›

Tài liệu tập huấn Giảm hại và tiếp cận cộng đồng cho giảng viên

pdf 108 trang hapham 2190
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Tài liệu tập huấn Giảm hại và tiếp cận cộng đồng cho giảng viên", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • pdftai_lieu_tap_huan_giam_hai_va_tiep_can_cong_dong_cho_giang_v.pdf

Nội dung text: Tài liệu tập huấn Giảm hại và tiếp cận cộng đồng cho giảng viên

  1. M!C L!C GI!I THI"U 1 S# D$NG CU%N TÀI LI"U NÀY NH& TH' NÀO? 2 GI!I THI"U CHUNG V( KHÓA T)P HU*N 4 T+NG QUAN V( D, ÁN 6 VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI"M C-A GI.NG VIÊN TUY'N T/NH 9 CÁC PH&0NG PHÁP T)P HU*N 10 BÀI 1: NHÂN VIÊN TI'P C)N C1NG 23NG 21 1.1. Nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng là ai? 21 1.2. Trách nhi9m và quy:n l;i c ?ng d@n thAc hi9n hoBt 76ng c Hi nghi9n ma túy và lE do nghi9n ma túy 37 2.3. Các bi9n pháp gi=m hBi cho ng>Hi tiêm chích ma túy 39 Tài li9u tham kh=o 2.3.1. SF dGng bIm kim tiêm 7úng cách 42 Tài li9u tham kh=o 2.3.2. Làm sBch bIm kim tiêm theo ph>Ing pháp 2x2x2 46 2.4. CJp 76 gi=m nguy cI trong tiêm chích ma túy 47 BÀI 3: KI'N THCC C0 B.N V( TÌNH D$C AN TOÀN 49 3.1. Các b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc 49 Tài li9u tham kh=o 3.1. Các b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc 53 3.2. H>?ng d@n sF dGng bao cao su trên mô hình 55 3.3. Th>Ing thuy4t tình dGc an toàn và kK nLng th>Ing thuy4t 55 3.4. CJp 76 gi=m nguy cI trong quan h9 tình dGc 61 3.5. KK nLng sF dGng tài li9u truy:n thông 63 BÀI 4: TI'P C)N C1NG 23NG 67 4.1. Quy trình ti4p c5n và kK nLng ti4p c5n c6ng 78ng 67 4.2. VM b=n 78 phGc vG cho mGc tiêu ti4p c5n c6ng 78ng 76 Tài li!u dành cho gi"ng viên
  2. 4.3. Quan sát, ghi chép, bí m5t và an toàn trong ti4p c5n 77 4.4. M6t sN ví dG v: ti4p c5n c6ng 78ng: nhOng thách thPc khi làm vi9c v?i nhóm 7Ni t>;ng nguy cI 82 BÀI 5: DQCH V$ T& V*N XÉT NGHI"M T, NGUY"N 87 5.1. DRch vG t> vJn xét nghi9m tA nguy9n 87 Tài li9u phát tay 5.1.a. Quy trình t> vJn, xét nghi9m HIV tA nguy9n 90 Tài li9u phát tay 5.1.b. Các rào c=n 7Ni v?i vi9c ti4p c5n dRch vG TVXNTN 91 5.2. TBi sao nên chSn dRch vG TVXNTN c<a DA án? 91 5.3. Gi?i thi9u khách hàng 74n dRch vG TVXNTN 93 BÀI THAM KH.O 94 Tài li!u dành cho gi"ng viên
  3. NH"NG CH" VI#T T$T AIDS Acquired Immunodefiency Syndrom – H6i chPng suy gi=m miTn dRch mUc ph=i V ng>Hi BLTQ2TD B9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc HIV Human Immunodeficiency Virus – Virus gây suy gi=m miTn dRch V ng>Hi CCRD Trung tâm Nghiên cPu Phát triWn Y t4 C6ng 78ng NBD Ng>Hi bán dâm NVTCC2 Nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng TCMT Tiêm chích ma túy TVXNTN T> vJn và xét nghi9m tA nguy9n Tài li!u dành cho gi"ng viên
  4. GI%I THI&U Tài li9u này h>?ng d@n cho các gi=ng viên tuy4n tXnh thAc hi9n ch>Ing trình t5p huJn nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng trong lYnh vAc gi=m thiWu tác hBi phòng chNng HIV/AIDS. Ch>Ing trình t5p huJn nhZm mGc 7ích cung cJp cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng ki'n th(c, thái )* và k+ n,ng c[n thi4t 7W thành công trong vi9c: • Cung cJp thông tin và giáo dGc nhOng ng>Hi có nguy cI cao v: HIV/AIDS, các bi9n pháp dA phòng lây truy:n HIV, t[m quan trSng và l;i ích c Hi có nguy cI cao v: nhOng ch HIV/AIDS, hành vi tình dGc, b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc và sF dGng ma tuE • Cung cJp cho các nhOng ng>Hi có nguy cI cao thông tin v: tính s]n có c vJn và xét nghi9m HIV tA nguy9n (TVXNTN) và h^ tr; hS trong vi9c ti4p c5n các dRch vG này • Thúc 7_y và h^ tr; nhOng ng>Hi có nguy cI cao tìm ki4m các dRch vG TVXNTN • Thúc 7_y và h^ tr; nhOng ng>Hi có nguy cI cao hành 76ng 7W ngLn ng`a các vJn 7: liên quan 74n b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc, HIV/AIDS • Là m6t thành viên c ?ng d@n cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng hiWu 7>;c và thAc hành 7>;c quy trình ti4p c5n 4 b>?c nhZm làm gi=m lây nhiTm HIV trong nhóm 7Ni t>;ng có hành vi nguy cI cao • H>?ng d@n cho nhân viên ti4p c5n công 78ng hiWu 7>;c và thAc hành 7>;c các cJp 76 gi=m nguy cI trong sF dGng ma túy và trong quan h9 tình dGc nhZm gi=m lây nhiTm HIV • Gi?i thi9u các 7iWm chính trong Lu5t phòng chNng HIV/AIDS và NghR 7Rnh 108/2007/N2-CP c ;c kK nLng ghi chép bí m5t an toàn trong ti4p c5n c6ng 78ng và thAc hành vM b=n 78 7iWm nóng v: 7Ni t>;ng có hành vi nguy cI cao trên 7Ra bàn Tài li9u này là m6t ch>Ing trình gi=ng dBy toàn di9n, cung cJp cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng nhOng ki'n th(c, thái )* và k+ n,ng trong các lYnh vAc sau 7ây: • NhOng ch b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc, HIV/AIDS, thAc hành tình dGc an toàn • ThAc hành hành vi sF dGng ma túy an toàn, ví dG nh> sF dGng bIm kim tiêm sBch và quy trình tiêm chích an toàn • DA phòng lây truy:n HIV/AIDS, b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc • T> vJn xét nghi9m tA nguy9n HIV • Xây dAng sA tA tin và nhOng kK nLng 7W làm công vi9c c kK nLng giao ti4p, truy:n thông giáo dGc, kK nLng gi=i quy4t vJn 7:, tinh th[n làm vi9c theo nhóm • NhOng thái 76 c[n thi4t 7W làm vi9c nh> m6t nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng, nh5n thPc v: quan 7iWm, ni:m tin, áp dGng cách ti4p c5n không phán xét • Vai trò và trách nhi9m c<a m6t nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng Tài li!u dành cho gi"ng viên 1
  5. S- D!NG CU.N TÀI LI&U NÀY NH/ TH# NÀO? Tài li9u này là m6t ch>Ing trình t5p huJn v: các ch Hi có hành vi nguy cI cao. Ch>Ing trình g8m 5 bài chính, 7>;c thi4t k4 7W thAc hi9n trong 5 ngày liên ti4p, nh>ng ccng có thW t\ chPc, sUp x4p lBi thP tA cho phù h;p v?i nhu c[u c ;c sF dGng trong các khoá t5p huJn nâng cao cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng hobc sF dGng 7W h^ tr; các hoBt 76ng truy:n thông trAc ti4p c ;c nhOng yêu c[u cG thW c ;c và làm 7>;c sau khi k4t thúc m^i ph[n c Ing pháp 7ào tBo sF dGng trong m^i ph[n • V9t d5ng h2 tr Ing ti9n h^ tr; gi=ng dBy trong m^i ph[n • H:=ng d>n gi6ng d7y – Mô t= nhOng b>?c cG thW gi=ng viên c[n làm trong m^i ph[n • Tài li?u phát tay – Tài li9u h^ tr; cho hoBt 76ng h>?ng d@n c ?c khi bUt 7[u ch>Ing trình, 7i:u quan trSng là ph=i lên k4 hoBch tr>?c và 7=m b=o chu_n bR kK l>eng 7W ti4n hành ch>Ing trình. 2i:u này bao g8m nhOng công vi9c sau: • Nghiên cPu tài li9u này và các hoBt 76ng 7W hiWu rõ và làm quen v?i n6i dung c Ing trình t5p huJn • Chu_n bR ch>Ing trình t5p huJn • Chu_n bR cG thW nhOng gì c[n thi4t cho m^i bài hSc. Ví dG, chu_n bR bài gi=ng, tài li9u t5p huJn và các trang thi4t bR, v5t dGng, vLn phòng ph_m • 2=m b=o phòng hSc phù h;p v?i nhu c[u c Ing trình và c ?c cho m^i bài hSc, nUm vOng v?i c= n6i dung và hoBt 76ng c ?c ph>Ing pháp và h>?ng d@n gi=ng dBy v: ch ?c khi bUt 7[u m^i bài 7W s]n sàng ti4n hành các hoBt 76ng và tr= lHi các câu hai • NUm rõ mGc tiêu gi=ng dBy và mGc tiêu hSc t5p c Hi tiêm chính ma túy và nhân viên làm vi9c tBi các cI sV gi=i trí, dRch vG, d>?i 7ây gSi chung là nhân viên dRch vG) có thW có trình Tài li!u dành cho gi"ng viên 2
  6. 76 vLn hóa và nLng lAc hBn ch4, khó t5p trung trong m6t thHi gian dài. Do v5y, c[n 7i:u chXnh các hoBt 76ng trong cuNn tài li9u này cho phù h;p v?i nhu c[u và 7bc 7iWm c Ing. Ví dG: có thW chia nha ch>Ing trình (chX t5p huJn trong f ngày x 2 tu[n); hobc trong khóa t5p huJn cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng 7[u tiên chX lAa chSn m6t sN ch ?c các thP c[n thi4t giúp bBn thAc hi9n ph[n t5p huJn, bao g8m: • VV vi4t và bút • GiJy kh\ to • Bút dB • B=ng trUng/7en hobc b=ng kgp giJy • BLng dính giJy • GiJy hobc bìa màu • 2: c>Ing ch>Ing trình (dành cho hSc viên) • Tài li9u tham kh=o cho hSc viên • Phi4u trUc nghi9m tr>?c/sau khoá hSc • Ph[n th>Vng nha cho các câu 7N – nh>: bút, vV, kgo • Phi4u 7ánh giá khóa t5p huJn Tài li!u dành cho gi"ng viên 3
  7. GI% I THI& U CHUNG V@ KHÓA TA P HUB N M(c tiêu gi)ng d%y: HSc viên hiWu 7>;c mGc 7ích, E nghYa, n6i quy và các hoBt 76ng c ;c mGc 7ích c ;c ch>Ing trình t5p huJn (thHi gian, thHi l>;ng, vv) • NUm 7>;c n6i quy l?p hSc • Chia nhóm làm vi9c N+i dung chính: Khoá t5p huJn sM giúp cho vi9c thAc hi9n ch>Ing trình ti4p c5n c6ng 78ng có hi9u qu= tBi 7Ra ph>Ing. Ph",ng pháp gi)ng d%y: Th=o lu5n. V&t d(ng h- tr.: B=ng giJy l5t, bút dB, b=ng chi4u H"/ng d0n gi)ng d%y: • Gi=ng viên có thW bUt 7[u bZng cách yêu c[u hSc viên gi?i thi9u tên, tu\i, tình trBng hôn nhân và mong 7;i c Hi phát biWu E ki4n v: nhOng 7i:u c[n có trong n6i quy. Gi=ng viên ghi E ki4n c vi phBm l[n 1, hSc viên ph=i hát m6t bài, l[n 2 hát 2 bài, l[n 3 phBt ti:n b8i d>eng c a vào quY chung c ;c dán trên t>Hng 7W nhUc nhV hS. - N*i quy l-p t)p hu.n (có thW b\ sung hobc loBi ba tùy theo 7bc 7iWm vLn hóa c a cùng nhau 7W làm quen và thân thi9n giOa các hSc viên và giáo viên ! Chi:u: 1:30 – 5:00, nghX giOa giH 15 phút + Chia si nhOng E ki4n trung thAc + 2bt câu hai bJt kj khi nào + 2óng góp E ki4n khi th=o lu5n nhóm Tài li!u dành cho gi"ng viên 4
  8. + LUng nghe tr>?c khi hai + SF dGng “H6p câu hai vô danh” khi hSc viên có nhOng câu hai t4 nhR hobc e ngBi + GiO bí m5t nhOng thông tin cá nhân + Cùng làm vi9c 7W gi=i quy4t vJn 7: + Không nên ám chX cá nhân khi th=o lu5n hobc phát biWu E ki4n + Không hút thuNc, uNng r>;u hobc sF dGng chJt gây nghi9n + TUt 7i9n thoBi di 76ng + TA do khi có nhu c[u cá nhân • Sau 7ó gi=ng viên yêu c[u c= l?p chX 7Rnh hobc b[u l?p tr>Vng, nhóm hSc viên. Hãy giao trách nhi9m cho l?p tr>Vng và hSc viên 7W tJt c= hSc viên 7:u c=m thJy “tho=i mái và quan trSng”. Hãy dán nhOng tH ghi n6i qui và phân nhóm làm vi9c lên t>Hng 7W ti9n cho vi9c chia nhóm th=o lu5n hobc làm bài t5p theo nhóm trong suNt quá trình hSc t5p. - Vai trò c Vng: + Theo dõi vi9c thAc hi9n n6i qui l?p hSc c Vng + Theo dõi vi9c thAc hi9n n6i qui c Vng v: nhOng thUc mUc, bLn khoLn c Vng giao + 2óng góp tích cAc cho công vi9c c<a nhóm và t5p thW l?p Tài li!u dành cho gi"ng viên 5
