Caùc coâng duïng cuûa saûn phaåm. + Möùc chaát löôïng. + Quy caùch kyõ thuaät: kích thöôùc, troïng löôïng, khoái löôïng, + Hình thöùc bao bì ñoùng goùi. + Nhöõng ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa saûn phaåm so vôùi caùc saûn phaåm cuøng loaïi hieän coù treân thò tröôøng. + Caùc saûn phaåm phuï (neáu coù). 2. Nghieân cöùu, löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu. Nghieân cöùu, löïa choïn thò tröôøng muïc tieâu cuûa döï aùn nhaèm traû lôøi caâu hoûi thöù hai. Thò tröôøng tieâu thuï laø vaán ñeà quyeát ñònh döï thaønh coâng hay thaát baïi cuûa döï aùn, thaäm chí ngay caû trong tröôøng hôïp döï aùn ñaõ kyù keát ñöôïc caùc hôïp ñoàng bao tieâu saûn phaåm cuõng vaãn caàn phaûi nghieân cöùu thò tröôøng nôi ngöôøi bao tieâu tieâu thuï saûn phaåm cuõng nhö uy tín cuûa ngöôøi bao tieâu treân thò tröôøng. Nhieäm vuï cuûa nhaø ñaàu tö trong noäi dung naøy laø tieán haønh phaân khuùc thò tröôøng, töùc laø phaân chia thò tröôøng thaønh nhöõng nhoùm ngöôøi tieâu thuï khaùc bieät nhau theo nhöõng tieâu chí phuø hôïp vôùi saûn phaåm cuï theå cuûa döï aùn; sau khi ñaùnh giaù möùc ñoä haáp daãn cuûa moãi phaân khuùc nhaø ñaàu tö phaûi ñöa ra quyeát ñònh choïn moät hay moät soá khuùc tuyeán ñeå phuïc vuï. Moät döï aùn coù theå nhaèm ñaùp öùng nhu caàu thò tröôøng trong nöôùc hoaëc thò tröôøng xuaát khaåu. Ñoái vôùi thò tröôøng tieâu thuï noäi ñòa caàn xaùc ñònh roõ khu vöïc thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm cuûa döï aùn. Nghieân cöùu khu vöïc thò tröôøng yeâu caàu phaân tích chi tieát ñaëc ñieåm cuûa töøng khu vöïc nhö ñaëc ñieåm daân soá hoïc (quy moâ daân soá, ñoä tuoåi, giôùi tính, nhaân khaåu gia ñình, thu nhaäp, ngheà nghieäp, ), taâm lyù hoïc (taàng lôùp xaõ hoäi, loái soáng, taäp quaùn tieâu duøng ), caùc ñieàu kieän veà töï nhieân, keát caáu haï taàng Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  29. Quản trò döï aùn ñaàu tö 29 Treân cô sôû ñoù döï kieán nhu caàu cuûa töøng khu vöïc, phöông thöùc toå chöùc phaân phoái, thoâng tin lieân laïc vaø caùc loaïi chi phí lieân quan. Ñoái vôùi thò tröôøng xuaát khaåu caàn laøm roõ caùc vaán ñeà sau: + Trong tröôøng hôïp ñöôïc bao tieâu saûn phaåm thì soá löôïng, giaù caû laø bao nhieâu, thôøi haïn bao laâu vaø caùc yeâu caàu, ñieàu kieän cuûa ngöôøi bao tieâu. + Khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm veà maët giaù caû, kieåu daùng, chaát löôïng vôùi caùc nhaø saûn xuaát ôû nöôùc sôû taïi vaø caùc nhaø xuaát khaåu töø caùc nöôùc khaùc. + Khaû naêng kyõ thuaät, taøi chính vaø quaûn lyù. + Quy ñònh cuûa thò tröôøng nöôùc ngoaøi veà bao bì, phaåm chaát, veä sinh, + Khaû naêng môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu, khaû naêng tieáp caän vôùi caùc ñoái taùc baïn haøng môùi trong töông lai. Caàn phaûi laøm gì ñeå môû roäng thò tröôøng xuaát khaåu? + Caàn coù nhöõng söï hoã trôï naøo töø phía nhaø nöôùc? + Nhöõng döï kieán thò tröôøng thay theá khi coù ruûi ro. + Caàn löu yù moät soá vaán ñeà sau: phöông thöùc vaän chuyeån vaø chi phí, phöông thöùc thanh toaùn, baûo hieåm; nhöõng ruûi ro coù theå gaëp phaûi do nhöõng thay ñoåi trong theå cheá nhaäp khaåu cuûa nöôùc ngoaøi, thueá quan, haïn möùc nhaäp khaåu, tyû giaù hoái ñoaùi, 3. Phaân tích quy moâ thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn. a. Quy moâ thò tröôøng hieän taïi. Quy moâ thò tröôøng hieän taïi laø toång möùc tieâu thuï saûn phaåm ñoàng loaïi (hoaëc thay theá) vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn ôû thôøi ñieåm hieän taïi treân thò tröôøng muïc tieâu. Neáu saûn phaåm cuûa döï aùn laø saûn