  9. TC NG QUAN V@ DD ÁN 1. DE án Phòng chFng HIV/AIDS cho thanh niên và các n*i dung c1a dE án 1.1. DE án Phòng chFng HIV/AIDS cho thanh niên DA án do Ngân hàng Phát triWn Châu Á (ADB) h^ tr; thông qua T\ng cGc Dân sN-KHHG2, B6 Y t4, trong giai 7oBn 2006-2011. MGc tiêu cI b=n c ;c mGc tiêu này, dA án h^ tr; triWn khai các ch>Ing trình truy:n thông thay 7\i hành vi toàn di9n t5p trung vào gi?i tri theo 4 n6i dung chính, g8m: • V5n 76ng phòng chNng HIV/AIDS • Truy:n thông 7Bi chúng và xây dAng tài li9u truy:n thông trAc ti4p • Phòng chNng HIV/AIDS tBi c6ng 78ng • Qu=n lE, giám sát và nâng cao nLng lAc N6i dung 3 c vJn xét nghi9m HIV tA nguy9n cho thanh niên có hành vi nguy cI cao • N6i dung 3.2. T5p huJn và triWn khai các hoBt 76ng ti4p c5n c6ng 78ng cho thanh niên dT bR t\n th>Ing và thanh niên nói chung Trung tâm Nghiên cPu Phát triWn Y t4 C6ng 78ng (CCRD) là cI quan t> vJn h^ tr; thAc hi9n tiWu n6i dung 3.1, d>?i 7ây 7>;c gSi là dA án VCT. 2W thAc hi9n dA án VCT, Trung tâm CCRD 7ã xây dAng mGc tiêu và các nhóm hoBt 76ng chính nh> mô t= d>?i 7ây. 1.2. DE án VCT M(c tiêu c1a d2 án VCT Gi=m nguy cI lây nhiTm HIV trong nhóm thanh niên có hành vi nguy cI cao, g8m: • Thanh niên tiêm chích ma túy (nam, nO) • Thanh niên hành ngh: mBi dâm (trAc ti4p, gián ti4p) • BBn tình c u 76ng) - Khuy4n nghR cách thPc triWn khai hoBt 76ng gi=m hBi • Truy3n thông và v)n +*ng: MGc tiêu c<a h;p ph[n này nhZm - 2i:u chXnh hobc xây dAng tài li9u truy:n thông và cách thPc truy:n thông t?i nhóm thanh niên có hành vi nguy cI cao. Tài li!u dành cho gi"ng viên 6
  10. - Tuyên truy:n v5n 76ng lãnh 7Bo 7Ra ph>Ing và nhOng bên liên quan tBo môi tr>Hng thu5n l;i cho hoBt 76ng TVXNTN và gi=m hBi c vJn xét nghi9m HIV tA nguy9n có chJt l>;ng và dT ti4p c5n trong nhóm thanh niên có hành vi nguy cI cao tBi 7Ra bàn dA án. • D/ch v4 gi"m h6i: MGc tiêu c bIm kim tiêm sBch và bao cao su cho nhóm thanh niên có hành vi nguy cI cao nhZm tránh lây nhiTm HIV/AIDS trong nhóm này. - Gi?i thi9u thanh niên có hành vi nguy cI cao 74n t> vJn xét nghi9m HIV tA nguy9n tBi cI sV TVXNTN và dRch vG TVXNTN tBi c6ng 78ng. • Theo dõi và +ánh giá: MGc tiêu c ;c k4t qu= dA ki4n là gi=m nguy cI lây nhiTm HIV/AIDS trong nhóm thanh niên có hành vi nguy cI cao trong 7Ra bàn dA án. Mô hình tri4n khai và s2 k$t n5i trong d2 án Tài li!u dành cho gi"ng viên 7
  11. Ho%t 6+ng gi)m h%i HIV/AIDS trong d2 án TBi m^i tXnh sM thành l5p mBng l>?i NVTCC2 g8m 20 ng>Hi v?i mGc 7ích • Ti4p c5n 7>;c nhOng thanh niên có các hành vi nguy cI, 7bc bi9t là nhOng ng>Hi v@n ch>a 7>;c các ch>Ing trình khác ti4p c5n • Tìm hiWu tình huNng nguy cI c a ra bi9n pháp thích h;p mà khách hàng có thW dT chJp thu5n và dT dàng thAc hi9n nhJt • Khi ti4p c5n v?i bJt kj ng>Hi tiêm chích ma túy (TCMT) hobc ng>Hi bán dâm (NBD) nào, NVTCC2 giúp 7e hS thAc hi9n: - Hành vi tiêm chích an toàn - Hành vi tình dGc an toàn • Gi?i thi9u v?i khách hàng v: TVXNTN và h^ tr; ng>Hi có HIV trong chLm sóc và 7i:u trR HoBt 76ng gi=m hBi cho thanh niên có hành vi nguy cI cao 7>;c các thành ph[n khác c v5n 76ng chính sách V tJt c= các cJp, truy:n thông 7Bi chúng, ) và thAc hi9n song song v?i hoBt 76ng ti4p c5n c6ng 78ng c<a các nhóm thanh niên khác. Tài li!u dành cho gi"ng viên 8
  12. VAI TRÒ VÀ TRÁCH NHI& M CG A GIH NG VIÊN TUY# N TI NH Vai trò và trách nhi?m c1a gi6ng viên tuy'n tJnh Quan 7iWm và cách ti4p c5n c Ing trình t5p huJn. Gi=ng viên tuy4n tXnh c[n có kK nLng gi=ng dBy tNt ccng nh> ph_m chJt c[n thi4t 7W có thW tBo sA tin t>Vng c Hng hSc t5p phù h;p cho vi9c gi=ng dBy nhOng vJn 7: nhBy c=m 7>;c 7: c5p 74n trong ch>Ing trình. Là m6t gi=ng viên tuy4n tXnh, vai trò c Hng hSc t5p an toàn cho hSc viên, nIi hS c=m thJy tho=i mái th=o lu5n các vJn 7: liên quan 74n sPc khoi, sPc khae tình dGc, ma túy, HIV và nhOng mNi quan tâm cá nhân c ;c 7i:u 7ó, bBn c[n ph=i E thPc 7>;c giá trR và thái 76 c các hành vi nguy cI. M6t 7iWm quan trSng là sF dGng cách ti4p c5n không phán xét khi th=o lu5n v: các vJn 7: này, ccng nh> khi cung cJp thông tin cho l?p hSc. Trách nhi?m c1a gi6ng viên tuy'n tJnh trong quá trình t9p hu0n: • TBo không khí trung thAc, tin t>Vng trong nhóm • Tôn trSng và lUng nghe E ki4n c ;c thAc hi9n 7úng giH • 2=m b=o thông tin 7>a ra chính xác – n4u bBn không bi4t câu tr= lHi cho m6t câu hai cG thW, hãy nói ra 7i:u 7ó và cN gUng tìm ra thông tin chính xác 7W tr= lHi cho l?p hSc • G>Ing m@u cho hSc viên v: giá trR và cách c> xF. Ví dG – không phán xét, lUng nghe và tôn trSng nhOng E ki4n c Hi khác Công vi?c c1a gi6ng viên tuy'n tJnh: • Tham dA l?p t5p huJn gi=ng viên tuy4n tXnh do Trung tâm CCRD t\ chPc • V?i sA h^ tr; c Ing, chu_n bR tài li9u, lên k4 hoBch gi=ng dBy cho 50 hSc viên (25 hSc viên nhóm nghi9n chích ma túy, 25 hSc viên nhóm vui chIi gi=i trí) v: giáo dGc 78ng 7lng cho nhóm nguy cI cao do tXnh lAa chSn và t\ chPc t5p huJn • Ti4n hành gi=ng dBy theo ph>Ing pháp và giáo trình 7ã 7>;c t5p huJn • Ti4p thu các E ki4n góp E c ;c yêu c[u Tài li!u dành cho gi"ng viên 9
  13. CÁC PH/KNG PHÁP TAP HUBN 1. Các nguyên tLc ti'p thu c1a ng:Mi l=n M(c tiêu c1a bài thuy$t trình Sau khi k4t thúc bài thuy4t trình các hSc viên sM: • HiWu 7>;c vi9c ti4p thu c Hi l?n chRu =nh h>Vng bVi kinh nghi9m nh> th4 nào • HiWu 7>;c ph>Ing pháp ti4p thu cI b=n c Hi l?n • Xác 7Rnh các ph>Ing pháp ti4p thu cI b=n c Hi l?n và áp dGng các nguyên tUc 7ó trong vi9c gi=ng dBy cho ng>Hi l?n T7ng quan “85i v/i tr9 con, kinh nghi:m là nh!ng 6i;u gì 6ã x)y ra v/i chúng; 65i v/i ng" Hi c=m thJy an tâm khi 7>a ra câu hai và vNng tin rZng hS sM 7>;c ng>Hi khác tôn trSng. 2`ng yêu c[u mSi ng>Hi ph=i 7>Ing 7[u quá s?m trong m6t bu\i h6i th=o hay khoá hSc (ví dG tham gia 7óng vai) tr` phi hS 7ã bi4t rõ v: nhau tr>?c 7ó. Hãy tBo ra cI h6i và cho hS thHi gian 7W hS hoà nh5p v?i mSi ng>Hi trong nhóm. 1.2. Ng" n kinh nghi:m và ki$n th?c qu# báu cho b't k@ tình hu5ng h*c t&p nào Hãy ta ra tôn tr8ng nhOng kinh nghi9m c Vng, E ki4n, và ki4n thPc và bZng vi9c th`a nh5n rZng 7ây là m6t ngu8n quE báu 7W bBn 7Bt 7>;c mGc 7ích gi=ng dBy c ?c 7ó, bBn có thW nh5n thJy rZng m6t sN ng>Hi có thW 7>a ra 7óng góp tr>?c, trong khi hobc sau (các) ph[n trình bày c Hi ph=i tuân theo. Ng>Hi l?n sM thAc hi9n nhOng gì hS thJy c[n ph=i làm. Hãy là ng>Hi h>?ng d@n t5n tình chP không ph=i là ng>Hi khuyên b=o. LUng nghe xem hSc viên muNn và c[n gì và hãy ta ra linh hoBt v: k4 hoBch 7ã 7Rnh s]n c Ing pháp c ;c các hSc viên muNn và c[n hSc nhOng gì, hS 7ã bi4t nhOng gì, và nhOng trLn trV có thW =nh h>Vng 74n thHi gian hSc t5p. NhOng trLn trV này là nhOng khúc mUc và vJn 7: quan trSng nhJt trong cu6c 7Hi c<a hS và 7i:u này có Tài li!u dành cho gi"ng viên 10
  14. thW thúc 7_y hay c=n trV kh= nLng ti4p thu c Hi 7ó. 2ó có thW là s; bR mJt vi9c làm, sPc khae c Hi thân, >?c mI 7>;c thLng ti4n, nhu c[u v: sA thay 7\i, hi4m mu6n, v>?ng mUc trong quan h9, hay nhOng triWn vSng m?i cho sA tLng tr>Vng và phát triWn. 1.5. Ng" ;c thi4t k4 sF dGng ph>Ing pháp giáo dGc có sA tham gia. Ph>Ing pháp tham gia khuy4n khích sA tham gia tích cAc c thAc hành nhOng kK nLng m?i. NhOng hoBt 76ng trong cuNn tài li9u này ch ?c hSc viên cách sF dGng 7úng. Tuy nhiên, thay vào 7ó bBn có thW hai hSc viên xem 7ã bao giH sF dGng ch>a, 7: nghR hS trình diTn và 7i:u chXnh n4u c[n. BZng cách này, hSc viên sM ti4p thu hi9u qu= hIn n4u hS có cI h6i thAc hành sF dGng bao cao su. 2.1. Ph",ng pháp t&p hu'n có s2 tham gia Giáo dGc có sA tham gia tBo cho hSc viên cI h6i t>Ing tác l@n nhau, chia si kinh nghi9m, và tBo cI h6i 7W phát triWn nhOng kK nLng m?i. Tuy nhiên, mSi ng>Hi th>Hng ngBi 7>a ra E ki4n c ;c giO bí m5t • Dành toàn b6 sA quan tâm 74n nhóm và lUng nghe chLm chú nhOng gì 7>;c nói • Yêu c[u hSc viên tôn trSng và lUng nghe l@n nhau • Khuy4n khích nhOng hSc viên ít nói trình bày E ki4n c chPc nLng c tranh, biWu 78) 7W chPng minh cho nhOng 7i:u bBn 7ang nói • SF dGng ph>Ing pháp t5p huJn 7a dBng nh> th=o lu5n, thuy4t trình, sUm vai, thi 7N và tranh lu5n • SF dGng trò chIi giúp hSc viên th> giãn và tìm hiWu l@n nhau • Khuy4n khích hSc viên 7>a ra câu hai v: các ch a ch< 7: 7W th=o lu5n và thAc hành 2.2. Nh!ng cách h*c t&p khác nhau Tài li!u dành cho gi"ng viên 11
  15. MSi ng>Hi hSc bZng nhi:u cách khác nhau. Tài li9u này gi?i thi9u các hoBt 76ng cho ba cách hSc chính: nhìn, nghe và làm. 2a sN mSi ng>Hi hSc bZng giác quan này nhi:u hIn giác quan khác. Tuy nhiên, có nhOng lúc tJt c= chúng ta 7:u hSc qua vi9c phNi h;p c= ba cách. SF dGng nhi:u kK nLng t5p huJn và nhi:u hoBt 76ng 7W có thW áp dGng nhi:u cách hSc t5p khác nhau c Hng sF dGng hình thPc làm vi9c theo nhóm nhZm tBo cho hSc viên cI h6i l?n hIn trong vi9c chia si kinh nghi9m, trao 7\i E ki4n, và thAc hành nhOng kK nLng m?i. Làm vi9c theo nhóm nha ccng giúp xây dAng cho hSc viên cách làm vi9c cùng nhau, h;p tác và chRu trách nhi9m v: vi9c hSc c ?ng d@n v: sA tham gia c ?ng d@n 7ó bao g8m: - Phân công vai trò và nhi9m vG trong nhóm, ví dG: + M6t hSc viên ghi lBi nhOng E ki4n c ?c c= l?p • Chia hSc viên thành nhóm nha 2W tBo 7i:u ki9n thu5n l;i cho vi9c chia nhóm và 7=m b=o hSc viên có cI h6i làm vi9c v?i các thành viên khác nhau, gi=ng viên tuy4n tXnh có thW sF dGng nhOng ph>Ing pháp khác nhau 7W chia hSc viên thành nhOng nhóm nha. Ví dG: Tài li!u dành cho gi"ng viên 12
  16. - O'm sF. DAa vào sN nhóm yêu c[u cho hoBt 76ng, gi=ng viên tuy4n tXnh yêu c[u hSc viên 7Sc m6t sN trong m6t chu^i. NhOng ai có cùng m6t chO sN giNng nhau sM tBo thành m6t nhóm. Ví dG, trong m6t nhóm có 20 hSc viên, m^i hSc viên sM 7Sc ra m6t sN t` 1 74n 5. NhOng ng>Hi có cùng sN sM tBo thành m6t nhóm, nh> v5y sM có nLm nhóm, m^i nhóm có 4 ng>Hi. - Tháng sinh. Chia hSc viên theo tháng sinh. Hobc có thW chia theo mùa sinh n4u muNn có 4 nhóm. - Ti'ng )*ng v9t. Phân phát cho hSc viên nhOng tJm bìa nha, m^i tJm có vi4t tên m6t 76ng v5t. M^i hSc viên sM gi= ti4ng c v5y, và do 7ó sM tBo ra nhOng nhóm t>Ing Png. - BLt tay ng>u nhiên. Toàn b6 nhóm 7Png lên, m^i hSc viên sM 7i lBi và bUt tay v?i bJt cP ng>Hi nào mà hS muNn. Sau 7ó, gi=ng viên tuy4n tXnh sM hô "DmNG LnI", nhOng cbp hSc viên 7ang bUt tay sM tBo thành cbp hai ng>Hi. - NhNng ph:;ng pháp chia nhóm khác bao gPm: theo kE hi9u toán hSc, theo các hình trong hình hSc, nguyên tN hoá hSc, các ngSn núi, con sông, h8, 7>Hng tàu, t` 78ng nghYa, trái nghYa. 2.4. SC d(ng các ph",ng pháp t&p hu'n có s2 tham gia D>?i 7ây là nhOng ph>Ing pháp t5p huJn có sA tham gia cG thW, 7>;c sF dGng th>Hng xuyên trong cuNn tài li9u này: 2.4.1. SDm vai SUm vai là m6t chi4n l>;c dBy hSc rJt hi9u qu= nhZm khám phá nhOng tình huNng có vJn 7: và phát triWn các kK nLng. o ph>Ing pháp này, hSc viên sM vào vai nhOng tình huNng thAc t4 mà mSi ng>Hi th>Hng gbp ph=i. Thông qua vi9c sUm vai m6t ng>Hi khác, mSi ng>Hi th>Hng dT dàng b6c l6 nhOng E ki4n và c=m xúc riêng c kK nLng giao ti4p, sA quy4t 7oán và kK nLng t` chNi. SUm vai cho phép hSc viên thAc hành nhOng tình huNng tr>?c khi gbp trong thAc t4. Ví dG, m6t vai diTn có thW xem xét 74n cách nói không v?i vi9c sF dGng ma tuE, hay cách nói chuy9n v?i m6t ng>Hi bBn v: m6t vJn 7:. Nó ccng cho phép mSi ng>Hi tr=i nghi9m nhOng áp lAc xã h6i mà hS có thW 7Ni mbt khi có tham gia vào hành vi không an toàn và hành vi nguy cI, ccng nh> 7W thAc hành nhOng hành vi m?i chNng lBi nhOng áp lAc 7ó. Tài li!u dành cho gi"ng viên 13
  17. Các b1-c ti$n hành s9m vai 2W vi9c nh5p vai 7>;c hi9u qu=, 7i:u quan trSng là làm theo nhOng b>?c sau: B1-c 1 – Chu:n b/ • Xác 7Rnh tình huNng 7>;c sF dGng cho vi9c sUm vai. M6t sN kRch b=n/tình huNng 7>;c 7>a ra trong cuNn tài li9u này có thW 7>;c sF dGng làm cI sV cho vi9c sUm vai. Khi nhóm 7ã quen thu6c v?i vi9c nh5p vai, cùng v?i gi=ng viên tuy4n tXnh, hSc viên ccng có thW sáng tBo kRch b=n c a cho hSc viên m6t copy c Hi sM sUm vai. BBn có thW yêu c[u hSc viên tình nguy9n thAc hi9n vai diTn tr>?c toàn nhóm. Hobc bBn có thW phân chia thành nhOng nhóm nha hIn, v?i nhOng ng>Hi khác nhau 7óng các vai diTn trong m^i nhóm. • N4u hSc viên ch>a bao giH sUm vai, có thW mJt m6t thHi gian 7W hS v>;t qua sA ngBi ngùng và sUm vai c Hi khác. Các trò chIi có thW giúp hSc viên khVi 76ng tr>?c m6t vai diTn. B1-c 2 – Dàn d5ng • Dành thHi gian cho hSc viên th=o lu5n và chu_n bR cho vai diTn. N4u m6t nhóm sM trình bày m6t tiWu ph_m tr>?c toàn l?p, nên dành thHi gian cho hS diTn t5p. • Chu_n bR “sân khJu”, sF dGng gh4 hobc các “7Bo cG” 7W giúp cho tiWu ph_m càng giNng thAc t4 càng tNt. • Tr>?c khi bUt 7[u tiWu ph_m, 7bt ra m6t sN quy tUc cI b=n v?i nhóm: - NhOng ng>Hi không sUm vai (khán gi=) không 7>;c cUt ngang khi 7ang thAc hi9n tiWu ph_m, không 7>;c gSi to, hay ch4 giTu m6t vai diTn nào c= - Yêu c[u khán gi= quan sát và 7>a ra E ki4n ph=n h8i sau vV diTn B1-c 3 – S9m vai • Yêu c[u hSc viên sUm vai • DiTn ngUn gSn: th>Hng t` 3’-5’ • 2=m b=o hSc viên sF dGng tên c v5y, nên gSi hS bZng tên th5t) • M6t sN câu hai giúp hS thoát khai vai diTn là: - BBn 7ã hSc 7>;c gì v: nhân v5t bBn 7ã 7óng? - Nhân v5t này là ng>Hi nh> th4 nào? - TBi sao nhân v5t c v5y? - BBn sM làm gì khác v?i nhân v5t c<a bBn trong tình huNng này? B1-c 5 – Ph"n h,i và Th"o lu)n Tài li!u dành cho gi"ng viên 14
  18. • Sau khi vV diTn k4t thúc, yêu c[u các hSc viên khác ph=n h8i khi xem nhOng gì diTn ra trên sân khJu và ph=n Png c ;c khUc hSa. 2bt nhOng câu hai cG thW sM giúp khuy4n khích th=o lu5n trong nhóm và 7>a ra k4t lu5n: - BBn hSc 7>;c gì t` tiWu ph_m này? - TiWu ph_m này giNng hobc khác nh> th4 nào so v?i thAc t4? - NhOng c=m xúc và quan 7iWm nào 7>;c nhân v5t diTn t= (dùng tên c a ra nhOng quy4t 7Rnh nào? - Các nhân v5t này có nhOng sA lAa chSn nào? - K4t qu= c ;c 7: c5p. Yêu c[u hSc viên suy nghY v: cách hS xF lE tình huNng này n4u hS gbp ph=i trong cu6c sNng. B1-c 6 – Di Ing pháp khuy4n khích hSc viên 7>a E ki4n v: m6t ch ;c nhOng E ki4n và suy nghY c Hi trong nhóm nói lên quan 7iWm hay E ki4n c d4ng ma tu??” • Yêu c[u hSc viên suy nghY càng nhi:u t`, c=m xúc, và E ki4n v: ch Hi 7:u có giá trR • Vi4t tJt c= các E ki4n lên b=ng hobc lên m6t tH giJy kh\ to • ChJp nh5n và ghi ra tJt c= các thông tin ph=n h8i, không 7>a ra bình lu5n v: nhOng E ki4n 7ó; mGc tiêu là 7Bt 7>;c càng nhi:u ph=n h8i càng tNt • M6t 7i:u quan trSng là vi4t ra E ki4n c Hi, v: sau bBn có thW th=o lu5n các E ki4n 7ó trong l?p hSc. Không phán xét hay chX trích • Ti4n hành ph[n 76ng não m6t cách nhanh chóng • Khi tJt c= mSi E ki4n 7ã 7>;c vi4t ra, bBn có thW th=o lu5n các E ki4n này trong l?p hSc (hobc chia thành nhOng nhóm nha hIn) TBi sao sF dGng ph>Ing pháp 76ng não? • Giúp cho hSc viên suy nghY rJt nhanh và vì th4 có thW có rJt nhi:u E ki4n trong m6t kho=ng thHi gian ngUn • Giúp cho hSc viên diTn t= E ki4n mà th>Hng hS có thW giJu, do không còn ngBi bR gi=ng viên tuy4n tXnh hay ng>Hi khác phê phán Tài li!u dành cho gi"ng viên 15
  19. • Cho phép bBn nUm bUt 7>;c trình 76 ki4n thPc c ;c vi4t ra và có thW sF dGng làm cI sV cho th=o lu5n v: sau • Khi ti4p c5n v?i m6t ch HIV/AIDS, mSi ng>Hi th>Hng s; và ngBi ng[n, 76ng não có thW có ích trong vi9c làm cho nhóm có c=m giác th> giãn hIn 2.4.3. Nghiên c?u tình hu5ng Nghiên cPu tình huNng mô t= m6t tình huNng trong 7ó hSc viên ph=i th=o lu5n, hobc m6t vJn 7: mà hS ph=i gi=i quy4t. Tình huNng ph=i 7In gi=n, thAc t4 và liên quan 74n cu6c sNng c ;c nghiên cPu có thW là nhOng câu chuy9n rJt 7In gi=n, trong 7ó yêu c[u hSc viên suy nghY v: nhOng chi4n l>;c mà hS có thW sF dGng 7W 7Ni phó v?i m6t vJn 7: cG thW. Nghiên cPu tình huNng hi9u qu= nhJt khi nó 7>a ra m6t hay nhi:u vJn 7: mà mSi ng>Hi th>Hng 7Ni mbt trong cu6c sNng c Ing án gi=i quy4t vJn 7:. BBn có thW tA tBo ra tình huNng nghiên cPu c ;ng hay sA t5p trung c ?i 7ây gi?i thi9u m6t sN trò chIi hOu ích. BBn ccng có thW sF dGng hoBt 76ng hoBt náo hobc nhOng trò chIi 7Ra ph>Ing mà bBn hay các hSc viên bi4t. Chu@i liên t4c Chu^i liên tGc là m6t cách tích cAc cho hSc viên trong nhóm tìm hiWu l@n nhau. Yêu c[u tJt c= hSc viên 7Png d5y. Nói v?i hS rZng bBn muNn t\ chPc hS thành m6t hàng trong phòng theo thP tA chO cái 7[u tiên trong tên c Hi có tên bUt 7[u v?i chO “z” sM 7Png V 7[u kia. HSc viên sM trao 7\i 7W Tài li!u dành cho gi"ng viên 16
  20. tìm ra 7i:u 7ó. Sau khi hS 7ã làm xong, yêu c[u hS tA sUp x4p b=n thân vào hàng theo m6t sN các cách x4p loBi khác nh> theo: - Tháng sinh nh5t c ;c v: các hSc viên khác trong l?p hSc. Tìm "Ai +ó mà " 2ây là m6t cI h6i 7W tìm ra m6t 7i:u gì 7ó v: nhOng ng>Hi khác trong l?p hSc. Yêu c[u hSc viên 7Png d5y. Yêu c[u mSi ng>Hi tA gi?i thi9u tên. Sau 7ó yêu c[u hS tìm ra ng>Hi: - Có chi:u cao giNng mình Sau khi 7ã tìm ra ng>Hi 7ó, yêu c[u hS ti4p tGc tìm ng>Hi khác mà (7Sc to t`ng phân loBi m6t): - BZng tu\i mình - Tri hIn hobc già hIn mình - Có m6t anh/em trai hobc chR/em gái - Thích 7i hSc - Không thích 7i hSc - Thích chIi thW thao - Bi4t nJu n>?ng, BBn có thW tBo ra bJt cP phân loBi nào bBn muNn. Kho=ng 10 phút sau, yêu c[u hSc viên trV v: ch^ ng8i và th=o lu5n nhOng gì mà hS 7ã tìm hiWu v: nhOng ng>Hi khác trong nhóm. Trò ch(i tên tính tA 2i theo vòng tròn và yêu c[u m^i hSc viên nói tên c ;c gSi) c6ng v?i m6t tính t` có tính tích cAc, bUt 7[u v?i cùng m6t chO cái v?i tên c Hi trong vòng tròn, 7bt tên ng>Hi 7ó bZng m6t loBi trái cây, ví dG “ChuNi”, ng>Hi ti4p theo: “Xoài”, ti4p theo: “DPa”,v.v. cho 74n khi m^i ng>Hi có m6t tên là m6t trong ba loBi qu= này (trong 7ó có bBn – ng>Hi qu=n trò, vì bBn sM bUt 7[u trò chIi bZng cách 7Png vào giOa vòng tròn, không có gh4). Ng>Hi qu=n trò gSi tên m6t loBi qu=. TJt c= hSc viên là loBi qu= 7ó 7Png d5y chBy 7i tìm m6t chi4c gh4 khác, ngoài 2 chi4c gh4 bên cBnh chi4c gh4 c Hi không tìm 7>;c gh4 ph=i 7Png. Ng>Hi 7ó sM gSi tên m6t loBi qu= khác và ccng nh> v5y tJt c= mSi ng>Hi là qu= 7ó ph=i tìm m6t cái gh4 khác. Khi ng>Hi này gSi "Sa lát hoa qu=": tJt c= mSi ng>Hi trong nhóm ph=i 7Png d5y và tìm m6t cái gh4 m?i. 2ây là m6t trò chIi hoBt náo rJt vui. Yêu c[u hSc viên c_n th5n không làm 7au ng>Hi khác trong khi 7i tìm gh4. Tài li!u dành cho gi"ng viên 17
  21. Th9t nút Chia nhóm t` 5 - 6 ng>Hi và yêu c[u m^i nhóm 7Png thành m6t vòng tròn. TJt c= 7bt m6t tay vào giOa vòng tròn. C[m tay m6t ng>Hi khác, nh>ng không ph=i ng>Hi 7Png bên cBnh hS. Lbp lBi, giI tay kia lên và nUm lJy tay c Hi khác. 2i:u này sM tBo nên m6t nút thUt bZng tay. Nhóm ph=i cN gUng tA ge rNi không 7>;c ba tay tBi bJt cP giai 7oBn nào. Nháy m9t và Ch6m vào Trò chIi “Nháy mUt và ChBm vào” 7òi hai m6t ti4n 76 nhanh 7W cho trò chIi thú vR. Chia hSc viên thành hai nhóm. M6t nhóm ng8i thành vòng tròn nha nhìn vào trong, quay l>ng lBi gh4 c Hi khác 7Png sau m^i chi4c gh4, lùi lBi ít nhJt m6t b>?c và tay 7W sang hai bên mình. Ng>Hi 7Png sau chi4c gh4 trNng 7>;c gSi là "ng>Hi nháy mUt". Công vi9c c Hi bR nháy mUt ph=i chBy t?i chi4c gh4 trNng, nh>ng n4u ng>Hi 7Png sau hS chBm vào vai hS tr>?c, hS ph=i 7Png nguyên tBi ch^. N4u ng>Hi nháy mUt thành công trong vi9c 7>a ra 7ó vào trong chi4c gh4 trNng c Hi m?i này cùng v?i chi4c gh4 trNng sM trV thành ng>Hi nháy mUt. Sau 7ó, hS ph=i nháy mUt v?i m6t ai khác và cN gUng 7>a ng>Hi 7ó ng8i vào chi4c gh4 trNng. Hoán 7\i hai vòng tròn sau khi 7ã chIi 7>;c nFa trò chIi. Thuy3n c%u sinh Yêu c[u hSc viên t>Vng t>;ng 7ang V trên m6t con tàu 7ang chìm. HS ph=i lên nhOng con thuy:n cPu sinh, nh>ng sPc chPa c Hi qu=n trò nói rZng nhOng chi4c thuy:n cPu sinh chX dành cho 2, 3 hobc 5 ng>Hi. Sau 5 giây, nhOng hSc viên ph=i tBo thành các nhóm có 2, 3 hobc 5 ng>Hi. NhOng nhóm có nhi:u hIn hobc ít hIn sN ng>Hi 7>;c thông báo bR "ch4t 7uNi" và ph=i rút ra. Sau 7ó ng>Hi qu=n trò thông báo sN ng>Hi m?i, vì th4 vi9c tái t5p h;p nhóm là c[n thi4t, cho 74n khi chX còn m6t nhóm duy nhJt. Bài t5p này là m6t bài t5p ti4p sPc nhanh cho phép mSi ng>Hi di chuyWn xung quanh m6t cách nhanh chóng, t>Ing tác v?i nhOng ng>Hi khác ccng nh> 7>a ra quy4t 7Rnh nhanh chóng. KB ám sát M6t trong nhOng hSc viên 7>;c ng>Hi qu=n trò bí m5t b=o rZng anh/chR ta là m6t ki ám sát. NhOng ng>Hi chIi tBo thành m6t vòng tròn trong 7ó có ki ám sát. Ki ám sát bí m5t nháy m6t mUt v?i m6t ng>Hi mà anh/chR ta muNn gi4t và n4u ng>Hi 7ó nhìn thJy cái nháy mUt, hS ngã xuNng sàn nhà V giOa vòng tròn. NhOng ng>Hi khác ph=i quan sát và cN gUng tìm ra ki ám sát. N4u ai 7ó bu6c t6i sai, anh/chR ta sM bR loBi khai cu6c chIi. N4u ai 7ó xác 7Rnh chính xác ki ám sát, hS sau 7ó sM trV thành ki ám sát, và trò chIi bUt 7[u lBi v?i tJt c= mSi ng>Hi quay trV lBi vòng tròn. Y$n nói TJt c= 7Png trong m6t vòng tròn. Qu=n trò nói to: "Y4n nói ví dG: “chBm vào mci bBn bZng tay trái, hobc giI hai tay bBn lên, hobc co m6t chân lên", v.v. Cùng lúc, mô phang hành 76ng 7ó. MSi ng>Hi 7>;c yêu c[u làm theo m9nh l9nh 7>;c mô phang. Nh>ng n4u qu=n trò không 7: c5p 74n "Y4n", và m6t sN ng>Hi chIi v@n làm theo m9nh l9nh, nhOng ng>Hi này sM bR Tài li!u dành cho gi"ng viên 18