phaåm hieän ñaõ ñöôïc caùc doanh nghieäp khaùc saûn xuaát vaø tieâu thuï treân thò tröôøng thì quy moâ thò tröôøng hieän taïi trong nöôùc ñöôïc tính nhö sau: Yht = Ysx + Ynk – Yxk – Ytk Trong ñoù: Yht: Quy moâ thò tröôøng hieän taïi trong nöôùc. Ysx: Löôïng saûn phaåm ñoàng loaïi vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn saûn xuaát trong nöôùc ôû thôøi ñieåm hieän taïi. Ynk: Löôïng saûn phaåm ñoàng loaïi vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn ñöôïc nhaäp khaåu. Yxk: Löôïng saûn phaåm ñoàng loaïi vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn ñöôïc xuaát khaåu. Ytk: Löôïng saûn phaåm ñoàng loaïi vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn toàn kho. Veà löôïng toàn kho haøng naêm, neáu khoâng coù ñuû soá lieäu thì coù theå öôùc löôïng baèng tyû leä toàn kho theo kinh nghieäm. Khoâng theå coù ñöôïc caùc soá lieäu chính xaùc nhöng caùc nhaø soaïn thaûo döï aùn phaûi xaùc ñònh ñöôïc töông ñoái nhöõng soá lieäu cuûa caùc chæ tieâu treân nhaèm phaûn aùnh gaàn ñuùng quy moâ cuûa thò tröôøng hieän taïi. Ñeå coù caùc soá lieäu laøm sô sôû cho vieäc döï baùo nhu caàu töông lai caàn phaân tích theâm caùc soá lieäu trong quaù khöù ñeå nhaän daïng xu höôùng phaùt trieån vaø xu theá tieâu thuï cuûa thò tröôøng vôùi saûn phaåm döï ñònh saûn xuaát. Caàn löu yù coù söï khaùc nhau giöõa quy moâ thò tröôøng hieän taïi vaø nhu caàu thò tröôøng hieän taïi. Chaúng haïn vôùi caùc saûn phaåm ñang khan hieám treân thò tröôøng hay caùc saûn phaåm ñoäc quyeàn hoaëc laø caùc saûn phaåm ñöôïc söï baûo hoä cuûa nhaø nöôùc thì roõ raøng nhu caàu thò tröôøng laø lôùn hôn so vôùi quy moâ thò tröôøng. Neáu saûn phaåm cuûa döï aùn döï ñònh saûn xuaát laø saûn phaåm laàn ñaàu tieân xuaát hieän treân thò tröôøng thì khoâng theå coù ñöôïc caùc soá lieäu treân, khi ñoù caàn tìm hieåu dieãn Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  30. Quản trò döï aùn ñaàu tö 30 bieán thò tröôøng taïi nhöõng nöôùc coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi vaø trình ñoä phaùt trieån töông ñoàng ñaõ saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn phaåm naøy. Ñoàng thôøi keát hôïp vôùi caùc phöông phaùp khaùc nhö toå chöùc ñieàu tra phoûng vaán hoaëc khaûo saùt laáy maãu phaân tích, laáy yù kieán chuyeân gia, Caàn ñaëc bieät chuù yù ñeán dieãn bieán caïnh tranh cuûa saûn phaåm noäi ñòa vôùi saûn phaåm nhaäp khaåu vaø thò hieáu tieâu duøng cuûa daân cö. Trong tröôøng hôïp saûn phaåm döï ñònh saûn xuaát laø caùc saûn phaåm trung gian duøng laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo cho vieäc saûn xuaát caùc saûn phaåm khaùc, caàn phaân tích dieãn bieán cung - caàu thò tröôøng saûn phaåm cuûa caùc doanh nghieäp söû duïng saûn phaåm cuûa döï aùn laøm nguyeân lieäu ñaàu vaøo. Ví duï döï aùn saûn xuaát phaân boùn hay caùc loaïi thuoác baûo veä thöïc vaät. Trong moïi tröôøng hôïp caàn phaân tích ñaùnh giaù thò tröôøng caùc saûn phaåm thay theá saûn phaåm cuûa döï aùn. b. Quy moâ thò tröôøng töông lai. Sau khi ñaõ nghieân cöùu quy moâ thò tröôøng trong quaù khöù vaø hieän taïi cuûa döï aùn, caàn tieáp tuïc nghieân cöùu quy moâ thò tröôøng trong töông lai. Quy moâ thò tröôøng töông lai cuûa döï aùn coù theå thay ñoåi so vôùi hieän taïi do taùc ñoäng cuûa nhieàu yeáu toá nhö chu kyø cuûa neàn kinh teá, nhu caàu thò tröôøng thay ñoåi, theo höôùng coù lôïi hoaëc baát lôïi cho döï aùn. Vì vaäy caàn phaûi döï baùo nhu caàu töông lai vaø nhöõng yeáu toá coù theå taùc ñoäng ñeán löôïng saûn phaåm tieâu thuï cuûa döï aùn nhaèm naém baét kòp thôøi caùc cô hoäi hoaëc ngaên ngöøa, phoøng