  22. loBi ra khai trò chIi. Trò chIi ti4p tGc cho 74n khi chX còn m6t sN ng>Hi chIi cuNi cùng và gi=ng viên tuy4n tXnh không thW 7ánh l`a hS hIn nOa. V@ tay Ng>Hi chIi 7Png trong m6t vòng tròn, 74m to, bUt 7[u v?i "1" và ti4p tGc quanh vòng tròn, m^i ng>Hi sM nói sN k4 ti4p. Tuy nhiên, m^i l[n hS 74n m6t sN có thW chia h4t cho 3 - nh> 12, hobc có m6t sN 3 trong 7ó - nh> 13, ng>Hi nào 74n l>;t ph=i v^ tay thay vì 7Sc sN. Ng>Hi ti4p theo hS không 7>;c v^ tay vào 7úng sN mà ph=i bUt 7[u 74m lBi t` 1. Bài t5p này 7òi hai sA t5p trung và có ích khi bUt 7[u làm vi9c nhóm nghiêm túc v: gi=i quy4t vJn 7:. Tin c)y Chia hSc viên thành t`ng cbp. Trong m^i 7ôi, m6t ng>Hi ph=i nhUm mUt gi= vH làm ng>Hi mù. Ng>Hi kia ph=i dUt tay hS và d@n hS 7i quanh phòng m6t cách an toàn. Ng>Hi d@n 7>Hng ph=i nói v?i ng>Hi “mù” v: nhOng ch>?ng ngBi v5t sUp t?i – ví dG: m6t b5c, m6t ô cFa, m6t bPc t>Hng. Ng>Hi d@n 7>Hng ccng ph=i rJt c_n th5n 7W E cho bBn cùng 7ôi v?i mình và 7=m b=o hS an toàn tBi mSi thHi 7iWm. Sau c= hai ng>Hi 7ã l[n l>;t 7\i vai, d`ng trò chIi lBi và quay trV lBi nhóm. Yêu c[u nhóm th=o lu5n xem hS c=m thJy th4 nào khi V vai ng>Hi mù và ng>Hi d@n 7>Hng. 2ây là m6t bài t5p tNt 7W nói v: sA tin t>Vng – 7i:u gì giúp mSi ng>Hi tin t>Vng vào ai 7ó? Chúng ta có thW khuy4n khích mSi ng>Hi tin t>Vng chúng ta bZng cách nào? V)t ngón tay cái Chia hSc viên thành t`ng cbp, ng8i hobc 7Png. NhOng ng>Hi trong m^i 7ôi ghì chbt tay ph=i vào nhau, giI ngón cái lên. SF dGng nhOng ngón cái c Hi thUng cu6c là ng>Hi ghìm chbt ngón tay cái c Hi kia xuNng trong 3 giây. TNt nhJt v5t trong 3 hobc 5 hi9p. Lbp lBi trò chIi v?i tay kia. Ng,i theo nhóm HSc viên 7Png thành m6t vòng tròn quay mbt v: bên trái. MSi ng>Hi nên 7Png g[n nh> chBm nhau, 7[u gNi và chân khép lBi, hai tay 7bt vào eo ng>Hi 7Png tr>?c. Khi 74m t` 1 74n 3, tJt c= mSi ng>Hi t` t` ng8i xuNng, trên 7[u gNi c Hi phía sau. C[n ph=i c_n th5n tránh phá ngã và ve vòng tròn, bZng cách nhJn mBnh nhOng 7iWm sau: • GiO 76i hình thành vòng tròn hobc hình ovan – không có góc cBnh • TJt c= mSi ng>Hi ng8i xuNng cùng m6t lúc • TJt c= mSi ng>Hi 7Png d5y cùng m6t lúc NhOng nhóm kho=ng trên 10 ng>Hi có thW thAc hi9n hoBt 76ng này. Thay 7\i: • Lbp lBi v?i h>?ng 7Ni di9n • CN gUng 7i lBi trong khi c= nhóm 7ang ng8i, bZng cách di chuyWn chân ph=i, sau 7ó chân trái, v.v. K$t chùm MSi ng>Hi 7i lBi tA do trong phòng. Tài li!u dành cho gi"ng viên 19
  23. Qu=n trò nói to: “K4t chùm, k4t chùm”! MSi ng>Hi 78ng thanh: “Chùm mJy? chùm mJy?” Qu=n trò nói m6t con sN nào 7ó, ví dG: “Chùm 3; 5 chân!” (nghYa là chùm 3 ng>Hi, và chX có 5 chân chBm 7Jt): Ng>Hi chIi tBo thành nhóm 3 ng>Hi nUm tay nhau, m6t ng>Hi co chân lên. Ng>Hi không tìm 7>;c nhóm hobc nhóm nào không thAc hi9n theo yêu c[u c u E: có hai cách ti4p tGc chIi: - Ng>Hi bR loBi trV thành qu=n trò - TJt c= nhOng ng>Hi bR loBi 7Png ra ngoài, sau 7ó ph=i thAc hi9n m6t “hình phBt” nào 7ó. Trò chIi này có thW 7>;c sF dGng nh> m6t cách thú vR 7W phân chia m6t nhóm l?n thành nhOng nhóm nha hIn. B.t c% ai, mà Ng>Hi chIi ng8i thành m6t vòng tròn. Qu=n trò 7Png vào giOa, và không có gh4. Qu=n trò nói to, "BJt cP ai, ng>Hi mà .”. TJt c= mSi ng>Hi thu6c loBi này ph=i 7Png d5y và 7\i ch^, nh>ng không ph=i vào gh4 V hai bên cBnh, qu=n trò ccng tìm m6t gh4. Ng>Hi không tìm 7>;c gh4 bR loBi hobc trV thành qu=n trò. Ví dG: BJt cP ai 7ang mbc qu[n áo xanh da trHi có mái tóc 7en mbc áo màu 7a thích Ln kem 7ánh rLng sáng nay Zoom - Zip HSc viên 7Png thành m6t vòng tròn. Vòng tròn t>;ng tr>ng cho m6t 7>Hng 7ua và m6t chi4c xe ô tô 7ang tLng tNc t` ng>Hi này sang ng>Hi kia. M6t ng>Hi khVi 76ng xe bZng cách quay v: ng>Hi bên ph=i và nói "Zoom", nhOng ng>Hi ti4p theo l[n l>;t nói "Zoom" v?i ng>Hi V bên ph=i mình và cP làm th4 quanh vòng tròn. Sau khi chi4c xe 7ã 7i quanh vòng tròn 7>;c m6t sN l[n, b=o hS rZng hS có thW 7\i h>?ng xe bZng cách quay sang h>?ng kia và nói "Zip". Chi4c xe sau 7ó di chuyWn theo h>?ng m?i v?i m^i ng>Hi 7:u nói "Zip". HS lBi thay 7\i h>?ng bZng cách nói "Zoom". Trò chIi này tNt nhJt n4u hSc viên giO cho xe V tNc 76 cao. Tài li!u dành cho gi"ng viên 20
  24. BÀI 1: NHÂN VIÊN TI#P CAN CQNG ORNG 1.1. Nhân viên ti'p c9n c*ng )Png là ai? M(c tiêu gi)ng d%y: Giúp hSc viên hiWu rõ v: khái ni9m nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng và vai trò c ;c vai trò c u E nhOng ph=n h8i c sau: - Nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng là nhOng ng>Hi trAc ti4p tham gia thAc hi9n các bi9n pháp can thi9p gi=m tác hBi trong dA phòng lây nhiTm HIV - Các bi9n pháp can thi9p gi=m tác hBi trong dA phòng lây nhiTm HIV ph\ bi4n hi9n nay g8m cung cJp và h>?ng d@n sF dGng bao cao su, cung cJp và h>?ng d@n sF dGng bIm kim tiêm sBch. - Nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng bao g8m tuyên truy:n viên 78ng 7lng và nhOng ng>Hi tình nguy9n khác - Tuyên truy:n viên 78ng 7lng là ng>Hi tA nguy9n tuyên truy:n, v5n 76ng và giúp 7e cho các 7Ni t>;ng có cùng c=nh ng6, lNi sNng nh> mình hiWu và thAc hi9n các bi9n pháp phòng, chNng HIV/AIDS. • 2>a ra khái ni9m v: nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng d>?i 7ây, yêu c[u ph=n h8i c Hi trAc ti4p tham gia thAc hi9n các bi9n pháp can thi9p gi=m tác hBi trong dA phòng lây nhiTm HIV 7>;c cJp thi theo quy 7Rnh c Hi tình nguy9n khác. - Tuyên truy3n viên +,ng +Cng là ng>Hi tA nguy9n thAc hi9n công tác tuyên truy:n, v5n 76ng và giúp 7e cho các 7Ni t>;ng có cùng c=nh ng6, lNi sNng nh> mình hiWu và thAc hi9n các bi9n pháp phòng, chNng HIV/AIDS. (NghR 7Rnh 108/2007/N2-CP). • Gi=i thích rZng công vi9c c ;ng c Vng v?i hS, nhZm h^ tr; hS có hành vi an toàn 7W sNng mBnh khoi và phòng chNng HIV/AIDS. • NhUc nhV hSc viên v: nhOng mong 7;i c<a hS 7Ni v?i khoá t5p huJn này và mGc 7ích c<a khoá t5p huJn là giúp 7e hS trV thành nhOng NVTCC2 v: gi=m hBi HIV/AIDS và gi?i Tài li!u dành cho gi"ng viên 21
  25. thi9u TVXNTN hi9u qu=. NhOng NVTCC2 hi9u qu= c[n có sA tA nh5n thPc và ki4n thPc cao v: các vJn 7: phòng chNng lây nhiTm HIV/AIDS và sPc khae sinh s=n. • Vì th4, NVTCC2 ccng có vai trò g>Ing m@u cho nhOng ng>Hi khác. Công vi9c c ng ccng rJt b\ ích, hS sM có rJt nhi:u h^ tr; trong vi9c thAc hi9n các hoBt 76ng ti4p c5n c6ng 78ng t` dA án và các nhân viên khác c ;c trách nhi9m và quy:n l;i c cách là NVTCC2, ccng nh> nhOng hoBt 76ng cG thW sM thAc hi9n. 1.2. Trách nhi?m và quySn l ?c khi cam k4t trV thành nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng c ;c nâng cao hiWu bi4t v:: • Trách nhi9m c Ing pháp “+*ng não” 7W tr= lHi các câu hai sau: - Hãy nêu m6t vài trách nhi9m c ;c gì? • Vi4t câu tr= lHi lên b=ng d>?i 2 tiêu 7: - “trách nhi?m” và “quySn l a ví dG v: các hoBt 76ng mà NVTCC2 có thW tham gia và nhOng quy:n l;i hS có thW 7>;c, ví dG: - Trách nhi!m + Truy:n thông và cung cJp thông tin cá nhân cho ng>Hi TCMT, NBD + Cung cJp thông tin cho ng>Hi TCMT v: quy trình tiêm chích an toàn + Trình diTn quy trình tiêm chích an toàn + Phân phát bao cao su + Phân phát bIm kim tiêm + H;p tác v?i các NVTCC2 khác t\ chPc và thAc hi9n truy:n thông nhóm nha cho ng>Hi TCMT, NBD Tài li!u dành cho gi"ng viên 22
  26. + Tham dA giao ban 7Rnh kj 7W l5p k4 hoBch hoBt 76ng và báo cáo hoBt 76ng trong tháng + Gi?i thi9u và h^ tr; ng>Hi TCMT, NBD ti4p c5n các dRch vG y t4, xã h6i, TVXNTN + Phát tài li9u truy:n thông cho ng>Hi TCMT, NBD - Quy3n l2i + 2>;c tham gia t5p huJn 7W nâng cao ki4n thPc và kK nLng + 2>;c giúp ích cho c6ng 78ng thông qua tham gia các hoBt 76ng dA phòng và chLm sóc HIV/AIDS tBi 7Ra ph>Ing + 2>;c h>Vng phG cJp hàng tháng do dA án chi tr=. • Chia hSc viên thành 4-5 nhóm, 7>a Tài li?u tham kh6o sF 1.2.a - Mô t6 công vi?c c1a NVTCCO. Yêu c[u các nhóm 7Sc và th=o lu5n nhOng trách nhi9m và quy:n l;i 7ã ghi trong b=n Mô t= công vi9c. H>?ng d@n hS xác 7Rnh và vi4t câu tr= lHi cho các câu hai sau: - BBn có thJy trách nhi9m nào mà bBn không chUc chUn không? - BBn có lo ngBi hobc s; khi làm vi9c v?i t> cách là NVTCC2 không? • Dành 15’ cho hoBt 76ng này, sau 7ó yêu c[u 7Bi di9n t`ng nhóm trình bày. • Làm rõ và gi=i thích bJt cP trách nhi9m nào hSc viên không rõ. XF lE/gi=i quy4t nhOng n^i lo ngBi c ;c. NhJn mBnh nhOng 7iWm sau: - HS không ph=i là nhân viên y t4, do v5y, bBn không mong 7;i hS sM có kh= nLng gi=i quy4t mSi vJn 7: v?i ng>Hi TCMT, NBD. - VJn 7: quan trSng là hS nh5n bi4t gi?i hBn trong vai trò và kK nLng c Hng h;p c[n gi?i thi9u ng>Hi TCMT, NBD tìm ki4m h^ tr; V nhân viên y t4. • Phát Tài li?u tham kh6o sF 1.2.b - H:=ng d>n thEc hi?n ho7t )*ng c1a NVTCCO cho các hSc viên. • Gi=i thích: 7ây là các nguyên tUc chung 7W h>?ng d@n hS trong công vi9c. Hãy 7Sc và th=o lu5n t`ng h>?ng d@n. Hai xem hS có câu hai gì không và tr= lHi n4u có. • Gi=ng viên nói cho hSc viên bi4t rZng tr>?c khi tham gia vào dA án hS ph=i làm m6t b=n cam k4t, trong 7ó có ghi rõ v: trách nhi9m ccng nh> quy:n l;i c u cam k't thEc hi?n công vi?c, nói cho hS bi4t hS có 5 phút 7Sc, sau 7ó giành 15 phút 7W hSc viên th=o lu5n các E ki4n v: vi9c làm sao 7=m b=o vi9c thAc hi9n tNt b=n cam k4t 7ó. Tài li!u dành cho gi"ng viên 23