traùnh ñöôïc nhöõng ruûi ro coù theå xaûy ra trong töông lai. Ñeå nghieân cöùu quy moâ thò tröôøng töông lai ngöôøi ta söû duïng caùc phöông phaùp döï baùo. Treân cô sôû caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc trong quaù khöù vaø hieän taïi, sau khi nhaän ñònh quy luaät bieán ñoåi cuûa chuùng, ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp döï baùo phuø hôïp ñeå döï baùo quy moâ thò tröôøng töông lai. Noùi chung caùc phöông phaùp döï baùo ñeàu xuaát phaùt töø giaû thieát cho raèng: “Nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong quaù khöù theo moät quy luaät naøo ñoù thì seõ tieáp tuïc xaûy ra trong töông lai cuõng theo quy luaät ñoù”. Vì vaäy, trong caùc tröôøng hôïp coù nhöõng bieán ñoäng ñoät xuaát cuûa moâi tröôøng kinh teá, chính trò, phaùp luaät, caùc keát quaû döï baùo seõ trôû neân khoâng coøn chính xaùc. Veà noäi dung cuï theå, vieäc döï baùo trong quaù trình soaïn thaûo döï aùn caàn laøm roõ veà soá löôïng vaø giaù caû saûn phaåm tieâu thuï, döï baùo khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc nhaø saûn xuaát trong vaø ngoaøi nöôùc, khaû naêng thaâm nhaäp thò tröôøng, xaùc ñònh höôùng phaùt trieån thò tröôøng töông lai cho döï aùn. Vieäc döï baùo treân phöông dieän lyù thuyeát laø phaûi tính toaùn cho töøng naêm trong voøng ñôøi döï aùn. Tuy nhieân ñoái vôùi nhöõng döï aùn voøng ñôøi khaù daøi coù theå tính theo töøng giai ñoaïn töø 10 ñeán 15 naêm, song caàn tính toaùn cuï theå cho töøng naêm cho ñeán khi döï aùn ñi vaøo saûn xuaát oån ñònh. Muoán döï baùo ñöôïc töông ñoái caùc soá lieäu trong töông lai, caàn phaûi thu thaäp moät daõy soá lieäu trong quaù khöù vöøa ñuû ñeå nhaän dieän ñöôïc quy luaät dieãn bieán trong quaù khöù, töø ñoù tieán haønh döï baùo cho töông lai. Tuøy vaøo töøng loaïi saûn phaåm maø choïn soá naêm caàn thu thaäp soá lieäu trong quaù khöù vaø soá naêm döï baùo trong töông lai, chaúng haïn: + Ñoái vôùi caùc loaïi saûn phaåm nhö xi maêng, saét theùp, phaân boùn, maùy moùc thieát bò, saûn phaåm tieâu duøng, saûn phaåm cheá bieán soá naêm thoáng keâ trong quaù khöù töø 5 ñeán 10 naêm, soá naêm döï baùo töø 10 ñeán 15 naêm. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  31. Quản trò döï aùn ñaàu tö 31 + Ñoái vôùi caùc coâng trình xaây döïng cô baûn nhö khaùch saïn, chôï, khu trieån laõm, vui chôi giaûi trí soá naêm thoáng keâ töø 10 naêm trôû leân, soá naêm döï baùo töø 10 ñeán 15 naêm. + Ñoái vôùi caùc coâng trình haï taàng nhö caàu, ñöôøng, beán caûng, nhaø maùy ñieän, coâng trình caáp thoaùt nöôùc soá naêm thoáng keâ töø 10 naêm trôû leân, soá naêm döï baùo töø 15 ñeán 20 naêm. c. Caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán döï baùo nhu caàu * Caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng beân trong doanh nghieäp Bao goàm caùc yeáu toá: + Chaát löôïng saûn phaåm. + Giaù baùn saûn phaåm. + Taùc ñoäng cuûa caùc hoaït ñoäng Marketing. + AÛnh höôûng cuûa keát quaû ñaàu tö cuûa baûn thaân döï aùn. * Caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng beân ngoaøi - Nhoùm yeáu toá thò tröôøng: + Thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng. + Yeáu toá caïnh tranh. (Löu yù caû caùc saûn phaåm thay theá). + Quy moâ vaø bieán ñoäng daân soá. (Ñaëc bieät ñoái vôùi caùc maët haøng thieát yeáu). + Caùc yeáu toá khaùc nhö thu nhaäp cuûa daân cö, + Nhoùm yeáu toá thuoäc moâi tröôøng kinh teá: + Luaät phaùp, chính trò, caùc chính saùch, chuû tröông cuûa nhaø nöôùc. + Tình traïng cuûa neàn kinh teá: toác ñoä taêng tröôûng GDP, laïm phaùt, thaát nghieäp, + Chu kyø kinh teá. Caùc yeáu toá thuoäc moâi tröôøng beân ngoaøi laø nhöõng yeáu toá maø doanh nghieäp khoù coù theå kieåm soaùt ñöôïc. Tuy nhieân doanh nghieäp caàn nhaän ñònh roõ khi thöïc hieän döï baùo vì chuùng coù theå taïo cho doanh nghieäp nhöõng cô hoäi hoaëc ruûi ro. d. Caùc phöông phaùp döï baùo nhu caàu thò tröôøng * Caùc phöông phaùp ñònh tính. Caùc phöông phaùp ñònh tính thöôøng ñöôïc söû duïng khi chöa coù ñuû caùc soá lieäu thoáng keâ, ñoàng thôøi chuùng cuõng ñöôïc duøng ñeå boå sung theâm vaø ñieàu chænh caùc keát quaû döï baùo coù ñöôïc baèng caùc phöông phaùp ñònh löôïng. • Moät soá phöông phaùp ñöôïc söû duïng phoå bieán: ¾ Laáy yù kieán cuûa caùc nhaø quaûn trò cao caáp, nhöõng ngöôøi ñaûm nhieäm caùc coâng vieäc quan troïng, caùc chuyeân vieân veà marketing, taøi chính, kyõ thuaät, saûn xuaát. ¾ Thaêm doø yù kieán nhöõng ngöôøi baùn haøng. ¾ Ñieàu tra khaûo saùt ngöôøi tieâu duøng. ¾ Phöông phaùp chuyeân gia (phöông phaùp Delphi) e. Caùc phöông phaùp ñònh löôïng. - Phöông phaùp döï baùo theo ñöôøng khuynh höôùng Ñöôøng khuynh höôùng coù theå laø ñöôøng thaúng (tuyeán tính) hoaëc coù theå laø ñöôøng cong (phi tuyeán). Ñeå xaùc ñònh ñöôïc ñöôøng khuynh höôùng laø tuyeán tính hay phi tuyeán tính ta bieåu dieãn caùc soá lieäu thu thaäp ñöôïc treân ñoà thò. Neáu caùc soá lieäu taêng hoaëc giaûm theo chieàu höôùng nhaát ñònh thì ñöôøng khuynh höôùng laø ñöôøng thaúng; neáu Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  32. Quản trò döï aùn ñaàu tö 32 taêng nhanh daàn hoaëc taêng chaäm daàn thì ñöôøng khuynh höôùng laø ñöôøng cong. Coù nhieàu phöông phaùp döï baùo ñöôøng khuynh höôùng khaùc nhau nhö phöông phaùp ñöôøng thaúng thoáng keâ, ñöôøng thaúng thoâng thöôøng, phöông phaùp ñöôøng Parabol thoáng keâ, - Phöông phaùp ñöôøng thaúng thoáng keâ Phöông trình ñöôøng thaúng: Y = aX + b Trong ñoù Y: Soá lieäu trong quaù khöù hoaëc caàn döï baùo trong töông lai. X: Thöù töï naêm tính toaùn. a, b: Caùc heä soá xaùc ñònh ñöôøng thaúng. a = ∑ XY ∑ X 2 b = ∑Y n n: Soá löôïng soá lieäu thu thaäp ñöôïc. Löu yù: Heä soá a vaø b ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc treân vôùi ñieàu kieän ∑X = 0. Ñeå ∑X = 0 caàn ñaùnh soá thöù töï caùc naêm trong quaù khöù theo quy taéc sau: Neáu soá löôïng soá lieäu trong quaù khöù laø leû, ví duï coù 5 soá lieäu thì ñaùnh soá thöù töï naêm ôû giöõa, töùc naêm thöù 3, laø 0, sau ñoù ñaùnh thöù töï – 1, – 2 veà phía tröôùc soá 0 vaø + 1, + 2 veà phía sau soá 0. Chaúng haïn: Naêm 1995 1996 1997 1998 1999 X – 2 – 1 0 + 1 + 2 Neáu soá soá lieäu trong daõy soá quaù khöù laø chaün, chaúng haïn coù 8 soá lieäu thì ñaùnh soá thöù töï naêm thöù tö laø – 1, naêm thöù 5 laø + 1, sau ñoù ñaùnh tieáp – 3, – 5, – 7 veà phía tröôùc soá – 1 vaø + 3, + 5, + 7 veà phía sau soá + 1. Ví duï: Naêm 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 X – 7 – 5 – 3 – 1 + 1 + 3 + 5 + 7 - Phöông phaùp ñöôøng thaúng thoâng thöôøng Theo phöông phaùp naøy, ngöôøi ta ñaùnh soá thöù töï naêm ñaàu tieân laø 1, sau ñoù taêng daàn leân 2, 3, 4, cho ñeán heát naêm caàn döï baùo. Khi ñoù: 2 a = n XY − X Y n X 2 − X ()∑ ∑ ∑ [ ∑ (∑ ) ] 2 b = X 2 Y − X XY n X 2 − X ()∑ ∑ ∑ ∑ [ ∑ (∑ ) ] Naêm N Löôïng tieâu Ñöôøng thaúng thoáng keâ Ñöôøng thaúng thoâng thöôøng Thuï (Y) X X2 XY X X2 XY Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  33. Quản trò döï aùn ñaàu tö 33 1995 1 568 -5 25 -2840 1 1 568 1996 2 650 -3 9 -1950 2 4 1300 1997 3 600 -1 1 -600 3 9 1800 1998 4 700 +1 1 700 4 16 2800 1999 5 720 +3 9 2160 5 25 3600 2000 6 710 +5 25 3550 6 36 4260 Toång 3948 0 70 1020 21 91 14328 Ví duï: Giaû söû löôïng saûn phaåm tieâu thuï cuûa