  27. Tài li?u tham kh6o sF 1.2.a - Mô t6 công vi?c c1a NVTCCO Trách nhi:m c1a NVTCC8 • Tìm, gbp nhOng NTCMT, NBD V trong c6ng 78ng • Tìm hiWu nhOng hành vi nguy cI liên quan 74n TCMT và quan h9 tình dGc • Cung cJp ki4n thPc v: HIV, BLTQ2TD, ma túy và tác hBi c BCS, tài li9u truy:n thông • H;p tác v?i các NVTCC2 khác t\ chPc và thAc hi9n truy:n thông nhóm nha cho NTCMT, NBD • Gi?i thi9u khách hàng (TCMT, NBD, nhOng ng>Hi có hành vi nguy cI cao) 74n dRch vG TVXNTN • Hoàn thành báo cáo tu[n (theo m@u c ;c công nh5n 7ã tham gia hoBt 76ng xã h6i trong công tác phòng chNng HIV/AIDS (có thi chPng nh5n là nhân viên c ;c tham gia 7ào tBo, c5p nh5t ki4n thPc v: HIV, STIs • Tham gia các hoBt 76ng dA phòng HIV/AIDS tBi 7Ra ph>Ing • 2>;c chi tr= phG cJp vào cuNi m^i tháng theo quy 7Rnh Ví dG: - PhG cJp cho các NVTCC2 làm vi9c tBi các khu vAc gi=i trí (ti4p viên): + MPc phG cJp cI b=n là: 250.000 7/tháng/ng>Hi + Gi?i thi9u 03 ng>Hi 74n t> vJn và làm xét nghi9m HIV + MPc phG cJp tNi 7a: 510.000 7/tháng + Gi?i thi9u tNi 7a 11 ng>Hi 74n t> vJn và làm xét nghi9m HIV - PhG cJp cho các NVTCC2 trong nhóm TCMT: + MPc phG cJp cI b=n là: 250.000 7/tháng/ng>Hi + Gi?i thi9u 03 ng>Hi 74n t> vJn và làm xét nghi9m HIV + MPc phG cJp tNi 7a: 680.000 7/tháng + Gi?i thi9u tNi 7a 14 ng>Hi 74n t> vJn và làm xét nghi9m HIV - Chi tr= phG cJp theo sN ca mà NVTCC2 7ã gi?i thi9u 74n dRch vG TVXNTN: 25.0007/1 ca gi?i thi9u 74n t> vJn và làm xét nghi9m, 15.000 7/1 ca 7>a 7Ni t>;ng 74n phòng TVXNTN nh5n dRch vG t> vJn, phát bao cao su. ChE tiêu giao cho NVTCC8 Ví dG: Trích công vLn sN 27/DA HIV TN ngày 18/05/2009 c Hi trong nhóm nguy cI cao 74n dRch vG TVXNTN 7W t> vJn và làm xét nghi9m. Tài li!u dành cho gi"ng viên 24
  28. - M^i ngày ti4p c5n 3-5 l>;t ng>Hi, phát 15 -30 BCS/ngày b) NVTCCE ti$p c)n trong nhóm tiêm chích ma túy: - Gi?i thi9u tNi thiWu 03 ng>Hi trong nhóm nguy cI cao 74n dRch vG TVXNTN 7W t> vJn và làm xét nghi9m. - M^i ngày ti4p c5n 3-10 l>;t 7Ni t>;ng và phát 15-50 BKT/ngày. Gi=ng viên c[n nhJn mBnh chX sN gi?i thi9u khách hàng 74n dRch vG TVXNTN là chX sN khách quan nhJt. Nó 7ánh giá hi9u qu= làm vi9c c Hi m6t cách khách quan và trung thAc nhJt. Ngoài ra còn m6t sN chX sN khác nh> sN tài li9u truy:n thông phát ra, sN l[n trình diTn cách làm sBch BKT, sF dGng BCS 7úng cách ccng sM 7>;c giao cG thW. Tiêu chuAn l2a ch*n NVTCC8 • Là ng>Hi tr>?c 7ây thu6c nhóm 7Ni t>;ng có hành vi nguy cI cao, hi9n 7ã có hành vi an toàn; hobc là ng>Hi bi4t nhi:u thông tin v: nhóm 7Ni t>;ng nguy cI cao và có thW dT dàng ti4p c5n các 7Ni t>;ng này 7W tuyên truy:n giáo dGc thay 7\i hành vi • Có uy tín v?i 78ng 7lng, có kh= nLng lãnh 7Bo/d@n dUt ng>Hi khác • Có kK nLng ti4p c5n, lUng nghe và truy:n thông v: HIV/AIDS • Có tinh th[n h;p tác và nhi9t tình tham gia, có thHi gian dành cho công vi9c theo yêu c[u • Hi9n không làm tuyên truy:n viên c Ing trình/dA án khác • HSc vJn ít nhJt cJp 2 trV lên và có kh= nLng ti4p thu ki4n thPc tNt Tài li!u dành cho gi"ng viên 25
  29. Tài li?u tham kh6o sF 1.2.b - H:=ng d>n thEc hi?n ho7t )*ng c1a NVTCCO Nh!ng vi:c NVTCC8 c3n làm • Luôn 7=m b=o tính b=o m5t – không 7>;c ti4t l6 danh tính c Hi khác - không cN áp 7bt ni:m tin c Hi khác • Có tinh th[n làm vi9c nhóm, h;p tác và h^ tr; l@n nhau trong công vi9c • Luôn mang theo chPng minh th> nhân dân hobc thi NVTCC2 • Làm vi9c trong phBm vi kinh nghi9m và kK nLng c a ra các gi?i hBn v?i NTCMT, NBD và t` chNi nhOng 7òi hai hobc lHi chào mHi không h;p lE • Tham kh=o E ki4n và tìm ki4m h^ tr; t` ng>Hi phG trách trong nhOng tình huNng khó gi=i quy4t • Tham dA t5p huJn và không ng`ng nâng cao kK nLng • Tuân th a nhOng NTCMT, NBD không trong phBm vi công vi9c c a rõ câu tr= lHi – n4u bBn không bi4t câu tr= lHi, hãy thlng thUn nói cho hS bi4t, và sau 7ó cN gUng tìm câu tr= lHi chính xác • 2W cho hoBt 76ng giáo dGc 78ng 7lng =nh h>Vng 74n các công vi9c khác c Ing trình • SF dGng ma túy trong khi 7ang làm nhi9m vG • Mang trong ng>Hi và sF dGng ma túy trong khi 7ang làm nhi9m vG • Ti4p tay cho cho NTCMT, NBD các hành vi phBm pháp • Bán nhOng v5t dGng do dA án cJp Tài li!u dành cho gi"ng viên 26
  30. Tài li?u tham kh6o sF 1.2.c – M>u cam k't thEc hi?n công vi?c C1NG HÒA XÃ H1I CH- NGHpA VI"T NAM 26c l5p – TA do – HBnh phúc CAM K#T THDC HI&N CÔNG VI&C (Dùng cho nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng nhóm nguy cI) CLn cP vào 7: c>Ing dA án Phòng chNng HIV/AIDS cho Thanh niên do Ngân hàng Phát triWn Châu Á tài tr; 7ã 7>;c phê duy9t. Hôm nay ngày tháng nLm 200 M*t bên là: Ban Qu=n lE dA án Phòng chNng HIV/AIDS cho Thanh niên tXnh/TP 2Bi di9n: ông/bà ChPc vG: Giám 7Nc dA án tXnh/TP 2Ra chX: 2i9n thoBi: Fax: Tài kho=n: M*t bên là: Ông/bà: 2Ra chX: 2i9n thoBi: SN CMND do công an cJp ngày Cùng nhau thaa thu5n nhOng 7i:u ki9n sau: OiSu 1: Trách nhi?m c1a các bên: Ban qu6n lT dE án tJnh/thành phF có trách nhi9m thAc hi9n nhOng nhi9m vG sau: - TuyWn chSn, t5p huJn và qu=n lE nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng theo ch>Ing trình thNng nhJt. - Cung cJp 7[y 7 Hi có hành vi nguy cI nhiTm HIV trong c6ng 78ng 7W tuyên truy:n dA phòng lây nhiTm HIV và các b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc khác, phân phát và h>?ng d@n sF dGng bIm kim tiêm sBch trong tiêm chích, phân phát và h>?ng d@n sF dGng bao cao su 7úng cách trong quan h9 tình dGc, và phân phát tài li9u truy:n thông. - Ti4p c5n 7úng 7Ni t>;ng, 7úng quy 7Rnh c ;ng khác. Tài li!u dành cho gi"ng viên 27
  31. - Gi?i thi9u khách hàng 74n phòng t> vJn và xét nghi9m tA nguy9n (VCT) hobc bN trí 7Ra 7iWm, khách hàng 7W liên h9 v?i phòng VCT 74n cung cJp dRch vG l>u 76ng tBi c6ng 78ng. - Tham dA cu6c hSp giao ban hàng tháng do Ban QLDA tXnh t\ chPc. - L5p k4 hoBch hoBt 76ng và báo cáo hoBt 76ng hàng tháng. - H^ tr; các thành viên khác trong nhóm. - Tuân th Ing. - ThAc hi9n các hoBt 76ng khác trong b=n mô t= công vi9c c ;t khách hàng có nguy cI/tháng bao g8m c= ti4p c5n cc và m?i. M^i l[n ti4p c5n g8m tuyên truy:n v: cách dA phòng lây truy:n HIV, h>?ng d@n tiêm chích an toàn, tình dGc an toàn, phân phát các v5t dGng do dA án cJp. - Gi?i thi9u thành công ít nhJt 3 khách hàng/tháng 74n dRch vG VCT (c= tBi ch^ và l>u 76ng). - Hoàn thành các chX tiêu khác do ban qu=n lE dA án giao t`ng giai 7oBn. OiSu 3: Hình th(c thanh toán - Ti:n phG cJp c ;c thanh toán hàng tháng, tùy theo mPc 76 hoàn thành công vi9c, cG thW: o 2Rnh mPc cN 7Rnh: 250.000 78ng o PhG cJp theo sN khách hàng 7ã gi?i thi9u thành công 74n nh5n dRch vG VCT c vJn; 25.000 78ng/khách hàng 74n t> vJn và xét nghi9m HIV - Vi9c thanh toán sM 7>;c thAc hi9n sau khi hoàn tJt công vi9c c ;c báo cáo c Vng bJt cP 7i:u gì. OPng T ch0p thu9n: Giám 7Nc Ban QLDA tXnh/thành phN ChO kE c<a NVTCC2 và HS tên Tài li!u dành cho gi"ng viên 28
  32. BÀI 2: KI#N THUC V@ MA TÚY VÀ NG/VI S- D!NG MA TÚY 2.1. Ma tuT và sW d5ng ma tuT M(c tiêu gi)ng d%y: Giúp hSc viên hiWu m6t cách t\ng quan nhOng ki4n thPc cI b=n liên quan 74n ma tuE. Ph[n này sM giúp cho hSc viên thAc hi9n tNt tJt c= các b>?c trong quy trình ti4p c5n, 7bc bi9t b>?c 3 - Tìm hiWu nguy cI thân ch ;c nâng cao ki4n thPc v: ma tuE và sF dGng ma túy. N+i dung chính: • Các loBi ma tuE và bi9n pháp sF dGng - Nhi:u loBi ma tuE 7ang 7>;c sF dGng - Ma tuE có thW sF dGng theo nhi:u hình thPc khác nhau • Quá trình sF dGng ma tuE (T` li:u dùng 7[u tiên cho 74n giai 7oBn phG thu6c vào ma tuE) và tam giác sF dGng ma tuE - ThHi gian sF dGng ma tuE V t`ng ng>Hi khác nhau - L9 thu6c ma tuE phG thu6c do các y4u tN môi tr>Hng sF dGng, loBi ma tuE sF dGng và b=n thân cá nhân sF dGng ma tuE quy4t 7Rnh Ph",ng pháp gi)ng d%y: Hai 7áp, thuy4t trình hobc diTn gi=. V&t d(ng tr. gi)ng: Các b=n chi4u hobc b=n giJy l5t và bút dB. H"/ng d0n gi)ng d%y: • BUt 7[u bZng cách vi4t chO “ma tuE” lên b=ng giJy l5t, và 7: nghR hSc viên cho bi4t chO 7ó có nghYa là gì? • Sau khi th=o lu5n, gi=ng viên c[n nhUc lBi và bào 7=m hSc viên bi4t các n6i dung v: quan ni9m v: ma túy và các chJt ma túy nh> sau : Quan ni!m v3 ma tu? - Y hSc: có kh= nLng kích thích tình trBng thW chJt hobc tinh th[n và gây nghi9n, thu5t ngO “ma tuE” bao g8m nhOng chJt gi=m 7au, có kh= nLng kích thích tình trBng thW chJt hobc tinh th[n ng>Hi b9nh và gây nghi9n. - D>;c hSc: Thay 7\i chPc nLng c Hi. - Chung: Ma tuE là bJt h;p pháp, thu5t ngO này 7>;c dùng 7W chX nhOng chJt gây nghi9n bJt h;p pháp th>Hng 7>;c sF dGng ngoài mGc 7ích y t4. Các ch.t ma tu?: - Là bJt cP chJt nào =nh h>Vng t?i c=m nh5n, suy nghY, thR giác, vR giác, khPu giác, thính giác hobc hành vi c Hi Tài li!u dành cho gi"ng viên 29
  33. - Ma tuE là bJt kj chJt nào làm =nh h>Vng t?i c=m giác, suy nghY, thR giác, vR giác, khPu giác, thính giác và hành vi (gây rNi loBn tâm lE). ChJt 7ó có thW là m6t loBi thuNc, nh> morphin, hobc có thW là m6t s=n ph_m công nghi9p, nh> keo dán. • Câu hai ti4p theo: BBn cho bi4t tên c ;c phân loBi không? Câu tr" l=i cFn có các ? sau: - KHÔNG. Các loBi ma tuE không giNng nhau. Chúng có thW khác nhau do cách pha ch4 khác nhau và có nhOng =nh h>Vng khác nhau 74n ng>Hi sF dGng. • Sau khi th=o lu5n, gi=ng viên c[n nhUc lBi và bào 7=m hSc viên bi4t các n6i dung v: các loBi ma túy nh> sau: Các lo6i ma tu?: Ma tuE 7>;c chia thành m6t sN nhóm cI b=n, dAa vào tác 76ng c Ing và lên tinh th[n ng>Hi sF dGng. - Kích thích: Các ch.t kích thích nh> nicotine (có trong thuNc lá), caffeine (trong trà hobc cà phê), amphetamine và cocaine kích thích hoBt 76ng c Ing. - Gi"m +au: Các ch.t gi"m +au nh> ethanol (có trong 78 uNng có c8n), morphine, heroin, diazepam Pc ch4 (làm ch5m lBi) các hoBt 76ng c Ing. - Gây "o giác: Các ch.t gây "o giác nh> c[n sa, h8ng phi4n, có kh= nLng tBo ra nhOng thay 7\i c=m giác và ccng làm thay 7\i suy nghY và hành vi c Hi sF dGng. • Câu hai ti4p theo: SA l9 thu6c hobc nghi9n ma tuE là gì? Có thW hSc viên không có câu tr= lHi hobc chX có nhOng bàn tán giOa nhOng ng>Hi sF dGng hobc nghi9n heroin. Thông báo cho hSc viên bi4t rZng rJt khó 7Rnh nghYa v: nghi9n ma tuE cho nên t\ chPc y t4 th4 gi?i th>Hng dùng thu5t ngO “l9 thu6c ma tuE”. L9 thu6c ma tuE 7>;c 7Rnh nghYa và có tiêu chí rõ ràng. Tiêu chí xác +/nh l! thu*c ma tu? là: 1. Dung n6p. Ng>Hi sF dGng ma túy ngày càng quen v?i tác dGng c ;c tác dGng nh> mong muNn. M6t ng>Hi dung nBp thuNc thW hi9n ít có ph=n Png v: li:u dùng hIn ng>Hi ch>a V giai 7oBn dung nBp. MPc 76 dung nBp tNi 7a có thW 7>;c quan sát bZng sA l9 thu6c vào heroin. Ví dG, khi m6t ng>Hi quá l9 thu6c có thW dùng li:u l>;ng v>;t quá mPc 76 c Hi ch>a dung nBp ma tuE. 2. Eói thu0c. - H*i ch%ng +ói thu0c: theo dõi lâm sàng cho thJy H6i chPng này bao g8m nhOng biWu hi9n thay 7\i v: thW chJt và tâm lE ng>Hi sF dGng x=y ra khi ng>Hi sF dGng gi=m nhanh li:u l>;ng quen dùng (ví dG ng>Hi cUt cIn heroin có thW có nhOng ph=n Png c 7au cI kh?p, rNi loBn chPc nLng c Hi 7ó ph=i dùng ngay 1 li:u. Hi9n t>;ng này có liên quan chbt chM v?i h6i chPng 7ói thuNc. Tài li!u dành cho gi"ng viên 30
  34. 3. B9t bu*c s> d4ng. M6t ng>Hi l9 thu6c vào ma tuE bUt bu6c ph=i sF dGng ma túy. Hi9n t>;ng này có liên quan 74n tránh 7ói thuNc. 4. Thu hGp. Khi 7ã nghi9n, ng>Hi nghi9n sM sF dGng ma túy theo m6t cách nhJt 7Rnh. 5. SH thích t)p trung. HPng thú sF dGng ma túy d[n d[n trV thành >u tiên l?n nhJt và sV thích l?n nhJt trong cu6c sNng. SV thích này ngày càng thu hgp và xác 7Rnh bZng vi9c tìm tòi 7W có ma tuE sF dGng (78ng thHi tìm mSi cách 7W có ti:n mua ma tuE). 6. Tái nghi!n. M6t ng>Hi ng`ng sF dGng ma túy trong vài tu[n hobc vài tháng n4u quay lBi sF dGng sM có xu h>?ng tái sF dGng m6t cách nhanh chóng và hình thành lBi sA l9 thu6c vào ma tuE. • Câu hai ti4p theo: Trong sN nhOng loBi ma túy 7ã 7>;c 7: c5p 74n, loBi nào h;p pháp và loBi nào bJt h;p pháp? - Ghi lBi các câu tr= lHi c ?i c6t “h;p pháp” ghi các loBi nh> thuNc lá, d>?i c6t “bJt h;p pháp”, ghi heroin hobc thuNc phi9n • Ti4p theo, hai hSc viên tBi sao m6t sN ma tuE thu6c nhóm h;p pháp, m6t sN khác thu6c nhóm bJt h;p pháp. - Câu tr= lHi t5p trung vào E t>Vng các loBi ma tuE bJt h;p pháp là nhOng loBi gây ra tác hBi l?n hIn không nhOng cho ng>Hi sF dGng mà còn cho c= xã h6i nên bR lu5t pháp cJm sF dGng (tr` khi vì mGc 7ích y t4 có quy 7Rnh riêng). Gi=ng viên c[n gi=i thích vJn 7: này. L>u E, m6t sN hSc viên th>Hng sM s]n sàng tranh lu5n v: ch u E rZng sA h;p pháp c Hi sF dGng tPc thì kích thích không có li:u nào an toàn: + ThuNc lá và xì gà 7>;c s=n xuJt t` cây thuNc lá. + ChX c[n 1 74n 2 giSt nicotine nguyên chJt có thW gi4t ch4t m6t ng>Hi l?n ngay l5p tPc. + Nicotine là chJt ma tuE duy nhJt không 7>;c khuy4n cáo sF dGng v?i bJt kj li:u l>;ng an toàn nào. - Gây nghi9n: + RJt nhi:u ng>Hi hút thuNc lá c=m thJy chJt nicotine giúp hS t5p trung 7>;c trí óc, th> giãn, thoát khai sA chán n=n và làm cho hS Ln ít 7i. + Con ng>Hi phG thu6c vào chJt nicotine m6t cách dT dàng. + Các tri9u chPng 7ói thuNc bao g8m b8n ch8n, hay cáu gi5n, thay 7\i tâm tính, hay thJt vSng và hay lên cIn thèm thuNc. Tài li!u dành cho gi"ng viên 31
  35. - VJn 7: v: tim và ph\i, ung th>, vJn 7: thai nhi: + Tác hBi tr>?c mUt c vòm hSng, vòm mi9ng, ph4 qu=n và ph\i. Nó ccng gây khó thV, nhiTm khu_n và co thUt. - H;p pháp: + Nicotine không sF dGng qua 7>Hng tiêm chích. + Nicotine là chJt h;p pháp nh>ng không khuy4n khích sF dGng. COCAINE - 2>;c s=n xuJt t` cây cô ca. - Kích thích: + Có thW sF dGng trong ngành y t4 + Là chJt kích thích (g[n giNng v?i amphetamine) mbc dù tác dGng “s=ng khoái” c ng phJn. - Gây nghi9n: Cocaine có thW gây nghi9n + VJn 7: v: tim, gây hoang t>Vng và tâm th[n: SF dGng liên tGc có thW d@n 74n hoang t>Vng, =o giác và =nh h>Vng 74n tâm lE (mJt sA liên h9 v?i thAc t4), có thW gây rNi loBn tim mBch. - BJt h;p pháp: + Cocaine th>Hng 7>;c sF dGng theo hình thPc hít nh>ng ccng có thW sF dGng theo các hình thPc khác kW c= tiêm chích. + Cocaine là chJt bJt h;p pháp. HEROIN - Heroin là chJt narcotic có trong cây thuNc phi9n. - Heroin 7>;c x4p vào các loBi ma tuE 7>;c gSi là “á phi9n”. á phi9n 7>;c chi4t xuJt t` ph[n nhuq trUng c ;c sF dGng trong nhi:u 7In thuNc chOa b9nh. - Heroin nguyên chJt là chJt b6t màu trUng có vR 7Ung - Các hình thPc sF dGng Heroin + Tiêm ven + Tiêm cI + Hút + Hít + Tr6n v?i c[n sa, thuNc lá + Tr6n v?i thuNc lUc + Tr6n v?i cocaine Tài li!u dành cho gi"ng viên 32
  36. o Vi9t Nam, heroin ch ;c sF dGng qua 7>Hng hút, hít và chích. Tuy nhiên, Heroin 7>;c sF dGng bZng nhi:u cách: + Chích vào ven. + Tiêm vào cI. + Hút bZng Nng hút n>?c hobc t_u. + Tr6n v?i h;p chJt c[n sa hobc các loBi thuNc lá thông th>Hng. + Hít khói . + Hít V dBng b6t qua 7>Hng mci. + Tr6n v?i thuNc lUc d>?i dBng viên hobc tr6n v?i cocaine. - H5u qu= c ;c c=m giác phê nh> khi m?i sF dGng. 2i:u này ccng d@n 74n nguy cI xNc thuNc rJt cao. + Quá li:u: Khi dùng V li:u cao, trBng thái dRu th[n kinh do thuNc gây ra có thW quá t=i d@n 74n xNc thuNc v?i các biWu hi9n: bJt tXnh, hôn mê và ch4t do tUc thV. + 2ói thuNc: Tri9u chPng 7ói thuNc xuJt hi9n khi ng>Hi sF dGng không sF dGng thuNc theo cO nOa. Các tri9u chPng 7ói thuNc bao g8m m9t mai, 7au x>Ing, 7au cI, mJt ng Hng máu: SF dGng heroin còn d@n 74n nguy cI lây nhiTm HIV thông qua vi9c sF dGng bIm kim tiêm chung và d@n 74n tình trBng mJt kh= nLng suy xét tXnh táo khi4n ng>Hi sF dGng khó tránh 7>;c các hành vi nguy cI cao. Theo k4t qu= c ;c >a chu6ng và sF dGng nhi:u nhJt V Vi9t Nam, và ngày càng có nhi:u ng>Hi tiêm chích ma túy tiêm chích heroin. Yêu c[u hSc viên suy nghY v: thAc trBng này và chia si hiWu bi4t c th4 nào và hS chia si kinh nghi9m sF dGng c Ing. - 2ây là chJt b6t có màu trUng, không mùi, có vR 7Ung dT hoà tan trong n>?c hobc chJt c8n. - Các hình thPc sF dGng Methamphetamine - Methaphetaine 7>;c s=n xuJt d>?i nhi:u dBng khác nhau phù h;p v?i các hình thPc sF dGng khác nhau nh>: + Hút + Hít + UNng + Tiêm chích Tài li!u dành cho gi"ng viên 33
  37. - H5u qu= c Hi 7ã rIi vào trBng thái nghi9n, vi9c lBm dGng methaphetamine mãn tính d@n 74n các tri9u chPng nh> th>Hng xuyên có hành vi bBo lAc, + BiWu hi9n tâm lE bJt th>Hng: trBng thái lo lUng, bJt \n 7Rnh, rNi trí và mJt ng Hng v: mbt tâm lE nh> =o t>Vng v: b=n thân, hoang t>Vng v: th4 gi?i xung quanh. TrBng thái tâm lE =o t>Vng v: b=n thân có thW d@n 74n nhOng suy nghY muNn tA tF, + Quá li:u (sNc thuNc): Khi lBm dGng thuNc mãn tính, 76 dung nBp c ;c hi9u qu= c Hi sF dGng th>Hng tLng li:u dùng, sN l[n dùng hobc thay 7\i hình thPc sF dGng t` hít, uNng sang chích. Li:u dùng cao hIn có thW d@n 74n tình trBng sNc thuNc. + 2ói thuNc: Mbc dù ch>a có báo cáo v: các biWu hi9n lâm sàng c Hng khi ng>Hi sF dGng mãn tính ng`ng sF dGng thuNc. NhOng tri9u chPng này bao g8m trBng thái tr[m uJt, lo lUng, b=i ho=i, =o t>Vng, th5m chí trBng thái thèm thuNc nghiêm trSng. + Nguy cI lây nhiTm HIV do tiêm chích và sF dGng chung dGng cG tiêm chích: Ng>Hi sF dGng Methaphetamine có nguy cI lây nhiTm HIV cao do hành vi sF dGng chung bIm kim tiêm và tác dGng c Hi sF dGng mãn tính còn cho bi4t hS mJt kh= nLng tình dGc hobc không có nhu c[u v: tình dGc. Nói v?i hSc viên rZng mbc dù ch>a có nhOng sN li9u chính thPc v: tình trBng sF dGng methaphetamine V Vi9t nam, nh>ng V Vi9t Nam xu h>?ng sF dGng loBi thuNc ngày càng gia tLng do bR tác 76ng mBnh bVi mBng l>?i buôn l5u các loBi ma tuE. Khuy4n khích hSc viên chia si nhOng hiWu bi4t và kinh nghi9m c methaphetamine 7ây là chJt có gNc amphetamine. - ThuNc lUc 7>;c bán V dBng thuNc viên hobc viên con nh6ng. Li:u th>Hng dùng t` 50mg -150mg; 100mg th>Hng là mPc trunng bình. - Các hình thPc sF dGng ThuNc lUc: + Th>Hng sF dGng theo 7>Hng uNng/nuNt: ThuNc lUc 7>;c s=n xuJt d>?i dBng thuNc viên hobc viên con nh6ng, cách dùng th>Hng là uNng bZng 7>Hng mi9ng và tác dGng kéo dài trong vòng 3 - 6 ti4ng Tài li!u dành cho gi"ng viên 34
  38. + DBng b6t th>Hng 7>;c sF dGng theo hình thPc hít, hút và tiêm chích. ThuNc lUc dBng b6t ccng có thW dùng bZng 7>Hng hít nh>ng không ph\ bi4n. Tuy nhiên, cách sF dGng qua 7>Hng uNng hobc hút th>Hng ph\ bi4n hIn. + Th>Hng sF dGng li:u ti4p theo ngay khi li:u tr>?c h4t công hi9u - H5u qu= c Hi thuNc lUc có thW gây nghi9n. Kho=ng 60% sN ng>Hi sF dGng thuNc lUc cho bi4t hS gbp ph=i tri9u chPng 7ói thuNc bao g8m c=m giác b=i ho=i, Ln mJt ngon, tr[m uJt và gbp khó khLn khi c[n t5p trung. + Gây "nh h1Hng +$n s5 phát tri8n cIa thai nhi + Quá li3u (s0c thu0c): Vi9c sF dGng thuNc lUc quá li:u gây sNc thuNc ccng cI thW x=y ra. Các tri9u chPng th>Hng thJy nh> tLng huy4t áp, bJt tXnh, tJn công trong trBng thái ho=ng loBn, và m6t sN tr>Hng h;p nghiêm trSng có thW d@n 74n hôn mê. + Thay +Ji thân nhi!t, nh/p tim: SF dGng thuNc lUc V li:u cao có thW làm thay 7\i thân nhi9t, tLng nhRp tim và huy4t áp. + T'ng nguy c( nhi d4ng bao cao su và quan h! tình d4c không an toàn: SF dGng thuNc lUc làm tLng nguy cI nhiTm HIV và các b9nh lây truy:n qua 7>Hng tình dGc cho ng>Hi sF dGng vì hS th>Hng có hành vi tình dGc không an toàn sau khi dùng thuNc, 7bc bi9t khi sF dGng thuNc lUc chung v?i các chJt ma tuE h;p pháp và bJt h;p pháp khác trong 7ó có c= cocaine, marijuana, ketamine, methaphetamine. Gi=ng viên có thW dành vài phút th=o lu5n v: tình hình sF dGng Ecstasy trong nhóm tiêm chích ma túy. HSc viên có thW chia si nhi:u thông tin v: vJn 7: này v?i 78ng 7lng c Hi tiêm chích ma túy sF dGng các loBi ma tuE khác nhau, ch Hng không tiêm chích hay tiêm chích, 7:u gây h5u qu= khác nhau cho sPc khoi c Hi sF dGng mà h5u qu= nghiêm trSng nhJt 7ó là nguy cI nhiTm HIV do hành vi tiêm chích ma tuE gây ra. • Câu hai ti4p theo: Ng>Hi sF dGng ma tuE có nghi9n ngay trong l[n sF dGng 7[u tiên không? Câu hai này sM d@n 74n m6t sN tranh lu5n. - M6t sN hSc viên sM ph Hi sF dGng sM nghi9n ngay. - Tuy nhiên ph[n l?n hSc viên sM nói rZng 7i:u 7ó sM phG thu6c vào loBi ma tuE 7>;c sF dGng. Sau khi th=o lu5n, gi=ng viên cung cJp cho hSc viên các thông tin v: quá trình sF dGng ma túy nh> sau: Tài li!u dành cho gi"ng viên 35
  39. S, 6> SF dGng sI 78 quá trình sF dGng ma túy 7W diTn t= ng>H i sF dGng có thW V bJt kj 7iWm nào 7>;c phác hoB trên sI 78 này. Ví dG: Th>: Ng>Hi tri tu\i thF hút m6t 7i4u thuNc lá. M6t ng>Hi thF sF dGng m6t cNc r>;u pha. Eôi khi: M6t ng>Hi chX hút thuNc khi dA ti9c. Th1=ng xuyên: M6t ng>Hi th>Hng uNng r>;u khi Ln tNi. Thói quen: M6t nhân viên vLn phòng có thW uNng 10 cNc cà phê m^i ngày. M6t ng>Hi hút 20-30 7i4u thuNc m^i ngày. Nghi!n: Ng>Hi nghi9n r>;u m^i ngày uNng m6t chai r>;u mBnh m?i có thW tho= mãn cIn nghi9n. M6t ng>Hi nghi9n ma tuE sF dGng heroin hobc nhOng chJt ma tuE khác hàng ngày. Nói v?i hSc viên v: “tNc 76” thay 7\i giOa các vR trí trong sI 78 sF dGng ma túy này là rJt khác nhau, phG thu6c vào cá nhân và hoàn c=nh c Hi bUt 7[u sF dGng ma túy nh> nicotin hobc heroin và chuyWn sang các giai 7oBn khác m6t cách nhanh chóng. + Nh>ng 7Ni v?i m6t sN ng>Hi, nh> nhân viên xã h6i chlng hBn, hS chX hút m6t ngày vài 7i4u thuNc khi dA ti9c. Nh>ng khi bR rIi vào hoàn c=nh có bi4n cN (ví dG nh> thJt tình, ng>Hi thân qua 7Hi, mJt vi9c) hS có thW chuyWn xa hIn nOa trong sI 78 này (thành thói quen r8i sang giai 7oBn nghi9n). 2i:u này hay x=y ra v?i nhOng loBi ma tuE mBnh (nh> heroin, amphetamin). + M6t sN ng>Hi có thW kiWm soát 7>;c hành vi sF dGng ma túy c ng khi hS bR cLng thlng l?n hS có thW mJt h4t kh= nLng kiWm soát này và “ti4n nhanh” sang giai 7oBn nghi9n trong sI 78 này. M6t sN khác thì chuyWn sang các giai 7oBn ti4p theo m6t cách nhanh chóng. - T>Ing tA nh> v5y, khi cN gUng ng`ng sF dGng ma túy, ng>Hi sF dGng ma túy th>Hng ph=i chuyWn t` giai 7oBn nghi9n sang giai 7oBn t` ba và không dùng nOa. 2i:u này rJt khó thAc hi9n m6t cách hoàn thi9n và th>Hng d@n 74n tái nghi9n. Hi9n t>;ng bUt 7[u tái nghi9n là 7ôi khi dùng hobc dùng th>Hng xuyên (chX vào phía trái c<a sI 78) hobc Tài li!u dành cho gi"ng viên 36