moät doanh nghieäp thoáng keâ ñöôïc nhö döôùi ñaây, ta laäp baûng tính nhö sau: - Theo phöông phaùp ñöôøng thaúng thoáng keâ ta coù: a = 1020/70 = 14,571 b = 3948/6 = 658 Y = 14,571X + 658 - Theo phöông phaùp ñöôøng thaúng thoâng thöôøng: a = (6 x 14328 – 21 x 3948)/(6 x 91 - 212) = 29,143 b = (91 x 3948 – 21 x 14328)/(6 x 91 – 212) = 556 Y = 29,143X + 556 - Phöông phaùp ñöôøng cong Parabol thoáng keâ Khi phaân tích caùc soá lieäu trong quaù khöù, neáu quy luaät bieán thieân cuûa noù tuaân theo daïng ñöôøng cong Parabol: y = ax2 + bx + c thì duøng phöông phaùp Parabol thoáng keâ ñeå döï baùo. Caùc heä soá a, b, c ñöôïc tính theo coâng thöùc: 2 2 a = (n X 2Y − X 2 Y ) ⎡n X 4 − ( X ) ⎤ ∑∑∑⎣⎢ ∑∑⎦⎥ b = XY X 2 ∑ ∑ 2 2 c = X 4 Y − X 2 X 2Y ⎡n X 4 − X ⎤ (∑∑∑ ∑) ⎢ ∑∑( ) ⎥ ⎣ ⎦ - Phöông phaùp san baèng soá muõ + Phöông phaùp san baèng soá muõ giaûn ñôn Coâng thöùc döï baùo: YØt+1 = αYt + (1 - α)YØt (1) Yt: Giaù trò thöïc teá kyø hieän taïi YØt: Giaù trò döï baùo kyø hieän taïi α: Heä soá san baèng soá muõ (0<α<1) Heä soá α coù theå thay ñoåi ñeå xeùt ñeán troïng soá lôùn hôn cuûa caùc soá lieäu ôû caùc thôøi gian gaàn hôn. Khi ñoù coâng thöùc (1) coù theå khai trieån nhö sau: YØt+1 = αYt + α(1 - α)Yt-1 + α(1 - α)2Yt-2 + α(1 - α)3Yt-3 + + (1 - α)nYØt-n +1 (2) Coâng thöùc naøy cho thaáy khi α caøng taêng thì taùc ñoäng cuûa caùc soá lieäu quaù khöù caøng xa caøng nhoû daàn. Ñieàu naøy theå hieän qua baûng sau: Naêm 1 Naêm 2 Naêm 3 Naêm 4 Naêm 5 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  34. Quản trò döï aùn ñaàu tö 34 Heä soá α α α(1 - α) α(1 - α)2 α(1 - α)3 α(1 - α)4 α = 0,1 0,1 0,090 0,081 0,073 0,066 α = 0,4 0,4 0,240 0,144 0,086 0,052 α = 0,5 0,5 0,250 0,125 0,063 0,031 Ví duï: Vôùi α = 0,4 vaø caùc soá lieäu thoáng keâ ñöôïc cho trong baûng: T Yt YØt αYτ (1 - α)YØt Yt - YØt 1 10 10,0 4,0 6,0 0,0 2 20 10,0 8,0 6,0 10,0 3 26 14,0 10,4 8,4 12,0 4 41 18,8 16,4 11,3 22,2 5 75 27,7 30,0 16,6 47,3 6 105 46,6 42,0 28,0 58,4 7 70,0 Taïi t = 1 laáy YØ1 = Y1 = 10. Thay soá vaøo ñeå tính, ta ñöôïc caùc keát quaû vaø ñieàn vaøo caùc coät cuûa baûng treân. Heä soá α aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán keát quaû döï baùo. Ñeå löïa choïn α sao cho hôïp lyù ngöôøi ta döïa vaøo “Ñoä leäch tuyeät ñoái bình quaân” (MAD - Mean Absolute Deviation). MAD = ∑⏐YØt - Yt⏐/n Trong ví duï MAD = 149,9 / 6 = 25 Thöû moät soá giaù trò α khaùc vaø tính laïi ñeå coù ñöôïc caùc MAD, so saùnh vaø choïn giaù trò α thích hôïp nhaát. Chaúng haïn α = 0,2 thì MAD = 30, α = 0,3 thì MAD = 27, α = 0,5 thì MAD = 23, α = 0,6 thì MAD = 21, + Phöông phaùp Brown Coâng thöùc döï baùo: YØt+m = at + mbt at = 2S’t - S’’t bt = [α/(1 - α)](S’t - S’’t) S’t = αYt + (1 - α)S’t-1 S’’t = αS’t + (1 - α)S’’t-1 S’1 = S’’1 = Y1 α: Heä soá san baèng soá muõ (0< α<1) at: Maãu döï baùo bt: Ñoä doác cuûa ñöôøng thaúng YØt+m YØt+m:Soá lieäu döï baùo ôû naêm thöù m, tính töø thôøi ñieåm t S’t: Soá lieäu san baèng soá muõ S’’t: Soá lieäu san baèng soá muõ hai laàn Ví duï: Döï baùo theo phöông phaùp Brown, vôùi α = 0,4 T M Yt S’t S’’t at bt YØt Yt - YØt 1 10 10,0 10,0 2 20 14,0 11,6 16,4 1,6 3 26 18,8 14,5 23,1 2,9 18,0 8,0 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  35. Quản trò döï aùn ñaàu tö 35 4 41 27,7 19,8 35,6 5,3 28,9 12,1 5 75 46,6 30,5 62,7 10,7 51,4 23,6 6 105 70,0 46,3 93,6 15,8 105,7 -0,7 7 1 109,4 8 2 125,2 9 3 141,0 Taïi t = 1, laáy S’1 = S’’1 = Y1 = 10 Taïi t = 2 S’2 = 0,4 x 20 + (1 - 0,4) x 10 = 14,0 S’’2 = 0,4 x 14,0 + (1 - 0,4) x 10 = 11,6 a2 = 2 x 14,0 - 11,6 = 16,4 b2 = [0,4/(1 - 0,4)] x (14,0 - 11,6) = 1,6 YØ2+1 = YØ3 = 