  40. chuyWn nhanh sang giai 7oBn nghi9n (phía bên ph=i c Hi sF dGng th>Hng thay 7\i các “giai 7oBn” phác th=o trong sI 78. - Mbt khác, m6t ng>Hi sF dGng ma túy trong cùng m6t thHi 7iWm có thW 7ang V nhi:u “giai 7oBn” khác nhau c Hi hút thuNc V giai 7oBn nghi9n (chX vào phía bên ph=i c ng m?i chX là ng>Hi thi tho=ng uNng r>;u (chX vào phía trái sI 78). 2i:u này ccng có thW x=y ra 7Ni v?i ng>Hi sF dGng ma túy bJt h;p pháp. M6t vài ng>Hi th>Hng sF dGng loBi ma tuE 7bc bi9t nh> heroin (chX vào t`ng giai 7oBn, thF dùng, thói quen và nghi9n), nh>ng thi tho=ng hS v@n có thW sF dGng thuNc phi9n (chX v: phía trái c Hi tiêm chích ma túy mà nhân viên ti4p c5n c6ng 78ng ti4p c5n 7>;c có thW 7ang V các giai 7oBn khác nhau c ;c chu_n bR tNt 7W xF trí nhi:u tình huNng khác nhau khi nói chuy9n v?i cùng m6t ng>Hi tiêm chích ma túy. • Câu hai ti4p theo: TBi sao nhi:u ng>Hi có nhOng ph=n Png khác nhau v?i cùng m6t loBi ma tuE? - M6t sN hSc viên có thW nói m6t cách chUc chUn rZng “vì 7ó là 7bc tính dT nghi9n c Hi”. Th>Hng thì m6t sN ít hSc viên sM ph Hng, sM có sA tranh cãi giOa nhOng ng>Hi tin rZng loBi ma tuE có vai trò quan trSng và nhOng ng>Hi tin rZng 7bc 7iWm cá nhân ng>Hi sF dGng là quan trSng nhJt. - 2W hSc viên ti4p tGc tranh lu5n thêm trong m6t vài phút, sau 7ó hai hSc viên xem hS 7ã bao giH nghe v: tam giác sF dGng ma túy ch>a. SF dGng ma túy phG thu6c vào 3 y4u tN: + Lo6i ma tu? s> d4ng: M6t sN ma tuE có kh= nLng gây nghi9n nhanh hIn nhOng loBi ma tuE khác (nh>ng không ph=i ng>Hi sF dGng nào ccng trV nên nghi9n, ngay c= v?i loBi ma tuE dT gây nghi9n nhJt nh> nicotine và heroin). + Ng1=i s> d4ng: NhOng 7bc 7iWm tâm lE, thW chJt hobc sA t`ng tr=i c Hi sF dGng có thW d@n 74n hS nghi9n nhanh hIn hobc có ph=n Png bBo lAc hay gây ra m6t sN vJn 7: phi:n toái cho ng>Hi khác. + Môi tr1=ng s> d4ng ma tu?: ví dG, cùng mPc 76 sF dGng ma túy nh>ng có =nh h>Vng khác nhau V các hoàn c=nh, môi tr>Hng khác nhau. S, 6> 2.2. Ng:Mi nghi?n ma túy và lT Tài li!u dành cho gi"ng viên 37
  41. do nghi?n ma túy M(c 6ích gi)ng d%y: Giúp hSc viên hình dung v: ng>Hi sF dGng ma túy theo t> duy c ;c nâng cao sA nhìn nh5n c chia si quan 7iWm cùng nhOng hSc viên khác v: ng>Hi sF dGng ma túy. L1u ?: • Ng>Hi sF dGng ma túy bao g8m nhi:u ng>Hi khác nhau trong xã h6i t` ng>Hi uNng cà phê, ng>Hi dùng (nhai) aspirin cho 74n ng>Hi chích heroin. • Th5m chí trong nhóm sF dGng ma túy ccng bao g8m nhi:u ng>Hi khác nhau t` 7àn ông l?n tu\i sNng cô 7In cho 74n phG nO tri chích ma tuE cùng bè bBn. • H[u h4t ng>Hi sF dGng ma túy, dù tiêm chích hay không tiêm chích 7:u có bBn bè, gia 7ình, có vJn 7: v: sPc khoi, nhOng vJn 7: khác và có nhOng cách 7>Ing 7[u khác nhau v?i các vJn 7: 7ó. • Có rJt nhi:u lE do d@n ng>Hi ta 74n sF dGng ma túy. • NhOng thành ki4n v: ng>Hi sF dGng ma túy có thW d@n 74n quan ni9m l9ch lBc v: lE do tBi sao ng>Hi ta sF dGng ma túy. Ph",ng pháp gi)ng d%y: Gi=ng viên có thW chSn 1 trong 2 ph>Ing pháp sau: • T>Vng t>;ng, vM tranh và th=o lu5n v: bPc tranh 7ã vM • Th=o lu5n theo câu hai V&t d(ng tr. gi)ng: GiJy m[u, bút các m[u, b=ng giJy l5t. H"/ng d0n gi)ng d%y: • Ph:;ng pháp 1. T>Vng t>;ng, vM tranh và th=o lu5n v: các bPc tranh. Ph[n t>Vng t>;ng theo nhOng n6i dung d>?i 7ây có thW chi4m 3-5 phút. Dành ra 15 phút 7W hSc viên vM tranh và 15 phút 7W th=o lu5n. - 2: nghR hSc viên nhUm mUt lBi, th> giãn cI thW và làm theo nhOng gì gi=ng viên nói, 78ng thHi t>Vng t>;ng m6t bPc tranh v: ng>Hi sF dGng ma túy. Gi=ng viên c[n 7Sc ch5m nhOng câu hai sau: + Ng>Hi sF dGng ma túy là nam hay nO? + Ng>Hi sF dGng ma túy tri hay già? Kho=ng bao nhiêu tu\i? + Ng>Hi sF dGng ma túy béo hay g[y, cao hay thJp? + Ng>Hi sF dGng ma túy có ngh: nghi9p không? N4u có anh/chR ta làm ngh: gì? + Ng>Hi sF dGng ma túy có trình 76 hSc vJn nh> th4 nào? + Ng>Hi sF dGng ma túy có gia 7ình không? 2ó là m6t gia 7ình nh> th4 nào? + Ng>Hi sF dGng ma túy có kh= nLng gì 7bc bi9t không? + Ng>Hi sF dGng ma túy có bBn bè không? + Ng>Hi sF dGng ma túy có ng>Hi giúp 7e lúc gbp khó khLn không? + Ng>Hi sF dGng ma túy c[n sA giúp 7e khi gbp nhOng khó khLn gì? + Khi nào thì ng>Hi sF dGng ma túy c=m thJy chán n=n bu8n bã? + Khi nào thì ng>Hi sF dGng ma túy c=m thJy bu8n và thJt vSng? + Ng>Hi sF dGng ma túy có vJn 7: gì v: sPc khoi không? + LE do d@n hS 74n vi9c sF dGng ma túy? Tài li!u dành cho gi"ng viên 38
  42. - 2: nghR hSc viên giO nguyên hình =nh t>Vng t>;ng 7ó, sau 7ó phát giJy trUng và ít nhJt 2 bút chì màu khác nhau cho hS 7W vM lBi bPc tranh hS 7ang t>Vng t>;ng v: ng>Hi sF dGng ma túy. - Sau 7ó 7: nghR hSc viên cho nhau xem bPc tranh hS 7ã vM. Yêu c[u hSc viên gi=i thích bPc tranh hS vM và tìm hiWu nhOng suy nghY c Hi sF dGng ma túy. • Ph:;ng pháp 2. Gi=ng viên có thW 7>a ra các câu hai cho hSc viên th=o lu5n, ghi chép và 7óng góp E ki4n. Có thW sF dGng các câu hai sau: - Ng>Hi sF dGng ma túy là ai? HS có nhOng 7bc 7iWm gì v:: + Tu\i? Gi?i? + HSc vJn? + 2Ra vR xã h6i? + 2bc 7iWm v: nhân thân, gia 7ình? + SV thích? + v.v. - 2iWm quan trSng c ;c nhOng 7iWm chính sau: + Ng>Hi sF dGng ma túy bao g8m nhi:u ng>Hi khác nhau trong xã h6i t` ng>Hi uNng cà phê, ng>Hi dùng (nhai) aspirin cho 74n ng>Hi chích heroin. + Th5m chí trong nhóm tiêm chích ma túy ccng bao g8m nhi:u ng>Hi khác nhau t` 7àn ông l?n tu\i sNng cô 7In cho 74n phG nO tri chích ma tuE cùng bè bBn. + H[u h4t ng>Hi sF dGng ma túy, dù tiêm chích hay không tiêm chích 7:u có bBn bè, gia 7ình, vJn 7: v: sPc khoi, nhOng vJn 7: khác và có nhOng cách 7>Ing 7[u khác nhau v?i các vJn 7: 7ó. + LE do d@n 74n hành vi sF dGng ma túy rJt khác nhau, có thW do b=n thân ccng có thW do hoàn c=nh khách quan. 2.3. Các bi?n pháp gi6m h7i cho ng:Mi tiêm chích ma túy 2.3.1 SW d5ng b;m kim tiêm )úng cách M(c tiêu gi)ng d%y: Giúp hSc viên quen thu6c và nLng sF dGng/làm sBch bIm kim tiêm 7úng cách 7W gi=m nhOng nguy cI làm lây truy:n HIV do tiêm chích ma túy. M(c tiêu h*c t&p: Sau ph[n này, hSc viên sM 7>;c nâng cao: • Cách sF dGng bIm kim tiêm 7úng cách • HiWu 7>;c các vJn 7: ng>Hi tiêm chích ma túy gbp ph=i khi cN gUng làm gi=m nguy cI lây truy:n HIV do sF dGng ma tuE • Ki4n thPc v: kh= nLng lây truy:n HIV qua pha ch4 thuNc và tiêm chích N+i dung chính: • Lây truy:n HIV có thW x=y ra vào bJt cP thHi 7iWm nào trong quá trình pha ch4 thuNc và tiêm chích ma túy • SF dGng bIm kim tiêm không 7úng cách làm tLng nguy cI tiêm chích không an toàn Tài li!u dành cho gi"ng viên 39
  43. • V6i vàng (lo s; gbp công an hobc do tiêm chích tBi nIi công c6ng) sM làm tLng nguy cI lây truy:n HIV • Các bi9n pháp gi=i quy4t vJn 7: gi=m nguy cI • Làm sBch bIm kim tiêm không có hi9u qu= tuy9t 7Ni trong vi9c phòng ng`a lây truy:n HIV nh>ng n4u làm sBch bIm kim tiêm 7úng cách thì sM có hi9u qu= hIn là không làm sBch bIm kim tiêm Ph",ng pháp gi)ng d%y: trình diTn, th=o lu5n nhóm. V&t d(ng tr. gi)ng: BIm kim tiêm, cNc nhAa, bông, c8n, n>?c, 7>Hng. H"/ng d0n gi)ng d%y: • Gi=ng viên chu_n bR s]n bIm kim tiêm (v@n còn nguyên trong túi), thìa nhAa, bông lSc (hobc 7[u lSc thuNc lá), bông hobc len (hobc bông c8n), và cNc nhAa. Gi=ng viên sM trình diTn tr>?c l?p các b>?c pha ch4 thuNc cI b=n và cách tiêm chích an toàn. ThAc hi9n công vi9c này trong vòng 10 phút. - Quá trình pha thuNc: + LJy m6t chút 7>Hng (t>;ng tr>ng cho ma tuE) cho vào thìa. + MV túi 7Ang bIm kim tiêm và lJy bIm kim tiêm ra. Nói cho hSc viên bi4t m6t sN ng>Hi tiêm chích ma túy sF dGng 2 bIm kim tiêm khác nhau, m6t 7W hút n>?c và m6t 7W chích. + SF dGng bIm kim tiêm 7W hút n>?c. + Nh= n>?c trong bIm tiêm vào thìa kho=ng 3/4 thìa. + SF dGng 7[u bIm tiêm 7W hoà 7>Hng v?i n>?c, trong khi hoà 7>Hng, nói thêm rZng V nhi:u nIi, 7bc bi9t là n>?c ngoài, ng>Hi tiêm chích ma túy sF dGng b5t lFa th5t hobc diêm 7W 7un nóng ma túy. + Khi 7>Hng 7ã tan, 7bt bông lSc hobc 7[u lSc thuNc lá vào thìa. + 2W 7[u kim tiêm vào bông lSc và hút h4t thuNc vào bIm tiêm. + 25y kim tiêm lBi và nói v?i hSc viên rZng làm th4 nào 7W tránh bR kim châm. - Mô phang quá trình chích thuNc vào m6t tay: + Dùng ngón cái và ngón tra giO bUp tay và nói v?i hSc viên rZng thông th>Hng nên có m6t chi4c ga rô 7W tìm ven dT hIn. + Sau 7ó 7bt bIm kim tiêm nghiêng m6t góc 45 76, theo chi:u lên phía trên, 7bt nUp bIm kim tiêm vào da và mô phang 76ng tác Jn bIm tiêm. + Rút pít tông ra m6t chút, sau 7ó lBi 7_y vào. Nói rõ rZng ng>Hi sF dGng ma túy th>Hng làm nh> th4 và trong quá trình này, máu t` ven ch=y ra sM hoà vào thuNc và chJt thuNc hoà tan này sM lBi 7>;c chích trV lBi. Tr>?c khi bIm thuNc vào c[n ph=i tháo ga rô ra + Rút bIm kim tiêm ra và lJy ngón cái Jn vào vR trí v`a tiêm chích. + LJy nUp bIm kim tiêm ra và phun vào cNc nhAa kho=ng m6t nFa l>;ng n>?c, trình diTn lBi quá trình chích ma tuE. Làm 7i làm lBi quá trình này vài l[n. Tài li!u dành cho gi"ng viên 40
  44. • Ti4p theo, chia sN hSc viên thành các nhóm nha, m^i nhóm kho=ng 4 ng>Hi 7W thAc hành các b>?c này. Phát cho m^i nhóm m6t l>;ng 7>Hng (kho=ng 5 thìa 7[y) và m6t cNc nhAa 7[y n>?c. M^i hSc viên c[n sF dGng bIm kim tiêm, thìa, bông lSc/7[u lSc thuNc lá riêng. Gi=ng viên c[n 7i quanh các nhóm 7W chOa ngay các l^i mUc ph=i. HSc viên thAc hành kK nLng sF dGng bIm kim tiêm 7úng cách trong 10 phút. • Sau khi m^i hSc viên 7ã thAc hành xong nhOng b>?c cI b=n, 7: nghR hS ba tJt c= bông lSc và 7[u lSc vào thùng rác, nh>ng giO lBi các v5t dGng khác. 2: nghR hSc viên trV lBi ch^ ng8i 7W th=o lu5n trong vòng 10 phút các vJn 7: có liên quan. L>u E c[n 7: c5p 74n nhOng 7iWm sau: - Lây truy:n HIV có thW x=y ra vào bJt cP thHi 7iWm nào trong quá trình pha và chích. + Kim tiêm 7ã sF dGng khi ti4p xúc v?i thìa dùng 7W pha ma tuE ccng có thW làm lây truy:n HIV (th5m chí khi m^i ng>Hi 7:u sF dGng bIm kim tiêm riêng). + BIm kim tiêm ng>Hi khác 7ã sF dGng có thW làm lây truy:n HIV. C[n l>u E c= khi kim tiêm và bIm tiêm 7>;c sF dGng tách bi9t, HIV có thW lây truy:n qua vi9c dùng chung kim tiêm hobc bIm tiêm. + SF dGng chung bông lSc hobc thìa ccng có thW làm lây truy:n HIV. - Tiêm chích – th5m chí có 7[y 7 Hng x_y ra) vi9c tiêm chích th>Hng 7>;c thAc hi9n m6t cách nhanh chóng do 7ó sM có nhi:u sai sót và làm lây truy:n HIV. - Trong thAc t4, ng>Hi tiêm chích ma túy th>Hng ph=i sF dGng chung dGng cG tiêm chích vì nhi:u lE do khác nhau. M6t ng>Hi tiêm chích ma túy không ph=i lúc nào ccng có 7[y 7 ?c, pha chung thuNc, tJt c= nhOng 7i:u 7ó 7:u làm tLng các nguy cI có hBi cho sPc khoi nh> lây truy:n HIV. Tài li!u dành cho gi"ng viên 41
  45. Tài li?u tham kh6o 2.3.1. SW d5ng b;m kim tiêm )úng cách KF thu&t tiêm chích an toàn 2ây là ph>Ing pháp tiêm chích tNt nhJt. Nh>ng nhi:u ng>Hi tiêm chích th>Hng không thAc hi9n 7>;c tJt c= các b>?c này do hS thi4u dGng cG tiêm chích hobc thHi gian, hobc thi4u ki4n thPc: • Chu_n bR tiêm chích bZng dGng cG tiêm chích m?i, bao g8m bIm kim tiêm, bông c8n, bông lSc, thìa, bLng tay (garo),và nhOng dGng cG khác. TJt c= các dGng cG này 7>;c sF dGng riêng, không chung v?i bJt kj ai. • RFa sBch tay tr>?c khi thao tác. • SF dGng bông lSc sBch (ví dG, bZng cNt tông hobc len) 7W lSc thuNc. • Lau sBch ch^ 7Rnh chích. • L>u E thay 7\i các vR trí tiêm chích 7W tránh làm t\n th>Ing ven. - 2 Ing lành, không bR tím. NhOng ch^ bR b[m tím dT bR nhiTm trùng. - Gi=m các v4t sgo, sgo sM làm cho ven bR mang lBi và làm khó khLn cho các l[n chích ti4p theo 78ng thHi dT bR t\n th>Ing hIn. - Tránh tiêm vào nhOng vR trí 7ã bR t\n th>Ing, 7bc bi9t 7ã bR nhiTm trùng. • ChSc kim tiêm vào: kéo pit tông xuNng cho máu vào bIm tiêm 7W 7=m b=o 7ã trúng ven sau 7ó t` t` 7_y pít tông lên 7W bIm dung dRch tiêm vào tYnh mBch. 2i:u này quan trSng bVi vì nó cho bi4t 7ã tiêm 7úng vào mBch máu hay ch>a, vào 76ng mBch hay tYnh mBch. - Máu 76ng mBch 7a t>Ii và có bSt, máu tYnh mBch thì thâm hIn. - Áp lAc máu 76ng mBch thì cao hIn và khó tiêm vào hIn tYnh mBch. - 26ng mBch nZm sâu hIn tYnh mBch. - N4u bBn nghi ngH là 7ã tiêm vào 76ng mBch, ngay l5p tPc rút kim ra; dùng ngón tay Jn chbt vào ch^ tiêm t` 5-10 phút, n4u máu không ng`ng ch=y thì c[n ph=i 7i cJp cPu ngay. • Tiêm t` t`. - Ít có nguy cI tF vong do quá li:u. - Ít bR t\n th>Ing và rách ven. - SM gi=m sA nhiTm b_n. - Giúp 7=m b=o chUc chUn thuNc vào ven. • Luôn luôn tiêm vào tYnh mBch theo h>?ng ch=y c ?ng v: tim. • Dùng ngón tay Jn vào vR trí tiêm ít nhJt 1-2 phút sau khi tiêm. • Không 7>;c dùng bông c8n 7W Jn vào vR trí tiêm vì nó có thW làm máu khó 7ông. Khi chích, ng>Hi chích th>Hng không thW làm tJt c= các b>?c nói trên do thi4u dGng cG hobc thHi gian, hobc do thi4u hiWu bi4t. • L1u ?: Gi=ng viên 7Sc kK các b>?c, cung cJp thông tin cho hSc viên khi c[n thi4t. Tài li!u dành cho gi"ng viên 42
  46. 2.3.2. SW d5ng b;m tiêm tE khóa M(c tiêu gi)ng d%y: Giúp cho hSc viên làm quen và thao tác thành thBo vi9c sF dGng bIm tiêm tA khóa nhZm thAc hi9n tNt các b>?c trong quy trình, 7bc bi9t là b>?c 4 “H^ tr; gi=m nguy cI”. M(c tiêu h*c t&p: Sau ph[n này, hSc viên sM: • TA tin và sF dGng thành thBo bIm tiêm tA khóa • HiWu rõ >u 7iWm và nhOng 7iWm c[n l>u E c ?c sF dGng bIm tiêm tA khóa • &u 7iWm và nhOng 7iWm c[n l>u E c ?c, cNc nhAa, mi4ng dán c[m máu. H"/ng d0n gi)ng d%y: • Gi=ng viên gi?i thi9u v?i hSc viên v: bIm tiêm tA khóa: - BIm tiêm bZng nhAa, dung tích bIm tiêm 3ml,cI kim 25G x 1” (kim 7>;c gUn s]n vào 7[u cUm bIm tiêm), 7óng gói kiWu túi PE. - Gi=ng viên 7bc bi9t nhJn mBnh: bIm tiêm có tính nLng tA khóa, có nghYa là sau khi tiêm h4t dung dRch tiêm truy:n thì không thW kéo piston trV lBi 7W hút dung dRch tiêm truy:n l[n thP hai nOa. N4u 7_y piston lên sát 7[u cUm kim hay kéo piston quá vòng chbn d>?i c Hi thì m?i 7=m b=o an toàn. - Trong tr>Hng h;p bUt bu6c ph=i dùng chung thuNc, ng>Hi sF dGng nên pha thuNc vào thìa/hobc m6t dGng cG sBch, sau 7ó dùng bIm tiêm tA khóa hút 7 ;ng thuNc 7W tiêm cho m6t ng>Hi. Nh> v5y m?i 7=m b=o vi9c tiêm chích không lây truy:n HIV. • &u 7iWm c Hng máu. • Gi=ng viên chia sN hSc viên thành nhóm nha, m^i nhóm 4 74n 5 ng>Hi. Phát cho nhóm hSc viên các cNc 7ã có s]n n>?c và m^i ng>Hi m6t b6 bIm tiêm tA khóa. Yêu c[u hSc viên 7Sc kK các b>?c sF dGng bIm tiêm tA khóa. Gi=ng viên có thW trình diTn hobc 7: nghR m6t hSc viên xung phong v`a 7Sc to các b>?c v`a trình diTn cách sF dGng bIm tiêm tA khóa. Nói cho hSc viên c[n chú E trong các b>?c sF dGng bIm tiêm tA khóa 7W tránh làm hang bIm tiêm. • Ph[n thAc hành trong nhóm: yêu c[u m6t hSc viên trong nhóm 7Sc to các b>?c sF dGng bIm tiêm tA khóa. Trong khi hSc viên 7ó 7Sc các b>?c, các hSc viên khác thAc hành theo t`ng b>?c. - B>?c thP nhJt: không 7_y piston lên tr>?c khi lJy thuNc. - B>?c thP hai: khi lJy thuNc không kéo piston ra khai xy lanh. - B>?c thP ba: 7u\i khí và 7i:u chXnh 7úng li:u. - B>?c thP t>: tiêm thuNc, 7_y piston 74n sát 7[u cUm kim tiêm. - B>?c thP nLm: piston sM 7Pt khi sF dGng lBi. • L>u E: 2Sc kK h>?ng d@n sF dGng tr>?c khi dùng (H>?ng d@n sF dGng in trên bao bì 7óng gói). • Trong khi thAc hành, Gi=ng viên l>u E hSc viên tránh 7W bR kim chích. Nên chu_n bR s]n mi4ng dán c[m máu, 7: phòng tr>Hng h;p có ng>Hi bR kim chích. Tài li!u dành cho gi"ng viên 43
  47. Tài li!u dành cho gi"ng viên 44
  48. 2.3.3. Làm s7ch b;m kim tiêm theo ph:;ng pháp 2x2x2. M(c tiêu gi)ng d%y: Giúp cho hSc viên làm quen và thao tác thành thBo vi9c làm sBch. bIm kim tiêm theo công thPc 2 x 2 x 2 nhZm thAc hi9n tNt các b>?c trong quy trình, 7bc bi9t là B>?c 4 “h^ tr; gi=m nguy cI”. M(c tiêu h*c t&p: Sau ph[n này, hSc viên sM 7>;c nâng cao: • Ki4n thPc v: công thPc làm sBch bIm kim tiêm 2 x 2 x 2 • HiWu các khó khLn trong vi9c cN gUng làm sBch bIm kim tiêm • KK nLng trình diTn ph>Ing pháp làm sBch bIm kim tiêm theo công thPc 2 x 2 x 2 N+i dung chính: • Làm sBch bIm kim tiêm theo công thPc 2 x 2 x 2 phPc tBp và mJt thHi gian • Công thPc làm sBch bIm kim tiêm này hay nhOng ph>Ing pháp làm sBch bIm kim tiêm khác 7:u không hi9u qu= hobc không có tác dGng nh> sF dGng bIm kim tiêm m?i cho m^i l[n tiêm chích hobc chX sF dGng lBi bIm kim tiêm c Hng, cNc nhAa. H"/ng d0n gi)ng d%y: • Chia sN hSc viên thành nhóm nha, m^i nhóm 4 ng>Hi. Phát cho hSc viên các cNc 7ã s]n n>?c và chJt sát trùng 7>;c chu_n bR t` giH nghX gi=i lao và m6t b6 bIm kim tiêm. Yêu c[u hSc viên 7Sc kK Tài li?u tham kh6o sF 2.3.2. Gi=ng viên có thW trình diTn hobc 7: nghR m6t hSc viên xung phong v`a 7Sc to v`a trình diTn các b>?c làm sBch bIm kim tiêm theo công thPc 2 x 2 x2 và tính 7úng thHi gian 74n b>?c hoà chJt sát trùng. Nói cho các hSc viên c[n c_n th5n trong khi lUc bIm kim tiêm vì chJt sát trùng có thW bR bUn ra ngoài. • Trong khi hSc viên 7ó 7Sc to các b>?c (trong Tài li9u tham kh=o sN 2.3.2), 7: nghR các nhóm thAc hành theo các b>?c 7ó. C[n 7Sc lBi 3 l[n (nh> v5y m^i thành viên trong nhóm 7:u có l>;t thAc hành). - B>?c thP nhJt, hút n>?c ngu6i sBch (n>?c vô trùng hobc n>?c 7un sôi 7W ngu6i là tNt nhJt) vào bIm tiêm, lUc nhi:u l[n sau 7ó sau 7ó phGt ra (qua kim) vào ch5u hobc cNc khác. Làm nh> v5y 2 l[n. - B>?c thP hai, hút dung dRch sát trùng vào bIm tiêm, lUc nhi:u l[n: lE t>Vng nhJt là t` 3-5 phút, tNi thiWu là 30 giây. Sau 7ó phGt ra (qua kim) vào ch5u hobc cNc. Làm nh> v5y 2 l[n. - B>?c thP ba, hút n>?c ngu6i sBch vào bIm tiêm (giNng nh> b>?c 1), lUc nhi:u l[n r8i phGt ra (qua kim) vào ch5u hobc cNc khác. Làm nh> v5y 2 l[n. • Sau khi thAc hành xong b>?c cuNi cùng, th=o lu5n quan 7iWm c u E hSc viên rZng làm sBch bIm kim tiêm theo công thPc 2 x 2 x 2 phPc tBp và mJt thHi gian. Công thPc này hay nhOng các công thPc khác 7:u không hi9u qu= hobc không có tác dGng nh> sF dGng bIm kim tiêm m?i cho m^i l[n tiêm chích hobc chX sF dGng lBi bIm kim tiêm c<a riêng mình. Tài li!u dành cho gi"ng viên 45
  49. Tài li?u tham kh6o 2.3.3. Làm s7ch b;m kim tiêm theo ph:;ng pháp 2x2x2 Ph",ng pháp làm s%ch b,m kim tiêm theo ph",ng pháp 2x2x2 • Công thPc 2 x 2 x 2: Ng>Hi tiêm chích ma túy c[n bi4t n4u sF dGng lBi bIm kim tiêm, thì ph=i làm sBch ngay sau khi sF dGng và tr>?c m^i l[n sF dGng ti4p theo ccng ph=i làm sBch t>Ing tA. • Cách làm sBch bIm kim tiêm tNt nhJt là dùng công thPc 2 x 2 x 2. - B>?c1: Hút n>?c SBch (n>?c cJt hobc n>?c 7un sôi 7W ngu6i là tNt nhJt) qua kim tiêm vào g[n 7[y bIm tiêm, lUc 7:u trong 30 giây, sau 7ó phGt n>?c ra ngoài qua kim tiêm vào m6t chi4c cNc khác (hobc v5t chPa n>?c). Làm nh> v5y 2 l[n. - B>?c 2: T` t` hút chJt sát trùng qua kim tiêm vào g[n 7[y bIm tiêm, lUc 7:u kho=ng t` 3-5 phút, tNi thiWu là 30 giây (càng lâu càng tNt). Phun ra ngoài qua kim tiêm vào m6t chi4c cNc khác (hobc v5t chPa n>?c). Làm nh> v5y 2 l[n. - B>?c 3: Hút n>?c SBch (n>?c cJt hobc n>?c 7un sôi 7W ngu6i là tNt nhJt) qua kim tiêm vào g[n 7[y bIm tiêm, lUc 7:u và phGt ra ngoài qua kim tiêm vào m6t chi4c cNc khác (hobc v5t chPa n>?c). Làm nh> v5y 2 l[n (nh> b>?c 1). Nh!ng ph",ng pháp làm s%ch b,m kim tiêm khác: • Ngoài ra bBn có thW làm gi=m kh= nLng bR nhiTm HIV n4u bBn ngâm bIm kim tiêm vào chJt sát trùng hobc n>?c xà phòng 7bc càng lâu càng tNt (ít nhJt trong m6t vài phút) và sau 7ó rFa kK lBi bZng n>?c sBch. • Ng>Hi tiêm chích ma túy ccng c[n 7>;c bi4t rZng n4u hS 7un sôi bIm kim tiêm trong 15- 20 phút ccng sM giúp ti9t trùng 7>;c bIm kim tiêm (mbc dù 7Ni v?i bIm kim tiêm bZng nhAa vi9c 7un sôi có thW làm nó bR méo hobc rò rX). • N4u hS không thAc hi9n 7>;c 7úng nh> công thPc 2 x 2 x2 thì c[n khuyên hS rZng hS ph=i làm bJt cP cách nào nhZm gi=m thiWu 7>;c chJt cbn hobc máu 7Sng lBi trong bIm kim tiêm, ví dG nh> rFa bIm kim tiêm nhi:u l[n bZng n>?c sBnh (10 l[n) ngay sau khi sF dGng – tr>?c khi máu và chJt ma tuE có thHi gian 7ông lBi – ccng có thW làm sBch b?t 7>;c nhOng tác nhân gây b9nh qua bIm kim tiêm. • N4u không thAc hi9n 7>;c các ph>Ing pháp trên, có thW bIm n>?c hobc r>;u, bia vào bIm tiêm qua kim và phun ra ccng qua kim tr>?c khi sF dGng lBi bIm kim tiêm 7ó có thW gi=m 7>;c nguy cI V mPc 76 nào 7ó (rJt ít). Tài li!u dành cho gi"ng viên 46