16,4 + 1 x 1,6 = 18,0 Taïi t = 3, t = 4, t = 5 tính töông töï Taïi t = 6 S’6 = 0,4 x 105 + (1 - 0,4) x 46,6 = 70,0 S’’6 = 0,4 x 70,0 + (1 - 0,4) x 30,5 = 46,3 a6 = 2 x 70,0 - 46,3 = 93,6 b6 = [0,4/(1 - 0,4)] x (70,0 - 46,3) = 15,8 YØ6+1 = YØ7 = 93,6 + 1 x 15,8 = 109,4 Taïi t = 8, (m = 2) YØ6+2 = YØ8 = 93,6 + 2 x 15,8 = 125,2 Taïi t = 9, (m = 3) YØ6+3 = YØ9 = 93,6 + 3 x 15,8 = 141,0 + Phöông phaùp Holt : Coâng thöùc döï baùo: YØt+m = St + mbt (3) St = αYt + (1 - α)(St-1 + bt-1) (4) bt = γ(St - St-1) + (1 - γ)bt-1 (5) S1 = Y1 b1 = Y2 - Y1 Coâng thöùc (3) cho bieát soá lieäu caàn döï baùo. Coâng thöùc (4) ñöôïc söû duïng ñeå tìm caùc soá lieäu hieän taïi ñöôïc san baèng theo heä soá san baèng α. Coâng thöùc (5) cho thaáy ñoä nghieâng cuûa ñöôøng khuynh höôùng ñöôïc san baèng theo giaù trò hieän taïi. Ví duï: Döï baùo theo phöông phaùp Holt, vôùi α = 0,4, γ = 0,1 T M Yt St bt YØt Yt - YØt 1 10 10,0 10,0 2 20 20,0 10,0 3 26 28,4 9,8 30,0 -4,0 4 41 39,3 10,0 48,1 -7,1 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  36. Quản trò döï aùn ñaàu tö 36 5 75 59,6 11,0 69,2 5,8 6 105 84,3 12,4 103,5 1,5 7 1 96,7 8 2 109,0 9 3 121,4 Taïi t = 1, cho S1 = Y1 = 9, deã daøng thaáy raèng ñoä doác cuûa ñöôøng khuynh höôùng laø cheânh leäch giöõa Y2 vaø Y1 neân b1 = Y2 - Y1 = 22,5 - 9 = 13,5 Löu yù: trong thöïc teá coù theå gaëp tröôøng hôïp Y2 < Y1, khi ñoù b1< 0. Maët khaùc, do γ coù giaù trò nhoû neân neáu b1< 0 seõ laøm cho keát quaû döï baùo daøi haïn trôû neân khoâng bình thöôøng. Vì vaäy, thôøi ñieåm thoáng keâ khi löïa choïn caàn traùnh ñieàu naøy. Taïi t = 2 S2 = 0,4 x 20 + (1 - 0,4) x (10 + 10) = 20,0 b2 = 0,1 x (20 - 10) + (1 - 0,1) x 10 = 10,0 YØ2+1 = YØ3 = 20,0 + 1 x 10,0 = 30,0 Taïi t = 3, t = 4, t = 5 tính töông töï Taïi t = 6 S6 = 0,4 x 105 + (1 - 0,4) x (59,6 + 11,0) = 84,3 b6 = 0,1 x (84,3 - 59,6) + (1 - 0,1) x 11,0 = 12,4 YØ6+1 = YØ7 = 84,3 + 1 x 12,4 = 96,7 Taïi t = 8, (m = 2) YØ6+2 = YØ8 = 84,3 + 2 x 12,4 = 109,0 Taïi t = 9, (m = 3) YØ6+3 = YØ9 = 84,3 + 3 x 12,4 = 121,4 * Ñaùnh giaù vaø kieåm soaùt döï baùo: Ñeå löïa choïn phöông phaùp döï baùo, caàn ñaùnh giaù caùc keát quaû döï baùo baèng caùch tính sai chuaån cuûa töøng phöông phaùp. Phöông phaùp naøo coù sai chuaån nhoû nhaát laø toát nhaát vaø seõ ñöôïc choïn ñeå thöïc hieän. Sai chuaån ñöôïc tính theo coâng thöùc: 2 ()Y −Y δ = ∑ c n Trong ñoù: σ: Sai chuaån tính cho töøng phöông phaùp döï baùo Y: Löôïng nhu caàu thöïc teá öùng vôùi töøng thôøi kyø trong daõy soá thôøi gian quaù khöù Yc: Löôïng nhu caàu döï baùo öùng vôùi töøng thôøi kyø trong daõy soá thôøi gian quaù khöù Khi caùc soá lieäu döï baùo ñöôïc chaáp nhaän seõ ñöôïc ñöa vaøo söû duïng, tuy nhieân, qua thôøi gian trieån khai thöïc teá, caùc soá lieäu döï baùo coù theå sai leäch vôùi soá lieäu thöïc teá. Do ñoù, caàn theo doõi vaø ñieàu chænh döï baùo. Neáu möùc ñoä cheânh leäch giöõa thöïc teá vaø döï baùo naèm trong phaïm vi cho pheùp thì khoâng caàn phaûi xeùt laïi phöông phaùp döï baùo ñaõ söû duïng. Ngöôïc laïi, neáu cheânh leäch naøy quaù lôùn, vöôït khoûi phaïm vi cho pheùp thì caàn xem xeùt ñieàu chænh phöông phaùp döï baùo cho phuø hôïp. Vieäc theo doõi vaø kieåm soaùt caùc soá lieäu ñaõ döï baùo vôùi caùc soá lieäu thöïc teá ñöôïc döïa treân cô sôû “Tín hieäu theo doõi”. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  37. Quản trò döï aùn ñaàu tö 37 * Tín hieäu theo doõi = RSFE/MAD Trong ñoù: RSFE: Toång sai soá döï baùo dòch chuyeån (Running Sum of the Forecast Error) RSFE = ∑(Y - Yc) MAD: Ñoä leäch tuyeät ñoái trung bình (Mean Absolute Deviation) MAD = ∑⎪ Y - Yc ⎪/n Tín hieäu theo doõi döông cho bieát nhu caàu thöïc teá lôùn hôn keát quaû döï baùo. Ngöôïc laïi, neáu tín hieäu theo doõi aâm thì nhu caàu thöïc teá thaáp hôn döï baùo. Tín hieäu theo doõi ñöôïc xem laø toát neáu coù RSFE nhoû vaø coù soá sai soá döông baèng soá sai soá aâm. Giôùi haïn kieåm tra döï baùo goàm giôùi haïn treân vaø giôùi haïn döôùi. Khoaûng caùch töø giôùi haïn döôùi ñeán giôùi haïn treân laø phaïm vi cho pheùp. Khi tín hieäu theo doõi baét ñaàu vöôït qua phaïm vi cho pheùp thì caàn xem xeùt laïi. Khi ñoù, phöông phaùp döï baùo khoâng coøn phuø hôïp nöõa maø caàn coù ñieàu chænh (chaúng haïn neáu ñaõ duøng phöông phaùp san baèng soá muõ thì caàn phaûi ñieàu chænh heä soá san baèng). Vieäc xaùc ñònh phaïm vi cho pheùp chuû yeáu döïa vaøo kinh nghieäm, sao cho khoâng quaù heïp, cuõng khoâng quaù roäng. Neáu quaù heïp thì vôùi moät sai soá nhoû ñaõ phaûi ñieàu chænh phöông phaùp döï baùo trong khi chöa thöïc söï caàn thieát. Neáu roäng quaù thì giaù trò cuûa caùc soá lieäu döï baùo seõ giaûm yù nghóa ñi raát nhieàu. Moät soá chuyeân gia cho raèng ñoái vôùi caùc saûn phaåm coù soá löôïng lôùn thì phaïm vi cho pheùp laáy baèng ± 4MAD, coøn ñoái vôùi caùc saûn phaåm coù soá löôïng nhoû thì coù theå laáy ñeán ± 8MAD. Moät soá chuyeân gia khaùc, döïa vaøo quan heä 1MAD ≈ 0,8 ñoä leäch chuaån, cho raèng phaïm vi chaáp nhaän neân laáy toái ña baèng ± 4MAD. Phaïm vi cho pheùp ñöôïc moâ taû nhö hình sau: MAD Tín hieäu baùo ñoäng Giôùi haïn treân + 0 Phaïm vi cho pheùp Tín hieäu theo doõi - Giôùi haïn döôùi Ví duï: Moät doanh nghieäp döï baùo soá löôïng saûn phaåm baùn trong 6 thaùng cuoái naêm 20X1. Cuoái naêm 20X1, doanh nghieäp naøy thoáng keâ ñöôïc soá löôïng saûn phaåm tieâu thuï thöïc teá töøng thaùng nhö baûng döôùi ñaây. Yeâu caàu xaùc ñònh tín hieäu theo doõi vaø cho bieát tín hieäu naøy ñaõ vöôït qua phaïm vi cho pheùp ± 4MAD hay chöa: Thaùng Yc Y Sai soá RSFE ∑⎪Sai soá⎪ MAD Tín hieäu theo doõi 7 340 320 - 20 - 20 20 20,00 - 1,00 Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  38. Quản trò döï aùn ñaàu tö 38 8 345 340 - 5 - 25 25 12,50 - 2,00 9 350 365 + 15 - 10 40 13,33 - 0,75 10 370 360 - 10 - 20 50 12,50 - 1,60 11 370 380 + 10 - 10 60 12,00 - 0,83 12 375 400 +25 + 15 85 14,17 + 1,06 MAD = 85/6 = 14,17 Tín hieäu theo doõi = 15/14,17 = 1,06 vaãn naèm trong giôùi haïn cho pheùp. 4. Phaân tích khaû naêng caïnh tranh. Ñeå xaùc ñònh ñöôïc khaû naêng chieám lónh thò tröôøng cuûa saûn phaåm cuûa döï aùn, töø ñoù xaây döïng ñöôïc chöông trình saûn xuaát kinh doanh cuï theå haøng naêm, caàn phaân tích caùc vaán ñeà sau: - Taùc ñoäng qua laïi laãn nhau giöõa saûn phaåm döï ñònh saûn xuaát vaø caùc saûn phaåm hieän coù cuûa baûn thaân doanh nghieäp. - Phaân tích caùc ñoái thuû caïnh tranh bao goàm: caùc doanh nghieäp saûn xuaát saûn phaåm ñoàng loaïi vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn cuõng nhö caùc doanh nghieäp saûn xuaát caùc saûn phaåm töông töï hieän coù treân thò tröôøng vaø seõ xuaát hieän trong töông lai. Vieäc phaân tích caùc doanh nghieäp naøy caàn phaûi lieät keâ vaø xem xeùt kyõ caøng treân caùc phöông dieän nhö: teân doanh nghieäp, ñòa chæ, coâng suaát maùy moùc, thieát bò, trình ñoä coâng ngheä, loaïi maùy moùc thieát bò söû duïng, chieán löôïc phaùt trieån, khaû naêng quaûn trò, chính saùch giaù caû, phöông thöùc thanh toaùn, caùch thöùc toå chöùc phaân phoái, khaû naêng voán ñaàu tö, tình traïng taøi chính, caùc lôïi theá veà ñòa ñieåm, nguoàn cung caáp nguyeân vaät lieäu, - Tình hình saûn xuaát vaø tieâu thuï caùc saûn phaåm thay theá caïnh tranh vôùi saûn phaåm cuûa döï aùn trong hieän taïi vaø töông lai. - Phaân tích caùc saûn phaåm ñoàng loaïi, saûn phaåm thay theá ñöôïc nhaäp khaåu, phaân tích nhöõng thuaän lôïi vaø trôû ngaïi trong hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp nhaäp khaåu naøy veà maët soá löôïng, chaát löôïng saûn phaåm nhaäp khaåu, ñoàng thôøi phaân tích caùc yeáu toá khaùc nhö: cheá ñoä baûo hoä maäu dòch, thueá quan, thò hieáu cuûa ngöôøi tieâu duøng ñoái vôùi saûn phaåm nhaäp khaåu, khaû naêng quaûn lyù cöûa khaåu, quaûn lyù haøng nhaäp laäu, haøng giaû, - Ngoaøi ra, ñoái vôùi nhieàu loaïi saûn phaåm coøn caàn phaûi phaân tích kyõ khaû naêng cung caáp caùc nguyeân lieäu ñaàu vaøo, nhaát laø caùc loaïi saûn phaåm maø thò tröôøng tieâu thuï lôùn nhöng nguoàn nguyeân lieäu coù giôùi haïn. * Xaùc ñònh khaû naêng chieám lónh thò tröôøng cuûa döï aùn Sau khi xaùc ñònh ñöôïc cung - caàu hieän taïi vaø döï baùo cung - caàu töông lai, döïa vaøo khaû naêng voán ñaàu tö, khaû naêng coù ñöôïc coâng ngheä, kyõ thuaät thích hôïp, ta döï kieán khoái löôïng saûn phaåm maø döï aùn coù theå saûn xuaát ñöôïc haøng naêm. Luùc ñoù khaû naêng chieám lónh thò tröôøng trong nöôùc ñöôïc xaùc ñònh nhö sau: Kho ái löôïn g s a ûn phaåm _ Khoái löôïng saûn phaåm döï ñònh saûn xuaát cuûa döï aùn xuaát khaåu cuûa döï aùn Khaû naê n g chi e ám ló nh TT (%) = x 100 Möùc ti eâu t h uï haøng naêm 5. Phaân tích khaû naêng tieáp thò. Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh
  39. Quản trò döï aùn ñaàu tö 39 Tuyø theo töøng döï aùn cuï theå maø coù theå caàn phaûi tieán haønh phaàn nghieân cöùu veà tieáp thò nhaèm taêng cöôøng khaû naêng tieáp caän khaùch haøng, taêng khaû naêng tieâu thuï saûn phaåm. Ngoaøi vieäc xaùc ñònh khaùch haøng muïc tieâu, caùc phöông aùn giôùi thieäu saûn phaåm, tuyø theo nhöõng öu theá vaø yeám theá trong phaân tích vò theá caïnh tranh cuûa saûn phaåm treân thò tröôøng maø döï aùn caàn phaân tích caùc khía caïnh khaùc nhau cuûa caùc chieán löôïc Marketing. Caùc chieán löôïc cô baûn cuûa phoái thöùc marketing hoãn hôïp coù theå keå ñeán laø: - Chieán löôïc saûn phaåm. - Chieán löôïc giaù caû. - Chieán löôïc phaân phoái. - Chieán löôïc chieâu thò. II. CAÂU HOÛI OÂN TAÄP VAØ BAØI TAÄP. 1. Caâu hoûi. 1/ Keát quaû cuûa vieäc phaân tích thò tröôøng saûn phaåm cuûa döï aùn coù aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán söï thaønh coâng cuûa döï aùn ñaàu tö? 2/ Caùc phöông phaùp döï baùo ñöôïc xaây döïng treân cô sôû giaû ñònh naøo? 3/ Taïi sao coâng taùc döï baùo laïi ñoùng vai troø quan troïng trong quaù trình thieát laäp moät döï aùn ñaàu tö? 3/ Chieán löôïc saûn phaåm cuûa doanh nghieäp coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán vieäc löïa choïn saûn phaåm cuûa döï aùn? 2. Baøi taäp. 1/ Soá löôïng khaùch du lòch ñeán tham quan thaønh phoá X trong nhöõng naêm qua thoáng keâ ñöôïc nhö sau: Naêm 1994 1995 196 1997 1998 1999 Soá löôïng (ngaøn löôït) 145 151 158 162 155 160 Haõy döï baùo löôïng khaùch ñeán thaønh phoá X trong caùc naêm töø 2000 ñeán 2004 theo phöông phaùp ñöôøng thaúng thoâng thöôøng vaø phöông phaùp ñöôøng thaúng thoáng keâ. 2/ Tình hình tieâu thuï saûn phaåm cuûa coâng ty Y treân thò tröôøng noäi ñòa trong caùc naêm vöøa qua nhö sau: Naêm 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Khoái löôïng saûn phaåm 85 125 175 160 200 225 215 (ngaøn taán) Haõy döï baùo khoái löôïng saûn phaåm coâng ty coù khaû naêng tieâu thuï cho ba naêm tieáp theo theo caùc phöông phaùp: san baèng soá muõ giaûn ñôn, Brown, Holt. Ñaùnh giaù xem phöông phaùp naøo laø toát nhaát? Ñoã Troïng Hoaøi Khoa Quaûn Trò Kinh Doanh